Denksport
ZATERDAG 30 SEPTEMBER 2000
BRIDGE
Ad Oskam
De competitie meesterklasse viertallen is
na dit weekend al weer voor een groot deel
gespeeld. De 12 teams spelen 11 wedstrij
den en daarvan zijn er 8 in twee weeken
den achter de rug. Het Nederlands team
heeft bij de Olympiade niet buitengewoon
goed gepresteerd, maar waarschijnlijk is er
op dit moment geen sterker team op de
been te brengen. Vincent Ramondt - Anton
Maas bijvoorbeeld waren de beste in Maas
tricht (20—ste) van de Nederlandse paren
en staan ook nu weer het hoogste in de
meesterklasse 'Butler-stand'. En ook de
twee andere paren van het Nederlands
team scoren in deze Butler hoog. Bij alle
wedstrijden worden dezelfde spellen ge
speeld en dan is er veel vergelijkingsmateri
aal. Een belangrijke vraag voor tegenspelers
van elk niveau is welke kleur moet worden
nagespeeld. Bij een goed ingespeeld paar
kan de partner daarin uitstekend adviseren
door op het juiste moment de goede kaart
bij te spelen. De Lavinthal-conventie, die
deze afspraak beschrijft, komt veel vaker
voor dan men in eerste instantie denkt.Dit
is het standaardvoorbeeld:
«H B5
*862
4 V 9 6
A 1054
1032
V 4 3
o
A 7 3
*973
H 9 8 6 5
108
Noord was de gever en allen waren kwets
baar. Het bieden was eenvoudig: Oost
opende met 1 SA en daarbij bleef het. Zuid
kwam met zijn langste kleur uit: 5 (de
3-de of 5-de van boven, maar bij een start
in een lage kleur meestal de 5-de). Noord
nam het aas en speelde de 4 terug. Zuid
nam de vrouw met de heer en speelde rui
ten door. De ruitens van Zuid waren nu
vrij. Hij moest aan slag gebracht worden en
dat kon alleen met schoppenaas. Door nu
de 9 na te spelen, de hoogste, gaf hij aan,
dat hij in de hoogste kleur een aankomer
had. Aan slag met de ruitenboer speelde
Noord daarom schoppen na en maakten
NZ de eerste acht slagen. Als Noord het
verkeerd doet, hebben OW ogenblikkelijk
acht slagen. Die Lavinthal-conventie zorgt
dus voor een verschil van drie slagen! Dat
was ook van belang in het tweede spel,
waar Noord de gever was en NZkwetsbaar
waren. Noord begon met de zwakke twee 2
Oost verstoorde het NZ-feestje door
meteen te jumpen naar 5 Met deze
kwetsbaarheid moet Noord wel over een
punt of 8-10 beschikken, zeker nu de
schoppenkleur niet zo goed blijkt te zijn.
Daarom doubleerde Zuid, hoewel hij niet
over veel eerste controles beschikte. Zuid
kwam uit met schoppenheer. Ook hier was
Lavinthal essentieel. Dit was het spel:
4AB9754
B 6 2
410
A975
10873
«4 10432
Na schoppenheer moest Zuid de goede
kleur nakomen. De natuurlijk na komst is
hartenheer. Maar aan een tafel gebeurde
daarna het volgende: Oost troefde af, speel
de troef aas en troefde een schoppen af in
de blinde. Nu kwam hartenaas en harten
getroefd. De 10 was een aankomer om
ook de laatste harten van West te vertroe
ven. Tenslotte speelde de leider ruitenaas
en ruiten na. Zuid was aan slag en moest in
de dubbele renonce spelen. Zo maakte
Oost zelfs zijn gedoubleerde contract. Als
Zuid goed geholpen wordt door zijn part
ner, die in slag 1 een lage schoppen moet
spelen, kan Zuid met de laagste kleur, met
ruitenvrouw vervolgen. Hoe Oost daarna
ook speelde, hij moest altijd drie slagen
verliezen! Ook in het derde spel uit de
meesterklasse had een tegenspeler grote
problemen met de na komst:
1032
A 8 6 5 4 2
A H 9 4
West was de gever en OW waren kwetsbaar.
OW boden alleen: West 1 Oost 1 West
2 Oost 2 V (vierde kleur, vraagbod naar
steun in schoppen en/of een stop in har
ten); West 3 (ontkent een hartenstopper
en een driekaart schoppen); Oost 3 SA. Het
bieden wijst op een vijlkaart schoppen bij
Oost en een of meer hartenstops. Zuid
kwam uit met klaverenboer. Oost nam met
de vrouw en speelde ruitenvrouw voor de
heer van Noord. In welke kleur moet de lei
der aangevallen worden? In welke kleur
heeft Zuid punten? Dat kan Zuid zijn part
ner duidelijk maken met de hoogte van de
ruitenkaart in slag 2. Is dat een hoge, dan is
dat in schoppen en een lage in harten. Is
Noord niet helemaal zeker dan kan hij slag
2 nog laten lopen en pas in de volgende
slag ruitenheer nemen. Noord kan dan
twee keer kijken, wat Zuid bijspeelt. Want
met een singleton ruiten is natuurlijk niets
te signaleren. In de praktijk speelde Zuid
eerst de 9 en dan de 3. Dat is geen dou-
bleton, dat is 'ik wil schoppen door'. Dat
was nodig, want dit was het spel:
4 H 8 2
*97
H 107
♦108732
*1032
A86542
A H 9 4
Harten na in slag 3 zorgde voor +660 voor
OW; schoppen na komst voor -100!
PUZZEL
Kruiswoordraadsel
nummer 39
Horizontaal:
1. Onderling verband; 8. zoogster; 9.
halsbont; 10. Spaanse uitroep; 12. werp
spel; 13. in geen geval; 15. voorstel; 16.
Chinese deegwaar; 18. kunstmens; 20.
Engelse lengtemaat; 21. plant; 22. toe
spraak; 24. Europeaan; 26. bazige vrouw;
28. heldendicht; 30. verbond; 33. per
soonlijk vnw.; 34. drankverkoper; 35. gif
tige plant; 36. Hare Majesteit; 37. ar; 39.
houten gebouw; 40. personal computer;
42. insect; 45. bedehuis; 48. roofdier; 49.
Ronde van Italië; 51. geweldig; 53. voch
tig; 54. jongen; 55. aardgeest; 56. snoer;
57. paardje; 58. cijfer; 60. familielid; 61.
aardrijkskunde.
Verticaal:
1. Betelplant; 2. vierkante zuil; 3. getijde;
4. nieuweling; 5. hectare; 6. Europeaan;
7. luister; 8. sportwedstrijd; 11. ooievaar;
12. Spaanse eretitel; 14. vod; 15. drank
met o.a. melk en ijs; 16. knaagdier; 17.
kleur; 19. sterrenkijker; 23. soort tarwe;
25. leefregel; 27. bergweide; 28. gravure;
29. vreemde munt; 31. ontkenning; 32.
loot; 33. klap; 38. deelbaar door twee; 39.
gesprekje; 41. praal; 43. hoofdartikel; 44.
driekroon; 46. griezelig; 47. café; 49.
korte zinspreuk; 50. wiel; 52. tijdelijk
gebruik; 54. dierenverblijf; 58. landbouw
werktuig; 59. achter.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters uit de vakjes:
1*21*31,27*49*10*61*51 en
55*29*25*37*12*24*58*4*34*44
Oplossing ®jfs
nummer 38
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
VERSLIKKEN en ZONNEKLAAR
Winnaars
A. Ju, Kooilaan 100, Leiden (cryptogram).
A. de Ridder, St. Jeroenweg 5, Noordwijk
(kruiswoord).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per brief
kaart, dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat
Leidsch Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee ca
deaubonnen van 25 gulden verloot.
Cryptogram nummer 39
Horizontaal:
3. Vetbolletje (8); 7. Van kwaadheid komt het uit de
lucht vallen (11); 9. De hartstocht van het ongeboren
leven? (12); 11. Vrouwelijke trek? (6); 12. Afkeer con
tra de betekenis (8); 14. De massa ziet er tegenop (4);
15. Koude botten? (10); 16. Hoelang een brief onder
weg is? (7); 18. Twee aan twee aannemen (7); 21. De
resterende schaakstukken (10); 22. Veel verstand?
(11).
Verticaal:
1. Het bijkomen van de equipage (10); 2. Ook een
bewoner van McDonald's (10); 4. Waarzeggers met
prut in hun ogen (15); 5. Brieven aanpakken? (4,6); 6.
Brood om op te hoesten (4); 8. Buitensporig prijzen
met een dommekracht (9); 10. Boos maken door
naaien (7); 13. Adellijke beloning (9); 17. Lijken te
smelten 6); 19. Steen van de hoogste kaart (6); 20.
Wordt over deze heuvel gejaagd (5).
Oplossing
nummer 38
Horizontaal:
1. Werklust; 5. inzender; 7.
oppervlakte; 9. stal greep; 11.
worst; 13. bos; 14. afdrachten;
15. beramen; 16. vatbaar; 17.
.zittenblijven 19. leesmoeder;
20. uitlopen.
Verticaal:
2. Een beer van een vent; 3.
landloper; 4. sterk; 6. weer
staan; 8. polismantel; 10. tob-
berig; 11. wachtgelden; 12.
tenor; 16. vrijloop; 18. arm.
DAMMEN
Normaal gesproken had ik u
vandaag een en ander uit de
nationale clubcompetitie willen
laten zien. Daar heb je als dam-
redacteur dan wel de partijno
taties voor nodig. Maar helaas.
Evenals voorgaande jaren ziet
het er naar uit dat deze weer
onnodig lang op zich laten
wachten. Het had dus voor de
hand gelegen om de tijd te do
den met een terugblik op de
WK-tweekamp tussen Zoja Go-
lubjeva en Nina Hoekman. Een
match waarover ik mij vooraf
redelijk optimistisch toonde.
Speltechnisch gezien kon deze
tweekamp de toets der kritiek
redelijk doorstaan, doch echt
spannend werd het geen mo
ment in Zutphen. Daarvoor was
de Golubjeva eenvoudigweg te
sterk voor Hoekman. Met een
winstpartij in de eerste en twee
de set was Zoja al na acht par
tijen zeker van titelprolongatie
waardoor de derde set niet
meer dan een formaliteit werd.
Een elfde(!) wereldtitel derhalve
voor de 33-jarige Golubjeva.
Omdat ik geen echt leuke frag
menten heb kunnen ontdekken
in de partijen moet ik het wat
deze WK-match betreft hierbij
laten.
Dan nu de oplossing van het
probleem uit de rubriek van vo
rige week. Eerst de cijferstand:
wit 16, 18, 29, 32, 34, 41, 42;
zwart 7, 12, 18, 20, 22, 35 en 36.
Een compositie van Dik van
den Berg met een wat aparte af
wikkeling en dito eindspel: 1.
ui
11
lil
1(11
i
III
llllll
llllll
3
o
-
lil
111
llllll
llllll
Diagram nr. 1
34-30 36x27 2. 29-24 20x29 3.
16-11 35x13 4. 11x2 18-23 of? 5.
2x3 (over de schijven 29 en 27)
23-29 6. 3-9 22-28 7. 3-14
28-33 8. 14-20 uit. Op 29-34
slaat wit naar veld 38 en na
34-39 volgt 38-49.
En nu we toch bezig zijn even
een ander 'aardigheidje' zoals
auteur Hielke Hylkema deze
stand 25 jaar geleden zelf be
stempelde. Cijferstand: wit 32
t/m 40, 42, 43, 45, 47, 48, 49, 50;
zwart 1, 2, 3, 5, 7, 8, 9,11, 13,15,
16, 18, 20, 24, 25 en 26. Wit
speelt en wint. In eerste instan
tie ben je geneigd deze stelling
als foutief af te doen. Maar niets
is minder waar. Wit kan wel de
gelijk winnen! Dat geldt even
eens voor de zwartspeler in de
volgende partijstand (zie dia
gram 1).
Deze stand deed zich ooit
voor in de partij Solnikov-Tsja-
butinov. Zwart verzuimde te
winnen via 18-22 27x9 29-34
40x18 19-24 30x19 10-14 19x10
15x31 32-27 31x22 35-30 26-31
30-24 31-37 24-19 37-41 19-14
41-46 14-9 8-13 9x27 46-23
27-21 23-12 21-16 12-7 met
winst. Ook in de volgende stand
lijkt er geen vuiltje aan de lucht
voor zwart. Dat het toch nog
mis kan gaan liet Boris Sjkitkin
ons in deze compositie ooit
zien (zie diagram 2).
Wit wint na 1. 46-41 37x46* 2.
38-32! 46x24 3. 29x7 16x27 4.
7-2 en het afspel verliest voor
zwart volgens hetzelfde princi
pe als in de compositie van Dik
van den Berg.
In een wel heel oud nummer
van 'de Brouwerij' (ooit een be
roemd en ook berucht damma-
gazine dat na jaren ter ziele zou
gaan) kwam ik het volgende bi
zar ogende eindspel tegen (zie
diagram 3).
Het gaat hier om een creatie
van de Rus Anisimowitsj. De
aanvangstand behoort thuis in
de surrealistische categorie. Dat
neem ik echter graag op de
Diagram nr. 3
koop toe, want de winst]
daarentegen is in een w<
formidabel: 1. 41-37! Eers
slag 42x31 in ogenschouw 1/
nomen: het voor de handn
gende 34-45 25x34 45x38
de schijven 34, 21, 31, 33,
22, 32) faalt op 48-42 met ri
se. Maar na 1. 42x31
wel via 2. 50-45!! 39x5(jl
45-40! 48x39 4. 34x17 (vi;
32, 22, 19, 33, 31, 21) 25*
17-6 met bekend tric-trac
tief. Dan de andere slagm
lijkheid: 1. 32x41 2. 34-4
25x34 45x26! (passeert acl
eenvolgens 34, 22, 41, 42,
19, 21) met opnieuw een
sluitmotief.
Voor zover bekend werd
stand voor het eerst gepp
ceerd in het Russische
"64" (nr. 14 - 1974).
Al met al lijkt het verl<*
soms meer te bieden te heb
dan het heden. Waarvan ac
deze rubriek.
SCHAKEN
Momenteel wordt het Europees
kampioenschap voor club
teams gespeeld in Sarajevo.
Voor Nederland doet Ordina uit
Breda mee. Van dit team zullen
nog niet veel schakers eerder
gehoord hebben. Het betreft
echter het team van het vroege
re Panfox/De Variant, dat de
laatste jaren de Nederlandse
competitie heeft gedomineerd
en afgelopen jaar de Europese
titel veroverde. Ordina heeft
onlangs Panfox overgenomen
en gelukkig ook de sponsoring
van de schaakclub uit Breda.
De Nederlanders doen het op
het moment van schrijven niet
slecht. Na twee grote overwin
ningen volgde tweemaal een
gelijk spel. Daarmee staat het
team uit Brecja op de gedeelde
vierde plaats, slechts een punt
achter op de nummer een.
Ordina bestaat uit Loek van
Wely, Michael Adams, Jan Tim
man, Michael Gurevich en Ra
fael Vaganian. Reserve John van
der Wiel mocht in de eerste
ronde aantreden tegen een op
papier zwakke tegenstander.
Kobrin - Van der Wiel
Oud-Indisch
l.d4 d6 2.c4 e5 3.d5 Le7 4.Pc3
Pf6 5.Pf3 0-0 6.h3 Pa6 7.Dc2
c6 8.e4 Ld7 9.Le3 Tc8 10.dxc6
Paul Bierenbroo (6
Lxc6 ll.Tdl Da5 12.Ld2 Dc7
13.Le3 Pc5 14.Ld3
Veiliger was 14.Lxc5, waarna
wit iets beter staat. Nu begint
Van der Wiel een speculatieve
combinatie.
14...Pxd3+ 15.Dxd3 (Zie dia
gram 1) Pxe4!?
Dit offer is gedeeltelijk op ge
voel gespeeld. Zwart lijkt net
genoeg compensatie te kunnen
krijgen.
16.Pxe4 f5 17.Pxd6 e4 (Zie dia
gram 2) 18.Pb5?
Beter was 18.Db3 exf3 19.Pxc8
fxg2 20.Pxe7+ Dxe7 21.Tgl f4
22.Da3 De4. Nu loopt het remi
se na 23.Td4 Dbl+ 24.Tdl De4
en na andere voortzettingen
heeft zwart compensatie voor
het geofferde materiaal.
18...Da5+ 19.Ld2 Dxa2 20.De3
f4 Van der Wiel gaat in stijl ver
der. Ook na het logische
20...exf3 of 20...Lxb5 21.cxb5
exf3 had zwart beter gestaan.
21.Dd4
Ook 21.Dxa7 Dxc4 22.Pa3 Lxa3
loopt niet goed af voor wit.
21...exf3 22.0-0 Lf6 23.Dxa7
Dxc4 24.Pd6 De6 25.Lxf4 Ta8
26.Dc5 £xg2 27.Tfel Dxh3
28.Dc4+ Kh8 29.Lh2 Dh5
Wit heeft het mat nog weten te
voorkomen; maar houdt een
hopeloze positie. Na de tekstzet
heeft zwart ook de grapjes op f7
er nog uitgehaald.
30.b4 h6 31.b5 Lf3 32.Td3 Lg5
33.Td4 Tad8 34.Dc5 Dg6
35.De5 Kh7 36.b6 Td7 37.Lg3?
Een fout in verloren stelling.
Stand n
37...Dh5
Ook direct 37...Te7 was uit.
38.Lh2 Te7 39.Dxe7
40.Txe7 Ta8 41.Tel Da5 42
Dxb6 43.Td3 Db2 44.Lf4
0-1
Loek van Wely doet het op
eerste bord goed. In de d
ronde won hij van de Isra
Avrukh (Zie diagram 3).
Wit staat een pion voor
zwart heeft een lastige tegi.j
reiging.
Van Wely toont aan dat de
aanval echter eerder is.
31.Lc5! Da5
Na 31...Pxel 32.Lxf8 K>-
32...Lxe5 33.Lh6 is nog sl
ter) 33.e6 is het uit.
32.Dd5+ Kh8 33.Tdl 1-0
Zwart verliest teveel materi;
FILATELIE
Over twee jaar is het 150 jaar geleden dat
de eerste Nederlandse postzegels versche
nen. Om dat te vieren zal in 2002 in de Am
sterdamse RAI de internationale postzegel
tentoonstelling Amphilex 2002 worden ge
houden. Vooruitlopend hierop worden er
dit jaar, in 2001 en in 2002 velletjes uitge
bracht, die steeds een historisch thema als
toegevoegde waarde zullen hebben, zoals
het 400-jarig bestaan van de Verenigde
Oost-Indische Compagnie.
Het eerste velletje verschijnt 10 oktober
met daarin twee zegels van 80 cent. De af
beeldingen grijpen terug naar de periode
van voor de eerste postzegels. Op de linker
zegel een trekschuit en op de rechter een
postkoets. Het aanvullende historische the
ma van dit jaar is de droogmaking van de
Beemster in 1612. Links bovenin het velle
tje zijn dan ook Leeghwater en een polder
landschap te zien. Op 10 oktober verschijnt
ook een boekje met als titel 'Vijf voor de
natuur' (5 x 80 cent). Deze emissie is gewijd
aan bedreigde dieren in Nederland: de li
bel, de groene glazenwasser en een vis, de
grote modderkniiper. De dieren worden af
gebeeld in hun natuurlijke omgeving.
De derde emissie van 10 oktober betreft
een nieuwe versie van de rouwzegel. In ja
nuari 1998 verscheen een gegomde rouw
zegel, die is gedrukt in vellen van tachtig
stuks. Nu komt dezelfde zegel uit in een vel
van vijftig zelfklevende exemplaren.
In de volgende rubriek komen de afbeel
dingen van deze emissies, alsmede de tech
nische gegevens aan de orde. De vijfde se
rie stripzegels met daarop Sjors Sjimmie
die (23 september) op de Stripdagen in
Den Bosch zijn gepresenteerd leveren toch
iets meer bijzonderheden op dan voorzien.
Bestonden de vorige vier emissies steeds
uit twee verschillende zegels, deze telt vier
zegels, alle in de waarde van 80 cent. De ze
gels zijn uitgebracht in een velletje van
twee zegels met links en rechts een
veld, in een boekje van vijf zegels en ir tri
velletje van tien zegels getiteld '10 van
Sjimmie'. Per uitgave zijn steeds
verschillende zegels opgenomen.
Bij het ontwerpen is gebruik gemaak ,s
afbeeldingen uit albums uit de jaren
'60, '80 en '90. u
De ontwikkeling van Sjors Sjimm^
dan ook goed te herkennen. Zo heel
zeepkist plaats gemaakt voor skates,
we Sjors Sjimmie hangend aan een li
ballon en met een walkman luisterend
popmuziek. In elke uitgave dus twee y
schillende zegels. In het velletje van
zegels de walkman en de zeepkist, ii r,
velletje van tien de skates (5 x) en de z
kist (5 x) en in het boekje drie keer de i
man en twee keer de ballon, plus een
velletje waarop in rondjes drie keer Sjo
drie keer Sjimmie, steeds uit een au
periode.
