Van serieel tot firewire
Foto's op internet of
in een digitaal album
Multi Media
Sturen, joysticks en een...
skateboard
Grote Encyclopedie nog iets 'groter'
Duizend vragen over zwangerschap
Een goede dag om te sterven
TERDAG 30 SEPTEMBER 2000
dsvo
UU IJ Zip R
bijna elk huishouden staat tegenwoordig een personal computer,
aar wat doen we er mee en wat kunnen we er mee? In de rubriek
PC Wijzer elke week een onderwerp voor de thuiscomputeraar.
Vragen en suggesties kunt u sturen naar:
internetredactie@damiate.hdc.nl
de achterzijde van elke
nputer is het een wirwar van
Dat komt omdat de
nputer een veelzijdig ding is
?r geen apparaat is te verzin-
dat niet via de een of ande-
:abel met de computer is te
binden. Joysticks, videoca-
fototoestellen, extra
de schijven, printers, scan-
s, luidsprekers, netwerken,
jcams: elk extra hebbeding
sist weer een nieuw snoer
ergens achter in de PC ver-
ijnt. Omdat de ontwikkeling
de computer zo snel en on-
rspelbaar is, bestaan er veel
dapparaat vlot te laten pra-
met de PC. Elk systeem met
ander stekkertje of plugje.
lra het ene systeem tot de
ïwe Standaard is uitgeroe-
doemt er onmiddellijk een
n Mi'er op aan de horizon, nóg
ruikersvriendelijker en nóg
lier dan het vorige. Want het
al de steeds toenemende
vang van de datastroom die
keer roept om een nog
r beter kabeltje. Naast de
ële poort (voor muizen en
dems lange tijd snel genoeg)
stond voor de PC de bredere
allelle poort. Scanners, prin-
en ZIP-drives maakten
ïkbaar gebruik van deze
^verbreding. Maar ook in de
iputerwereld geldt: leg er
rijstrook naast en het ver-
1r neemt toe. Bij het scannen
grotere afbeeldingen begon
de haastige gebruikers de
'eling alweer toe te slaan.
werd dus tijd voor SCSI
sie', small computer sys-
terface), dat voorlopig
het
de
chtssnelheid voldeed en nog
bits per seconde door één
:ht
V.,1
's maken tijdens een va-
ie of een familiefeestje is
ze op een overzichtelijke
ier bewaren voor het nage-
heel anders. Sommi-
nemen de moeite om er
fie albums van te maken,
ir bij hele volksstammen
ïen honderden afdrukken -
it verder dan het mapje van
schoenen
met een scanner biedt
:omputer tegenwoordig een
'ital alternatieven, waarmee
overzichtelijk
?n worden op
orgen en vooral
worden te-
1 gevonden. Dat
1 je natuurlijk
voudig doen in
database of in
speadsheet.
ir er zijn mooie-
n betere oplos-
Bij Easy
nputing ver-
'Internet Fo-
bum' en Easy Disk kwam
ie proppen met 'Digitaal
oalbum'. Twee program
die ideaal zijn voor thuis-
ruik. Met Internet Fotoal-
i - de naam zegt het al -
je automatisch complete
ims maken, die op een ei-
homepage gepubliceerd
nen worden. Dat laatste
ift natuurlijk niet, maar is
leuke optie om bijvoor-
ld vakantiefoto's te delen
kennissen, die wat verder
wonen of foto's van de
in)kinderen te laten zien
familie aan de andere kant
de wereld.
oorspronkelijk Duitse (Data
ker) programma biedt 55
ruiksklare lay-outs en ken
de internettaal HTML is
Zelfs actief aan sport doen achter de spelcomputer is mogelijk
draad wist te duwen.
SCSI heeft het nooit helemaal
gehaald. Het was nog niet be
dacht of het moest plaats ma
ken voor een beter idee, dat
Universal Serial Bus (USB)
heette. Met een snelheid van 12
megabits per seconde liet het
SCSI ver achter zich. Ook USB-
-apparaten kunnen makkelijk
aan elkaar gekoppeld worden.
Het enige wat je hoeft te doen is
het USB-stekkertje van het ene
apparaat in het andere appa
raat te duwen. Hele kettingen
van printers, webcams, scan
ners en toetsenborden ontstaan
zo, terwijl er maar één kabeltje
achter in de PC verdwijnt. Weer
een nieuw ding aangeschaft?
Klik het aan de ketting en de PC
herkent het automatisch. Zwak-
stroom-randapparaten ontle
nen zelfs hun voeding aan de
USB-kabel en dat scheelt weer
zo'n dikke adapter in je toch al
overvolle stopcontacten.
Toen kwamen de digitale vi
deocamera's en ging het op
nieuw mis. Je laat een vracht
wagen ook niet over een fiets
pad rijden. Een digitale video
camera die zijn beeldinformatie
door een USB-aansluiting moet
persen voelt zich als iemand die
ademend door een rietje de
marathon moet lopen. Speciaal
voor dit soort veeleisende mul
timedia- toepassingen bestaat
nu het Firewire-systeem, dat
wagonladingen bits tegelijk
door het kabeltje jaagt. De
nieuwere versies van Firewire
kunnen tot 3200 megabits per
seconde verstouwen, ruwweg
een CD per tweejseconden. Dat
zou toch voorlopig weer even
moeten voldoen.
SILVAN SCHOONHOVEN
Het merk ThrustMaster stond
al bekend om zijn geavanceer
de joysticks en racesturen bij
computerspelletjes. Sinds de
overname door het Franse
Guillemot heeft het bedrijf ech
ter nieuwe impulsen gekregen
en dat heeft geresulteerd in een
nieuwe lijn van producten, niet
alleen voor PC en Macintosh,
maar ook voor Sony PlaySta
tion.
Guillemot mag de naam Ferrari
voeren voor zijn racesturen en
die licentie wordt ten volle be
nut, getuige het brede aanbod
van sturen met het logo van het
steigerende paard in het mid
den. Nieuw is het zogenaamde
360 Modena-stuurwiel, waar
mee de gebruiker zich in een
echte Ferrari kan wanen, zeker
als je de auto van Michael
Schumacher bestuurt in bij
voorbeeld Grand Prix 3. Het
goedkoopste stuur biedt al au
thentieke Ferrari Formule 1-
hendels en een met rubber be
kleed stuurwiel. De knoppen op
het wiel en de voetpedalen zijn
via de bijgevoegde software in
stelbaar. De Modena 360 kan
worden aangesloten op een PC
(USB/gameport) of Apple
(USB), en ook is er een aparte
versie voor de PlayStation. De
prijs bedraagt 140 gulden. Voor
60 gulden meer is er de Mode
na Pro die een authentieke Fer
rari versnellingspook heeft, al
leen in een uitvoering voor
PC/Apple.
Trillen
Bezitters van de PlayStation
kunnen ook een 'trillende' ver
sie van het Ferrari-stuurwiel ko
pen, maar het paradepaardje is
nog steeds het Force Feedback
racestuur, dat de trillingen van
de bolide het meest natuurge
trouw weergeeft. Deze versie
kost ruim 300 gulden en bestaat
alleen voor de PC.
Voor de PlayStation heeft
Thrustmaster ook een een 'tril
lende', tevens draadloze joypad
bedacht die Shock 2 heet. Erg
origineel is het Freestyler Board
voor de PlayStation, waar de
speler echt op moet gaan staan
om een een skateboard- of
snowboardspel te spelen. Ide
aal voor spelers die in beweging
willen blijven achter hun com
puter.
Voor de verwende straaljagerpi
loot heeft Thrustmaster een een
nieuwe serie zilverkleurige joy
sticks ontworpen in de Top
Gun-serie. De joysticks zien er
professioneel uit, onder meer
dankzij het veiligheidsklepje
voor de vuurknop. De gebruiker
waant zich al snel in een F-16 of
een Mig-29. Overigens kunnen
futuristische ruimteschepen net
zo makkelijk worden bestuurd.
De goedkoopste 'stick' is de
Top Gun Fox 2, die een inge
bouwde gashandel heeft en 60
niet nodig. Met een paar muis
klikken bereik je het gestelde
doel. Op het schijfje ook een
zogenoemde FTP-tool, die no
dig is om het eindproduct ook
daadwerkelijk op het web te
krijgen. Dat uploaden is per
provider verschillend, zodat het
noodzakelijk is om even te bel
len en te vragen hoe dat precies
moet.
Wie zijn foto's gewoon voor
zichzelf wil houden, kan ook
kiezen voor Digitaal Fotoalbum
van Easy Disk. Het Haagse soft
warebedrijf richt zich met al
zijn producten nadrukkelijk op
de thuisgebruiker
met een gemiddel
de pc en ook dit
programma werkt
uitermate simpel.
Het meeste werk is
de foto's, maar
daarna is het een
fluitje van een cent
om een helder
overzicht in een
oogwerk te maken.
Je kunt alle (ook
technische) gegevens van de fo
to's invoeren, complete bij
schriften maken, enz. Wie dat
systematisch doet kan elke foto
gemakkelijk terugvinden. Voor
wie met afgrijzen terugdenk
aan de dia-avondjes van oom
Piet... ja, die zijn met dit pro
gramma ook mogelijk...
Internet Fotoalbum, Easy Compu
ting. Min. systeemeisen: Pentium
166, 32 Mb ram, Windows
95/98,15Mb ruimte op de harde
schijf, internetaansluiting en on
geveer 5 Mb ruimte op de home
page. Prijs: 39,80 gulden.
Digitaal Fotoalbum, Easy Disk.
Min. systeemeisen: Pentium 133,
16Mb ram, Windows 95/98,
Prijs: 49,95 gulden.
-
Nu ook de mogelijkheid om eigen teksten toe te voegen
Waalwijk moet niet gaan probe
ren in de pas te gaan lopen met
PSV of een andere topclub. En
zo is het ook met de Grote En
cyclopedie. „De Encarta Wink
ler Prins is nu eenmaal een in
stituut", zegt Sven Cornelis,
pers- en communicatiemana
ger van Easy Computing. „Wij
proberen met eigen dingen een
eigen product op de markt te
brengen. En dat is aardig ge
lukt, denk ik."
Daarover kan nauwelijks twijfel
bestaan. De uitbreidingen in de
2001-versie zijn ten opzichte
van eerdere uitgaven indruk
wekkend. Vooral de speciale
plug-in, waardoor het mogelijk
wordt om onderwerpen in de
encyclopedie uit te breiden met
eigen artikelen. Dat kunnen ei
genhandig geschreven stukken
zijn, maar ook verhalen die van
het internet worden geplukt.
Het speciale programmaatje zet
die op de harde schijf en voegt
ze toe in de zoeklijst van onder
werpen. Ook kan er nu fone
tisch worden gezocht en dat is
bijvoorbeeld handig, wanneer
de schrijfwijze van een naam
niet helemaal bekend is.
Extra's als de mogelijkheid om
braille en gebarentaal onder de
knie te krijgen, vijftig fraaie 360
panoramafoto's, forse uitbrei
ding op diverse gebieden en tal
van interactiviteiten, maken
van de Grote Encyclopedie een
waardevol product.
'Pïïk
JAN VAN DER NAT
Ooit was er een leraar, die er
een mooie filosofie op na hield.
'Je hoeft niet alles te weten, als
je maar weet waar je het kunt
opzoeken', was zijn credo. Mis
schien is het wel daardoor, dat
er bij veel gezinnen een indruk
wekkende rij dikke boeken in
de kast staat. Keurig op volgor
de, want zo hoort dat bij een
encyclopedie. Liefst met daar
aan gekoppeld een stuk of wat
jaarboeken, want een encyclo
pedie veroudert-nu eenmaal
sneller dan de mens zelf en de
prijs is dermate hoog, dat de
aanschaf van een actuele versie
niet zo snel wordt overwogen.
Het beeld van de goed gevulde
boekenkast gaat echter steeds
meer verdwijnen. Nog even en
een papieren encyclopedie is
niet meer te koop. Winkler
Prins brengt in samenwerking
met Microsoft Encarta dit na
jaar weer een nieuwe versie uit
op cd-rom en bij het bedrijf zijn
er grote twijfels of er ooit nog
een nieuwe rij boeken zal wor
den geproduceerd. Ook Easy
Computing brengt in oktober
een nieuwe uitgave op de markt
van haar fraaie Grote Encyclo
pedie, die uiteraard de toevoe
ging 2001 heeft.
De Haarlems/Brusselse uitge
ver heeft een duidelijke plaats
veroverd op de markt van de di
gitale encyclopedie door een
geheel eigen koers te varen. Al
vanaf de eerste uitgave is inge
zien, dat het geen zin heeft om
de Encarta Winkler Prins naar
de kroon te willen steken. Je
moet in de maatschappij nu
eenmaal je plaats weten. RKC
PAUL HOUKES
Wanneer begint het hartje van
ren kind precies te kloppen? Hoe kun je de
geboortedatum zo nauwkeurig mogelijk
bepalen? Kan het kind in de baarmoeder al
iets zien en horen? Hoe wordt precies een
vruchtwaterpunctie uitgevoerd en waar
om? Het zijn zomaar wat vragen waar men
sen die een kind verwachten een antwoord
op willen. Duizend van dit soort vragen
worden beantwoord op de Zwangerschaps-
rom, die uitgeverij Het Spectrum heeft ge
maakt. Het computerprogramma geeft een
schat aan informatie over alle aspecten van
de bevruchting, de zwangerschap, de ge
boorte en de periode kort daarna.
Het programma is geheel in HTML opge
bouwd; de opmaaktaal van het internet
dus. Er is dus ook een internetbrowser voor
nodig om de informatie te bekijken. Voor
mensen die wel een computer hebben
maar nog geen gebruik maken van het in
ternet is Internet Explorer 5 op de schijf
meegeleverd. Zoeken in de grote gegevens
bank is eenvoudig. Een prima methode is
het zoeken aan de hand van de duur van de
zwangerschap. Aan de hand daarvan kan
ook stapsgewijs alle relevante informatie
worden doorgenomen. Daarnaast is het
U P
gulden kost. De Top Gun Fox 2
Pro heeft een 'kantelend' hand
vat, waarmee het staartroer van
de gevechtsbommenwerper
kan worden bediend. Ook het
bekende mini-joystickje boven
op, de zogenaamde hat-switch,
ontbreekt niet voor de prijs van
120 gulden. Wie bereid is om
170 gulden uit te geven heeft
daarvoor het neusje van de
zalm, de Top Gun Afterburner,
die een aparte gashandel heeft,
identiek aan de gashandels in
de straaljagers. Joystick en gas
handel passen mooi in elkaar,
maar kunnen ook los van elkaar
worden geplaatst. Vanzelfspre
kend kunnen de duurdere joy
sticks door de speler zelf wor
den geprogrammeerd.
Informatie: www.guillemot.nl
Scheuren in Frisco
Dat je in de Verenigde Staten niet echt hard mag rijden, weet ie
dereen. Een enkele uitzondering daargelaten is 55 mijl (net
honderd) wel de bovengrens. In de steden is hard rijden hele
maal uit den boze. Behalve in Chicago, althans volgens het ra
ceprogramma Midtown Madness van Microsoft. Inmiddels ligt
de opvolger in de winkel. In Midtown Madness 2 wordt niet
Chicago, maar San Francisco, één van de mooiste steden van
Amerika, geteisterd door veel te hard rijdende auto's of kan ge
kozen worden voor Londen. Nieuwe locaties dus, maar ook
nieuwe wagens, zoals een Audi, een Mini en een Kever. Mid
town Madness draai het best op een Pentium II233 MHz met
liefst 64 Mb ram en eist behoorlijk ruimte op de harde schijf.
Minimaal 250 Mb, maar 400 is beter.
Goedkope uitvoeringen
Davilex heeft in de loop der
jaren een reeks programma's
uitgebracht, die tot de stan
daardwerken van de Neder
landse software mogen wor
den gerekend. Cash, Music,
Adres, enz. zijn populaire
pakketten, die in de meeste
gevallen in twee versies wer
den gebracht: eentje voor de
gewone gebruiker en eentje
voor degenen, die (semi) za
kelijk aan de slag wilden. Om
ook de onderkant van de
computermaatschappij te
bereiken brengt Davilex nu
een hele reeks vereenvoudig
de versies van die standaard
werken. Recept, Tuin 3D,
Route, Music, Adres en Cash
worden vanaf half oktober in
de winkel gezet met het
voorvoegsel Easy, gekoppeld
aan de sympathieke prijs van
19,95 gulden.
demy is wel op veel punten ver
beterd. De Klingons beschikken
over sterk bewapende schepen
en hebben bovendien hun 'ver-
hullingscherm', waardoor ze
onzichtbaar kunnen blijven
voor de vijand. Totdat de strijd
losbarst, want dan moet hel
'cloaking device' worden opge
trokken. De schepen van Starf-
leet zijn echter ook niet mis en
er moet altijd een stevige strijd
worden uitgevochten om het
schild en de romp van de te
genstanders op te blazen.
Zoals gebruikelijk bij een rui-
mesimulatie moeten er diverse
missies worden voltooid die in
het kader zijn geplaatst van een
verhaal. In dat verhaal is naast
Christopher Plummer ook de
onbetrouwbare kanselier Gor-
kon (David Warner) te zien. Er
zit zoveel film in het spel dat
het nog aardig wat cd-roms
omvat. Het spelgedeelte ziet er
goed uit, al heeft de concurren
tie laten zien dat het tegen
woordig nog wel wat mooier
kan. Een minpunt is dat de
missies soms erg moeilijk zijn,
vooral omdat Torlek vaak te
genover een behoorlijke over
macht staat. Maar een echte
Klingon gaat een uitdaging na
tuurlijk niet uit de weg.
Klingon Academy is verplichte
kost voor de Trekkies, andere
liefhebbers van ruimteslagen
komen ook wel aan hun trek
ken maar hebben tegenwoordig
veel keus.
Min. systeemeisen: Pentium II, 64
Mb Ram, 3D-kaart, Windows
95/98. Prijs: 99 gulden.
De Federatie van Planeten uit
de science fiction-serie Star
Trek doet altijd zijn best om
overal de lieve vrede te bewa
ren. In de begintijd van de fede
ratie was dat echter nog wel
eens een probleem. Met name
de Klingons, een strijdlustig ras,
wilden het liefst gehakt van al
die pacifisten maken of anders
een eervolle dood sterven. In
deze tijd speelt het computer
spel Klingon Academy zich af.
De ruimtesimulatie 'IGingon
Academy' s gebaseerd op een
van de oudere Star Trek-films,
the Undiscovered Country'. In
die film werken de Federatie en
het Klingon Rijk na jaren van
oorlog toe naar een duurzame
vrede, die echter niet naar de
zin is van de haviken onder de
Klingons. Zij doen er dan ook
alles aan om de Federatie in
een kwaad daglicht te stellen.
Met name generaal Chang, ge
speeld door Christopher Plum
mer, lijkt er een voorkeur voor
te hebben om zoveel mogelijk
schepen van Starfleet naar de
kelder te jagen. Omdat Chang
het hoofd is van de Klingon
Academy krijgt de speler daar
alle gelegenheid toe. De speler
is de jonge Klingon Torlek, die
zich in de strijd zal moeten be
wijzen. Wie faalt wordt oneer
vol van de academie verwij
derd.
De voorganger van Klingon
Academy was Star Fleet Acade
my en wie dat spel gespeeld
heeft zal zich al snel vertrouwd
voelen in het Alpha Quadrant
van de Melkweg. Klingon Aca-
mogelijk om op trefwoorden te zoeken.
Behalve veel tekstuele informatie bevat de
cd-rom ook foto's, grafieken, animaties en
een enkel videofragmentje. Van dat laatste
moet je je overigens niet te veel voorstellen,
want het blijft bij een wat schokkerig beeld
je in een beperkt formaat. Ook worden on
derwerpen die kennelijk wat al te promi
nent werden geacht afgedaan met een te
kenfilmpje. De inhoud van de cd-rom (ad
viesprijs 52,75 gulden) is samengesteld met
medewerking van huisartsen en van de
Vrije Universiteit in Amsterdam. De be
trouwbaarheid van de informatie is daar
mee dus gewaarborgd.
iswoordraadsel
RIZONTAAL: 1. Rijk van een sultan; 9. drietal; 10. rivier in Spanje; 11. voorvoegsel;
herkauwer; 14. bijwoord; 15. geldstraf; 17. tennisterm; 19. dierenverblijf;
alfabet; 22. naar aanleiding van; 23. het leven betreffend; 25. buidel;
binnenplaats; 30. bijwoord; 32. voorzetsel; 33. achter; 34. pampahaas; 36. het
igtenlijke; 38. kleur.
TICAAL: 1. Brede sjaal; 2. grafvaas; 3. Chinese afstandsmaat; 4. bazar (Ind.); 5.
i«enei; 6. spil; 7. op de manier van; 8. aandeelbewijs; 13. uitroep van opluchting;
haardracht; 16. muze van het minnedicht; 18. centrale antenneanrichting;
bijbelse naam; 23. waterrijk land; 24. onheilsgodin; 26. bitse terechtwijzing;
Indische dakbedekking; 29. inclusief (afk.); 31. Italiaanse omroep; 33. thans;
muzieknoot; 37. Frans lidwoord,
ossing van vrijdag:
'Mzontaal: 1. Oerbos; 4. katje; 5. sint; 7. staat; 8. aap; 9. tegoed; 10. kortom,
ticaal: 1. Ontvanger; 2. roest; 3. open, 4. kasstuk; 6. top; 8. adem..
HET WEER
door Jan Visser
September legt schroom af
Ook september lijkt alle schroom te heb
ben afgelegd. De maand, zo vaak funge
rend als bijwagen van de 'verlengde zomer'
(mei-september), trad vorig jaar met een
historisch warmterecord (gemiddeld 17,4
graad) uit de schaduw van mei, juli en au
gustus en dat 1999 geen incident is geweest
bewijst dit jaar. De gemiddelde tempera
tuur komt in De Bilt waarschijnlijk uit op
15,8 tegen normaal 14,0 graad. In juli be
droeg het maandcijfer 15,5. Gerekend vanaf
het begin van de twintigste eeuw is sep
tember slechts zeven keer warmer geweest.
In 1929 en 1934 bedroeg het maandgemid-
delde 16,0, in 1961 16,4, 1947 16,8 en in
1949 17,2 graad. In het (zuid)oosten van
het land werd september 2000 gisteren be
loond met een fraaie bonus: bij volop zon
steeg het kwik 's middags tot 23-25 graden.
In onze regio bleef het overwegend bewolkt
en werd het in Nieuw-Vennep nog net 20,0
graad. Vandaag opnieuw zon in het oosten
en vooral noordoosten; bij ons wolkenvel
den, maar het blijft overdag droog. De wol
kenvelden hangen samen met een front dat
boven ons land ligt. De temperaturen lo
pen op tot 19-20 graden en er waait een
meest zwakke tot matige wind uit richtin
gen tussen zuidwest en zuidoost. Later op
de middag wordt de wind veranderlijk.
Morgen zijn er opnieuw wolkenvelden
voornamelijk in het midden en
westen enige regen zou kunnen vallen.
Langs het front kruipt met de zuidelijke
hoogtestroming namelijk een storing 'om
hoog'. Oktober opent verder met lagere
temperaturen (16-17 graden) en er waait
een zwakke tot matige, meest noordwes
tenwind. Voor maandag is een activerende
depressie van belang. Het kan zijn dat dit
systeem naar de Noordzee trekt en dan zou
het zomaar flink kunnen gaan waaien. In
de loop van de week knapt het onder in
vloed van hogedruk weer op. Bij IJsland
wordt de komst van Isaac verwacht (nu nog
orkaan, dan getransformeerd) die tot mo
gelijk 950 hPa uitdiept.
