Cultuur Kunst
Vier Gouden Kalveren voor 'Lek'
Andre Rieu streeft naar 'chique klanken'
Amusement met een beetje diepgang'
m
Feestelijk benefietconcert Vox Humana
Graag bescheiden
schilder
fERDAG 30 SEPTEMBER 2000
aatste concert Barbra Streisand
york» Barbra Streisand
ft met vier uitverkochte
incerten in Madison Squa-
Garden afscheid genomen
n haar concert-carrière,
reisand heeft altijd gezegd
•n hekel te hebben aan live-
jtredens en najaren nog
tijd te lijden aan een ernsti-
rm van plankenkoorts,
de laatste concerten,
jgewoond door vele vrien-
i beroemdheden uit de
luziek- en filmwereld,
oest flink in de buidel wor-
pn getast. De goedkoopste
iarten kostten dik 300 gul-
i een gala-ticket kwam
n 6000 gulden.
foto ap/kevin mazur
Veer beeld Michelangelo gevonden
Italiaanse kunstexperts hebben in een kerk in Rome een
peld van Michelangelo ontdekt. Tot nu toe was de gebeeld-
mwde gestalte van paus Julius II in de kerk San Pietro in Vin-
'i aan de minder bekende Tomasso Boscoli toegeschreven. In
kerk bevindt zich ook het wereldberoemde Mozesbeeld van
ichelangelo, die leefde van 1475 tot 1564.
lieuwe 'Crocodile Dundee'
De misdaadfilm 'Lek' heeft gisteravond tijdens het slot-
gala van het 20-ste Nederlands Film Festival getriom
feerd met wat Amerikanen een 'landslide' zouden noe
men. Alle voor lange speelfilms beschikbare Gouden
Kalveren op een na kwamen terecht bij het door Jean
van de Velde geregisseerde en samen met Rolf Koot ge
produceerde misdaaddrama.
utrecht mon de Waal) en voor de beste
acteur (Victor Löw). Het jury
rapport noteerde: „Doorslagge
vend in de beoordeling is dat
'Lek' meer is dan de som der
delen en een Nederlandse film
oplevert die als standaard voor
'Lek' werd bekroond als beste
speelfilm van het jaar, voor de
beste regie, voor het beste sce
nario (Jean van de Velde en Si-
de komende jaren gezien mag
worden."
Met 'Lek' werd tevens de Pu
blieksprijs gewonnen. In de
hoop dat Van de Veldes werk
stuk na de successen in Utrecht
alsnog boven de grens van
100.000 bezoekers uitgetild kan
worden, heeft de distributeur
besloten hem opnieuw in de
bioscopen te brengen.
De monotonie werd in de
Utrechtse Stadsschouwburg al
leen doorbroken met de over
handiging van een Gouden Kalf
aan Willeke van Ammelrooy als
beste actrice voor haar rol in
het door Robbe de Hert geregis
seerde 'Lijmen/Het Been'.
Als beste korte film kwam
'Een Intens Realistisch Doch
Romantisch Liefdesdrama' van
Jesse de Jong uit de bus. De
prijs voor de beste lange docu
mentaire ging naar 'Crazy', van
Heddy Honigmann, die dit jaar
ook werd gehuldigd met een re
trospectief van haar oeuvre. De
eer voor de beste korte docu
mentaire kwam terecht bij 'De
Nieuwerwetse Wereld', ge
maakt door Carin Goeijers.
De Grolsch Prestatieprijs
werd ontvangen door regisseur
Steven de Jong en hoofdrolspe
ler Rense Westra voor 'De Ffike'
en De Prijs van de Nederlandse
Filmkritiek werd toegekend aan
'Wilde Mossels', de debuutfilm
van Erik de Bruyn die eerder
deze week ook al werd be
kroond met de CJP Jeugdprijs.
Andere onderscheidingen
waarvan de uitreiking al vooraf
gaand aan het slotgala hadden
plaatsgevonden waren de Gou
den Kalveren voor geluid (Piotr
van Dijk), voor beste tv-drama
('Bij Ons In de Jordaan' van
Willem van de Sande Bakhuy-
sen), beste tv-acteur (Cees Prins
voor 'Bij Ons De Jordaan') en
beste tv-actrice (Will van Kra
lingen voor 'Storm In Mijn
Hoofd').
Meest in het oog springende
verliezer van het prijzenbal was
de jeugdfilm 'Kruimeltje', de
film die de hoogste bioscoopre
cette haalde van de laatste tien
jaar. Ondanks drie nominaties
voor een Gouden Kalf moest ci-
neaste Maria Peters met lege
handen naar huis.
Nieuw album wordt wereldwijd gelanceerd
is angeles Acteur Paul Hogan poseert met bokser Mike Tyson
dens de opnamen in Beverly Hills van de derde 'Crocodile
undee'-film. Hogan verhuist in de rolprent van Australië naar
Angeles waar hij Tyson ontmoet. 'Crocodile Dundee LA'
iat in de lente van 2001 in première. foto ap/hollystein
>e Leeuw vertolkt werk Hermans
idenHet werk van Toon Hermans staat centraal in de specia-
voorstelling 'Een Ballonnetje' van Paul de Leeuw. De Leidse
houwburg is één van de zes schouwburgen waar de voorstel-
ïg opgevoerd wordt. Op 3 december staat De Leeuw in Leiden
et 'conferences met een onderToon' en liedjes van Hermans,
e dit voorjaar overleed. Het combo van John van Eijk zorgt
ior de muzikale begeleiding. Kaarten zijn vanaf woensdag 4
;tober verkrijgbaar bij de kassa van de Leidse Schouwburg.
Oktober-lezing De Lakenhal
den In het programma van de 3 oktoberfeesten, in de Uit-
ant van donderdag, is een foutje geslopen. De 3 oktober-le-
ng die morgen wordt gehouden in Stedelijk Museum De La-
inhal begint niet om 09.30 uur maar om 15.00 uur.
'okémon-2 vanaf 12 oktober in de bios
/isterdam De tweede Pokémon-film gaat 12 oktober in ruim
)0 bioscopen in Nederland draaien. In de animatiefilm belan-
:n Ash, Pikachu en de andere monstertjes op het eiland Sar-
out waar zij deelnemen aan een festival en allerhande avontu-
n beleven. De Nederlandse teksten zijn ingesproken door on-
r anderen Isa Hoes en Lucie de Lange. De muziek is engelsta-
De titelsong (The power of one) wordt gezongen door Don-
Summer. Andere muziek is van onder anderen B52's, Laura
usini en de jongensgroep Westlife.
linke Janssen over 'X-men':
maastricht harrie cremers
André Rieu geeft opnieuw blijk
van zijn optimistische kijk op
het leven op de nieuwe cd La
Vie Est Belle. De Boléro van
Maurice Ravel wordt daarop
door de Maastrichtse orkestlei
der in tijdsduur gereduceerd tot
een prettig en oorstrelend mu
ziekwerkje van amper zes mi
nuten. Doorgaans mag je voor
dat stuk zo'n twintig minuten
uittrekken.
Aan de vooravond van de
lancering van zijn nieuwe cd
zegt de Maastrichtse Stehgei
ger': „Ik ben ongeneeslijk posi
tief en geloof daarom onvoor
waardelijk in de toekomst."
Wellicht dat die instelling ertoe
geleid heeft dat de in Spanje
woonachtige erven van de in
1937 overleden Franse compo
nist Ravel hem toestemming
hebben gegeven voor een com
pacte versie van de Boléro. De
erven gaven hun fiat nadat ze
eerst Rieu's muziekband had
den beluisterd.
„Ik ben enorm trots op die
toestemming. Per slot van reke
ning is Ravel niet de eerste de
beste. Ik heb dit werk al héél,
héél lang op het verlanglijstje
staan, in een eigentijdse uitvoe
ring, dat wel. Die is er nu geko
men. Natuurlijk heb ik Ravel in
zijn muzikale waarde gelaten.
Je hoort zijn Boléro als van
ouds, maar aangepast aan de
snelheid van anno 2000."
Het nieuwe album van André
Rieu en zijn orkest wordt deze
week 'wereldwijd' gelanceerd.
Voor de musicus is het de eer
ste keer dat zijn muziek over de
hele aardbol wordt verspreid.
„Ik ben razend benieuwd naar
de reacties op mijn nieuwe al
bum. La Vie Est Belle is het mu
zikale feest der herkenning:
operette, populaire, klassieke
en filmmuziek. Misschien is dat
wel het geheim van mijn suc
ces. Je hoort muziek, die herin-
-• w*
Hk&I :-ï39B»Mitf' f'
André Rieu: '„Volgens sommigen mag ik helemaal niet aan klassieke muziek komen. Kom nou toch, jon
gens! In de tijd dat Rembrandt schilderde, knipten ze een meter van het doek af. Kijk, daar ben ik het nou
niet mee eens." foto epa
neringen oproept."
Die herinneringen moeten
komen bij nummers als You
Are My Hearts Delight, oftewel
Dein 1st Mein Ganzes Herz van
de operettecomponist Franz
Léhar en Die Juliska von Buda
pest. Ze klinken net zo ver
trouwd in de oren als Olé Gua-
pa van Malando. André Rieu:
„Op de vorige cd Fiësta staat
Jealousy. Toen we op zoek gin
gen naar repertoire voor dit al
bum bedacht ik me dat tango
heerlijke muziek is. Leon van
Wijk uit ons orkest speelt fan
tastisch accordeon. Dus die
schudde Olé Guapa uit zijn
mouw. We hebben er nog wat
strijkers bijgehaald voor een
leuke bewerking."
De medley, die op La Vie Est
Belle van André en Marjorie Ri
eu de titel Danube Love mee
krijgt, ruikt ook al helemaal
naar operettemuziek richting
Donauwellen, met een vleugje
Liebe, du Himmel auf Erden
met een mooi voorspel. „Tij
dens de tekstrepetitie noemden
we dit nummer Dauerwellen.
Het was maar een grapje, want
Dauerwellen heeft natuurlijk al
les met permanent in je haar te
maken. Zo kun je een wals na
tuurlijk niet noemen. Mijn
echtgenote Marjorie, met wie ik
het album heb samengesteld,
heeft toen als titel Donauliebe
genoemd. Zeg dus maar Da
nube Love."
Even terug naar de Boléro
van Ravel. „Dat is een stuk dat
ik al mijn hele leven wil spelen,
maar dan in een verkorte ver
sie. Datzelfde geldt voor de mu
ziek van Strauss. Ik roep al ja
ren dat Strauss heeft geleefd in
een tijd waarin geen televisie
was, geen jukebox, geen radio.
Dus zo'n Kaiserwalzer moest
zeventien minuten duren. En
dat was nog niet genoeg en
daarom moest bij uitvoeringen
dat stuk twee keer worden ge
speeld. Tegenwoordig leven we
in een tijd die snel is. Als muzi
kant behoud ik me daarom het
recht voor om muziek in te kor-
„Natuurlijk met de muzikale
verantwoording die ik van huis
uit heb meegekregen. Vader
was, zoals bekend, dirigent van
het Limburgs Symfonie Orkest.
Ik denk ook dat het kan om
zo'n Kaiserwalzer korter te ma
ken zonder hem de nek om te
draaien. Hetzelfde heb ik met
de Boléro gedaan, die voor mij
verschrikkelijk lang duurt.
Twintig minuten of zoiets en ik
heb er 6 minuten en 46 secon
den van gemaakt. De mensen
zullen de Boléro herkennen."
Voor criticasters die beden
kingen hebben wanneer mu
ziek wordt ingekort, heeft Rieu
de volgende boodschap: „Een
componist is dood. Je praat
over een vel papier met zwarte
bolletjes erop, als je het zwart
wit wilt zien. Als er geen muzi
kanten zijn die daar wat mee
doen, dan kun je het vergeten.
Dus vind ik dat je het recht hebt
om met de partituur iets te
doen. Je kunt dat op twee ma
nieren doen. Je gaat tot het ein
de der tijden door met precies
te doen wat de partituur voor
schrijft, of je realiseert je dat er
bloed door je aderen stroomt,
dat je ademt, dat je nu leeft en
niet in bijvoorbeeld de tijd van
Mozart."
„Volgens sommigen mag ik
helemaal niet aan klassieke
muziek komen. Kom nou toch,
jongens! In de tijd dat Rem
brandt schilderde, knipten ze
een meter van het doek af. Kijk,
daar ben ik het nou niet mee
En wat dan te denken van het
feit dat de Spaanse orkestleider
Waldo de Los Rios begin jaren
tachtig de veertigste van Mozart
verpopulariseerde en daarmee
enorm veel succes had. André
Rieu: „Dat vind ik iets heel an
ders, maar ik heb wel groot res
pect voor wat hij daarmee heeft
bereikt. Hij heeft per slot van
rekening een opening geslagen
naar een hoop mensen toe.
Kijk, ik ga een stap verder. Ik
probeer klassieke muziek voor
een heel breed publiek toegan
kelijk te maken door die in te
korten of op een andere manier
te brengen: met een beetje hu
mor. Ik kleed de meisjes uit het
orkest mooi aan en dan vinden
sommigen die jurken walgelijk
en de muziek heel mooi. Nou
ja, dan sorry hoor."
Naar het voorbeeld van de
Andrew Sisters zijn op La Vie
Est Belle ook de André Sisters te
horen. „Dat zijn drie meisjes uit
het orkest." licht Rieu toe. „Ze
kunnen heel goed zingen, heb
ben gewone jurken aan en
stappen bij toegiften uit het or
kest. Op een heel chique ma
nier, hoor." De Limburgse
maestro, die op de Duitse buis
al jaren een graag geziene gast
is, plaatst alle muzikale ontwik
kelingen in de tijd waarin werd
geleefd of nu wordt geleefd.
„Neem bijvoorbeeld James
Last. Met zijn happy sound
zorgde hij in zijn tijd voor een
doorbraak."
De technische ontwikkelin
gen houden Rieu, met zijn ei
gen webside op internet, al ge
ruime tijd bezig. In Maastricht
bouwt hij zijn eigen studio,
waarin hij vanaf februari vol
gend jaar zijn muziek gaat op
nemen. „Ik kan nu zelf regelen
hoe de muziek moet klinken. Ik
ben daarom blij met de aanwe
zigheid van mijn broer Jean-
Philippe, die precies weet hoe
ik het graag wil hebben. Per slot
van rekening kijken en luisteren
heel wat mensen. Ik streef naar
perfectie, naar chique klan
ken."
muziek recensie
terdam saskia bonger
pverhalen heeft zij nooit ge-
n. Zij vond ze oninteres-
Toch speelt Famke Jans-
de rol van Jean Grey in de
sen zeer populair stripver-
gebaseerde film 'X-men'
afgelopen donderdag in Ne
land in première ging. In
erika was de film al tijdens
productieproces een hype.
Drmatie geheim houden
?n onmogelijke opgave.
i de strip wisten telkens
details te vergaren en
ilden die met elkaar op het
inssen: „Ik had geen idee
de film zo veel aandacht
trekken. Ik kende de strip
nen' niet eens." De actrice
dan ook niet wat haar te
hten stond. „De 'X-men'-
hadden overal een mening
r. Ze discussieerden met el-
r over onze outfits, die vol-
s hen te weinig overeen
men met die in de strip,
k mijn haar was niet goed.
vonden het niet rood ge-
g. Daar was expres voor ge
en om het zo realistisch mo-
ijk te houden. Het moest er
gaan uitzien als de ver-
ïing van 'Batman'."
inssen heeft de discussies
Internet niet gevolgd. „De
eld waarin ik leef is al zo
n. Het grootste deel van
n tijd breng ik door op film-
Ik wil mijn wereld niet nog
der verkleinen door alleen
met mezelf bezig te zijn.
heb Jean Grey vertolkt zoals
mij het beste leek. Iedereen
een mening over haai',
ir ik kan ze toch niet alle
maal gelukkig maken.'
Nadat ze
de rol van Jean Grey verdiepte
Janssen zich in de strip. „Ik kan
niet zeggen dat ik nu een fan
ben, maar 'X-men' bevat zeker
elementen die de moeite waard
zijn. Het gaat i
als buitenstaander
ven, omdat ze anders zijn dan
de meerderheid. Het is een uni
verseel onderwerp."
De stripserie 'X-men' bestaat
al sinds 1963 en heeft een grote
schare trouwe fans. De helden
zijn gemuteerde mensen. Zij
beschikken over bovenmense-
lijke> gaven. De ene mutant kan
alle'weertypen beïnvloeden, de
ander heeft telepathische
krachten en weer anderen kun
nen hun eigen wonden helen.
Gewone mensen zijn bang voor
hen en verstoten ze uit de ge
meenschap. Dat zorgt dan weer
bij sommige mutanten voor
verbittering. Zij keren zich te
gen de mensheid. Ze willen de
wereld overnemen en als de
mensheid daarvoor vernietigd
moet worden, dan is dat jam
mer. Andere mutanten zien het
juist als hun taak hun gaven te
gebruiken om de mensen die
hen hebben verstoten te be
schermen.
De film volgt dezelfde lijn,
maar is noodgedwongen veel
beknopter dan de strip. Zo was
er plaats voor maar een beperkt
aantal karakters en hun psy
chologische ontwikkeling kon
niet zo uitgebreid zijn als in de
al bijna veertig jaar lopende
strip. Janssen is daar reëel over:
„In deze film komen een hele
hoop personages aan bod. Je
deelt het scherm met een groot
Famke Janssen bij de première van de film 'X-men' eerder deze week in
het Amsterdamse Tuschinsky theater. foto wfa/gerlinde de geus
aantal acteurs. De relatie van
Jean Grey met haar verloofde
blijft redelijk aan de oppervlak
te. Er was in deze film geen
plaats voor relatieperikelen."
De film 'X-men' is een klas
siek verhaal over goed en
slecht, maar heeft volgens Jans
sen meer diepgang dan andere
sciencefiction films. Toch
steekt ze niet onder stoelen of
banken dat de diepgang zo haar
beperkingen heeft. „Het doel
van deze film is amusement.
Als het goed gedaan wordt, heb
ik daar geen problemen mee.
Natuurlijk kan ik meer kwijt in
een rol in een kleinere film die
bijvoorbeeld is gebaseerd op
een roman. Dat soort films is
overzichtelijker en de rollen zijn
leuker."
Toch kon Janssen zich vinden
in haar rol van Jean Grey. „Met
haar telepathische en telekine-
tische krachten kon ik me na
tuurlijk moeilijk identificeren,
maar wel met andere aspecten
van haar karakter. Eigenlijk is ze
het enige normale personage in
de film. Ze is heel rustig."
In een film die bol staat van
de special effects had Janssen
weinig te maken met vechtscè
nes en ander spektakel. „Jean
Grey houdt zich op de achter
grond. Ik vond dat wel prettig.
Met special effects en blue
sereens had ik al eerder te ma
ken gehad. Dat is heel moeilijk
om mee te werken. Vertrouwen
in de regisseur is daarbij abso
luut noodzakelijk."
De kijker hoeft geen 'X-men'-
expert te zijn om de film te be
grijpen. „De film is voor ieder
een. Het feit dat zo veel mensen
erheen zijn gegaan in Amerika
bewijst dat. Jong of oud, strip
fan of niet, het werkt." Of de
film ook in Nederland zal aan
slaan, durft Janssen niet te
voorspellen. „Ik weet eigenlijk
niet of de strip hier ook bekend
is. Dat zou natuurlijk wel hel
pen. Het belangrijkste voor mij
is wat mijn familie ervan vindt.
De rest geloof ik wel."
Benefietconcert Rijnlands Chr Mannenkoor 'Vox Humana' o.l.v
Sander van Marion, m.m v Jan Vayne, vleugel en de Chr. Orato
rium Ver. 'Cantate Deo'. Gehoord 29/9, Stadsgehoorzaal, Lei-
'Vox Humana', het Rijnlands Chr. Mannenkoor
bestaat 30 jaar. Samen met de Chr. Oratorium
Ver. 'Cantate Deo' uit Zoetermeer wordt dit zes
de lustrum groots gevierd en niet eens ten eigen
bate: de opbrengst is voor de kankerbestrijding.
De Stadsgehoorzaal zit boordevol, dus het Ko
ningin Wilhelminafonds mag in z'n handjes knij
pen. En ook de zaal kan z'n handjes gebruiken,
want Sander van Marion heeft er weer een echt
feest van gemaakt. Prachtige bloemen, feestelijke
kleding, prettige heldere belichting, een kleine
groep uitstekende musici én het feestvarken zelf
dat overtuigend zingt met in zijn kielzog het 'zus-
terkoor' in vlammende herfsttinten. Bach wordt
herdacht met enkele bewerkte koralen gezongen
in een aangenaam snel tempo met pittige bege
leiding van de blazers. Jan Vayne haakt in op het
Bachprogramma en breit er op zijn welbekende
i grote ruige schipperstrui van. Trom
petten, hobo en dwarsfluit combineren ideaal
met de gezamenlijke koren. Het orgel van de
Stadsgehoorzaal verheft bescheiden zijn stem in
het 'Kyrie' van Haydn en Vox Humana uitbundig
in Schuberts Driemaal Heilig. Dynamische effec
ten, timing, homogeniteit worden hier goed uit
gebuit. Voor de sopranen van Cantate Deo is
Handels 'Lift up your Head' letterlijk te hoog ge
grepen. Maar wederom, het voortvarende tempo,
de kleurige expressie en de stralende trompetten
voeren evenals in 'Hallelujah' de boventoon. Ook
de speciale Russische 'sound' van Vox Humana
is weer sfeervol aanwezig in D. Bortnjanski's
Avondgebed en Kerkgezang. Youngs 'Allejulah'
door Cantate Deo klinkt prachtig vol flinterdun
ne accentjes, zo licht als een veertje en ritmisch
grappige trucjes. Waarop Jan Vayne weer uiter
mate lekker doorrammelt. Spetterend slagwerk,
piano, trompetten begeleiden opzwepend het
kamerbrede tapijt dat zalig zingt in zwoele gos
pels. Na de pauze komen opera, volkslied, thea
ter en filmmuziek aan bod. Vox Humana en Can
tate Deo swingen elkaar tegemoet. Het feest kan
niet meer stuk.
Jopie Huisman 1922
Twee jaar geleden, in dè zomer
van het jaar dat Jopie Huisman
75 werd, was er een allegori
sche gondel aan zijn leven ge
wijd. Met vodden, fuiken en de
schilder als kind en volwasse
ne. „M'n hele leven ging door
me heen", zei hij kort daarna.
„Ik teken ervoor dat als ik
dood ben, ik op dat vlot eeu
wig de zeeën kan bevaren."
Huisman was graag beschei
den. Hij was dan wel een be
faamd schilder, met beroemde
vrienden en een aan hem ge
wijd museum, hij wees erop
dat hij een gave had en slechts
'een werktuig' was. Het zou
dwaas wezen, om daar trots op
te zijn, zei hij bij herhaling.
Net zo lief ging hij eieren zoe
ken, fuiken zetten, paling ro
ken. Gevleid was hij wel, toen
hij op zijn 75ste een borst
beeld kreeg in z'n museum.
Hij zat daar ook graag, eerst in
het Sleeswijckhuis in Workum,
later in de nieuwbouw aan de
overkant. In het voorjaar van
2001 zou hij de laatste uitbrei
ding openen. Hij stopte met
het signeren van ansichtkaar
ten, vertelde hij zelf, nadat hij
bijna bewusteloos was geraakt
nadat hij 1460 keer 'Veel geluk,
Jopie' had geschreven.
Bekend werd zijn afbeelding
van de voetbalschoenen van
Abe Lenstra. Huisman was een
groot Heerenveenfan. Het pas-
2000
te bij zijn nostalgische inslag:
eigenlijk vond hij de wereld
van zijn jeugd beter da
Ine
tere
van zijn 75ste verjaardag ver
woordde hij dat zo: „De rijk
dom van de armoede, de
schoonheid van het smerige.
Maar we waren gelukkig."
Gistermiddag om kwart over
vier is Jopie Huisman overle
den in het Academisch Zieken
huis in Groningen, na een
ziekbed van acht weken.
Woensdag wordt hij in Her-
baijum ter aarde besteld. Huis
man, die twee maal gehuwd
was, had vier kinderen uit zijn
eerste huwelijk.
