New Orleans zakt geleidelijk weg in de
prut, steeds dieper beneden zeeniveau.
Amerika's meest swingende stad is
gebouwd op moerassige bodem en
wordt omringd door water. Dat water
rukt op. Vanaf zee dreigt extra gevaar.
In de nazomer en herfst is de
opgewarmde Golf van Mexico
broedgebied voor orkanen, de
reusachtigste stormen die de aarde
kent. De dijken die New Orleans
moeten beschermen tegen het water,
zijn niet gebouwd op een orkaan van
de categorie 4 of 5. Is 'The Big Easy' ten
dode opgeschreven?
Wie op zoek wil naar de ziel
van New Orleans, dient in
het holst van de nacht het
geschetter van koperen instrumenten te vol
gen. Of de warme klanken van een piano. En
dan niet alleen langs Bourbon Street in de
French Quarter, waar de toeristen samen
scholen en de commercie de overhand heeft.
New Orleans is de bakermat van jazz en
rhythm blues. Ze is het schouwtoneel van
voodoo en stokoude Caribische religies. En
van Zydeco, de folkloristische klanken die de
Cajuns hebben meegebracht uit de zompige
wouden van Louisiana. Deze stad van Gum
bo en Jambalaya begint pas te leven als de
zon ondergaat. Zoals in downtown New York
het ritme van de straat wordt aangegeven
door valuta- en aandelenkoersen, zo bepalen
in New Orleans drumstokken en bassnaren
het tempo. Het feest gaat de hele nacht door.
Totdat de zon opkomt.
„Wie hier opgroeit, blijft hier wonen", stelt
Erik Stilling, zelf geboren en getogen in New
Orleans. De multiculturele stad in het diepe
zuiden van de VS sluit qua tempo en cultuur
dichter aan bij het Caribisch gebied dan bij
de VS, vindt Stilling. Hij spreekt vol liefde
over zijn New Orleans als de hoofdstad van
de imaginaire vrijstaat 'Creolia'.
New Orleans is een stad van en voor men
sen die de term 'vrije tijd' letterlijk nemen.
Die lekker eten en drinken en pret maken
ontelbaar veel belangrijker achten dan het
najagen van een carrière met bijbehorend
salaris en aandelenopties. 'Laissez les bon
temps rouler', luidt de lijfspreuk van deze
sensuele nachtstad. Het is de Franse variant
op de aloude kreet 'Let the good times roll'.
New Orleans is doordrenkt met restanten
van de Franse kolonisatieperiode. Het Frans
- dat hier in de marge van de voertaal Engels
wordt gesproken - is echter nauwelijks nog
als zodanig herkenbaar. Qua klankkleur is
New Orleans meer Montreal dan Parijs.
Soepkom
Dansen in New Orleans is dansen op de vul
kaan. 'The Big Easy', zoals de bijnaam van de
stad luidt, wordt aan alle kanten ingesloten
door het water. New Orleans drijft als een
soepkom in een volle afwasbak. Om te be
ginnen is er de machtige rivier de Mississip
pi, met zijn uitlopers. Ten noorden van de
stad ligt het immense meer Lake Pontchar-
train, dat - gezien vanaf de oever - oogt als
een zee. Ten zuiden en ten westen ligt de
Golf van Mexico. De dijken rond de stad, die
voor het merendeel werden aangelegd na de
grote watersnoodramp van 1927, zijn laag.
Shea Penland, docent en onderzoeker aan
de geologische faculteit van de Universiteit
van Louisiana, is bloedserieus als hij op
merkt dat de verantwoordelijke wetgevers en
bestuurders Russische roulette spelen met
New Orleans. Onderzoek van Penland en an
dere specialisten op het terrein van geologie
en watermanagement leert dat New Orleans
een overstroming van bijbelse proporties te
gemoet kan zien als er niet binnen afzienba
re tijd wordt ingegrepen.
Penland stuurt zijn pick-up truck langs de
dijk die New Orleans beoogt te beschermen
tegen het water van Lake Pontchartrairi. Hij
heeft een missie. De wereld moet kennis ne
men van de toenemende dreiging waaronder
zijn stad gebukt gaat. Vorige week nam hij
een verslaggever van Time Magazine op
sleeptouw. Vandaag een Nederlandse corres
pondent. Morgen een televisieploeg van om
roep ABC. Zijn studenten kunnen wachten.
„Hier gaan we eruit", wijst hij. We lopen de
dijk op. Dat kost geen inspanning, want het
is een dijk van niks. Bovenop het dijkje loopt
een spoorrails. „De treinverbinding tussen
Jacksonville (Florida) en Los Angeles (Cali-
fornie)", legt Penland uit. Het traject is een
van de voornaamste slagaders tussen de
oost- en westkust van Amerika, aangelegd op
een kwetsbare locatie.
Georges
Aan de waterkant liggen de wrange vruchten
van orkaan Georges (spreek uit: 'Zjor-ze').
Tot de komst van Georges, in de nazomer
van 1998, stonden aan de boorden van Lake
Pontchartrain tientallen huizen, gebouwd op
palen, en met lange steigers verbonden aan
de wal. Georges liet het meer kolken. Bijna
alle woningen werden door het woeste, op
stuwende water als sinaasappelkistjes op de
dijk gesmakt. Een handvol huizen overleefde
de stormvloed. Ze staan nu naast de restan
ten van kapotgeslagen steigers. Temidden
van het vele wrakhout op de dijk ligt een
koelkast, een stille herinnering aan de ramp
van twee jaar geleden.
Het zeewater van de Golf van Mexico rukt steeds verder op naar New Orleans. Hele rijen bomen
ten westen van de stad werden reeds het slachtoffer van het zoute water.
Geoloog Shea Penland: „Het somberste sce
nario gaat uit van tienduizend doden."
Bijna was het water toen over dijk ge
spoeld. En dan te bedenken dat New Orleans
in feite ontsnapte aan Georges. De schade
aan de oever van Lake Pontchartrain werd
aangericht door uitlopers van de storm. De
orkaan zelf bereikte tot opluchting van velen
het vaste land in dunbevolkt gebied, in de
buurstaat Mississippi. Penland: „Georges
was een orkaan op de grens van de tweede
en derde categorie. Geen buitengewoon
zware orkaan. Maar Georges bewoog zich
naar verhouding langzaam voort. Een min
der zware, maar langzame orkaan is bijna
even gevaarlijk als een zware die zich snel
voortbeweegt."
De nachtmerrie van New Orleans is een
orkaan van de vijfde categorie, die zich van
het zuidoosten naar het noordwesten be
weegt. Een orkaan draait om haar eigen as.
De hoogste windsnelheden worden bereikt
in het noordoostelijke quadrant van de or
kaan. Als dat quadrant boven Lake Pontchar
train belandt, zijn de rapen gaar, weet Pen
land. De stormvloed zal tegen de dijken beu
ken. Totdat het water van het meer zich met
succes een weg heeft gebaand naar de ande
re zijde. New Orleans zal onderlopen en de
gevolgen zullen catastrofaal zijn, verzekert
Penland. „Het somberste scenario gaat uit
van tienduizend doden. De schade zal in de
miljarden lopen. De stad zal ophouden te
functioneren en nog maanden na de ramp
lam liggen."
Krokodillen
New Orleans heeft altijd een problematische
relatie gehad met het omliggende water. Een
netwerk van kanalen en een reeks enorme
pompinstallaties moeten voor de afwatering
zorgen. Maar de capaciteit van de huizenho
ge pompen is niet onbeperkt. Heeft het een
.etmaal achter elkaar flink doorgeregend, dan
staan de straten en de huizen in de stad
blank. Een halve meter water in de woning is
geen uitzondering. Vijfjaar geleden spoelden
de krokodillen na een urenlange hoosbui let
terlijk de snelweg op die naar de internatio
nale luchthaven voert. In vroegere dagen
dreven onder dergelijke weersomstandighe
den de lijken uit hun begraafplaatsen.
Bodemdaling is een natuurlijk verschijnsel
in New Orleans. Dit proces werd eeuwenlang
gecorrigeerd door bezinking. Regelmatige
overstromingen van de Mississippi garan
deerden de aanwas van nieuwe lagen zilt,
zand en klei. De dijkaanleg - een logische re
actie op de watersnoodramp van 1927 - be
tekende echter het einde van dit door God
gegeven correctiemechanisme. Sindsdien is
er geen sprake meer van bezinking. Zo kon
het gebeuren dat het bodempeil in New Or
leans in zeventig jaar tijd 1,80 meter daalde.
Sinds 1930 heeft de regio 3900 vierkante
kilometer land prijsgegeven aan het water.'
Dat is een gebied ter grootte van de provin
cie Overijssel. Het zijn de rietlanden die als
eerste sneuvelen. De vuistregel luidt dat elke
vier kilometer rietland circa 30 centimeter
stormvloed absorbeert. De rietlanden vor
men een natuurlijke verdedigingslinie tegen
orkanen.
Nabij de rietlanden, westelijk van de stad,
toont Penland bomen die door het opruk
kende zoute zeewater zijn aangetast en ge
dood. Als tandenstokers staan ze in het gelid.
Zonder takken. Zonder bladeren.
Een bijkomend probleem voor New Or
leans is dat een groot deel van het verlies aan
rietlanden wordt veroorzaakt door olie- en
gasboringen in het gebied. Olie en gas vor
men een van de voornaamste inkomsten
bronnen van Louisiana.
En dan is er het broeikaseffect, het geleide
lijk opwarmen van de aarde. Volgens bereke
ningen van de Verenigde Naties zal de zee
spiegel de komende vijftig jaar stijgen met
een jaarlijks gemiddelde van 1,25 centimeter.
Dat is in vijftig jaar tijd een niveauverschil
van ruim een halve meter. Voor het laaggele
gen New Orleans is die ontwikkeling levens
bedreigend. „New Orleans is niet toevallig in
trek bij wetenschappers die onderzoek doen
naar de gevolgen van het broeikaseffect",
zegt Penland. „Ze krijgen hier een blik op de
toekomst. Wij zijn de toekomst."
De combinatie van extreem hoge wind
snelheden, grote partijen regenwater, storm
vloed, springtij, bodemdaling en erosie kan
uiteindelijk fataal blijken voor dit laaggele
gen gebied. New Orleans is volgens sommige
pessimisten op weg het Atlantis van de 21ste
eeuw te worden.
Corruptie
Is de geografische situatie op zich al complex
genoeg, de bestuurlijke gesteldheid van New
Orleans helpt niet mee de pijn te verlichten.
Louisiana geldt van oudsher als een van de
meest corrupte staten van de VS. De laatste
gouverneur was een onverbeterlijke crimi
neel en hij gaf dit openlijk toe. De kiezers
waren niettemin dol op hem. Ze meenden in
hem een moderne Robin Hood te zien. Die
houding maakt het verkrijgen van federale
overheidssteun voor dijkverhoging en derge
lijk niet eenvoudiger. Washington ligt boven
dien ver weg. En het bedrag dat volgens ver
schillende berekeningen nodig is om New
Orleans te redden, is hoog: 35 miljard gul
den.
De sociaal-maatschappelijke situatie van
New Orleans maakt het er al evenmin een
voudiger op. Bijna veertig procent van de be
volking is zwart. Een naar verhouding groot
aantal inwoners van New Orleans en nabije
omgeving beweegt zich aan de onderkant
van de samenleving. Tekenend voor de soci
ale ellende zijn de hoge misdaadcijfers - al
staat New Orleans sinds enkele jaren niet
meer te boek als de 'moordhoofdstad' van
Amerika.
Wordt New Orleans getroffen door een
zware orkaan, dan zitten de in de stad ach
tergebleven inwoners als ratten in de val,
vreest Penland- De voornaamste verkeers
aders, de 1-10 en Highway 90 liggen beneden
de zeespiegel. Dat geldt ook de voor opritten
naar de 42 kilometer lange brug over Lake
Pontchartrain. „Zodra het water bij een
stormvloed over de dijken slaat, lopen de
vluchtroutes onderwater."
Evacuatie
Dankzij de technologie komen orkanen niet
meer onverwachts uit de lucht vallen. Met de
opnames van weersatellieten kan het Natio
nal Hurricane Center in Florida de meest
waarschijnlijke koers van deze reuzenstor-
men voorspellen. De waarschuwingen van
meteorologen maken een tijdige evacuatie
mogelijk. Maar orkanen zijn eigenzinnig. Ze
kunnen plotseling van koers veranderen.
Met die wetenschap in hun achterhoofd stel
len veel bewoners van bedreigde gebieden
hun evacuatie uit tot het laatste moment.
Met het gevolg dat de uitvalswegen hopeloos
verstopt raken als de tijd begint te dringen.
„De evacuatie aan de vooravond van Ge
orges was een nachtmerrie", zegt Penland.
„Het kostte acht uur om een afstand van
honderd kilometer te overbruggen. Op alle
uitvalswegen stond het verkeer vast. Dat was
nooit eerder vertoond. We hebben toen kun
nen vaststellen dat het onmogelijk is om de
ze stad van 1,2 miljoen inwoners in een tijds
bestek van 24 uur te evacueren. We hebben
daarvoor ten minste 48 uur nodig."
Met Georges in het vizier, besloot de bur
gemeester van New Orleans de Superdome,
een overdekt sportstadion in het centrum,
open te stellen als schuilplaats. New Orleans
onderzoekt nu in hoeverre deze 'verticale
evacuatie' kan worden uitgebreid naar kan
toortorens en hotels in het centrum. „Het
bedrijfsleven voelt daar weinig voor", meent
Penland. „De ondernemers vragen zich af
wat er zal gebeuren met hun inventaris als
hun gebouwen dienst gaan doen als tijdelij
ke opvangcentra. Tijdens de evacuatie van
1998 werd de Superdome geplunderd. En de
evacués durfden ook nog te klagen over de
kwaliteit van de hot dogs die er werden uit
gedeeld."
JOHN WANDERS
