rii
Verstrikt in het
wereldwijde web
Gesprek van de Dag
De laatste reis per bus
DONDERDAG 21 SEPTEMBER 2000
umnwntaar
Bevoogding tv-sponsoring
De rechtbank van Amsterdam heeft deze week een on
begrijpelijk vonnis gewezen in de zaak van de sponse
ring van programma's bij de commerciële omroep. Het
Commissariaat voor de Media is verheugd over de uit
spraak die het met name RTL4 en RTL 5 moeilijker
maakt programma's als Koffietijd en Eigen Huis Tuin
(mede) door het bedrijfsleven te laten betalen. Het is
twijfelachtig of deze uitspraak in het al aangekondigde
hoger beroep overeind blijft, maar als dat zo is, dan
heeft het ook grote gevolgen voor bijvoorbeeld de uit
zendingen van de Champions League bij de NOS. De
rechter heeft zich namelijk niet uitgesproken over
sluikreclame, maar over het zogenoemde billboarding
en dat is ook in de voetbalwereld aan de orde van de
dag.
Als het om commerciële televisie gaat, blijft Nederland
een wat hypocriet buitenbeentje in Europa. Het mag
wel, als die commerciële omroepen zich maar aan de
zelfde regels houden als de publieke. Dat is een idioot
uitgangspunt. Nederland zou er juist bij gebaat zijn als
publieke en commerciële televisie zich in zo veel mo
gelijk opzichten van elkaar onderscheiden. Waarom
zouden er anders algemene middelen naar een publie
ke omroep moeten gaan, als de financiering van pro
gramma's ook privaat mogelijk is?
Natuurlijk is het een feit dat een bedrijf als Unilever in
grote lijnen bepaalt hoe het RTL-programma Koffietijd
er uitziet. En natuurlijk wordt er in dat programma bij
de bereiding van het recept van de dag geen gebruik
gemaakt van andere, dan Unileverproducten. De kij
kers kunnen dat weten als ze de aankondiging en de
aftiteling zien.
Er is kortom geen wezenlijk verschil tussen het kijken
naar zo'n programma en bijvoorbeeld het lezen van
het gratis maandblad van Albert Heijn. Beide media
bevatten informatie die direct gekoppeld is aan com
merciële produkten. Commerciële televisie staat echter
onder staatstoezicht en geschreven media niet. Dat is
een onhoudbaar onderscheid. Het zal daarom niet
lang meer duren of de Nederlandse mediawetgeving
legt het af tegen de meer liberale Europese regelgeving.
Hoe eerder het afgelopen is met de selectieve bevoogd
ing van de Nederlandse media, hoe beter het is.
JKle» isii*
Fietsen met molentjes
Niet alleen de sporters doen hun stinkende best bij de
Olympische Spelen. Ook de dames en heren journalisten
doen alles mat in hun vermogen ligt om zich van hun
collega's te onderscheiden. Het ene programma na het
ander wordt de ether ingeslingerd. Voorbeschouwingen,
nabeschouwingen, live-verslagen, herhalingen en dan
nog tal van andere uitzendingen die nauwelijks iets met
de Spelen van doen hebben, maar die toevallig in Syd
ney worden opgenomen.
Zo zijn daar de interviewtjes na afloop door Jack van
Gelder. Enthousiaste man hoor, daar niet van, maar
iets te veel supporter en te weinig journalist. Zo zat onze
Jack gisteren met gouden medaillewinnaar Mark Hui-
zinga aan tafel. In Atlanta had hij judo al zo'n mooie
sport gevonden, zei Jack. En voor Huizinga had hij toen
ook al zo'n bewondering gehad.
Mark vertelde dat hij nog maar even doorging met ju
doën. En wat deed Jack? Hij kneep Mark liefdevol in
zijn hand, als was het een van z'n beste vrienden. Mee
liften op het succes van de Nederlandse sporters, dat
kan hij. Jack is bezig met zijn eigen Spelen. En hij niet
alleen. Snel en kordaat handelen is er niet bij, bij de
NOS. Een beetje chauvinistisch gebabbel, meer presteert
die omroep niet. Zo moest de kijker na de gouden race
van Pieter van den Hoogenband lang wachten op een
eerste reactie van de zwemmer voor de camera's. De Ne
derlandse camera's dan. Want voor de BBC gaf Pieter,
nog druipend van het water, hijgend zijn commentaar
op de race.
Maar het kan erger. Bij SBS6 bijvoorbeeld. Die presteren
het om dagelijks het programma 'In Sydney staat een
huis'op de buis te brengen, gepresenteerd door iemand
die André van der Toor heet en een oranje jasje draagt.
André reed gisteren op een fiets door Sydney, met een
molentje op het stuur en klompen aan zijn voeten. En
hij reed in een autootje dat beschilderd was met motie
ven van Delfts-blauwe tegeltjes.
En passant interviewde André ook nog wat sporters. Jes
sica Gal bijvoorbeeld. Door wie ze haar dreadlock-kap-
sel liet bijhouden, vroeg André. En wat ze het eerst ging
doen als ze terug was in Nederland. Ook hier eindigde
het gesprekje in een veel te amicaal afscheid.
Als de sporters al iets zinnigs te melden hebben, horen
we het in elk geval niet, of veel te laat, op de Nederland
se televisie.
Allemaal armer
Gedumpte ex-gitarist Normaal eist geld Meer hehoef,e aan persoonlijke uitvaart
Paul Kemper, de ex-gitarist van
Normaal, heeft beslag laten leg
gen op de bankrekeningen en
het onroerend goed van de
band. De muzikant werd vorig
jaar oktober uit de Achterhoek-
se rockgroep gezet. Kemper, die
één van de drie aandeelhouders
van Normaal was, meent recht
te hebben op 1,4 miljoen gul
den aan goodwill (marktwaarde
van de band) en salaris. „Hij is
nog steeds voor eenderde deel
gerechtigde. Door hem niet lan
ger te laten meespelen is Kern-
per ineens brodeloos gemaakt",
zegt zijn raadsman mr. J. Leem
an.
De gitarist met een afgeronde
conservatoriumopleiding
maakte vanaf 1976 vrijwel onaf
gebroken deel uit van de suc
cesvolle band. Volgens de ma
nager van de band, D. van Ber-
kum, lag de muzikant niet meer
goed in de groep. De raadsman
van Kemper bestrijdt dat. „Van
Berkum wilde mijn cliënt via
een uitzendbureau inhuren bij
Normaal. Kempers inkomsten
zouden dan tot dertig procent
van het oorspronkelijke salaris
teruglopen. Dat weigerde hij.
Wi/wsmV
De rockgroep Normaal in betere tijden bij een optreden in het stadion
van De Graafschap in Doetinchem. Nu ligt ex-gitarist Paul Kemper
overhoop met de andere bandleden. foto cpd vincent jannink
Vervolgens moest hij opstap
pen."
Afgelopen maanden werd ge
probeerd tot een schikking te
komen. Volgens Leeman wei
gerde Van Berkum inzage in de
boekhouding, waarop de be
slaglegging volgde. Die heeft
betrekking op de bankrekenin
gen en het onroerend goed van
Normaal, manager Van Berkum
en van de muzikanten Bennie
Jolink (zang) en Willem Ter
horst (basgitaar).
Inmiddels heeft advocaat A. Le
ver namens Jolink en bandle
den met eigendomsrechten ge
vraagd het beslag op te heffen.
In de Verenigde Staten is de uit-
vaartbus een bekend feno
meen. In Europa was tot nu toe
nog niemand op het idee geko
men. De Rotterdamse uitvaart
verzorger CVU zag wel brood in
deze 'meer persoonlijke' uit
vaart, en liet er een bouwen in
België. Volgende maand rijdt de
bus, waarin de overledene ligt
opgebaard, in Nederland rond.
CVU verwacht dat er veel ge
bruik zal worden gemaakt van
de nieuwe voorziening. Volgens
de woordvoerder van de uit
vaartverzorger wordt tegen
woordig steeds meer gesproken
over de uitvaart van familiele
den. „Het taboe op de dood
verdwijnt langzamerhand, en
de behoefte aan een meer per
soonlijke uitvaart wordt gro
ter."
CVU speelt met de bus in op
deze behoefte. De bus, die
voorzien is van een pantry,
maakt het bijvoorbeeld moge
lijk dat nabestaanden bij elkaar
kunnen zijn en dichtbij de
overledene tijdens de tocht
naar de begraafplaats of het
crematorium. Bij het gebruik
van volgauto's is dat minder het
geval, aldus de woordvoerder.
De uitvaartbus, een grote tou
ringcar, biedt plaats aan 24
mensen. De kist van de overle
dene staat achterin het voer
tuig. Getinte ramen garanderen
de privacy van de nabestaan
den. De bus heeft een toilet,
airconditioning, audio- en vi
deoinstallatie en een lift voor
rolstoelgebruikers. Een luifel
aan de buitenkant biedt bij
slecht weer beschutting aan de
nabestaanden en belangstellen
den.
De kosten voor een uitvaart met
de bus zijn iets hoger dan die
voor het huren van volgauto's.
„Maar het verschil is mini
maal", verzekert de woordvoer
der.
De uitvaartbus wordt op 28
september gepresenteerd op
Uitvaart 2000, de vakbeurs voor
uitvaartzorg in de Utrechtse
Jaarbeurs. Direct daarna kan de
bus in gebruik worden geno-
Ziekenhuis
papegaaie
Het Nederlandse Opvaq z'
trum voor Papegaaien N 1
Veldhoven neemt zaterd 0
heus papegaaienziekenl e
gebruik. Zieke vogels kuic'
daar in alle rust herstelle
dus een woordvoerder v;
centrum. Het NOP is set
1992 actief. Het centrum
papegaaien op van mem 1
er niet meer voor kunne
willen zorgen. Bovendie C
geert het als landelijk op
centrum voor inbe~'-
men vogels.
Momenteel verblijven et4
2000 dieren. „Veel vand 1
ten zijn ziek. Ze krijgen
mogelijkheid om onder; e
mogelijke omstandighet
beetje op te knappen.")
kenhuis beschikt onder;
over een groot aantal verfcl
de glazen bakken. Er gel
strenge regels ten aanzii
de hygiëne. Aan het ziek 11
is ook een in exotischens
gespecialiseerde diereniDC
bonden. Het NOP draait
op giften en sponsorbijj,u
Elektronische geheelonthouding geen oplossing
Terwijl de opmars van internet nauwelijks te stuiten is, ontvan
gen de verslavingsklinieken de eerste signalen dat een deel van
de gebruikers verstrikt dreigt te raken in het wereldwijde web.
De term verslaving durft niemand nog in de mond te nemen,
daarvoor ontbreekt de wetenschappelijke eensgezindheid nog
te veel. Maar de symptomen van de mensen die zeggen dat ze
in de problemen zijn geraakt door het web, lijken sprekend op
die van gokverslaafden en probleemdrinkers. En een remedie is
er nog niet.
Met de omzichtigheid wetenschappers ei
gen zoekt Regina van den Eijnden naar de
juiste woorden. Wat de onderzoekscoördi
nator van het Instituut voor Onderzoek
naar Leefwijzen Verslaving (IVO) in Rot
terdam te vertellen heeft is niettemin hel
der genoeg. Een behoorlijk deel van de sur
fers op internet raakt in de problemen. Een
conservatieve schatting duidt erop dat tien
duizenden van de ruim twee miljoen inter
netgebruikers in ons land 'afhankelijk-
heidskenmerken' vertonen. De conclusies
zijn gebaseerd op een drietal onderzoeken
die dit jaar gehouden werden onder vijf
tienhonderd internetgebruikers in Amster
dam. De onderzoekers van het Amsterdam
se Bureau voor Onderzoek en Statistiek
kregen vooraf speciale instructies bij een
ingesprekstoon nog vier nieuwe pogingen
te wagen respondenten te bellen. De in
vloed van internet laat ook telefonisch on
derzoek niet ongemoeid.
Van den Eijnden schetst het profiel van de
'internetverslaafde'. „Het zijn meer man
nen dan vrouwen en meer alleenstaanden
dan mensen die een relatie hebben. Maar
opvallend is dat ook veel mannen met een
gezin vaker achter de computer zitten dan
hun gezin en zijzelf aanvaardbaar vinden.
Vooral die laatste categorie lijkt vluchtge
drag te vertonen."
Het onderzoek naar internetverslaving
staat nog in de kinderschoenen. Zelfs in
Amerika, waar veel meer uitwassen bekend
zijn dan in Nederland. Van der Eijnden: „Je
hoort daar dramatische verhalen. Zo werd
een moeder die probeerde haar zoon ach
ter de computer vandaan te houden door
zijn computer te verkopen, door de jongen
vermoord. Zover is het hier nog niet. Maar
tijdens ons onderzoek zijn we wel mensen
tegengekomen die tot 80 uur per week aan
het surfen zijn. Dat heeft ook te maken met
het specifieke karakter van het internet. Het
gaat 24 uur per dag door. Iets kopen kan al
tijd, de winkel gaat nooit dicht. En als je cy
bervriendje hier naar bed gaat kun je door-
chatten met een andere in Amerika."
Hoe internetverslaving moet worden aan
gepakt is een probleem. In Nederland heb
ben verslavingsklinieken als Kentron in Til
burg en Parnassia in Den Haag wel enige
ervaring, maar een pasklare therapie ont
breekt. Kentron heeft de afgelopen vier jaar
ongeveer vijftig mensen behandeld. Daar
bij wordt een soort gedragstherapie toege
past die ook ingezet wordt bij de bestrij
ding van gokverslaving. „Een belangrijk
probleem is dat geheelonthouding geen
optie is", legt Martin Reddemann van Ken
tron uit. „Je kunt mensen adviseren niet
naar het casino of de kroeg te gaan, maar
bij internet werkt dat niet. Daarvoor vervult
de computer een te nuttige functie in de
Internet biedt ongekende mogelijkheden, zoals het uitzoeken en elektronisch boeken van een vakantie. Uit recer
zoek blijkt dat veel internetters zo lang achter de computer zitten dat er sprake is van 'verslaving'. foto
'A
samenleving. Je moet het dus zoeken in
een soort dieet."
Het wetenschappelijk bewijs ontbreekt
nog, maar Van den Eijnden vermoedt dat
erotiek een belangrijke oorzaak is van de
obsessie van mensen voor het net. „Ik sluit
niet uit dat een aantal huisvaders in die ca
tegorie thuishoort. Internet ontremt men
sen. Er staan geen sociale sancties op ge
drag dat in het dagelijks leven onaanvaard
baar is. Mensen doen onmogelijke liefdes
verklaringen op het net of beledigen elkaar
tot op het bot, zonder consequenties. De
straffeloosheid haalt het primitieve in de
mens makkelijker naar boven. Je kunt een
rol spelen en de bijbehorende beloning,
status of troost incasseren. Dat kan heel
spannend zijn. Het wordt pas problema
tisch als die passie omslaat in een obses-
RENS KOLDENHOF
Verslavingstest
De test waarmee de onderzoe
kers problematisch internet
gebruik vast stellen is een lijst
van tien stellingen. Wie zich in
vijf of meer beschrijvingen
herkent wordt gezien als een
probleemgebruiker.
1. Internetten helpt me mijn
problemen te ontvluchten of
negatieve gevoelens te verlich
ten.
2. Wanneer ik eenmaal begon
nen ben met internetten vind
ik het moeilijk om te stoppen.
3. Ik ga wel eens door met in
ternetten terwijl ik me voorge
nomen had om te stoppen.
4. Mijn partner, kinderen
en/of ouders zeggen wel eens
dat ik minder zou moeten in
ternetten.
5. Ik raffel mijn werk afi
kunnen internetten.
6. Door het internetten
minder contact met vri|ie
en/of familie.
7. Ik voel me wel eens
loos, gehumeurd, depre
of geïrriteerd wanneer i
kan internetten.
8. Ik heb wel eens geprc
om minder tijd aan int!
ten te besteden, maard
niet gelukt.
9. Soms ga ik liever inte
ten dan dat ik mijn tijd
anderen doorbreng.
10. In gedachten ben i!
met internetten bezig, i
ik niet online ben,
tl
enselijk
blijven, om je te handhaven. Omdat publieke voor
zieningen zoals gezondheidszorg, onderwijs en vei
ligheid de laa tste jaren voortvarend verder zijn uit
gekleed, zal gewoon blijven bovenmenselijke in
spanningen van ieder van ons gaan vergen.
Want Nederland zal alleen 'absoluut zeer aange
naam' zijn als je zelfweet te voorkomen dat je be
roofd wordt of mishandeld, geen ziekte krijgt, jeug
dig ontspoort of bejaard afhankelijk wordt. Als je
midden dertig of daaromtrent bent en blijft, kinder
loosheid verkiest of alleen middenmoters verwekt:
niet te slim, niet te dom, niet gehandicapt. Want ge
woon onderwijs is al moeilijk genoeg te verwezenlij
ken in Nederland. Gewoon zijn en blijven vereist
een niet te ambitieuze baan waarin je je niet onder
scheidt en derhalve werk en (mantel)zorg in een ge
kocht rijtjeshuis of sociale huurwoning kunt combi
neren. Word als het even kan, niet chronisch ziek,
probeer een acute ziekte te bemachtigen of krijg een
verkeersongeluk in een regio met traumahelikopter.
Dan is er altijd nog wel ergens snel een ziekenhuis
bed voor je te vinden.
Natuurlijk mag je ook naar een ziekenhuis als je
een bypass nodig heb, een nieuwe heup, een staar
operatie, maar de behandeling van bijna elke
kwaal moet tegenwoordig wachten. Maak er in die
tussentijd gewoon het beste van. Lees dan maar een
paar maanden geen boeken en kranten, loop ge
woon een tijdje mank, hijg bij inspanning wat har
der door dat hartfalen of Iaat de kankercellen maar
doorwoekeren, die bestralen ze later wel met een ex
tra dosis. Echt kwaad schijnt wachten niet te kun
nen. Er is hooguit een kleine kans dat je op de
wachtlijst overlijdt, meestal wordt je leven alleen
een stuk pijnlijker en minder leuk.
Heb je eenmaal een bed veroverd in een ziekenhuis,
reken er dan niet op dat je er ook uitgebreid in ligt.
Alleen in beduidend conservatievere landen zoals
België, Frankrijk, Duitsland en Italië liggen burgers
nog in ziekenhuizen. Daar heeft men voldoende
bedden, dokters, verpleegkundigen en vooral: bud
get. Nederland is vooral heel erg progressief als het
gaat om ontslag na ziekenhuisopname. Het is al
heel wat als je met je net dichtgehechte borstkas of
buik één of zelfs een paar nachtjes in het ziekenhuis
mag blijven.
De meeste ingrepen, zoals bijvoorbeeld een blinde
darmoperatie, gebeuren bij voorkeur poliklinisch,
dus lig je 's avonds te kreunen in je eigen bed. Met
'mantelzorg' van je naasten om je heen. Dat is goed
koper.
Gewoon zijn in Nederland betekent: gelaten leven
met de wetenschap dat wat je ook doet en wilt, er
altijd vele wachtenden voor je zijn. Want Nederland
zelf mag dan zogenaamd niet vol zijn, verder is al
les vol. Omdat de bureaucratische boekhouders in
Den Haag een monomane fascinatie hebben voor
kostenbeheersing, zijn er overal tekorten en krijgt de
burger steeds minder keus. Ergens 'een plaatsje' ver
werven is een nationale sport geworden.
Het gaat goed met Nederland, vooral economisch,
vernemen we steeds. Individueel zijn we de laatste
jaren steeds welvarender geworden. En tegelijkertijd
zijn we allemaal aanzienlijk armer geworden, om
dat we door voortdurende bezuinigingen niet meer
kunnen rekenen op degelijk onderwijs, goede zorg
voorzieningen, voldoende veiligheid, zaken die nog
niet zo lang geleden in Nederland heel gewoon wa
ren. In de meeste andere Europese landen zijn ze
dat nog steeds. De kwaliteit en leefbaarheid van ons
bestaan is massaal in het geding. Paars zou eens
wat roder moeten worden: van schaamte.
Een in 1997 ontdekte orchidee heet voortaan de
Oncidium Raissaiana, als eerbetoon aan de gisteren
een jaar geleden overleden voormalige first lady van
de Sovjet-Unie, RAISA GORBATSJOV. Dat heeft de
Duitse Maatschappij voor Technische Samenwer
king (GTZ) gezegd. De uit de Boliviaanse Andes af
komstige bloem springt in het oog door de stralende
kleuren en de bijzondere bloei. De bedoeling is dat
oud-sovjetpresident MICHAIL GORBATSJOV, die
komende maand in Berlijn de viering van de tiende
verjaardag van de Duitse hereniging bijwoont, de or
chidee zal dopen. Gorbatsjov moet nog wel toestem
ming geven voor het gebruik van de naam van zijn
overleden echtgenote voor de orchidee.
De voormalige persoonlijke assistente van de herto
gin van York, JANE AN
DREWS, is gisteren gearres-
teerd in verband met de
moord op haar vriend, de
miljonair TOM CRESSMAN.
De politie vond de 33-jarige
Andrews na een zoektocht
van twee dagen in Cornwall
in het zuidwesten van Enge
land. Cressman werd maan
dag dood aangetroffen in
zijn huis in Londen. Hij was
met messteken om het le
ven gebracht. Andrews
werkte van 1988 tot 1997
voor de hertogin van York,
voorheen SARAH FERGU
SON, die tot 1992 getrouwd
was met de Britse prins AN
DREW.
Koningin BEATRIX onth
vrijdag 29 september
se stad Dillenburg eens
beeld van WILLEM VAN
JE. De stamvader van
Oranje-Nassau werd op
1533 op slot Dillenburg
ren. Het bronzen stand!
vervaardigd door EVA
SCHEK uit Herborn. K
onthuld ter gelegenheid
125-jarig bestaan vand
lemstoren, die de pleki
waar het slot heeft gesl
lem van Oranje woonde
elfde jaar op slot Dillen
Vanuit het slot bereidd
de opstand in de Nedei
van 1568 voor, die het
vormde van de Tachtigjs
Oorlog. Na de onthullinÉ
standbeeld en een kortl
aan de Willemstoren,
Koningin een privé-bea
de Evangelische Stadtk
Aansluitend maakt zij
wandeling door het stad
trum van Dillenburg ent
zij een stoeterij die histi
banden heeft met het H
Het Sociaal en Cultureel Planbureau had geen beter
moment kunnen kiezen om zijn Rapport 2000 te
lanceren. Net voor Prinsjesdag en voor de Algemene
Beschouwingen. We beschikken nu over voorkennis,
weten hoe Nederland er werkelijk aan toe is en kun
nen de minzame mededeelzaamheid van de paarse
coalitie over de eigen politieke prestaties en goed
geefse voornemens met de nodige scepsis bezien. Er
is immers helemaal niet zoveel reden is om ons op
de borst te kloppen over het poldermodel of als Eu
ropees kampioen verzorgingsstaat. Wel zijn we, zo
valt er tussen de regels door te lezen, kampioen ni
vellering. Ook het denkbeeld dat wij een
gidsland zijn op het gebied van moder
ne leefvormen en tolerantie, blijkt
voornamelijk een Haagse wens
droom te zijn. We zijn, in vergelij
king met andere Europese lan-
den. op bijna alle fronten een
'middenmoter'.
Als je een gewoon iemand
Ir bent, is Nederland absoluut
zeer aangenaamis dan ook
de conclusie van Paul Schna-
bel directeur van het Sociaal
en Cultureel Planbureau. En
hij voegt er aan toe: 'Wanneer
je rijk en machtig bent, dan zijn
bijna alle landen van de wereld
leuker om te leven'. Het is die
conclusie die mij nog het meest
verontrust. 'Doe maar gewoon'
is een kunst die iedere Neder
lander noodgedwongen min of
meer beheerst. Maar nu moet je
het ook werkelijk zijn en vooral:
4
