Overlast van vogels valt te voorkomen
Rijp en Groen
Tips voor een duurzame tuin
Plant en dier
Grimassen en soejJ
van pompoenen
Nieuwe
tomaat
gezonder
Themadag in Tuinen van Mien Ruys
VRIJDAG 15 SEPTEMBER 2000
REDACTIE RIEN POLDERMAN»
dat u met plezier mag terugblikken
op een fraaie-tuin-zomer wenst u:
bloemendaal bv
rijksstraatweg wassenaar
h|
Gevederde vrienden worden soms lastige plaaggeesten
Cryptogram
Horizontaal: 1. Moet men hebben om getolereerd te worden (6); 4. Weersverwachting
als de kinderen onrustig zijn (5); 5. Ja, dat hoort er bij als je kritiekloos instemt! (4);
7. Bezat een boom in de onderwereld (5); 8. Maak een vuist op dit feest! (3);
9 Liever verward met een flikflooier (6); 10. Waardeloze streep? (6).
Verticaal: 1Vloerbedekking aan boord van een jacht? (9); 2. Bijgevolg om moeder een
Franse auteur te tonen (5); 3. Britse genegenheid voor een tennisser (4);
4 Stonden niet stil op het land (7); 6. Van die jongen krijg je maar weinig hoogte' (3);
8. Wel, hier komt het water vandaan! (4).
Oplossing van donderdag:
HORIZONTAAL: Veehouder; 8. vol; 9. eer; 10. steno; 13. Ic; 14. ego; 15. vh; 17. frats;
19. zaad; 20. Iowa; 21. terts; 23. go; 24. gei; 25. us; 26. nevel, 28. nno; 30. olv;
33. Silvester.
VERTICAAL: 1. Ante; 2. Idh; 3. els, 4. riek; 7. narcose; 9. emt; 10. trekbal; 12. va;
14. om; 16 ato; 17 ets; 22. nu; 24. nog; 25. et; 27. stoa; 28. ener; 30. eel; 31. ere.
HET WEER
Buien
Voor morgen staat de passage van een de
pressie op de rol. Dat betekent vooral mor
genochtend regen en buien en, zeker in
vergelijking met de afgelopen dagen, lagere
temperaturen. Vanaf zondag knapt het
weer op maar of de weersverbetering lang
zal aanhouden is twijfelachtig.
Morgen is het vooral tijdens de ochtend
uren buiig weer. Onweer is daarbij even
min uitgesloten. Later op de ochtend en tij
dens de middag kan het tijdelijk wat op
knappen. Min of meer in het centrum van
de depressie zou het wolkendek namelijk
wat kunnen breken en bij weinig wind
loopt de temperatuur op naar zo'n 19 20
graden. In de achterkamer van de depressie
gaat de wind aan het einde van de middag
en 's avonds uit het noordwesten waaien.
Bovendien wordt weer onstabiele lucht
aangevoerd waarin opnieuw enkele regen
en onweersbuien tot ontwikkeling komen.
De windsterkte kan aan de kust enige tijd
krachtig zijn.
Op zondag nemen de buienkansen af, staat
er nauwelijks wind en bij nu en dan zon
wordt het 's middags 19 graden. Vervolgens
is voor maandag een nieuwe depressie van
belang. Het systeem arriveert bij Schotland
en het koufront veroorzaakt later op maan
dag of dinsdag regen of buien.
In de zuidwaarts uitzakkende uitloper van
de depressie ontwikkelt zich hoogstwaar
schijnlijk een nieuwe depressief
diept mogelijk sterk uit en bepa:
rende de rest van volgende week 5
beeld. ty
Dat betekent periodiek regen of
soms van onweer vergezeld kuni
Aanvankelijk wordt wel warme li ,k
gevoerd.
Op dinsdag en woensdag kan he
graden worden. Gisteren was er
zon, het bleef droog en de temp: 5[]
steeg tot ruim 20 graden. In Niet r
werd het 21,1 en in Bloemendaa
den
Wat hebben tuin- en ka
merplanten van doen met
huisdieren? Ogenschijnlijk
niets, maar dan ook hele
maal niets. Desondanks
stellen ze ons voor dezelfde
problemen, te weten de
voortdurende
eis om verzorgd
te worden. Op
die manier be
lemmeren ze
zelfs onze va
kantieplannen.
We moeten er
gewoon elke
dag zijn.
Hoe zit dat dan
met planten en
dieren in de na
tuur? Die kun
nen mensen
missen als kies
pijn. Sterker, die
doen het beter
als wij uit de
buurt blijven.
Dat klopt, maar
onze kamer- en
tuinplanten
hebben we naar B,|
de lage landen 20J°j
en de te hete
huiskamers gehaald uit alle
delen van de wereld. Stre
ken met een totaal ander
klimaat en met andere
grondsoort, en zonder blik
ken of blozen maken we
van oorspronkelijk struik -
vormige gewassen potplan
ten (Pelargonium) en van
forse klimmers zoals Bou-
gainvillea hetzelfde.
Om van de huisdieren
maar te zwijgen. De wilde
wolf fungeert nu als kwis
pelend en onderdanig
hondje in alle formaten en
denkbare kleuren, als slaaf
van mensen en zelfs de
trotse kat heeft zich min of
meer gevoegd naar onze
wensen. Maar we zouden
het in deze rubriek hebben
over planten en dat doen
we dan ook.
Een ieder die een stukje
tuin heeft (niet betegeld
naar ik hopen mag) weet
dat de planten die wij koes
teren voortdurend be
schermd moeten worden
tegen het opdringend ge
was dat wij gemakshalve
'onkruid' noemen. Geen
wonder. Dat zogenaamde
onkruid hoort hier, in dit
klimaat, op deze grond,
thuis. Hier kan het zich
naar hartenlust vermenig
vuldigen, tot groei en bloei
komen als wij er niet hard
handig een stokje voor ste
ken. Opdat het onze geïm
porteerde plantenlievelin-
gen niet overwoekert. Ik
heb het hier over zeven
blad, brandnetel, kweek-
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
gras, schaafstro, ster-
remuur, herderstasje en
nog veel meer van deze
'onkruiden'.
Ieder die een border heeft
of een vak met planten,
kent de strijd. Ieder die
echt van
planten
houdt, wiedt
met de hand
en niet met
de schoffel,
vooral om de
tweejarige
planten, die
nu overal op
komen, te
sparen.
Mijn ervaring
is dat dege
nen die het
'schoonhou
den' van de
border uitbe
steden, nim
mer kunnen
letten op ma
delieven,
teunisbloem,
n naar scharlei, ju-
haVrum daspenning
en vinger
hoedskruid om de meest
bekende planten van dit
soort te noemen. Die blij
ken simpelweg als 'on
kruid' te zijn weggeschof-
feld.
Daarom op de eerste plaats
de goede raad om met de
hand te wieden. Maai' ook
het advies om goed te kij
ken in hoeverre de planten,
die zich kennelijk uitge
zaaid hebben, lijken op de
uitgebloeide stammoeders.
Vaak lijken de blaadjes van
het jonge goed op de oude
plant. Dat geldt bijvoor
beeld voor vergeet-mij-
-niet, ook voor scharlei
met het zilverkleurige blad.
Piepjong vingerhoedskruid
heeft dezelfde bladeren als
de oude uitgebloeide plant,
alleen veel kleiner.
Moeilijk wordt het met de
teunisbloem die dit jaar
overal rijker bloeit dan ooit,
mede omdat de eendags-
bloemen in de koelte de
hele dag open blijven. Maar
de prachtige rozetten met
lange smalle, iets spits toe
lopende bladeren van het
rozet dat teunisbloemen
vormen lijken niet op het
verdorde blad van de oude
plant. Wie de jonge planten
niet kent, doet er goed aan
om een paar onbekende
rozetten van jong goed op
een speciale plek te zetten
en te kijken wat ervan
komt. Een vriendin van mij
heeft tot haar verbazing zo
maar wat vingerhoedskaar
sen in de tuin gekregen.
13 en zaterdag 14 oktober De cursus kost 195
gulden. Daarbij zijn de kosten van een overnach
ting, maaltijden en een cursusboek inbegrepen.
Aanmelden moet uiterlilk 29 september.
Deelnemers aan de cursus 'De ecologische
moestuin' krijgen bij de Kleine Aarde te horen
dat gezond eten uit eigen tuin begint met het
weglaten van chemische bestrijdingsmiddelen en
kunstmest. Gezien de reputatie van de Kleine
Aarde ligt dat voor de hand. Maar bij het telen
van gezonde groenten komt meer kijken, zoals
bodemanalyse, bemesting, vruchtwisseling, de
opstelling van teeltplan, combinatieteelt en het
voorkomen van ziekten en plagen. Dat alles komt
bij de cursus over de ecologische moestuin aan
de orde. Cursusdata: vrijdag 20 en zaterdag 21
oktober. Ook deze cursus kost 195 gulden, inclu
sief overnachting, maaltijden en een cursusboek.
Aanmelden uiterlijk 6 oktober.
Dan is er bij de Kleine Aarde nog een praktijkdag
'Fruitbomen snoeien', en wel op zaterdag 16 de
cember. Cursisten leren er achterstallige snoei,
vormsnoei, snoei voor een optimale productie en
snoei van bij jonge bomen verrichten. Ze gaan
zelf aan het werk. De kosten, waarbij inbegrepen
die van de lunch, koffie, thee en een snoeihand-
leiding, zijn 110 gulden. Aanmelden ra
lijk 2 december.
RIEN POLDERMAN
I Tl
Het postadres van de Kleine Aarde is
postbus 1515280 AD, Boxtel. Voor meer S'
informatie over de cursussen is er het Yi
telefonisch spreekuur (maandag van 13-1
Vragen naar de voedingsvoorlichtster,
0411-684921Fax: 0411-683407.
E-mailadres: info@dekleineaarde.nl Er
Internet: www.dekleineaarde.nl ld
Vi
- rl
wen en huismussen. Vandaar
dat het verboden is om deze
fladderaars te vangen en te do
den. Ook op eieren uit het nest
halen staat een boete.
Huis-tuin-en-keuken oplossin
gen om vogels te weren bieden
in de meeste gevallen voldoen
de soelaas. Een net (bijvoor
beeld een visnet) over dakgoot
of balkon is vaak afdoende. Het
is wel van belang om het net
strak te spannen, zodat de vo
gels er niet in verstrikt raken.
Een goed en voordeliger alter
natief zijn enkele dunne ijzer
draadjes, want daar rusten vo
gels niet graag op. Speciale on
opvallende naaldstrips bieden
ook uitkomst, maar deze zijn
niet overal verkrijgbaar. Alleen
bij gespecialiseerde bedrijven
zijn dit soort hulpmiddelen te
koop. Vogels hebben een hekel
aan lichtflitsen, dus ook met
lichteffecten vallen de beesten
op afstand te houden.
Wie omvangrijke vogeloverlast
grondig wil bestrijden, kan een
gespecialiseerd bedrijf in de
arm nemen. In Nederland zijn
ongeveer vijftig van dit soort
bedrijven te vinden. De bonafi
de ondernemers zijn verenigd
in twee brancheorganisaties: de
AVO (Algemene Vereniging van
Ongediertebestrijdingsbedrij-
ven) en de NVO (Nederlandse
Vereniging van Ongediertebe-
strijdingsbedrijven).
Hoewel de gevederde dieren op
allerlei manieren zijn weg te
pesten, moeten wapens tegen
de overlast spaarzaam worden
ingezet. Caroline van der Hoop
Milieuvriendelijke mensen met groene vingers
kunnen dit najaar bij de Kleine Aarde in Boxtel,
het Centrum voor een duurzame leefstijl, cursus
sen volgen over de ecologische moestuin, de na
tuurrijke siertuin en het snoeien van fruitbomen.
Wie zich inschrijft voor de cursus 'De natuurrijke
siertuin' krijgt onder meer instructie hoe de
plantkeuze kan worden aangepast aan de grond
soort, de grondwaterstand en de hoeveelheid zon
en schaduw. Ook leren de cursisten meer reke
ning te houden met vogels en insecten. Verder
komen op de cursus natuurlijke tuinmaterialen
en snoeihout aan bod. De cursusdata zijn vrijdag
Meestal houden mensen van
vogels. Maar soms ontpoppen
onze gevederde vriendjes zich
tot plaaggeesten. Vooral als ze
met velen tegelijk bergen uit
werpselen produceren en nach
telijk kabaal veroorzaken.
Ogenschijnlijk is daar niets aan
te doen, maar dat blijkt mee te
vallen. Met enige handigheid
zijn de kwelgeestjes uit de di
recte woonomgeving te verban
nen.
Van de bijna negenduizend vo
gelsoorten wereldwijd zijn gere
gistreerd, komen er in Neder
land zo'n vierhonderd voor.
Van de meeste hebben we geen
last, maar er bestaan ongeveer
tien soorten die ergernis kun
nen oproepen. De ammoniak-
houdende uitwerpselen van de
ze fladderaars tasten baksteen
en sierornamenten aan (een
duif produceert jaarlijks onge
veer veertien kilo mest) en de
poepjes vormen een broed
plaats van mijten, teken, vlooi
en en andere parasieten. Bo
vendien kunnen aandoeningen
als de papegaaienziekte, her
senvliesontsteking en vogeltu-
berculose door de beesten wor
den verspreid. Andere onge
makken zijn stank, schade aan
tuinen, verstoppingen van re
genpijpen en rookkanalen
(waardoor koolmonoxidevergif
tiging en schoorsteenbranden
kunnen ontstaan) en hinderlijk
lawaai.
In de overlast-top-tien staat de
huisduif met stip op de eerste
plaats. Deze vogel nestelt graag
in stadscentra, omdat daar re-
Duiven in de nok van een fietsenstalling bevuilen de daaronder geparkeerde fietsen. foto gpd
gelmatig voedsel op straat ligt.
Het liefst zit de duif hoog om
snel broodkorsten en patatres-
ten op straat te ontdekken. De
huisduif is in Nederland niet
beschermd, maar dat betekent
niet, dat op elke manier tegen
deze vogelsoort mag worden
opgetreden. Gif, lijmvallen,
klemmen, strikken en beugels
zijn in elk geval nooit toege
staan. Voor het vangen van vo
gels is bovendien schriftelijke
toestemming van Gedeputeer
de Staten van de provincie no
dig. Deze instantie (het dage
lijks bestuur van de provincie)
verleent in uitzonderlijke geval
len een vergunning voor het
doden van niet-beschermde
vogels; in de praktijk komt dit
vrijwel uitsluitend neer op de
duif. Alleen ongeringde vogels
komen in aanmerking om afge
maakt te worden, want gering
de exemplaren moeten altijd
worden aangemeld bij de Ne
derlandse Postduiven Organi
satie. Behalve de huisduif staan
vrijwel alle andere vogelsoorten
onder bescherming, met inbe
grip van kauwen, spreeuwen,
zwarte kraaien, roeken, meeu-
Tomaten die weken lang
houdbaar blijven. Dat is
mogelijk dankzij de inbouw
van een gistgen, dat de rij
ping vertraagt en de voe
dingswaarde verhoogt. De
nieuwe tomaat is ontwik
keld door onderzoekers van
het Amerikaanse ministerie
van landbouw.
Levende cellen bevatten
genen die vele functies
controleren. Wetenschap
pers kunnen genetische
technieken gebruiken om
deze genen 'aan of uit te
zetten' op elk gewenst mo
ment. De Amerikaanse on
derzoekers gebruikten hier
voor een veranderd gen uit
bakkersgist dat dient als
schakelaar.
Op die manier is men erin
geslaagd de genen die zor
gen voor verdere veroude
ring, uit te zetten nadat de
tomaat rood is geplukt. Ook
is het gehalte lycopeen tij
dens de afrïjping flink op
geschroefd. De nieuwe
transgene tomaten bevat
ten twee en een halve keer
zoveel van deze rode kleur
stof dan gewone tomaten.
Lycopeen is een carotenoï-
de, dat vroege blindheid bij
kinderen helpt voorkomen,
en kanker en hartziekten
bij volwassenen tegen
houdt.
Voordat de transgene to
maat als voedsel op de
schappen ligt, zijn echter
nog jarenlange proeven no
dig om de veiligheid te ga
randeren voor gezondheid
en milieu.
PETER DE JAEGER»
B
t<
it
t
Inlichtingen: NVO (ww33
te.nl), tel. 070-351.48.51 gi
w.avo.org), tel. 078- 61f n(
gelbescherming Nederl m
.vo^elbcscherming.nJ),
693.77.00. 111
P<
van Vogel beschermiii
land zegt: „Vogels ziji 5'
lijkeverschijningen.] u
wees blij als je ze in j( 11
ving aantreft, want d<
waarschijnlijk in een
omgeving. Spreeuwe
groepen en kunnen dn'
flink herrie maken, n 2<
probeert de onderlin
verbanden te ontdeld 1
kunnen ze tegelijken n
tend fascinerend zijn
Van der Hoop krijgt v té
gen om tips en adviej 11
vogels kunt aanlokke 0
komt er een telefooni3r
vraag hoe vogels te w
„Mensen vinden vog 'e
het algemeen gezelligir'
niet dat ze slechts tijdie
ten zijn. Ze trekken ii
tijd weer verder." Toi nJ
er begrip voor, dat bij J'
kige overlast poginge
ondernomen vogels!
„Het doden van dien 11
uiteraard te ver, maa.
vogels op een diervrii j*
manier worden gewe
problemen bij de brc 'aI
aangepakt zijn bepa;
methoden geoorloofi
Van der Hoop. )r
In de Tuinen van Mien Ruys te
Dedemsvaart (Overijssel) wordt
zondag (17 september) de de
jaarlijkse Najaarsdag gehouden.
Dit keer met als thema 'Water'.
Vakmensen van binnen en bui
ten de tuinen vertellen over
hun ervaringen en geven de
monstraties. Ze zijn overal in de
tuinen de vinden, zodat er vol
doende inspiratie aanwezig is,
alleen al door de omgeving. Be
zoekers kunnen bij hen met al
hun tuinvragen terecht, ze
staan er voor.
Gerda Uyttenbroek vertelt over
de natuurlijke vijver in combi
natie met amfibieën, Toos Rot
tinghuis heeft slimme en han
dige oplossingen voor het weg
werken van vijverfolie en ande
re technische tips voor het ma
ken van een mooie vijver. De
beplanting van de vijver is een
onderwerp waar jo Cuijpers al
les van weet. Hij levert graag
advies over de planten die je
voor de vijver kunt kiezen en
over het onderhoud ervan.
Jan Doevendans vertelt over al
lerlei beestjes op en onder het
water, zijn collega Dirk-Jan Ko
ning over recyclen van tuinaf
val. De vormgeving van tuinen
met water en hoe water in de
geschiedenis van de tuinarchi
tectuur door de eeuwen heen
steeds een rol heeft gespeeld,
zijn onderwerpen, waarover
Anet Scholma de bezoekers van
ALEX VAN HOOF
Het is weer volop pompoenen-
tijd, september en oktober zijn
de oogstmaanden. Met pom
poenen kun je allerlei kanten
op: voor de sier neerleggen,
soep van maken of maskers uit
kerven. Wie zelf niets zou weten
te verzinnen, kan te rade gaan
bij de recent verschenen uitga
ve 'Het Complete Pompoenen-
boek'. Daarin worden allerlei
mogelijkheden op een rijtje ge
zet.
Naast kweekadviezen en de ge
schiedenis over de komkom
merachtige vrucht, passeren
bijvoorbeeld allerlei pompoen
gerechten de revue, zoals ge
kruide muskaatpompoen. Om
de creativiteit van hobbyisten
op gang te helpen, worden tips
gegeven om de pompoen van
grimassen te voorzien. Vooral
in de Verenigde Staten is dit
vlak voor de feestdag 'Hallo-
ween' een geliefd klusje. Prakti
scher is het maken van een pot
of vaas van pompoei
oranje exemplaar mf
vruchtvlees komt da
pas, zo is in de bijna
pagina's tellende uitj k
zen.
Het werkje bevat ooi: di
het kweken van hele
exemplaren. Meer di di
veer 180 kilo is in oude
ter niet haalbaar. Ara m
tuiniers hebben er b!
meer kaas van gegeti in
dat land worden jaai
we wereldrecords g
rig jaar bijvoorbeeld
een pompoen van 51
vier meter doorsnedi
Het Complete Pompoi IC
door Vicky Stork; uit# S.
mos-Z&K Uitgevers, U ii
90 215 8999 0; 39,90 gu
de Tuinen van Mien Ruys graag
inlicht. Peter van Baal voegt er
graag nog zijn kennis van de
aanleg van beregeningssyste-
men aan toe.
Er zijn verscheidene kramen
aanwezig waar van alles te koop
en te zien is, zoals bloemdeco-
raties met materialen uit de
herfsttuin, verwilderingsbollen,
vijvervissen, vijverfolie. Voorts
is er een ruilboekenbeurs (dus
oude tuinboeken meebrengen),
een kraam met zelfgemaakte
ansichtkaarten en bijenproduc
ten van imkerij 't Korfje.
De tuinen gaan om 10 uur
open. Dan is er meteen koffie of
thee, in het Theehuis. De toe
gangsprijs voor de Najaarsdag
is 25 gulden.
RIEN POLDERMAN»
De Tuinen van Mien Ruys, telefoon
0523- 61.47.74, fax: 0523- 617140,
email: tuinen@mienruys.nl
Water is een belangrijk element in de tuinen van Mien Ruys. Hier een
moerastuin in het tuinencomplex te Dedemsvaart. foto gpd
Pompoenen in bonte verscheidenheid.
