Zilveren Veer blijft in Leiden
Geisha: kameraad
van de andere sekse
Cultuur Kunst
Music Expo opent
het muziekseizoen
'Van der Ploeg kletst maar 4
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 2000
Kunstkoeien in de verkoop
drachten Verspreid over heel Friesland stonden de afgelopen
zomer zo'n veertig beschilderde kunstkoeien in de wei. De
beesten waren onderdeel van de culturele manifestatie Sim-
mer2000 die veel belangstelling trok. Inmiddels staan de koeien
op stal, in het gebouw van de Noordelijke Land- en Tuinbouw
Organisatie. Dat dan in afwachting van de veiling, vrijdag in
Drachten, waarop ze te koop worden aangeboden. De op
brengst gaat naar een goed doel. foto anp
Beeld van Dali teruggevonden
AJACCio Het bronzen beeld 'De Minotaurus' van de Spaanse
kunstenaar Salvador Dali is gisteren teruggevonden in Ajaccio,
drie dagen na de arrestatie van de dieven. Het beeld was in 1999
in de Corsicaanse hoofdstad gestolen. Het drie meter hoge
beeld, met een gewicht van duizend kilo en een geschatte waar
de van ruim 300.000 gulden, lag in een garage. Het beeld werd
ontvreemd een dag voor de opening van een expositie van de
kunstenaar in Ajaccio. De dieven hadden contact gezocht met
een verzekeraar over de teruggave van het beeld tegen een los
prijs van ruim 200.000 gulden. De verzekeraar schakelde de po
litie in.
Kunst uit Indonesië
den haag In het gebouw van de SER in Den Haag wordt tot en
met 27 oktober hedendaagse kunst uit Indonesië tentoonge
steld. De expositie is tot stand gekomen in samenwerking met
de Stichting ApaMana, een organisatie die tot doel heeft het
westerse publiek in contact te brengen met het werk van eigen
tijdse beeldende kunstenaars uit Zuidoost-Azië, Oceanië,
Nieuw-Zeeland en Australië.
Six in het Rijksmuseum
Amsterdam Het Rijksmuseum in Amsterdam biedt van 9 sep
tember tot en met 11 maart onderdak aan twee tentoonstellin
gen: Regenten in de kleren en Royers Chinese kabinet. De eerste
bestaat uit ruim 100 hoogtepunten uit de aanzienlijke verzame
ling kostuums en accessoires van de Amsterdamse regentenfa
milie Six. Aangevuld met foto's van de familie wordt een beeld
gegeven van het rijke leven aan de Amsterdamse grachten en op
de buitens langs de Vecht en in het Gooi in de 18e tot de 20e
eeuw. De andere presentatie bestaat uit Chinese voorwerpen uit
de verzameling van Jean Theodore Royer. Deze Haagse jurist
legde de unieke collectie in de 18de eeuw aan. Hij leverde daar
mee een grote bijdrage aan de kennis van dit land en zijn bewo
ners. Beide presentaties maken deel uit van het jubileumpro
gramma van het 200-jarige Rijksmuseum.
Publiek en jury bepalen samen wie cultuurprijs krijgt
Ben Walenkamp, Kunst
centrum Haagweg, Werk
gemeenschap De Ratel, het
LVC en Stichting Industri
eel Erfgoed Leiden (STIEL)
zijn genomineerd voor de
Zilveren Veer 2000. De
hoofdprijs van 7500,-
wordt op 14 november uit
gereikt tijdens een gala in
de Leidse Stadsgehoorzaal,
met optredens van cabare
tier Najib Amhali, pianist
Rian de Waal en het duo
Jan en An.
leiden maarten baanders
Publiek en jury bepalen ieder
voor de helft wie de prijs wint.
„Eerst was het alleen een pu
blieksprijs", zegt Bert Kamp,
één van de organisatoren.
„Maar we willen nu voorkomen
dat de prijs gaat naar wie de
meeste vrienden heeft of het
best kan lobbyen. Bovendien
stelt het werk van de jury an
ders weinig voor. De jury krijgt
evenveel stembiljetten als er
door het publiek zijn inge
stuurd. Ze worden over de ze
ven juryleden verdeeld. Die we
ten niet van elkaar op wie ze
stemmen. De winnaar is dus tot
aan de uitreiking onbekend."
Opvallend is dat alle genomi
neerden uit Leiden komen, ter
wijl de Zilveren Veer een cul
tuurprijs voor de hele regio
Zuid-Holland Noord is. „Dat is
toeval", zegt juryvoorzitter Ste
ven Engelsman, „In de jury zit
ten meer leden uit andere
plaatsen dan uit Leiden. Veruit
de meeste inzendingen kwa
men uit Leiden en daar zat ook
de meeste kwaliteit."
Alle genomineerden staan
voor het eerst op de lijst. Alleen
Ben Walenkamp was als drij
vende kracht achter Stichting
Tegen-Beeld eerder genomi
neerd. Hij trok zich toen terug
uit onvrede met de procedure
die grootschalig lobbyen moge-
De genomineerden (vlnr): juryvoorzitter Engelsman, Walenkamp (Tegen-Beeld), Visser (LVC), Van der Ploeg en De Vrijer (Haagweg 4), Sengers
(STIEL), Seyn (Ratel) en Van der Erf van NUON. foto henk bouwman
lijk maakte. Nu staat hij op per
soonlijke titel op de lijst, omdat
hij ook het initiatief nam voor
de jaarlijkse poëziemanifestatie
op de Koornbrug en een ge
denksteen voor Van der Lubbe
in Berlijn geplaatst heeft.
Ook Kunstcentrum Haagweg
is kanshebber omdat de kunst
wereld in Leiden heel wat kaler
zou zijn zonder de Haagweg
school met zijn vele ateliers,
een galerie en een gastatelier
voor buitenlandse kunstenaars.
De Ratel begon 50 jaar geleden
met sociaal-culturele activitei
ten voor iedereen vanaf 16 jaar.
De leden van het eerste uur zijn
erg trouw gebleven. Maar de
vereniging richt zich ook op
vijftig-plussers.
LVC-medewerker Ruud Vis
ser is verrast over de nominatie
van het popcentrum aan de
Breestraat. „Zo'n prijs hoorde
voor mij altijd bij de gevestigde
orde. Maar misschien horen wij
met de popcultuur nu ook tot
de gevestigde orde."
Genomineerde STIEL vecht
voor het behoud van industri
eel erfgoed. Meer dan 40 mo
numenten heeft STIEL van de
ondergang gered. „Het is vaak
vechten tegen de bierkaai," zegt
STIEL-bestuurder Fred Sengers.
„Maar we blijven actief. De
Meelfabriek, het Kaasmerk: we
discussiëren mee over de toe
komst van deze gebouwen."
Vanaf volgende week zijn
voor alle inwoners van de regio
Zuid-Holland Noord stembil
jetten verkrijgbaar via het
Leidsch Dagblad en bij post
kantoren, bibliotheken, thea
ters, musea, gemeentegebou
wen en boekhandels.
Bonsai, aikido, origami. In het kader van vier
eeuwen betrekkingen is 2000 uitgeroepen tot Ja
pan-jaar. Een uitgelezen moment om een aantal
typisch Japanse cultuuruitingen onder de loep te
nemen. In de laatste aflevering (23): geisha's.
Wat is ze: een porseleinen pop of een luxe gezel
schapsdame? Toonbeeld van kuisheid of een
verkapte hoer? Met haar spierwit geschminkte ge
zichtje, bolvormig opgestoken zwarte haar, vuurro
de lippen, klepperende houten sandaaltjes en oog
verblindende kimono is ze in elk geval een regel
rechte eyecatcher. Ook haar intrigerende levensstijl
draagt bij tot de grote fas
cinatie voor het feno
meen geisha. Ja, ze is een
dame van plezier, maar
geen prostituée.
In het Japan anno 2000
kunnen mannen op (be-
drijfs)feestjes nog steeds
een geisha, ofwel artieste
gei betekent kunst, sha
persoon), laten komen.
Nog slechts enkele dui
zenden vrouwen beoefe
nen dit oude beroep, de
meesten in oude geisha-
wijken zoals Gion en
Pontochö in Kyoto. Aan
het begin van de 20ste
eeuw waren er nog 80.000
geisha's. Hoogtijdagen
waren het eind van de
19de eeuw en het begin
van de 20ste toen de
geisha met kabuki-ac
teurs trendsetters waren
en het modebeeld be
paalden met hun peper
dure zijden kimono's en
elegante voorkomen.
De geisha wordt ingehuurd om mannen te beha
gen met muziek (ze bespeelt de shamisen, een 3-
snarige luit met een klankkast van kattenvel), zang,
dans, prikkelende conversaties en het inschenken
van sake. De Japanse man heeft niet genoeg aan
zijn thuiszittende echtgenote. Flirten in het thee
huis, in bijzijn van een groep seksegenoten, met
elegante, kokette en onderhoudende dames die er
uitzien alsof ze uit een sprookje zijn weggelopen, is
oneindig veel spannender.
Bovendien zijn er geen risico's aan verbonden. De
geisha krijgt voor haar diensten betaald en ver
wacht verder niets van haar klant. Ze vormt met
haar oudere 'zus' - onesan - (een oudere geisha die
de leerling onder haar hoede heeft) en 'moeder' -
okasan - (de eigenares van het geishahuis) een hië
rarchische en hechte vrouwengemeenschap, waar
mannen niet welkom zijn. Die staan aan de zijlijn
als kapper, kledingmaker of klant
Dat is niet altijd zo geweest. De eerste geisha's in
de 17e eeuw waren mannen en deden als entertai
ners hun intrede bij feesten van de yujö's, de pros-
tituées. Hoeren waren niet in staat hun klanten op
een andere manier te vermaken dan met de vele
standjes die ze beheersten. Later doken in Edo (het
huidige Tokyo) vrouwelijke artiesten op. De geisha
had meer te bieden dan de hoer: ze was trouw, hof
felijk, gevoelig, geïnteresseerd en had een goede
smaak als het om stijl en mode gaat. Geisha's wer
den de heldinnen van de kunst, de kameraden van
dë andere sekse.
Een geisha gaat als jong meisje in de leer - ze
neemt muziek-, toneel- en dansles en leert hoe ze
thee en sake moet inschenken - en woont in een
okiya, een geishahuis. Geisha's moeten er niet al-
Geisha's in To
kyo porselei-
Y nen poppen of
chique gezel-
schapsdames?
v i foto epa/afp
leen goed uitzien, ze moeten ook slim en ad-rem
zijn, willen zij succesvol zijn. Zij moeten een gezel
schap van - vaak aangeschoten of dronken - man
nen kunnen vermaken.
Een top-geisha bezit ikr. de juiste combinatie van
een chique stijl, elegantie, humor en raffinement.
Ze beschouwt het leven zelf als kunstvorm. Kimo
no's zijn haar bedrijfskapitaal. Een investering van
vele tienduizenden guldens in handgemaakte zij
den of linnen kimono's die met de seizoenen mee
gaan, is niet ongewoon.
Over seksualiteit zijn geisha's altijd terughoudend
geweest. Vroeger konden klanten bieden op de
ontmaagding - de mizuage, van een jonge geisha.
Die mizuage was met een dagenlang ritueel omge
ven, zo wil liet verhaal. Ook kon een topgeisha een
clanna nemen: een rijke weldoener die haar min
naar werd en in ruil daarvoor haar vaak zeer hoge
kosten betaalde. Maar als een geisha trouwde, was
ze geisha-af. Want getrouwd zijn en mannen ver
maken: dat gaat niet samen.
caroline van overbeeke
rotterdam anp
Muzikanten en muziekliefheb
bers kunnen vanaf vrijdag vier
dagen lang hun hart ophalen in
het Rotterdamse Ahoy'. Met
optredens, workshops en een
vakbeurs met instumenten en
muzieksoftware opent de vier
dagen durende Music Expo het
popseizoen. Een nieuwe ont
wikkeling die wordt belicht is
de distributie van muziek via
internet.
Tijdens de vorige editie, twee
jaar geleden, was de invloed
van internet nog niet zo groot
en was er veel minder aandacht
voor. Nu is er een computerei
land. Twee jaar geleden waren
er voor het eerst ook optredens
op de beurs. Zo bereikte de ex
po meer publiek. Er kwamen
20.000 bezoekers.
Dit jaar zijn de concerten van
Status Quo en Steely Dan op
vrijdag en zaterdag de publieks
trekkers. Op de beurs zijn er
verder demonstraties van onder
meer Jan Akkerman, E-Life en
Handsome3some. Op zaterdag
en zondag krijgt wereldmuziek
een podium in het Ahoy' Plaza.
Ook is het scholierenproject
POP 2000 in de beurs geïnte
greerd. Leerlingen uit de Rot
terdamse regio krijgen work
shops van rapper Def Rhymz en
RnB-act Romeo. De opening
van dat project wordt vrijdag
morgen verzorgd door een
drummende WD-fractieleider
Hans Dijkstal. Het is tevens de
opening van de beurs.
Elke dag staat een ander the
ma centraal. Vrijdag is de gi
taardag, dan zijn er optredens
van Noel Redding, de voorma
lig bassist van de Jimi Hendrix
Experience, en de Jimmy Has-
lip/Michiel Borstlap Electric
Band.
Rodney Holmes is de grote
trekker op de slagwerkdag, za
terdag. Holmes was de drum
mer op het hitalbum van Santa-
na: 'Supernatural.' Ook de
drummers van Status Quo
(Matthew Letley) en Steely Dan
(Rickey Lawson) zullen dan de
monstraties verzorgen.
De zondag staat in het teken
van 'DJ's, Drums Beats'. Ter
wijl de laatste beursdag, maan
dag, coverbands de gelegenheid
geeft zich te presenteren.
den haag gpd
Volkenkunde-directeur boos op bewindsman
leiden maarten baanders
Steven Engelsman, direc
teur van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde in Lei
den, voelt zich miskend
door staatssecretaris Van
der Ploeg. In een lezing
voor de afdeling kunstge
schiedenis van de Universi
teit Leiden, verweet Van der
Ploeg de volkenkundige
musea in Nederland dat zij
zich te veel richten op niet-
Westerse plattelandscultu
ren die zich niet verder ont
wikkelen en dat ze te weinig
laten zien van moderne
ontwikkelingen in niet-
Westerse culturen, vooral in
de steden. Ook zouden de
Westerse musea open moe
ten staan voor niet-Wester-
se moderne kunstenaars.
„Het is volstrekt karikatu
raal zoals Van der Ploeg on
ze musea afschildert" zegt
Engelsman. „Alsof wij een
beetje romantisch zitten te
dromen over verre cultu
ren. Een jaar of tien geleden
was dat zo. Maar al in 1990
ging het roer bij ons om.
We leggen wel degelijk een
relatie met moderne ont
wikkelingen. Op de India-
nententoonstelling bijvoor
beeld kon men via inter
views en moderne Indiaan
se kunstwerken veel te we
ten komen over hoe het nu
met de Noord-Amerikaanse
Indianen gaat."
Als de staatssecretaris
ideeën lanceert over een
dialoog met niet-Westerse
kunstenaars, weet hij vol
gens Engelsman 'totaal niet
waar hij over praat'. „Op
zichzelf is zo'n dialoog een
goed idee. Alleen: die dia
loog is er allang. Van der
Ploeg gaf een voorbeeld van
hoe het moet: in Duitsland
wordt de Nigeriaanse kun
stenaar Okwui Enwezor be
trokken bij de moderne
kunstmanifestatie Doku-
menta 2002 in Kassei. Maar
diezelfde Enwezor hebben
wij drie jaar geleden al ge
contracteerd voor een pro
moeite voor.
