Oost-Timorezen mogen terug
Buitenland
Praag vreest rellen bij vergadering IMF en Wereldbank
oomspion' sluit deal Bruinkoolwinning bedreigt monumentaal Oost-Duits dorp
t justitie in Amerika
rak niet optimistisch
j:r vredesgesprekken
o 12 SEPTEMBER 2000
WERjiut Kohl is weer terug
De Duitse oud-bondskanselier Helmut Kohl heeft giste-
r het eerst sinds het uitbreken van het zwart-geldschan-
d de christendemocratische CDU weer een fractiever-
)E OP 6van de bijgewoond. Zijn terugkeer in de fractie
mderdeel van een campagne van het partijbestuur om
y.k e de CDU een kwart eeuw leidde en zestien jaar bonds-
o j rwas, eerherstel te geven.
m mtal Italië nu twaalf
li oj Honderden reddingswerkers doorzoeken in Zuid-
62ravage die is overgebleven nadat een modderstroom
33 een camping voor lichamelijk gehandicapten had over-
13'7 Er zijn nu twaalf doden geborgen. Nog zeker vier men-
1°'den vermist. De kans dat de vermisten nog levend zul-
5Ü den gevonden, wordt zeer klein geacht.
0,2
ji n geheim onderzoek naar Koersk'
De Russische vice-premier Klebanov heeft gisteren
9in tegengesproken dat de Federale Veiligheidsdienst
ij' en geheim onderzoek is begonnen naar de ramp met de
!05 derzeeër Koersk. Hij ontkende opnieuw dat de Koersk
3,7 en zou zijn gebracht door een raket die is afgevuurd
1 jn ander Russisch marinevaartuig.
g itevaarders beklimmen station ISS
33 De Amerikaanse ruimtevaarder Edward Lu en diens
■to he collega Joeri Malentsjenko hebben gisteren met suc-
2 j Internationale Ruimtestation (ISS) beklommen om een
1,5 n een bevestigingsmast voor navigatieapparatuur aan te
i. De twee waagden zich bij hun werk 33 meter uit het
oj uim van het ruimteveer Atlantis. Als voormalig bewoner
63 Russische ruimtestation Mir heeft Malentsjenko al eer-
2j gelijke verre wandelingen gemaakt.
m es tegen gedwongen sterilisaties
o,e Een Franse belangenvereniging van gehandicapten heeft
2 i een rechtszaak aangespannen tegen een psychiatrische
6'9 ng die sinds 1995 veertien geestelijk gehandicapte vrou-
13 nder hun medeweten zou hebben laten steriliseren. Het
g1® i een overheidsinstelling in Sens, honderd kilometer ten
ojij ten van Parijs. Twee jaar geleden gaf de regering een
17,3 vrij waarin stond dat in 1995 en 1996 zo'n 225 lichame-
^■jj -estelijk gehandicapte mannen en vrouwen in tehuizen
eis overheid zonder hun medeweten waren gesteriliseerd.
i»:! pende mannen naakt over straat
Mannen die hun vrouw slaan, worden in het zuiden
lombia door een militie naakt over straat gejaagd. Dit
1.7 de het Colombiaanse weekblad Semanavandaag. Vol-
q'j t blad wordt deze straf uitgevoerd in Puerto Asis, nabij
7,1' s met Ecuador en Peru. Tijdens de vernederende toch
3 i de mishandelende echtgenoten een plakkaat op hun
li gen waarin de daad wordt afgekeurd. Het zuiden van
73; )ia is vrijwel geheel in handen van milities die elkaar en
iringsleger bestrijden.
?ÖT
3..:
zou dyslectisch zijn
273 ELEii De Amerikaanse presidentskandidaat George W.
iu dyslectisch zijn. Een journalist van het Amerikaanse
22 ift Vanity Fair leidt dit af uit de talrijke woordverhaspe-
03 van de politicus. Bush is opgevallen met opmerkingen
VS als pacemaker in plaats van vredesstichter peacema-
12, i de wereld. Hij riep ook op tot het beëindigen van 'terri-
3.G iar hij bedoelde te spreken over tarieven en beperkingen
and barriers). Experts menen dat Bush' vergissingen dui-
ï'o dyslexie. Bush' woordvoerder reageerde gepikeerd. ,,We
ha i de journalist al voor publicatie geïnformeerd dat Bush
li ilectisch was. Hij is dat nog steeds niet."
0.1 öói n" - I l nn'r'.or nonn1
oèn in Japan door noodweer
1,fi Hevig noodweer met stortregens heeft vandaag in
0,2: i-Japan zeker vier mensen het leven gekost. Vier anderen
inog vermist. De politie maakt melding van 29 gewon-
)nderdduizenden mensen zijn geëvacueerd. De hevige
.N maakten op diverse plaatsen modderstromen los. In
is een rivierdijk midden in de stad doorgebroken.
Amerikanen betalen repatriëring
Indonesië is van plan zo snel mogelijk de 100.000
Oost-Timorezen die nog in vluchtelingenkampen in
West-Timor zitten, terug te laten gaan naar het af
gescheiden Oost-Timor.
JAKARTA THEO HAERKENS
e vluchtelingen in een vluchtelingenkamp bij Kupang, de hoofdstad van het Indonesische West-Ti-
FOTO AP» ACHMAD IBRAHIM
CORRESPONDENT
Tot nog toe bleef het bij woorden. Maar na de kritiek die
volgde op de moordpartij vorige week in Atambua, die drie
VN-hulpverleners het leven kostte, lijkt de Indonesische pre
sident Wahid schoon schip te willen maken.
Wahid gaf na terugkeer van de Millennium Top in New
York opdracht een draaiboek in elkaar te zetten om de over
gebleven Oost-Timorezen zo snel mogelijk te repatriëren, zo
meldde het staatspersbureau Antara. Wie niet terug wil, krijgt
elders in Indonesië een andere woonplaats.
In een bliksemactie brachten de milities een jaar geleden
in samenwerking met het Indonesische leger bijna een kwart
van de Oost-Timorese bevolking van Oost- naar West-Timor.
Dat gebeurde na het referendum waarbij zeventig procent
van de bevolking koos voor onafhankelijkheid.
De Verenigde Staten hebben aangeboden de verhuizing te
financieren en Wahid hoopt het draaiboek met begroting de
komende week al aan de Amerikanen te overhandigden. „In
donesië wil niet steeds worden aangesproken op de aanwe
zigheid van Oost-Timorezen in West-Timor", lichtte coördi
nerend minister voor sociale zaken Bambang Yudhoyono
toe. Hij kondigde betere samenwerking aan met het over-
gangsbestuur van de Verenigde Naties en CNRT, de onafhan
kelijkheidsbeweging in Oost-Timor.
In Oost-Timor hebben zich zondag zes met automatische
wapens uitgeruste militieleden overgegeven aan de VN-troe
pen, zo is gisteren de hoofdstad Dili bekend gemaakt. De
mannen maakten deel uit van groepen die stiekem de grens
tussen het westelijk en oostelijk deel van het eiland overste
ken en in Oost-Timor daar guerrilla-achtige activiteiten ont
plooien. Het is voor het eerst dat militieleden zich overgeven,
maar de VN verwachten dat er meer volgen.
In confrontaties met vredestroepen lieten verscheidene
militieleden in de afgelopen weken het leven. Ook twee VN-
militairen kwamen om. De VN schatten dat er nog zo'n 150
militieleden in het bergachtige grensgebied actief zijn.
BOEDAPEST HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Twee weken voor de jaarvergadering
van het Internationale Monetaire Fonds
(IMF) en de Wereldbank in Praag zitten
velen in de Tsjechische hoofdstad al in
de zenuwen. De autoriteiten en veel in
woners van de stad vrezen dat de bij
eenkomst van de financiële top van de
wereld, net als vorig jaar in het Ameri
kaanse Seattle, overschaduwd wordt
door omvangrijke en gewelddadige pro-
testen.
In Seattle leverden duizenden tegen
standers van de voortgaande globalise
ring dagenlang slag met de politie. De
Tsjechische autoriteiten willen er alles
aan doen om een herhaling te voorko
men. Maar de kans dat het vanaf 26 se-
petember opnieuw fout gaat, is deson
danks groot.
Volgens schattingen zullen er in de
laatste week van deze maand behalve de
ruim 10.000 deelnemers aan de confe
rentie ten minste 20.000 en mogelijk
zelfs 50.000 demonstranten naar Praag
komen. De Tsjechische regering denkt
11.000 politiemensen en 1.500 soldaten
nodig te hebben voor het handhaven
van orde en veiligheid.
Een conferentie van zo'n omvang
heeft in Praag nog nooit eerder plaatsge
vonden. Sommige commentatoren spre
ken, vooral met het oog op de verwachte
komst van grote aantallen demonstran
ten, zelfs van 'de grootste buitenlandse
invasie sinds de inval van het Warschau
pact in 1968'.
Diverse grote, internationale non-
gouvernementele organisaties (NGO's)
hebben hun achterban opgeroepen in
Praag te protesteren tegen de voortgaan
de economische globalisering. Die gaat
volgens hen ten koste van de armste
landen in de wereld. Sommige hulpor
ganisaties zijn woedend dat de zeven
rijkste landen van de wereld plus Rus
land, de zogeheten G8, enige tijd gele
den in het Japanse Okinawa weigerden
de schulden van de armste landen ver
der te verlichten. „Dat zal in Praag tot
een reactie leiden die de rellen van
Seattle in de schaduw zullen stellen", zo
heeft directrice Ann Pettifor van de Brit
se organisatie 'Jubilee 2000' al voor
speld.
Bewoners van het centrum van Praag
is gevraagd tijdens de financiële top de
vuilnisbakken binnen te houden om te
voorkomen dat die als projectielen of
barricade-materiaal worden gebruikt.
Het ministerie van binnenlandse zaken
heeft winkeliers in het centrum geadvi
seerd tijdens de top geen sigaretten, al
cohol en waardevolle zaken in de etala
ges te leggen. Alle Praagse scholen zul
len tijdens de top gesloten zijn.
Volgens sommigen schieten de autori
teiten door. „De voorbereidingen op de
top lijken meer op mobilisatie voor een
oorlog dan op normale maatregelen ter
garantie van de openbare orde", schreef
commentator Petr Fischer in het dag
blad Lidove Noviny. „De regering wil
voorkomen dat Praag een tweede Seattle
wordt, maar de hysterie die men zelf
verbreidt rond de geplande protesten
werkt geweld juist in de hand", meent
Fischer.
Ook president Vaclav Havel heeft ge
waarschuwd tegen overdreven angst.
„Het lijkt wel of we ons op een burger
oorlog aan het voorbereiden zijn", aldus
het Tsjechische staatshoofd. Havel zou
ook graag zien dat de kranten meer over
de inhoud van de financiële top schrij
ven en over de kritiek van de internatio
nale organisaties op de Wereldbank en
het IMF en minder over mogelijke rel
len.
De president denkt dat het allemaal
wel zal meevallen mits de Wereldbank
en het IMF in Praag de dialoog aangaan
met de kritische NGO's. De nieuwe IMF-
directeur, Horst Kohier, voelt daar wel
voor. Havels prestigieuze ambtswoning
in de Praagse burcht staat hem voor een
dergelijke dialoog ter beschikking.
'Militaire actie
Filipijnen tegen
moslimrebellen'
ZAMBOANGA AP
De Filipijnse regering over
weegt een militaire actie te
gen de moslimrebellen in
het zuiden, die opnieuw drie
mensen van een eiland in
Maleisië hebben ontvoerd.
Een woordvoerder van presi
dent Estrada zei dat aan de
ontvoeringen voorgoed een
einde moet worden gemaakt,
en zinspeelde op een militai
re aanval op bolwerken van
de radicale groep Abu Sayyaf
op het eiland Jolo.
In het nabijgelegen Zam-
boanga staan mariniers pa
raat en liggen vier marine
schepen gereed om in actie
te komen. Er gaan steeds
meer stemmen op om voor
goed met Abu Sayyaf af te re
kenen. „Wij hebben te ma
ken met ordinaire misdadi
gers", zei regeringswoord
voerder Ricardo Puno.
De Filipijnse autoriteiten
hebben bevestigd dat drie
Maleisiërs die zondag van
het Maleisische eiland Pand-
anan werden ontvoerd naar
Jolo zijn gebracht. Volgens
een dorpsleider op Jolo wor
den de drie vastgehouden
door een groep die slechts
elf aanhangers telt. Inmid
dels zouden de gijzelaars
door meer dan 300 gewa
pende mannen worden be
waakt, die blijkbaar hopen te
kunnen delen in het eventu
ele losgeld.
De nieuwe ontvoering
kwam kort nadat de laatste
vier buitenlanders uit een
groep van 21 gijzelaars die in
april van het Maleisische ei
land Sipadan werden ont
voerd waren vrijgelaten. Abu
Sayyaf houdt nu nog vijftien
Filipino's vast. Een afzonder
lijke groep gijzelt de Ameri
kaan Jeffrey Schilling. De on
derhandelingen over de vrij
lating van de overige gijze
laars zijn opgeschort, omdat
de rebellen onderling slaags
zijn geraakt over de verde
ling van het losgeld. Voor de
vrijgelaten gijzelaars is onge
veer 15 miljoen dollar be
taald, waarvan zo'n 10 mil
joen door Libië.
Gisteren gingen er verha
len dat de ontvoerders enke
le vrouwelijke gijzelaars had
den verkracht. De Finse ex-
gijzelaar Risto Vahanen zou
dat in Tripoli hebben ge
zegd. Later ontkende hij dat
echter. Voor de Finse publie
ke televisie zei Vahanen dat
de woorden 'slechte behan
deling' ten onrechte zijn uit
gelegd als een beschuldiging
van verkrachting.
irikaanse wetenschap-
Ho Lee, die sinds de-
'orig jaar vastzat omdat
02,8; i verdacht werd dat hij
^ffiucleaire laboratorium
Alamos atoomgehei-
Mi| d gestolen, heeft een
gg'a; loten met justitie. Lee
98$ middellijk vrij.
al bestaat eruit dat Lee
60.8;nnen dat hij schuldig is
van de 59 aanklachten
n hem zijn ingediend,
dat hij op ongeoor-
vijze Amerikaanse de
formatie heeft verza-
'erder zes maanden
ïenwerken met justitie,
HORNO PETER VAN NUUSENBURG
en helpen bij het terugvinden
van zeven vermiste computer
tapes vol geheime informatie
over kernwapens. Eerder had
Lee gezegd dat hij deze tapes
had vernietigd, maar justitie
meent dat ze nog bestaan.
Het is de bedoeling dat de 60-
jarige Lee op basis van het de
lict dat hij zal bekennen een
celstraf van negen maanden
opgelegd krijgt, met aftrek van
voorarrest. Aangezien hij al ne
gen maanden heeft vastgeze
ten, komt hij direct op vrije
voeten. Als Lee schuldig was
bevonden aan alle 59 punten
van de aanklacht, had hij een
levenslange gevangenisstraf
kunnen krijgen.
AD BLQEMENDAAL
3?'
VAN VOORPAGINA
1 I
W cht de kans klein dat
lis Iran en Syrië - beide
in de Islamitische We-
6$ nisatie - zullen instem-
it minder dan volledige
□02-gse soevereiniteit over
ipelberg. Tegelijkertijd
'ast dat Arafat niet be-
tot enig compromis
heikele kwestie, zonder
eun van de islamiti-
eld.
en Palestijnen blijven
tvan beschuldigen dat
5 pji promis-voorstellen die
'en gedaan tijdens de
top van Camp David,
ingetrokken. Volgens
ildt dat voor kwesties
oekomst van de Pales-
luchtelingen, een blij-
iraëlische militaire aan-
,8 id in de Jordaan-vallei
atus van de Israëlische
ingen.
in werd bekend dat Is-
>uw in zijn illegale ne
igen in bezet gebied in
[e zes maanden van dit
jaar heeft opgevoerd met 96
procent. In die periode is be
gonnen met de bouw van 1.067
wooneenheden, tegen 545 in de
eerste helft van 1999. De kolo
nisten maken zich ernstig zor
gen over hun lot als Barak een
overeenkomst zou bereiken
met Arafat. Een groot deel van
de nederzettingen zou ingeslo
ten raken door Palestijns ge
bied.
De kolonisten zijn bezig mil
joenen dollars in te zamelen
om zich beter te kunnen bewa
penen. Volgens Yehudit Tayar,
woordvoerster van de Kolonis-
tenraad, worden de aankopen
uitgevoerd in overleg met het
leger. De Jerusalem Post schrijft
dat de rechts-extremistische Is
raëlische groep 'Slachtoffers
van Arabische Terreur' Ameri
kaanse jongeren recruteren om
te heipep bij het verdedigen
van de nederzettingen in het
geval er een gewapend conflict
uitbreekt met de Palestijnen.
De jongeren zouden daartoe in
de Verenigde Staten een soort
militaire opleiding krijgen.
CORRESPONDENT
Lichaamstaal zegt vaak meer
dan duizend woorden. Bernd
Siegert doet zijn best om strijd
baar over te komen, maar zijn
houding wijst op het tegendeel,
net als zijn moeizame formule
ringen. De ex-burgemeester
van Homo is moe. De jarenlan
ge strijd om het behoud van
zijn dorp en zijn 340 inwoners
heeft hem uitgeput.
Al die tijd heeft hij gehoopt, ei
genlijk tegen beter weten in, dat
hij de strijd tegen de bruin
koolmoloch kon winnen. Het
was een ongelijke strijd, met
kleine overwinningen en grote
nederlagen. Nu heeft het dorp
weer zo'n kleine overwinning
behaald. Dat zou nieuwe moed
moeten geven, maar Siegert en
Homo lijken te moe en te murw
om zich aan deze strohalm vast
te klampen.
Homo staat niet eens op de
kaart. Het ligt ruim 200 kilome
ter ten zuid-oosten van Berlijn,
aan de Poolse grens. Het be
staat als zoveel dorpen in Bran
denburg uit een hoofdstraat,
een brink en ongeveer 100 hui
zen. De enige bezienswaardig
heden zijn de kleine, uit de
15de eeuw stammende kerk en
het kerkhof voor de soldaten
die aan het einde van de Twee
de Wereldoorlog voor de verde
diging van het dorp tegen het
Rode Leger zijn gesneuveld. Dat
is alles. Wie slechts door Hor-
mo rijdt, is het bij de dorps-
grens alweer vergeten.
Niemand zou het dorp hebben
opgemerkt, als het niet de pech
had gehad om op een bruin-
koolveld te liggen. Die ontdek
king, ruim 25 jaar geleden,
heeft het lot van Homo beze
geld. Het toenmalige commu
nistische regime rook zijn kans.
Ontginning betekende econo
mische ontwikkeling. Economi
sche ontwikkeling betekende
vooruitgang. En een dictatuur
die zich zelf als de voorhoede
van die vooruitgang zag, kon
die kans niet laten lopen. Hor-
no moest na een geschiedenis
van ruim 700 jaar verdwijnen.
Bernd Siegert vertelt het verhaal
Werknemers van het energieconcem Laubag houden bij Horno de wacht bij een op last van de rechter stilgelegde graafmachine voor bruinkool.
FOTO GPD SVEN KASTNER
met veel zuchtende uithalen.
Over de protesten van de
dorpsbewoners. Over de intimi
datie door de geheime dienst
van de DDR, de Stasi. Over de
hoop die opleefde na de Val van
de Muur. En over hoe die hoop
de bodem werd ingeslagen.
Ook na de hereniging bleek het
economische belang groter dan
het morele gelijk van een kleine
gemeenschap. In een streek
waar de werkloosheid officieel
ruim 20 procent bedraagt, maar
in werkelijkheid bijna twee keer
zo groot is, zijn een paar dui
zend banen bij het energiecon
cern Laubag belangrijker dan
340 dorpsbewoners.
„Dat was de grootste afknap
per", zegt Siegert. „We dachten
dat de rechtsstaat ons zou be
schermen." Horno staat onder
monumentenzorg. De bevol
king bestaat voor een groot deel
uit Sorben, een Slavische min
derheid. De Brandenburgse
grondwet garandeert de be
scherming van de Sorben. Maar
via juridische spitsvondigheden
heeft de regering in Potsdam
dat artikel weten te omzeilen.
Siegert begon aan een mara
thon door de gerechtelijke in
stanties, die begin juni eindigde
bij het Europese Hof voor de
Rechten van de Mens in
Straatsburg. Daar beleefde hij
'de grootste teleurstelling' van
zijn leven. „We verloren. Sinds
dien is het vertrouwen in de de
mocratie hier verdwenen.
Na 'Straatsburg' werden veel
mensen ziek. Hun weerstand
vermogen had een knauw ge
kregen. En ik vrees dat ze die
klap niet meer te boven komen.
De fut is er uit", zegt Dagmar
Wellenbrink-Dudat. Ze is sinds
1994 predikante van Horno, en
belast met de zielzorg van de
gemeenschap. Net als Siegert
loopt ze op haar tandvlees. En
net als Siegert gelooft ze eigen
lijk niet meer in een goede af
loop, hoewel 'de kansen objec
tief gezien beter zijn dan ooit'.
Die positieve wending is het ge
volg van twee recente rechterlij
ke uitspraken. De eerste ver
bood de kolenwinning bij het
naburige Griesen. De tweede
stelde vorige maand een inwo
ner van Horno in het gelijk die
in het geweer was gekomen te
gen de onteigening van een
stuk grond dat op het punt
stond door de gigantische
graafmachines van Laubag te
worden opgeslokt. Het concern
moest zijn activiteiten staken.
Horno haalde opgelucht adem.
Even maar, want Laubag ging
in hoger beroep en de mijnwer
kers kondigden 'spontaan' aan
zich niet bij de uitspraak neer te
leggen.
Het vonnis werd gezien als een
oorlogsverklaring. De strijd om
Horno escaleerde. Siegert en
Wellenbrink-Dudat maken
melding van brieven en tele
foontjes waarin gedreigd wordt
het 'dorp in brand te steken'.
De auto van een actievoerder
zou door mijnwerkers zijn ver
nield. Op hun beurt klagen de
mijnwerkers dat de bewoners
niet voor rede vatbaar zijn. Ze
zouden blind zijn voor de cata
strofale gevolgen die de sluiting
van Laubag voor de streek zou
hebben.
Een paar kilometer buiten Hor
no hebben de mijnwerkers een
kamp ingericht, bestaande uit
twee tenten en een infostand.
De stand laat foto's zien van
kanselier Schroder, die de regio
twee weken geleden op zijn
tournee door Oost-Duitsland
aandeed. Schroder heeft zich
achter de mijnwerkers ge
schaard. Hier heeft hij de ge
vleugelde woorden 'als de
bruinkool hoest, wordt de hele
regio ziek' de wereld ingezon
den.
Frank Heinze werkt op de ener
giecentrale van Laubag. Hij
schildert in grove streken en
sombere kleuren de toekomst
van de streek als Laubag ook in
hoger beroep aan het kortste
eind trekt. „Er gaan duizenden
banen verloren, niet alleen bij
Laubag, maar ook bij de toele
veranciers. De goede mensen
zullen wegtrekken, net als kort
na de val van de Muur. De
kanslozen blijven over, en nie
mand moet zich dan verbazen
dat het rechts-extremisme hier
nog verder zal toenemen."
Het voorstel van Siegert om
'om het dorp heen te graven'
wijst hij als 'onuitvoerbaar' van
de hand. Het zou de kosten met
10 procent verhogen en dat is
bij de huidige smalle winstmar
ges onmogelijk'. Als Horno
wint, zegt hij, dan is dat de eco
nomische en sociale doodsklap
voor de hele regio.
Siegert lijkt te berusten in de
ondergang van zijn dorp. Het
hoger beroep dient in oktober
of november, maar de ex-bur-
gemeester spreekt al opmerke
lijk vaak over 'plan B', de ver
huizing van zijn gemeente naar
het naburige Forst. „Zeventig
procent van de inwoners wil
dat we als gemeenschap bij el
kaar blijven. Daar gaat het uit
eindelijk om."
