Nachtmerries van chef protocol
iff
Gesprek van de Dag
Bondgenoot of Bullebak?
Keiko bl
vast in b
DINSDAG 12 SEPTEMBER 2000
Commentaar
Nederland Transportland
Met een winstmarge van een half tot driekwart procent
is het scherp calculeren voor de wegtransportbranche.
Het was alleen al om die reden begrijpelijk dat de drie
grote belangenorganisaties - Koninklijk Nederlands
Vervoer (KNV), Transport en Logistiek Nederland
(TLN) en de Verenigde Eigen Rijders Nederland
(VERN) - begin deze maand besloten tot een landelijke
actiedag. Op vrijdag 15 september zullen vier- tot vijf
honderd trucks richting Residentie rijden. De 'catastro
fale' gevolgen van de explosieve stijging die de diesel-
prijs doormaakt moesten politiek Den Haag en de gro
te oliemaatschappijen onder de neus worden gewre
ven.
Al is het vriendelijke actiemodel nog zo snel, de werke
lijkheid achterhaalt haar wel. Elders in Europa sloeg de
vlam feller in de pan toen de diesel bijna per kalender
dag duurder werd. Franse truckers, taxichauffeurs, am
bulancebestuurders en boeren grendelden niet alleen
raffinaderijen af, maar legden het hele binnenlandse
verkeer lam. Toen de Franse regering als eerste binnen
de Europese Unie door de knieën ging en de benadeel
den compensatie aanbood, volgden truckers in Enge
land ('We want Euro-prices!'), Duitsland en België het
voorbeeld van hun collegae.
In het altijd nuchtere en werkwillige Nederland ging
warempel ook de kurk van de fles. Vooral vrije rijders,
al dan niet lid van de VERN, zetten hun combinaties
gisteren en vandaag dwars over diverse Nederlandse
snelwegen. Het probleem van het wegtransport zit 'm
namelijk niet alleen in de hoge dieselprijs.
Vooral de vrije rijders dreigen hun nek te breken over
de smalle marges waarbinnen ze moeten opereren. Be
staande leveringscontracten kunnen namelijk moeilijk
worden opengebroken zodat de hoge brandstofprijzen
niet onmiddellijk zijn door te berekenen aan de op
drachtgevers. De sector moet dus zelf een deel van de
kostprijsverhoging inverdienen. En dat verkleint weer
de marges.
Na het Franse akkoord had overleg tussen de EU-lid-
staten al veel frustraties kunnen voorkomen. De Ne
derlandse overheid zal uiteindelijk door de omstandig
heden gedwongen worden tot compensatie van de ho
ge dieselprijs. Dit goedmakertje zal de Vrije Rijders
nauwelijks soelaas bieden. De markt doet gewoon zijn
werk. Een verregaande sanering van de economische
wankele transportsector kan niet uitblijven in Neder
land Transportland. De toekomst lijkt daarom net als
in veel andere bedrijfstakken aan de grote onderne-
To
elerisie
Zeg 'ns Juliaciciaaaaa
Dochter: „Jij hebt 'm nog nooit ontmoet.
Moeder: „Jawel, op het vliegveld. Hij hield de draaideur
voor me open.
Moet u al lachen?
En dit was nog een van de leukste.
Hij Julia is een nieuwe Nederlandse sitcom op Fox8.
Het genre 'Nederlandse sitcomteert nog steeds op dat
ene hoogtepunt dat 'Zeg 'nsAaa' was in de jaren tachtig.
Dat niveau heeft het nooit meer gehaald.
Met Vrienden voor het leven' beleefde het genre een
kleine opleving, maar dat was niet meer dan het doods-
gereutel van een olieloze, vergane motor in een oude
Opel Kadett. Rijp voor de sloop.
Sindsdien hebben we het moeten stellen met klassiekers
als Samsam, Oppassen!, De Garage en Babes.
Hij Julia past perfect in deze reeks.
Er zijn twee manieren om erachter te komen of iets een
comedy of gewoon een soap is: het ingeblikte gelach en
de manier van praten. Alsof de acteurs op het toneel
staan bij de slotuitvoering van de lagere school, met een
ondertoon in hun stem die zegt 'Hoor je dat, ik zei iets
leuks'.
Trek nog maar een blik open.
Julia is een jonge, alleenstaande moeder, die aan het be
gin staat van iets dat meer dan een mooie vriendschap
kan worden. Hij heet Gijs. 't Is een watje, maar wel
schattig.
Haar moeder bemoeit zich overal tegenaan. Waarom
kan zoiets in Engeland en Amerika nou wel grappig
worden? Is het alleen maar het niveau van de acteurs?
Dat kan. Annette Barlo heeft als enige wapenfeit een
rolletje in Oppassen! Wel een successerie, maar om nou
te zeggen dat Wil ervoor thuisbleef, nee.
Hebben Britten en Amerikanen meer gevoel voor hu
mor? Dat kan haast niet. Kom zeg, die Engelsen hebben
jarenlang Benny Hill beschouwd als het grappigste wat
ooit is gemaakt.
Misschien is Nederlands wel niet de geschikte taal voor
een sitcom. Of misschien schrikken Nederlanders min
der van dubbelzinnigheden dan die preutse Angelsak
sen. Wie zal het zeggen.
Feit blijft dat Fox8 met Hij Julia maar weer eens een
poging heeft gewaagd om Zeg 'ns Aaa een opvolger te
geven. En dat het van geen kant gelukt is.
Het is slecht gesteld met de
kwaliteit van de bazen. Bijna
driekwart van de leidinggeven
den luistert slecht en voert am
per beoordelings- en/of func
tioneringsgesprekken. Hij is
ook al niet gul met een schou
derklopje. De chef is alleen ge
fixeerd op hogere produktie. De
baas ervaart zichzelf vooral als
geniaal, terwijl hij eigenlijk het
geniale uit zijn werknemers
moet halen.
De leidinggevenden maken
geen beste beurt in het nieuw
ste bazenonderzoek van de
FNV. Erger nog, ze maken er -
ondanks dure managementtrai
ningen - een potje van. Wim
van Veelen, adviseur arbeids
omstandigheden van de FNV
Bondgenoten, stelt dit in de
brochure 'De Baas: een Bond
genoot of Bullebak?' ,,Tja", zegt
de Leidenaar, „Management
Nederland is graatmager, het
kan een beetje bijvoeding wel
gebruiken, het moet maar eens
op doktersbezoek."
De FNV besloot het onderzoek
te doen, omdat er binnen de
geledingen van de vakbeweging
al langer het idee leefde dat er
aan de bazen iets schortte.
Toen verleden jaar tijdens één
beldag voor de groothandel er
driehonderd klachten over de
chefs binnenkwamen, kreeg
Van Veelen, die eerder de bro
chure 'Pesten op het Werk' sa
menstelde groen licht voor het
bazenonderzoek.
Van Veelen ('ik ben veertig en
nog steeds geen baas') heeft
zelf een 'hartstikke goede' chef.
„Hij geeft me veel verantwoor
delijkheid, maar komt niet bij
elke komma die ik zet over mijn
schouder kijken. Maar als ik
hem nodig heb, kan ik bij hem
terecht. Hij geeft me vertrou
wen."
Vertrouwen. Daar draait het in
de relatie baas-werknemer
blijkbaar om. Want slechts 27
procent van de respondenten
ziet zijn baas als coach, als ie
mand die hem bij het werk sti
muleert en adviseert. Hetgeen
betekent dat 73 procent van de
genen die het vragenformulier
naar Van Veelen heeft terugge
stuurd niet bij zijn baas terecht
kan. Deze werkgevers kenschet
sen hun baas zelfs regelmatig
als een politieagent of als een
bullebak.
Nog wat meer cijfers. Ruim 60
procent voert volgens de werk
nemers geen goed gestructu
reerd werkoverleg, 37 procent
luistert niet naar de ideeën van
werknemers terwijl 47 procent
van de bazen zich door bepaal
de werknemers laat inpakken.
Daarnaast doet 50 procent niets
aan werkdrukproblemen, 52
procent van de bazen kan niet
tegen kritiek en 49 procent
maakt zelfs regelmatig discrimi
nerende opmerkingen.
Onthutsend, volgens Van Veel
en. Vooral als je je bedenkt dat
de komende tijd de relatie
baas-werknemer door de in
voering van de prestatiebelo
ning nog belangrijker wordt.
„Leidinggevenden moeten dan
nog meer als nu inzicht hebben
in wat werknemers goed en
minder goed kunnen."
Van Veelen heeft de volgende
verklaring voor de netelige po
sitie van de baas. „Als iemand
het een tijdje goed doet in zijn
werk wordt-ie baas. Hij en zij
belandt dan in een manage
mentteam en dan gaat het dus
soms fout. Want er rust nu een
maal een groot taboe op het er
kennen dat je als jonge leiding
gevende nog veel te leren hebt.
Zo'n nieuw baasje wordt eerst
nog wel even het bos inge
stuurd voor een management-
cursusje, maar dan gaat-ie wel
aan de slag."
Van Veelen pleit er daarom
voor beginnende managers te
ondersteunen. En dat hoeft vol
gens de onderzoeker geen
'klauwen' met geld te kosten.
Zij moeten gewoon in de leer
bij een iets meer ervaren colle
ga, een baas die de klappen van
de zweep goed kent.
IRENE NIEUWENHUUSE
Het mysterie van Tuvalu op Millennium Top
De rust in de straten van New York is teruggekeerd. Voorzover daar in deze miljoenen
stad sprake van is natuurlijk. Het verkeer is in elk geval minder ontregeld dan vorige
week tijdens de Millennium Top van de Verenigde Naties. Ruim honderd presidenten,
drie koningen, drie kroonprinsen, meer dan 45 premiers, een handvol vice-presiden-
ten en vice-premiers, één kardinaal en nog eens tientallen ministers van buitenlandse
zaken in hun voetspoor, maakten dat de grootste verzameling van regeringsleiders uit
de geschiedenis. Een regelrechte nachtmerrie voor de chef protocol.
Die moet deze week nog eens
een hartig woordje spreken met
de ambassadeurs van Jordanië
en Noorwegen. Visueel hoogte
punt van de driedaagse bijeen
komst aan de Hudson-rivier
was de groepsfoto in het VN-
gebouw. Elk land kreeg lang
van te voren te horen dat
slechts één afgevaardigde -
staatshoofd, premier, minister -
welkom was. Geen voorbarige
restrictie sinds de teller van het
lidmaatschap van de VN met de
toetreding van het mini-staatje
Tuvalu op 189 staat. Slechts één
uitzondering was toegestaan.
San Marino, het dwergstaatje in
de buurt van het Italiaanse Ri
mini, heeft nu eenmaal twee
'kapiteins-regent' aan het
hoofd staan.
Jordanië en Noorwegen hebben
zich van de aanwijzing niets
aangetrokken. Dat betekende
meteen een breuk met het pro
tocol. Terwijl bijvoorbeeld pre
mier Wim Kok genoegen moest
nemen met een plaats op de ze
vende rij - in de buurt van zijn
collega's uit Andorra en Liecht
enstein, sloop de Noorse eerste
minister Jens Stoltenberg ach
ter zijn koning aan, en verover
de een niet verdiende plek op
de eerste rij. Zijn Jordaanse col
lega friemelde zich in het kiel
zog van zijn vorst eveneens op
zo'n ereplaats, op slechts enke
le stappen afstand van de échte
groten der aarde.
De protocolchef krijgt nog
steeds hoofdpijn van het gedrag
van de Iraanse delegatie. Voor
president Khatami was een
voorname plek ingeruimd, op
de tweede rij direct achter Jac
ques Chirac van Frankrijk. Op
de foto die over de wereld is
verspreid, ontbreekt Khatami
echter. Volgens nieuwszender
CNN omdat de Iraniër niet het
risico wilde lopen dat de 'dui-
Het gebouw van de Verenigde Naties is veranderd in een 'dank je wel kaart' aan de stad New York. De stad huisde de VN-Millennium Top, de
grootste bijeenkomst van wereldleiders bij elkaar. foto »ap eskinder debebe
velse' president Clinton in de rij
voor hem zich zou omdraaien
om hem de hand te schudden.
Zo'n foto zou in Iran voor op
schudding zorgen, zoals Clin
ton op zijn beurt ook heel ont
wijkend reageerde op berichten
over handjeklap met Fidel Cas
tro.
De Cubaanse leider hield zich
nu eens wél aan de afspraken.
In eigen land draait hij zijn
hand niet om voor een toe
spraak van zes uur of meer.
Voor minder beklimt 'el presi
dente' het spreekgestoelte niet.
De meer dan 189 sprekers tij
dens de bijeenkomst waren
twee jaar geleden al gewaar
schuwd dat hun spreektijd be
perkt moest blijven tot vijf mi
nuten. Dan nog zou er meer
dan 16 uur worden gekweb
beld. Castro dekte het rode
waarschuwingslampje, dat het
einde van de spreektijd aan
kondigt, af met zijn zakdoek,
maar bleef desondanks binnen
de tijd.
Eén mysterie is nog niet opge
lost. Voor premier Ionatana van
Tuvalu moest zijn toespraak het
hoogtepunt van de week wor
den. Na 22 jaar aarzelen besloot
het 24 vierkante kilometer klei
ne, uit negen koraalatollen be
staande staatje uit de Stille Oce
aan, het lidmaatschap aan te
vragen van de VN. Tuvalu, hal
verwege Australië en Hawaii,
kwam deze zomer nog in het
nieuws toen het haar internet
afkorting .tv voor miljoenen
guldens verkocht aan een Ca
nadese televisiemaatschappij.
Het was zo'n beetje het laatst
overgebleven land buiten de
volkerenorganisatie, want Zwit
serland wil niet en Taiwan mag
niet van China. Maar toen Io
natana het woord moest voe
ren, was hij spoorloos verdwe
nen. „Onvoorziene, maar on
vermijdelijke spoedeisende za
ken noodzaakten een terugkeer
naar huis", aldus ambassadeur
Panapasi Nelesone. En meer
vertelde hij niet.
De Tu valu Echoes, of in de
landstaal, Sikuleo o Tuvalu, het
enige nieuwsblad, verschijnt
maar eens in de veertien dagen.
Welke ramp het 10.000 inwo
ners tellende staatje heeft ge
troffen is derhalve niet na te
gaan. Ook het Pacific Islands
Report zwijgt erover. Misschien
werd de drukte de man gewoon
te veel.
HANS JACOBS»
Keiko, de orka die na a
in de showbizz twee ja
den werd teruggebracl
de ijzige wateren bij Ijs!
waar hij in 1979 was ge
zal nog een winter moe
doorbrengen in de baai
ciaal voor hem is afgesl
de oceaan. In afwachtii
het ruwe weer dat het a
kende seizoen meebre
ben zijn verzorgers de
nen van het net dat del
sluit verstevigd en Keil
vende kooi nagekeken.
De zwaardere weersom
heden maken het onwa
schijnlijk dat Keiko nog
mee naar buiten kan
genomen, zoals hij afgi
zomer zo'n veertig maal
gedaan om weer te wei
wind, golven, stroming!
soortgenoten.
„We hebben de herfstc
een of andere manier o
slagen, de winter komti
zei Charles Vinick, diret
van de milieuorganisati
Futures die Keiko vera
Aan het begin van de a
trokken veel orka's lang
land achter haringen ei
vissen aan. Als zij eens.
ontwaarden namen de
gers Keiko mee de ocea
Hoewel hij door zijn 'w
broeders en zusters wei
doogd en tot op zekerei
belangstelling voor hen
keerde Keiko toch telke
op een fluitsignaal van
zorgers. De hoop is dat
ooit zoveel zin krijgt on
andere orka's mee te zv
dat hij geen acht meen
op het fluitje.
Orka's leven in kleinest
van vijf tot zeven dieren
komen zij bij elkaar in1
scholen', om na korte ti
uiteen te gaan. In de \vi
len de verzorgers metK
feningen doen in het sn
zwemmen, springen, dl
met de staart slaan. Het
om Keiko, die onder am
hoofdrol heeft gespeeld
'Free Willy' films, na twi
jaar weer voorzichtig te;
brengen in zijn natuurli
geving heeft al meer da
miljoen dollar gekost. A
geld is afkomstig van pi
re donaties. Voordat Ke
de baai bij IJsland werd
had hij al 32 maanden
reiding ondergaan in et
aquarium in de Amerik
staat Oregon.
Filmscenario
enselijk
Hij had samengewerkt met Milos Forman, ge
luncht met Henry Kissinger, gedronken met de
Moskouse maffia, en zat nu tegenover mij. Zijn
beroep is dat van verhalenverteller en één van
zijn verhalen ga ik navertellen. Dat is geen dief
stal, dat is juist de bedoeling. Dick Ross, zo
heet hij, reist al dertig jaar langs filmscholen
om zijn collectie verhalen te laten plunderen
door scenarioschrijvers. Ergens in zijn ver
halen zal een ander, zo hoopt Dick, de
vonk vinden die het eigen vuur ont
steekt. Dick Ross wil een virus zijn,
zodat anderen voor hem de films
maken die hijzelf mooi vindt. Slim.
Dat een columnist geld ontvangt voor
het letterlijk doorgeven, is waar
schijnlijk niet de bedoeling. Aan de
andere kant, als ik er geen scenario van
maak, u kunt dat natuurlijk alsnog
doen, en hebt daarbij niet alleen de ze
gen van Dick Ross, maar ook de mijne. Als
u heïverhaal alleen doorvertelt, doe als
Dick en kies de ik-vorm.
Het verhaal speelt in een Frans café, in het
dorp waar ik al tien jaar een huisje heb. De
mensen aan de bar kennen elkaar zo goed dat
praten allang niet meer hoeft. Bestellen is een
handgebaar. Er staat muziek op, het klarinet
concert van Mozart. Al tien jaar kom ik daar,
maar van mij wordt nog steeds verivacht dat ik
zég wat ik wil drinken. Een subtiele manier om
mij te laten merken dat ik, ondanks óók tien
jaar hetzelfde bestellen, buitenstaander ben en
dat zal blijven. Er komt een man het café bin
nen, twee meter en mager als een lat. Zijn kleren,
zijn gezicht en handen zijn besmeurd met bloed,
zo vers dat je het kan ruiken. Vanuit stand
springt hij op een barkruk, gaat er bovenop zit
ten, en bestelt met een vingergebaar een biertje.
Dan haalt hij een harmonica uitzijn zak en
speelt foutloos mee met het langzame deel van
het klarinetconcert. Zonder een woord gezegd te
hebben vertrekt hij weer.
„Wie was dat?", vroeg ik de barman. Hij bleek
Kiki te heten, was ooit gevonden in het portaal
van de kerk. en gezien zijn lengte en bleekheid
zeker geen lokaal kind. Kiki vond onderdak bij
een kinderloos gezin. Zijn geboorte moest moei
zaam geweest zijn, hij was licht achterlijk. Nu
werkte hij in het abattoir en deed als slachter het
werk van drie. Op een dag had Kiki dringend
geld nodig. Iemand in het café had wel een klus
je voor hem: het uitgraven van een schuur waar
een betonnen vloer in moest. Kiki wilde direct
aan de slag, was diep in de nacht klaar, en belde
de eigenaar uit bed voor zijn 200francs. De man
vroeg hem morgenavond terug te komen. Kiki
pakte een kruiwagen en begon zwijgend het
puin de schuur weer in te rijden. De eigenaar
stopte hem, en bezwoer dat het geld er morgen
bij de lunch zou zijn. De volgende dag rond
lunchtijd was niemand thuis. Kiki liep het dorp
in en stak de brommer van de zoon van de
schuur eigenaar in brand. In een moment van
helderheid besloot hij de directe sporen uit te
wissen en ook alle andere brommers in het dorp
in brand te steken. Daarmee was hij nog bezig
toen de politie hem aanhield. Later vroeg de
rechter hem naar het waarom. Kiki's enige ant
woord was: „Ze vertelde me dat ze nog nooit van
iemand rozen had gekregen De lezersvragen
zijn 1wie die vrouw was, 2) wat zij die dag
vierde 3) wat briljante filmdialoog is.
I De Britse zanger
J ELTON JOHN
I kijkt niet op een
Ikilometerje
Imeer of minder.
Afgelopen zater-
Idag en zondag
Igaf hij concer-
Iten aan de voet
Ivan de Acropolis
1 in Athene, maar
Ide tussenliggen-
Ide nacht bracht
hij gewoon door
1 in zijn huis in
I het Franse Nice.
I Een vliegtuig
k moest in totaal
3200 kilometer afleggen om de ar
tiest van en naar huis te brengen.
Waarom de Brit ervoor koos om als
'weekendforens' te leven is ondui
delijk. ,,Dit is de mooiste plaats
waar ik ooit een concert gaf", hield
hij het enthousiaste Griekse publiek
juist voor.
Een voormalige ZWEMKAN
NE is als onderdeel van ha
pagne voor de Litouwse pa'
mentsverkiezingen met ge!
handen en voeten een 50f
breed meer over gezwomim
Honderden toeschouwers|i
de 47-jarige Birute Uzkurai
Statkeviciene toe, toen ze!
meer overzwom door als ee'
hond met haar benen te fl2
ren. Zo nu en dan kwam ze
haar hoofd boven water om
te halen. Haar handen wan
haar lichaam aan elkaar va
bonden. Uzkuraityte-Statkf
ne staat kandidaat voor dei
partij Jong Litouwen, diew
schijnlijk de kiesdrempeln
halen. Uzkuraityte-Statkev
was verschillende keren na
zwemkampioen van Litou*
Ook deed ze mee aan de 0'
sche Spelen van 1972 ink
chen.
