FNV zet bij CAO's in op thema tijd
'Seks vermindert de arbeidsproductiviteit'
Dubbel feestje voor werknemers Heineken
Economie
Schone energiecentrale
Euro laat bedrijfsleven
nog betrekkelijk koud
Ouderbijdrage onderwijs
PAO 9 SEPTEMBER 2000
ïj i stuwt winst Coberco op
'9"De hogere valutakoers in Zuidoost-Azië heeft gezorgd
ink meer winst bij het zuivelconcern Friesland Coberco
Foods in Meppel. Vergeleken met vorig jaar was het saldo
cent hoger: nu 71 miljoen gulden, toen 54,1 miljoen gul-
Jdle ie winst voor het hele jaar wordt 'fors hoger' dan de 81
pvan vorig jaar. Dat betekent een stijging met minstens
cent ofwel meer dan 117 miljoen. Opvallend is dat het
•n in eigen land en in Europa minder succes heeft. Dat
|g| rolgens directeur Olijslager door de hoge grondstoffen-
en de druk op de verkoopprijzen.
™jren boos om bintje-boycot
joRDDe boeren hebben op de aardappelbeurs in Em-
rd de boycot van Albert Heijn van de bintjes gelaakt. De
rutter wil de bintjes binnen afzienbare tijd niet meer ver-
De teelt zou met te veel landbouwgif gepaard gaan.
itter Haanstra van de vakgroep Akkerbouw van de NLTO,
lat een drogreden. Albert Heijn doet de bintjes in de ban
m de keten er te weinig aan verdient. Haanstra had dat
een prima argument gevonden. „Als je marge te klein is,
e ermee kappen. Dat zouden wij ook doen." De belasting
»t milieu wordt er volgens hem ten onrechte bijgesleept,
len van bintjes vergt niet meer bestrijdingsmiddelen dan
irsnee teelt van aardappelen, stelt hij.
3 voor FNV afgewezen
dam De werknemers van FNV Bondgenoten zijn niet ak-
met de voorstellen voor een nieuwe CAO. Die zou voor
:lden maar ook voor nog vijf andere FNV-organisa-
omende maandag zijn er opnieuw gesprekken. De nieu-
0 geldt niet alleen voor de werknemers van FNV Bondge-
maar ook voor die van FNV Formaat, FNV Bouw, FNV
FNV Vakcentrale en FNV Ledenservice. Tot nu toe kende
organisatie een eigen CAO. Die ene CAO is het gevolg van
t dat steeds meer organisaties fuseren of samenwerken,
incipeakkoord, waarmee de werknemers van de andere
janisaties wel hebben ingestemd, biedt naast twee keer
ocent loonsverhoging onder meer de mogelijkheid een
e stoppen met werken, voor een deel betaald ouder-
iverlof, modernisering van de bestaande pensioenregelin-
in nieuw loongebouw voor FNV Bondgenoten en adop-
Dfvan drie weken.
Vakbond begint met brede campagne
Meer zeggenschap over de eigen werktijden. Hoe laat begin je, wanneer stop je? Hoe
veel dagen werk je? De FNV start komend najaar een brede campagne rond het thema
'tijd', gekoppeld aan het arbeidsvoorwaardenbeleid voor 2001. Dat zei de vice-voorzit-
ter van de FNV, Kitty Roozemond, gisteravond tijdens het CAO-gala van de FNV.
amsterdam anp
De vakcentrale smeedt het ijzer
nu het heet is: de economie
draait als een lier, de arbeids
markt is gespannen dus de vak
bonden kunnen meer eisen dan
loon alleen.
Ook het afgelopen jaar was
werkdruk en flexibilisering van
de arbeid al een belangrijk the
ma. Dat uitte zich ook in de be
oordeling van de CAO's die het
afgelopen seizoen zijn afgeslo
ten. Als drie besten zijn naar
voren gekomen de CAO's die
'aanzienlijke vooruitgang' had
den geboekt in de onderwerpen
werkdruk, de combinatie werk-
privé en flexibele inzetbaar
heid (employability).
De Werkdruk-prijs kreeg de
onderhandelingsdelegatie van
Abvakabo FNV voor de eerste
CAO Kinderopvang. Hierin zijn,
volgens de FNV ondanks zware
oppositie van werkgeverszijde,
de regels uit de oude CAO-Wel-
zijn voor de groepsgrootte ge
handhaafd. De werkgevers had
den liever gezien dat de groe
pen groter werden. Daarnaast is
de werkgever voortaan ver
plicht taakuren toe te kennen
voor specifiek werk dat niet
goed is te combineren met het
werk in de groep.
Het beste resultaat in de
BEDRIJVEN EN
111HJJ WJIS J 1\' CTJ 'J J J J 'JF!
noeten studerend en werkzoekend Zuid-Holland
op zaterdag 28 en zondag 29 oktober 2000
in de Groenoordhallen Leiden.
formatie over de beurs en het presenteren van
iglw bedrijf of onderwijsinstelling tijdens deze
beurs: O.G.Z.b.v.
iel. 040 - 2808409, fax 040 - 2979495
roermond Met een stofzuiger worden de tandwielen van de waterkrachtcentrale in Roermond schoongemaakt. De centrale is gisteren, na 26
jaar stilstand, weer in gebruik genomen. De waterkrachtcentrale dateert uit 1920 en is een Rijksmonument. Gebouwen en installaties zijn ge
restaureerd, veel oude elementen zijn bewaard gebleven. Tegelijk is er een moderne centrale aan toegevoegd. Nederstroom, een samenwer
kingsverband van het Nederlandse energiebedrijf Nuon en het Belgische Ecowatt gaat de centrale exploiteren. Hij gaat elektriciteit voor meer
dan zevenhonderd klanten leveren. foto anf> ermindo arminio
pieter van hove
Imers van biergigant Heineken hoeven
Tig te zijn dat hun bedrijf over niet al te
nd op de fles gaat. De kans dat de leiding
leen jaar de deuren van de brouwerijen
liiten, is namelijk nihil,
(elsinformatiekantoor Dun Bradstreet
pt deze conclusie na onderzoek van tien
faillissementen van Nederlandse be-
l Bij de analyse is gekeken naar zaken als
gsgedrag, de branche, de leeftijd van de
leming en het betalingsgedrag. Op ver-
In maandblad Quote heeft Dun Brad-
Inkele branches onderzocht en de resul-
Irwerkt in een scoringsmodel. Heineken
de maximale score van honderd.
Ins de analisten is het opvallend dat bier-
in de levensmiddelenbranche hoog
■op het punt van niet-failliet gaan. Con
current Grolsch scoorde namelijk eveneens
honderd punten, ondanks de matige zomer en
de vuurwerkramp in Enschede waarbij ook een
Grolsch-brouwerij werd verwoest. De resultaten
van dit deelonderzoek staan vermeld bij het om
slagartikel over de duizend beste bedrijven van
Nederland. Een kop die de lading niet dekt,
want er is uitsluitend gekeken naar de firma's
met de hoogste omzet, de winst en het aantal
werknemers.
De journalisten van het zakenblad hebben de
afgelopen maanden stapels jaarverslagen door
geworsteld en bestanden van Graydon Neder
land, dat onderzoek doet naar de kredietwaar
digheid van bedrijven. De resultaten zijn weinig
verrassend. Nummer 1 was en bleef de Konink
lijke Shell met een omzet van 263 miljard gulden
en een nettowinst van ruim tien miljard. De
tweede plek is weggelegd voor bank- en verzeke
ringsconcern ING, een stijging van één plaats.
Voedingsgigant Unilever zakte hierdoor naar de
derde stek met toch altijd nog een nettowinst
van ruim zes miljard gulden. De rest van de top
tien bestaat uit ouwe getrouwen als Ahold, Phi
lips, Aegon en Akzo.
Neerlands trots KLM neemt een twintigste
plaats in, net boven Reed Elsevier. Even daaron
der, op plaats 33, staat staalbedrijf Hoogovens,
tegenwoordig beter bekend als Corus Neder
land. De als uitgever omschreven VNU neemt
een bescheiden zestigste plaats in, al spreekt het
bedrijf tegenwoordig liever zelf over informatie
concern. De aanwezigheid van Schiphol brengt
veel noteringen van aanverwante bedrijven met
zich mee. Zoals die van de Luchthaven Schiphol
zelf (191), het winkelcentrum Crowne Plaza
Schiphol (199) en het parfumerieconcern Kappé
(562), dat tal van vestigingen op de luchthaven
heeft.
KLM-dochter Martinair vinden we op 175.
Textielhandel Zeeman (Alphen aan den Rijn)
eindigt in het overzicht als 328ste, even voor
tuinspecialist Bakker uit Hillegom (357). In de
achterhoede treffen we veel bedrijven uit Velsen
aan, zoals Crown van Gelder (544) en rederij
Vrolijk (935). Dat de opstellers van de top dui
zend vaak een natte vinger hebben gebruikt
wanneer er geen gegevens over 1999 beschik
baar waren, blijkt wel uit het feit dat bij het
IJmuidense sleep-en bergingsbedrijf Wijsmuller
het aantal van vijfhonderd werknemers wordt
genoemd, terwijl dit er in werkelijkheid bijna
duizend zijn.
Heineken zelf komen we tegen op de acht
tiende plaats, nog vóór de Rabobank. Voor de
personeelsleden van de hoofdbrouwerij in Zoe-
terwoude een dubbel feestje. Dit jaar bestaat de
vestiging 25 jaar. Gezien de te verwaarlozen
kans dat de brouwer over de kop gaat voldoende
reden om nog zo'n goudgele rakker te nemen.
'Lusten en lastenboek over economie en emotie
'dick van der peul
ook economie", zegt
tte Maassen van den
,Want economie gaat
laties tussen mensen.
- daar een onderdeel
ïar tot nu toe hebben
nen zich niet veel met
lervverp beziggehou-
n van den Brink en haar
econoom Wim Groot
- hun boek 'Lusten en
- over economie en emo-
n onderwerp uit het da-
even onbesproken. Of
om de liefde gaat -
el in stellen goede financi-
ruitzichten meer op prijs
partner dan mannen dat
of om de dood, om
verschillen tussen man
of om overspel, pas-
e kwaliteit van het zaad.
rotendeels gebaseerd op
nderzoek, en voor een
■deel op gespit van ande-
benadrukken de twee
leraren.
v n van den Brink, hoog-
h conomie aan de Univer-
in Amsterdam en aan de
ngse landbouwuniversi-
Groot, hoogleraar ge-
•idseconomie aan de
bteit van Maastricht, be
en 'de levensladder van
te tot dood'. Zij houden
tm pleidooi om emotie
tere rol te laten spelen
conomische theorie,
jatie werd tot nu toe uit
nische modellen gelaten
het moeilijk te meten is.
et zijn natuurlijk belang-
riaties die keuzes bepa
len. Nu wordt meer gekeken
naar psychologische factoren",
zegt Maassen van den Brink.
We hebben onderzoek gedaan
naar stress en werkdruk. Dat
zijn belangrijke economische
aspecten. Natuurlijk zijn ze
moeilijk te meten. Maar dat is
nog geen reden om het dan
maar niet te doen", vult Groot
aan.
De economen suggereren dat
het goed zou zijn als er een re
cessie komt. Een opmerkelijk
geluid van onderzoekers die
over het algemeen gloriëren bij
gouden economische jaren.
Maassen van den Brink:,,Een
recessie brengt misschien
waarden en normen weer te
rug. Jongeren hebben alleen
optimistisch vooruitgangsge
loof. Ze hebben waarschijnlijk
nooit de enorme ontslagen en
de ontluistering die dat tot ge
volg heeft meegemaakt. Alles is
op vooruitgang gericht. De be
stedingen zijn enorm. Er wor
den voorschotten op de toe
komst in de vorm van leningen
afgesloten. Alles is gericht op
consumptie." Groot: „Bij een
onderzoek zei een kwart van de
economiestudenten te ver
wachten binnen een paar jaar
250 duizend gulden netto te
verdienen. Het optimisme is
dus groot."
Economie gaat over cijfers en is
dus saai. In hun vlot geschre
ven boek bewijzen de twee dat
het tegendeel waar is. Elke dag
weer moeten keuzes worden
gemaakt. Elke keer weer wordt
een afweging tussen lusten en
lasten gemaakt.
Ook seksuele gedragingen wor
den bepaald door economische
Henriëtte Maassen van den Brink en Wim Groot: Seks is ook economie.
overwegingen, stellen Maassen
van den Brink en Groot. „Om
gekeerd is seks ook van invloed
op onze economie. Het effect
op de beurskoersen van het
seksuele gedrag van Clinton
met Monica Lewinsky is hier
van een duidelijk voorbeeld."
Economen kijken naar het nut
der dingen. Mensen ontlenen
nut aan seks en daarom doen
ze aan seks. Seks is dus voor
een econoom een consumptie
goed. Maar seks, of het denken
aan seks, heeft ook invloed op
de arbeidsprestaties. „Seks ver
mindert de arbeidsproductivi
teit. Bovendien kun je in de tijd
dat je met seks bezig bent niets
anders doen. Aan de andere
kant kan het ook weer energie
geven, en stress verminderen.
In dat geval heeft het een posi
tieve uitwerking op de arbeids
prestaties."
Liefde is een mooi romantisch
gevoel en geen kwestie van be
rekening. Toch zetten de twee
economen toch vraagtekens bij
die mooie romantische gevoe-
foto gpd phil nijhuis
lens. De platte werkelijkheid
laat een ander beeld zien, be
weren zij. De partner moet ge
zondheid uitstralen, en vrou
wen zoeken een man die over
middelen beschikt en bereid is
in het nageslacht te investeren.
Uit onderzoek bleek dat vrou
wen grote waarde toekennen
aan kwaliteiten die tot financi
eel succes leiden, zoals ambitie.
Henriëtte Maassen van den
Brink lacht: „De reactie kan dan
zijn vrouwen doortrapt zijn.
Maar je kunt ook zeggen dat
vrouwen altijd emotioneel wor
den genoemd. Maar uit onder
zoek blijkt dat vrouwen juist
heel goed weten wat ze doen."
De schrijvers van 'Lusten en
lasten' hebben ook onderzoek
gedaan naai' de taxibranche.
Taxichauffeurs in de grote ste
den zijn niet het toonbeeld van
hoffelijkheid en dienstbaarheid.
Grof, horkerig en onbeleefd zijn
kwalificaties die meer van toe
passing zijn. Zij pleitten er voor
dat taxichauffeurs in loondienst
komen, want dan zijn zij beter
controleerbaar en kunnen eisen
aan de kwaliteit van hun
dienstverlening worden gesteld.
Liberalisatie van de taximarkt,
zoals het kabinet wil, biedt geen
oplossing voor die horkerig-
heid. Ook de prijs van een rit
zal niet zakken. „De kwaliteit
van de dienstverlening moet
omhoog. Er moet tuchtrecht
spraak komen, waar klanten
kunnen klagen. Nu vindt nau
welijks selectie plaats, iedereen
kan taxichauffeur worden."
Economie dicht bij huis, of het
nu om de gezondheidszorg en
de wachtlijsten gaat ('geld al
leen helpt niet; het gaat ook om
de organisatie in de ziekenhui
zen') of over relaties op het
werk. De economische weten
schap, en vooral Maassen van
den Brink en Groot, bemoeien
zich met alles en onderzoeken
alles. Immers, 'alles is econo-
'Lusten en lasten, over econo
mie en emotie', van Henriëtte
Maassen van den Brink en
Wim Groot. Uitgave van Pro
metheus. ISBN 90 5333 8705.
Prijs: 31,95 gulden.
combi werk/privé boekten de
onderhandelaars van FNV
Bouw en FNV Bondgenoten
voor de CAO Railinfrastructuur.
Die bereikten, naast drie extra
ADV-dagen, ook een afspraak
over compensatie in tijd voor
het werken in nacht- en sto
ringsdiensten. Roosters moeten
voortaan twee weekeinden van
tevoren bekend zijn. Verder
gaan de onregelmatigheidstoe
slagen omhoog. En na twee
weekeinden werken (was vier)
heeft een werknemer recht op
een vrij weekeinde.
De 'employabilityprijs' komt
toe aan onderhandelaars van
FNV Bouw voor de CAO Wo
ningcorporaties. Basis van de
afspraken in deze CAO vormen
een personeelsbeleidsplan van
de werkgever en een persoon
lijk loopbaanplan van de werk
nemer. Daarin staan ook af
spraken over de inzet van werk
nemers, ook gericht op de ou
deren onder hen.
den haag anp en met meer haken en ogen
zijn geconfronteerd dan ver
wacht. Binnen het forum ligt de
Raad van de Nederlandse De
tailhandel (RND) nog steeds
dwars. De winkeliers hameren
erop dat zij al in de tweede helft
van december 2001 over euro
biljetten moeten beschikken,
omdat ze anders in de proble
men komen. Maar daarvoor
voelen De Nederlandsche Bank
(DNB) en het ministerie van fi
nanciën niets. Zij vrezen dat de
veiligheid in het geding kan ko
men.
Daarentegen kan de winkelier
er wel op rekenen in december
euromunten in zijn zaak te
hebben, zo lichtte DNB-direc-
teur Brouwer toe. Alle detail
handelaren kunnen zelf een be
stelling opgeven die vervolgens
aan de deur wordt afgeleverd.
De kosten van dit fijnmazige
distributienet komen via de
DNB uiteindelijk bij de Neder
landse burgers terecht.
Het Nationaal Forum dat de in
voering van de euro voorbe
reidt, signaleert bij het Neder
landse bedrijfsleven een matte
instelling. Een kwart van het
midden- en kleinbedrijf heeft
nog helemaal niets gedaan om
over minder dan anderhalf jaar
over te schakelen naar de nieu
we munteenheid, de euro. „Dat
moet de komende maanden
veranderen", zei forum-voor-
zitter Van Dijkhuizen gisteren.
Van Dijkhuizen vreest vooral
de instelling van bedrijven die
nog niets hebben gedaan en
denken 'op 31 december wel in
één keer om te gaan'. Hij ver
foeit die gedachte. „Dat gaat
dus niet. Daarvoor is planning
nodig, ook in de ondersteunen
de activiteiten, zoals automati
sering." Hij baseert zijn uit
spraak op mensen in het be
drijfsleven die eerder met de
voorbereidingen zijn begonnen
ECONOMIE WIJZER
Onlangs kwam mijn dochter
doodleuk vragen om 1.352 gul
den. Ja, dat had ze nodig voor
haar schoolboeken. Vierde
klas middelbare school: der
tienhonderd en tweeënvijftig
gulden. Alleen al honderd gul
den voor een enkel boek eco
nomie. Oh ja, of ik ook nog
even tweehonderd gulden
voor een rekenmachine kon
geven. Tel daar bij op de ou
derbijdrage van ongeveer
achthonderd gulden, de kos
ten van schriften, agenda en
pennen, en we komen op een
totaal van 2.500 gulden gul
den. Daar moest ik toch even
voor op mijn hoofd krabben.
Onderwijs was toch gratis hier
in Nederland?
Even heb ik eraan gedacht om
gehoor te geven aan de oproep
van collega Roel in 't Veld. Hij
wil immers dat wij ouders in
het geweer komen wanneer
ons iets niet bevalt
in het onderwijs.
Op kosten gejaagd
worden, lijkt dan
zeker een goede
reden om veront
waardigd in de
pen te klimmen. Ik
heb het niet ge
daan. Want ik weet
het direct zo niet.
Misschien klopt
het wel dat wij ou
ders meer voor het
onderwijs van on
ze kinderen over
hebben. Een flinke
ouderbijdrage
botst met het in
Nederland heer
sende principe dat onderwijs
vrij toegankelijk moet zijn voor
iedereen. De hier achterliggen
de gedachte is dat scholing be
palend is voor de kansen die
ieder van ons heeft in de sa
menleving. Dus moet iedereen
scholing krijgen. En daar heb
ben we de overheid verant
woordelijk voor gesteld. Die
betaalt en de ouders onder
ons kunnen hun geld mooi
aan iets anders uitgeven. On
derwijs is duur en zo komt het
dat het onderwijsbudget in
middels de grootste post is op
de overheidsbegroting: 45 mil
jard gulden oftewel ruim zes
tien procent van alle rijksuit
gaven. Het is dan ook niet ver
wonderlijk dat de overheid als
enige financier het ook voor
het zeggen wil hebben in het
onderwijs. Als zij beslist dat
het studiehuis er komt, zal ie
dere school er aan moeten ge
loven. Het gevolg is dat als het
niet goed gaat in het onder
wijs, de overheid de schuld
krijgt. Zoals nu.
Want het gaat niet echt goed
met ons onderwijs. Veel klas
sen vallen uit vanwege een ge
brek aan personeel. Scholen
zijn vaak groot en anoniem en
worden minder veilig. School
gebouwen staan er sjofel bij,
en het tekort aan computers is
schrijnend. En wat mij vooral
opvalt, is het gebrek aan inspi
rerende docenten. Ik zelfben
weliswaar onder de indruk van
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
de juffen die mijn kinderen op
de lagere school hadden, maar
van bezieling op de middelba
re school heb ik nog weinig
gemerkt.
Ook de cijfers lijken te wijzen
op een kaalslag in ons onder
wijs. Een rapport van de OESO
(een organisatie van rijke lan
den) laat zien dat de groei van
de uitgaven aan onderwijs in
Nederland inmiddels achter
blijft bij de welvaartsgroei.
Daarin is Nederland de uit
zondering onder de rijke lan
den. Als percentage van het
bruto nationaal product lopen
de uitgaven aan onderwijs
zelfs achteruit (van 5,4 procent
in 1995 tot 5,1 procent in 1997)
Dat is des te merkwaardiger
omdat onderwijs een arbeids
intensievere bezigheid is. Be
sparen op arbeid zoals in an
dere bedrijfstakken is moeilijk
in het onderwijs en dus ver
wacht je dat de
kosten van onder
wijs meer stijgen
dan andere kos
ten. Niet in Ne
derland dus. Het
antwoord lijkt
voor de hand te
liggen: meer geld
naar het onder
wijs. Het kabinet
lijkt daartoe be
reid te zijn. Het
onderwijs kan een
impuls van luttele
miljarden ver
wachten. Maar
kunnen we ook
een verbetering
van het onderwijs
verwachten? Ik betwijfel het.
Hogere salarissen voor leraren
is leuk voor hen maar gaan de
zittende leraren daardoor ook
beter les geven? Een subsidie
op de dure schoolboeken is
leuk voor mijn portemonnee,
maar gaat mijn dochter er
meer van leren?
Het probleem is eerder de or
ganisatie van onze scholen en
universiteiten. Onderwijs is
mensenwerk. Goed onderwijs
is een kwestie van inspiratie en
toewijding. Daar komt weinig
van terecht wanneer scholen
'als bedrijven gemanaged'
worden, en wanneer alles om
geld draait. Scholen zouden
speciale plekken moeten zijn
en docenten bijzonder ge
waardeerde mensen. Betrok
kenheid van zoveel mogelijk
mensen is gewenst. En daar
kom ik met die ouderbijdrage.
Want als ik een redelijke som
'bijdraag' (en dus niet 'betaal')
ben ik meer betrokken bij de
school dan wanneer die
school geheel gratis is. Dus als
de wc's smerig zijn of te veel
klassen uitvallen, heb ik recht
om de schoolleiding aan te
spreken. En de school kan een
beroep doen op mij om mee te
denken.
De hoogte van de bijdragen
kan afhankelijk zijn van het in
komen. Daar gaat het niet om.
Het gaat niet om het geld. Het
gaat om een mentaliteit, om
betrokkenheid.
