Welk, broodgroente, Sneeuwwitje en een dode ezel
Leiden Regio
STADSGEZICHT
(DAG 9 SEPTEMBER 2000
ANNO 1975
De Musschenbroekstraat van vlak
toen Van Houten 's ochtends
de kamer binnenkwam bleek de
ezel te zijn gestorven. Toen
hebben ze nog heel snel ergens
anders een ezel geleend.
Er was een damescomité dat
veel voorbereidde. Daarin zaten
mevrouw De Groot en me
vrouw Hakkaart die een strijk-
inrichting hadden in de
Groenoordstraat. En verder had
je mevrouw Reinardus en me
vrouw Dingjan. Thuis bij me
vrouw Dingjan maakten ze kos
tuums voor de optocht uit alle
maal oude kleren. Zelf liep ik
mee als jager. Met een grote
hond. De optocht was in elk ge
val een gigantisch succes.
De 3 October-Vereeniging heeft
zelfs gevraagd of de optocht
nog een keer met 3 oktober kon
worden gehouden. Of dat uit
eindelijk ook is gebeurd, weet ik
niet meer. Ik weet wel dat mijn
vader 28 jaar lang met veel ple
zier secretaris is geweest van de
speeltuinvereniging. Hij deed
het echt voor de kinderen. Dat
zei hij ook altijd als de mensen
tegen hem zeiden: we snappen
niet datje er zoveel tijd in stopt.
Geweldig toch die speeltuinver
eniging en die optocht? Ik be
doel er maar mee te zeggen dat
er een enorme saamhorigheid
heerste in de buurt. Iedereen
deed van alles voor de kinde
ren. En iedereen hielp mekaar
ook als dat nodig was. Maar het
was ook een buurt waar alle
maal arme mensen woonden.
Elke cent moest worden omge
draaid.
Mijn vader verdiende zijn geld
dus met de melkhandel. Door
de hele stad had hij zijn klanten
Hermanus van der Linden -
laam Herman - werd op 13
-wLber 1930 geboren in de
chenbroekstraat als zoon van een
De jonge Herman, oudste van
hielp op gezette tijden zijn
Tijdens de oorlog moest hij zelfs
inspringen, omdat zijn pa
voor de Duitsers. Zelf voelde
Herman na de lagere school toch meer
voor het beroep van banketbakker. Dat
beroep oefende hij dan ook uit, op een
onderbreking van een paar jaar na waarin
hij zijn schoonvader assisteerde die
groentenboer was. Daarover en over de
feestelijke gebeurtenissen in zijn jeugd,
vertelt hij in deze aflevering van 'De
dingen die voorbijgaan'.
voor zaterdag en s avonds de
melk voor zondag. Dan was ik
pas om een uur of elf thuis. Dat
was flink aanpoten.
Maar ik deed het zeker niet al
tijd alleen. Ik ben in de loop der
jaren heel veel met mijn vader
meegeweest. Ik heb op die ma
nier behoorlijk wat armoede bij
elkaar gezien. Zo kwamen we
bij mensen op de Langegracht,
in de Koninginnehof, vlakbij de
Rijneveststeeg. Grote gezinnen
woonden daar. In de oorlog
maakten ze gebruik van nood-
kacheltjes. Kolen om te stoken
hadden ze niet. Ze gooiden er
hout in. Zo heb ik gezien dat ze
zelfs de trap hadden afgebro
ken om op te stoken. En omdat
de trap en de leuning ontbra-
5 Leidsch Dagblad/1 RCIII lü V lï j\T
ANNO 1900
Maandag 10 September
LEIDEN - Bij de Zaterdagavond in de Stads-
zaal gehouden zitting van het bestuur der 3-
October-Vereeniging voor het geven van gele
genheid tot aangifte voor de uitdeeling van ha
ring en verdere versnaperingen op 3 Oct. a.s.
meldden zich aan pl.m. 3060 vrouwen en ruim
2850 mannen.
WASSENAAR - Het schijnt wel of het verkeer
op den straatweg van den Deyl naar Den Haag
gaandeweg toeneemt. Met den mooien zomer-
schen dag was het gisteren ééne file van rijtui
gen, fietsen en wandelaars. Indertijd werd door
de IJselstoomtram de stoomtram naar Wasse
naar opgeheven, wegens gebrek aan voldoend
verkeer, maar wanneer het zoo doorgaat, ma
ken wij ons sterk dat weldra zich de behoefte
aan een tram Leiden-Voorschoten-Wassenaar
zal doen gevoelen, nu de Haagweg en ook de
mooie achterweg van Wassenaar naar Den
Haag het middelpunt gaan vormen van zoovele
naar buiten trekkende stedelingen.
GEMENGD NIEUWS - Naar verschillende ge
ruchten, zal het prachtige landgoed Rijksdorp,
Couwenhoven en de Pan, gelegen onder Was
senaar en Katwijk, in handen overgaan van een
katholieke orde. Dagelijks worden onderhande
lingen gevoerd.
FOTO HIELCO KUIPERS
Trammaatschappij en regelde
daar twee masten. En daarna
ging hij naar de Grofsmederij
om een paar kettingen te rege
len. Die kreeg hij mee voor niks.
Want al te veel geld was er na
tuurlijk niet. Van die masten en
die kettingen werd een zweef
molen gemaakt. Zo ging dat.
Overal probeerde hij en zijn
collega's van de speeltuinver
eniging attributen los te peute
ren. En als hij eens iets van de
gemeente nodig had, kocht hij
eerst een sigaar voor hij naar de
wethouder toeging. Dat werkte.
De kinderen uit de buurt die lid
waren van de speeltuinvereni
ging hoefden niet te betalen als
ze wilden spelen. Die hadden
een plaatje om met hun naam
erop. De portier wist dan dat ze
voor niks naar binnen moch
ten. De kinderen van buiten de
buurt moesten wel betalen.
Ook niet veel hoor, een paar
centen of zo. Die kregen dan
een bonnetje mee naar binnen.
Er gebeurde in elk geval van al
les in de straat en in de buurt.
In 1939 hebben de mensen van
de buurt een sprookjesoptocht
gehouden. O, dat was gigan
tisch veel werk. Want zo was er
biijvoorbeeld Sneeuwwitje die
in een glazen kistje op een
praalwagen lag. Het spinnewiel
werd geleend van de Lakenhal.
Maar dat was natuurlijk niet het
enige. Sneeuwwitje, Roodkapje
en de wolf en al die andere
sprookjesfiguren moesten na
tuurlijk mooie kleren aan. Abel
Vermeulen was de reus en Hu-
go Riethoven was Klein Duim
pje. Voor Abel Vermeulen had
den ze hele grote laarzen ge
maakt. Die liepen niet zo lekker
natuurlijk. Na de optocht zaten
zijn voeten onder de blaren.
De dwergen van Sneeuwwitje
waren natuurlijk kinderen. Er
was ook eep huisje dat gemaakt
was van kantekoek, een soort
snijkoek. Al die plakjes moesten
met draadjes aan elkaar worden
genaaid. Van een boer leende
men een ezel voor de optocht.
Dat werd nog een heel drama.
Want de boer wilde dat de ezel
een dag van tevoren werd opge
haald. Het beest heeft toen een
dag bij meneer Van Houten in
de huiskamer gestaan. Maai'
na de oorlog. Ook toen was er nog volop ruimte in de buurt.
FOTO GEMEENTEARCHIEF
zitten. Daar ging hij dan met de
handwagen langs. Er stonden
vier bussen op. Ik hielp hem ge
regeld. Zeker in de oorlog, toen
mijn vader onderdook voor de
Duitsers. Toen ik in '42 van de
lagere school afkwam, ging ik
naar de zevende, achtste klas
op de Oude Vest. Meester Bloe
men was daar hoofdonderwij
zer. Die gaf ik dan af en toe een
litertje melk. In ruil daarvoor
kreeg ik vrij, zodat ik kon wer
ken.
Melk was er in die tijd niet zo
veel meer. Ja, de kinderen had
den recht op één-driekwart liter
per week. Volwassenen moes
ten het normaal gesproken
doen met melkpoeder. Op mijn
fietsje bracht ik de boel dan
rond. Op zaterdag moest ik er
zelfs twee keer met mijn fietsje
op uit, want de mensen hadden
toen nog geen koelkast. Dan
bracht ik 's ochtends de melk
ken, hadden ze spijkers in de
muur geslagen. Langs de spij
kers klommen ze dan omhoog
naar de eerste verdieping.
Nee, een vetpot was het niet
voor veel mensen in de oorlog.
Zo werd er ook illegaal geslacht,
de mensen wilden zo af en toe
toch nog wel wat vlees eten. Ik
liep wel eens mee met de doch
ter van Paul Verbruggen die sla
ger was. Als haar vader dan een
schaap had geslacht, verstopte
hij het beest in een kinderwa
gen. Met zijn dochter bracht ik
het dan bijvoorbeeld naar het
Elisabeth op de Hooigracht.
Naar de nonnetjes.
Ik ben niet in de slagerswereld
terechtgekomen, hoor. En ik
ben ook geen melkboer gewor
den. Toen de oorlog was afgelo
pen kon ik naar de ambachts
school. Het was zo geregeld, via
mijn vader, dat ik op de teken
kamer van de Lichtfabrieken
kon beginnen als ik van de am
bachtsschool afkwam. Ik had
daar geen zin in. Ik wilde al heel
jong bakker worden. Dat is ook
gebeurd. Ik kwam eerst bij Van
der Heijden in de Janvossen-
steeg terecht, op de hoek van
de Noordrundersteeg. Vijftien
was ik. Daar heb ik het vak ge
leerd. Maar eerst moest ik pla
ten schoonmaken, gebak weg
brengen en krullen halen bij
houthandel Klinkenberg in de
Clarenssteeg. Met die krullen
werd gestookt. Maar na een
paar jaar zei mijn baas: Ga jij
maar naar een andere baas. Dat
is goed voor je, dan leer je weer
andere dingen. Mijn nieuwe
baas werd Mastenbroek op de
Hogewoerd. Een fijne man. Bij
hem heb ik verder geleerd.
Daarna kwam ik bij Vente te
recht in Oegstgeest.
Grappig is wel dat ik door een
toeval ook nog jarenlang in de
groente heb gewerkt. Ik had
mijn vrouw leren kennen en
mijn schoonvader had een
groentewinkel in de Janvossen-
steeg. Ik heb daar een poosje
gewerkt, ook al omdat ik daar
iets meer verdiende. Ik liep
daar een groentewijk, ging met
een wagen vol groente en fruit
langs de klanten.
En ik hielp mee op de markt.
Dat was wat hoor! 's Middags
om een uur of vier begon mijn
schoonvader bij opbod te ver
kopen, al mocht dat officieel
niet. Maar zo wilde hij van zijn
laatste spulletjes af. Dan ston
den er rijen mensen te bieden
op perziken of zo. Bij de brug
achter V&D, daar stond hij al
tijd. Leuk was dat hij 's och
tends, voor hij begon te verko
pen, twee mensen uit het pu
bliek naar voren haalde. Die
kregen dan alletwee een fles
melk met een speen erop. Wie
het eerst zijn fles leeg had,
kreeg een fruitschaal. Of ze kre
gen allebei een snijkoek die ze
zo snel mogelijk moesten op
eten. Je kunt je voorstellen dat
er honderden mensen stonden
te kijken.
Mijn schoonvader gaf ook loot
jes uit op de markt. Eens per
maand trok hij dan een lot, in
het bijzijn van een notaris. De
winnaar kreeg dan bijvoorbeeld
een fiets of een keukenuitzet.
De mensen kwamen van hein
de en verre, natuurlijk ook om
dat de meeste dorpen in de
omgeving nog geen eigen markt
hadden. Maar ook om mijn
schoonvader te zien. Maar hoe
leuk het ook was, mijn hart lag
toch in de bakkerij. De laatste
jaren dat ik werkte, heb ik dan
ook bij de Leidse Brood Fabriek
doorgebracht. Een prachtige
tijd.
Maar als je me vraagt wat de
leukste periode uit mijn leven
was, dan denk ik toch weer aan
heel vroeger. Aan mijn jeugd. Al
was het alleen maai" vanwege
de bevrijdingsfeesten in '45 en
'46. Overal had je straatfeesten.
Ik was bijna iedere avond op
stap. Ze dansten toen de hoki-
poki, overal werd er toen ge
danst. Hoe ging de hoki-poki
ook alweer? En je linkerbeen
naar voren en je rechterbeen
naar achteren... Ja, er viel in
mijn jeugd dus aardig wat te
beleven."
HERMAN JOUSTRA
eerst te binnen
ik aan vroeger denk, is
in 1937. Die
nog in augustus ge-
De hele buurt was in
Het was een enorm
ons in de Musschen-
Mijn vader en me-
die ook melkboer
meneer Van Houten,
tegenover ons
hadden toen van alles
Zaklopen en
Dat was een enorm
1 later hebben
t- en speeltuin-
Groenoord opge-
Houten werd
de voorzitter, mijn vader secre
taris. En meneer Van de Weert-
hof, de kruidenier, was pen
ningmeester.
Vlak bij de Musschenbroek
straat huurde meneer Holst van
de gemeente een stuk land.
Daar liet hij zijn koeien op lo
pen. In overleg met de gemeen
te is toen' besloten meneer
Holst ergens anders zijn koeien
te laten grazen. De speeltuin
vereniging kreeg toen het ande
re stukje grond in beheer. De
boel moest nog wel op poten
worden gezet. Daarin was mijn
vader heel actief. Zo ging hij
naar de Noord-Zuid-Hollandse
r Linden: „Er heerste een enorme saamhorigheid in de
deed van alles voor de kinderen. En iedereen hielp me
als dat nodig was." FOTO HIELCO KUIPERS
weg 8 eerst in een donkere kamer zijn gelaten
en vervolgens onder het felle licht van een foto
lamp, en gezeten tegenover zestien man, zijn
ondervraagd. Daarbij zouden hem o.m. vragen
zijn gesteld in de trant van: "Wat vind je van
ploppers?" en: "Wat doet je vader?" De eerste
jaars student kwam oorspronkelijk met de be
doeling om te hospiteren, wat zoveel wil zeg
gen als: praten met mogelijk toekomstige me
de-bewoners. Simpelweg om elkaar wat nader
te leren kennen.
Dat gebeurde. Maar waaschiinlijk niet zoals
de student dat had voorgesteld. NRC/Handels-
blad, die door de betrokkene werd benaderd,
sprak eerder in een uitvoerig artikel over deze
gebeurtenis van 'een manier van handelen die,
mild gezegd, fascistoïde trekken vertoont'.
Naar aanleiding van dit artikel werden er
schriftelijke vragen gesteld door drie leden van
de Leidse universiteitsraad. Alle drie de vra
genstellers noemen de gebeurtenis een uitwas
van het zg. vrije-coöptatie systeem.
NOORDWIJKER-
HOUT - Het Oranje
feest in Noordwijker-
hout is gisteren met
veel lawaai en vrolijk
heid begonnen. Om
twee uur ging de ker
mis draaien: eerst
voor de mensen van
Sint Bavo en daarna
voor de andere
Noordwijkerhouters.
Er waren kinderspelen
voor kleuters en scho
lieren, er was muziek
van St. Jeanne d' Arc
en natuurlijk was er
weer een etalagewed
strijd, die veel bekijks
had.
FOTO ARCHIEF
LEIDSCH DAGBLAD
Dinsdag 9 september
GRONINGEN - Het programma voor het werk
bezoek van koningin Juliana vandaag aan Ha
ren en Groningen is ingekort in verband met
een telefonische bedreiging.
Een onbekende zou gisteravond het in Gro
ningen verschijnende Nieuwsblad van het
Noorden hebben opgebeld met de mededeling,
dat er een aanslag op de koningin zou worden
gepleegd, zo heeft de Rijks Voorlichtingsdienst
meegedeeld. De koningin is een half uur later
dan de bedoeling was in Haren aangekomen.
LEIDEN - Het college van bestuur van de Leid
se universiteit stelt op het ogenblik een onder
zoek in naar een gebeurtenis in één van de stu
dentenflats aan de Klikspaanweg (achter de
Haagweg) waarbij een kamerzoekende aspi
rant-student op een uiters bedenkelijke manier
door flatbewoners zou zijn aangepakt.
De betrokkene, van wie de naam niet bekend
is, zou vorige maand op het adres Klikspaan-
Folo's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 10 In zwart wit) op te sturen naar liet leidsch
Dagblad, La.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54,2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
