Cabaretiers
willen huisje
Kan kopen
Cultuur &cKunst
Het Leids Project Koor met Italiaans tintje in Lokhorstkerk
Een gouden greep
De hemelse tuin van de professor
Nominaties Gouden Kalf beste geluid
Vechten tegen je eigen kracht
SDAG 6 SEPTEMBER 2000
941
21
ste Piaf-cd voor Liesbeth List
Liesbeth List en Mies Bouwman stonden gister-
l samen op het podium. In het Amsterdamse Nieuwe de la
heater kreeg de zangeres uit handen van Bouwman de
cd uitgereikt met liedjes uit de theaterproductie 'Piaf, de
De productie over het leven van de Franse zangeres,
door List, gaat het tweede seizoen in. Sinds de premiè-
tober vorig jaar in de Koninklijke Schouwburg in Den
haalt de productie vrijwel overal uitverkochte zalen.
foto gpd
tishebbers Televizierring
sum* Big Brother, Love Letters en Westenwind zijn geno-
voor de Gouden Televizierring. Kijkers kunnen tot vlak
uitreiking op 15 september bellen om te stemmen op
avoriete programma. De gala-uitzending wordt die dag ge-
nteerd door Bart Peeters. In totaal zijn er vijf categorieën
prijzen zijn te behalen. Een aantal prijzen is al bekend,
de serie Friends de Zilveren Televizier Tulp (populair-
jitenlandse tv-programma) gewonnen. Genomineerd in de
De Gouden Stuiver (beste Nederlandse kinderpro-
ma) zijn: Het Klokhuis, Willem Wever en Zaai. Wendy van
Catherine Keyl en Anita Witzier dingen naar de Zilveren
izierster (vrouw). Bij de mannen in deze prijscategorie zijn
rt ten Brink, Paul de Leeuw en Ivo Niehe genomineerd.
petities Alphens kinderkoor Shalom
n aan den run* De repetities van het Alphense kinderkoor
zijn begonnen. Onder leiding van dirigent Maarten
worden liedjes ingestudeerd waarbij bewegingen
len verzonnen. Het kinderkoor zoekt nog kinderen in de
jd van 8 tot 12 jaar die willen meedoen. Geïnteresseerden
bellen met Ina de Rooij, telefoon: 0172-473898.
rdrechts Museum tijdelijk dicht
Het Dordrechts Museum sluit in 2002 zijn deuren
renovatie van het dak. Het gedeeltelijk glazen dak ver-
grote klimaatwisselingen en voldoet daarom niet meer
ie strengere eisen voor bruikleen van kunstwerken. Aan-
wilde het Dordrechts Museum in de zomer van 2001
voor de werkzaamheden. Maar dat komt slecht uit
at het andere museum in de stad, het museum mr. Simon
Sijn, dan ook sluit wegens renovatie.
eratuur en voetbal
iaac» Lezers die ook nog van voetbal houden komen aan
trekken in het Letterkundig Museum in Den Haag. Hier is
'Literatuur met een doel; Schrijvers over
bal' te zien. Zondag 10 september is de laatste dag van de
oonstelling. Ter afsluiting lezen Bart Chabot, Jan Kal, Joris
•ns en Elly de Waard voor uit eigen (voetbal-)werk.
y-outs '42nd Street' in 't Spant
UM» In het Bussumse Theater 't Spant zijn de try-outs van
van den Endes nieuwe musicalproductie '42nd Street' be
Het gaat om een gemoderniseerde vesie van de oor-
productie uit 1980. De musical is vertaald door
tine Bijl; Randy Skinner is verantwoordelijk voor de choreo-
Tot en met 9 september wordt '42nd Street' als try-out
gespeeld in 't Spant. De première is op zondag 17
in Theater Carré in Amsterdam.
leiden lesleygrieten
Het Leids Project Koor heeft zaterdag in de Lok
horstkerk een Italiaans tintje tijdens het Neder
lands-Italiaanse muziekprogramma Bella Italia.
Naast de Italiaanse werken Misere van Allegri en
Sestina van Monteverdi staat ondermeer werk
van de Vlaamse componist Rogier op het pro
gramma. De Italiaanse invoed is niet geheel toe
vallig, het Leidse koor is pas teruggekeerd van
een korte tournee in Italië.
De tournee door Italië is door de koorleden zelf
geregeld. Enkele koorleden hadden al wat per
soonlijke contacten van eerdere vakanties. Vol
gens dirigent Hans Noyens was het niet moeilijk
om een koor te formeren. „Omdat we een pro
jectkoor zijn, is het vrij makkelijk om een buiten
landse reis te organiseren. Voor dit idee kon ie
dereen zich inschrijven die dat leuk vond. Uitein
delijk waren met zestien koorleden en dat was
voldoende om het werk te kunnen brengen dat
we hebbben uitgekozen."
Het was de bedoeling dat er in Italië drie con
certen werden gegeven. Het werden er uiteinde
lijk maar twee. „Eén van de drie concerten zou in
de openlucht plaatsvinden," vertelt de dirigent.
„Helaas was er precies op die avond een giganti
sche onweersbui, waar we niet overheen kwa
men. Dat optreden is dus afgelast."
De twee binnenoptredens waren inloopcon
certen en het ging er wel wat anders aan toe dan
in Nederland. „Het was een stuk informeler daar.
Af en toe kwamen er mensen tijdens een num
mer binnen. Soms zelfs compleet met kinderwa
gen," zegt Noyens. „Ik vond het wel aangenaam.
Het was niet storend, dus het ging ook niet ten
koste van de concentratie."
De reacties van het mediterrane publiek waren
volgens Noyens in elk geval hartverwarmend.
„De Italianen waren heel enthousiast. Ze waren
heel aandachtig en stonden open voor de mu
ziek. Ik denk omdat het niveau van ons koor toch
wel iets hoger is dan de Italiaanse koren in die re
gio. Na afloop vroegen mensen ons adres, zodat
we misschien nog eens terug kunnen."
De trip naar Italië was niet alleen muzikaal een
succes. De koorleden hebben elkaar een stuk be
ter leren kennen. „Als je met een groep gaat
bergwandelen en zwemmen in het Gardameer
schept dat een hechtere band, dan wanneer je
een paar uur in de week gaat repeteren," vindt
Noyens. „En dat is uiteraard ook in de muziek te
rug te horen." Het concert 'Bella Italia' van het
Leids Project Koor in de Leidse Lokhorstkerk be
gint zaterdag om 20.15 uur. Kaarten zijn voor
aanvang verkrijgbaar bij de kerk.
Amsterdam Glanzende flacons uit de verzameling van Sophia Adri-
ana Lopez Suasso-de Bruin (1816-1890). De Amsterdamse was een
verwoed verzamelaarster van antiek en curiosa, maar vooral van ju
welen. Een greep uit haar collectie is nog tot en met 28 januari te zien
op de tentoonstelling 'Een gouden greep' In museum Willet-Holthuy-
sen aan de Herengracht in Amsterdam. foto anp
De cabaretiers Erik van Muiswinkel en Diederik van
Vleuten willen het werkhuisje van Wim Kan kopen. Het
ooit draaibare tuinhuisje waar Kan in alle rust zijn voor
stellingen schreef, staat nu nog achter diens voormalige
woning in Kudelstaart. Het moet een plek krijgen bij de
woning van Van Vleuten in Grootschermer. Van Muis
winkel: „Met de geest van Wim Kan om ons heen, zullen
we in het huisje de mooiste oudejaarsprogramma's kun
nen maken."
grootschermer jan vriend
Het werkhuisje van Wim Kan
staat aan de Westeinderplassen.
Het huisje was volledig draai
baar, zodat de cabaretier van
achter het glas het meeste zon
licht kon opvangen. Hij schreef
er niet alleen zijn theatertek
sten, ook veel dagboekenaante
keningen en brieven vertrouw
de hij hier aan papier toe. Om
dat in het huisje zo veel Neder
lands kleinkunstrepertoire is
ontstaan, zien cabaretliefheb
bers het als een uniek monu
mentje dat bescherming ver
dient.
De spiekborden van de in
1983 overleden Kan kregen in
middels een plek in het Neder
lands Theater Instituut. Het
werkhuisje staat nog op zijn ou
de plek, maar kan nu niet meer
draaien en is aan onderhoud
toe. „Het moet behouden blij
ven", vinden Van Muiswinkel
en Van Vleuten. Daarom willen
ze bij de huidige eigenaar een
bod op het gebouwtje uitbren
gen. „Nu het zo goed gaat met
de kleinkunst zijn er in Neder
land zeker twintig cabaretiers
die zo'n huisje contant kunnen
betalen. Dan zou het toch te
gek zijn als je zo'n bijzonder
bouwsel uit de geschiedenis
van je vak verloren laat gaan?"
„Ook wij willen er straks
voorstellingen gaan schrijven.
Een meer inspirerende omge
ving kun je je toch niet voor-,
stellen? En buiten het seizoen
willen we het openstellen voor
collega-cabaretiers, die op
krachten moeten komen. Voor
Jeroen van Merwijk is het een
ideale plek om uit zijn dips te
klimmen. En Brigitte Kaandorp
heeft helemaal geen sabattical
year nodig als ze in het huisje
van Kan een paar weken rust
krijgt."
Ze hebben ook al een naam
voor het stekkie bedacht: het
moet de writers-blockhut gaan
heten. „Dat moet er met mooie
eikenhouten letters op komen
te staan."
Zoals Wim Kan ooit uitkeek
op de Westeinderplassen, heeft
de nieuwe generatie cabaretiers
straks uitzicht over de waterrij
ke Eilandspolder. Ze hebben
het plekje achter in de tuin al
helemaal in gedachten: „Een
bruggetje erheen, heel rustge
vend. Alleen dat idee van die Ja
panse tuin eromheen moeten
we uit respect voor Kan mis
schien maar laten varen." Wim
Kan zat tijdens de Tweede We
reldoorlog gevangen in een Jap
penkamp.
msai, aikido, origami. In het kader van vier
betrekkingen is 2000 uitgeroepen tot
Een uitgelezen moment om een
mtal typisch Japanse cultuuruitingen eens
)rt onder de loep te nemen. In aflevering 22:
Een echte krijgsheer is altijd bewapend met drie
dingen: het blinkende zwaard van vrede, de
spiegel van moed, wijsheid en vriendschap en het
kostbare juweel van verlichting." Dit is een van de
vele uitspraken van de oprichter van aikido, Morihei
Ueshiba. Magali Veldhuis, voorzitster van de Leidse
aikidovereniging Shi Zen Ryu (School van de Stro
mende Geest): „Aikido is ei
genlijk geen vechtsport,
maar een verdedigings
kunst. Het gaat erom de te
genstander moeiteloos uit
te schakelen, zonder hem-
haar dodelijk te verwon
den."
Het woord aikido bestaat
uit drie klanken, ai-ki-do.
'Ai' staat voor harmonie, 'ki'
voor vitale energie of le
venskracht en 'do' staat
voor de weg, de manier
waarop. Het doel van deze
krijgskunst is dan ook om
gerichte agressie van de
aanvaller onder controle te
brengen, niet te vernietigen.
Aikido draait om harmonie,
zelfs met de tegenstander.
Natuurlijk kan een aikidoka
zijn techniek aanwenden
om zijn tegenstander te ver
wonden of doden, maar dit
is nooit het uitgangspunt.
De aikidoka zal de tegen
stander laten zien dat zijn
agressie nutteloos is, waar
door de agressor zijn acties staakt.
Er bestaat niet zoiets als een stoomcursus aikido.
Degenen die zich in de kunst willen bekwamen,
moeten jaren trainen om effectief een tegenstander
aan te kunnen. Veldhuis: „Tijdens de training leert
de aanvallende partij ook mee te werken met de be
weging. De grepen en worpen hebben ronde of spi
raalvormige bewegingen, zodat de twee aikidoka
geen verschillende partijen zijn maar een eenheid
vormen. Is de tegenstander geremd in zijn meewer
king, dan kan hij zich ernstig bezeren. De kracht van
de aanvaller wordt namelijk gebruikt tegen hem
zelf." Tegen een aikidoka vechten bestaat dus niet,
de agressor vecht op zo'n moment tegen zijn eigen
kracht.
„Een ander aspect van traditionele aikido is het ont
breken van competitie", vertelt Veldhuis. „Bij ande
beeldende kunst recensie
manon wigny
'Sterrenzaad'; werk van Vincent Icke, tot
en met 17 september in de Oranjerie van
de Hortus, Rapenburg 73 Leiden, open
10.00-18.00 uur. Internet: http://www-
.strw.LeidenUniv.nl/icke
Vincent Icke in het bij de ten
toonstelling behorende persbe
richt:
'1.000.000.000.000.000.000 (een
miljard maal een miljard) ku
bieke kilometer interstellaire
ruimte bevat evenveel materie
als een kleine bloempot. Plan
ten die tussen de sterren leven
hebben dus een volkomen an
dere vorm en levenswijze dan
aardse vegetatie. De tentoon
stelling geeft een beeld van de
talrijke soorten interstellaire
flora en de zaden van sommige
van deze planten, die reizen
door de onmetelijke ruimte.
Daar zijn enkele zeer zeldzame
fossiele zaden bij die op buiten
aardse planeten zijn aangetrof
fen. Deze werpen een heel
nieuw licht op het leven tussen
de sterren.'
Icke (Utrecht, 1946) combi
neert in het dagelijks leven zijn
beeldend kunstenaarschap met
een hoogleraarschap sterren
kunde aan de Leidse universi
teit. Hij weet dus waar hij over
spreekt. De argeloze bezoeker
van deze tentoonstelling niet.
Die kijkt naar glimmende en
kleurige foto's van verschijnse
len uit het heelal met klinkende
namen als 'Heliovolvox venato-
ris' en 'Simisphaera luminosa'
en denkt: 'Is dit echt? Is het een
kunstwerk?' Icke wil niet duide
lijk zijn. De bezoeker moet zijn
verbeelding gebruiken, vindt
hij.
De catalogus heeft de vorm
van een proefschrift; de door
bijter vindt in het nawoord pas
het bewijs, dat alles om hem
heen op fantasie gebaseerd is.
Het zijn beelden uit de ruimte,
die Icke op de computer mani
puleert en aankleedt met ver
zonnen of bestaande vormen
tot er een min of meer waar
achtig beeld ontstaat van het
begrip interstellaire flora.
Als basis gebruikt hij beelden,
die hij in zijn wetenschappelij
ke werk tegenkomt: prachüge
opnamen van een ontploffende
ster of het theoretische model
van een waterstofelektron, dat
lijkt op een bloem. Hij verweeft
deze beelden, knipt, plakt en
kleurt. Hij maakt modellen van
gips, fotografeert ze en maakt
ze vervolgens deel van zijn
werk.
Jarenlang twijfelde Icke of hij
zijn beroepen wel moest com
bineren. Nu laat hij er geen gras
meer over groeien. De weten
schap weet nauwelijks iets over
leven in de ruimte en kan daar
dus ook weinig uitspraken over
doen. De kunstenaar Icke wél.
De ervaring heeft hem geleerd
dat de werkelijkheid soms elk
voorstellingsvermogen te boven
gaat. Dit vormt een uitgangs
punt waarin de verbeelding
geen grenzen kent. Zijn kunst
werken handelen over onvoor
stelbare schoonheid. Je waant
je in een sterrenhemel, waarin
zachtoranje wolken en turkooi-
ze luchtzeeën de voedingsbo
dem vormen voor ijle plantach
tigen en felgekleurde 'hemel-
margrieten'.
Het is niet makkelijk de kun
stenaar los te zien van de we
tenschapper. Dat hoeft ook
niet. Beeldende kunst kan nieu
we inzichten aandragen, net als
de wetenschap, dus vormen ze
in feite een logische combina
tie. Icke is er altijd bang voor
geweest; de wetenschapper, die
niet serieus genomen wordt in
de beeldende kunst. Welnee, er
bestaat tenslotte geen vaste de
finitie van het begrip kunste
naar. Het is belangrijker dat de
scheppende hand weet te over
tuigen en te inspireren en dat is
hier het geval. Ook zonder La
tijnse titels, elektronen, boogse-
conden en ruimtelijke explosies
blijven de werken overeind als
afgewogen beeldende voorstel
lingen van een hemelse tuin,
waarin de kijker probleemloos
kan ronddwalen.
Alex Booy, Piotr van Dijk en Ben Zijlstra zijn ge-
nonimeerd voor het Gouden Kalf Vakprijs 2000
voor de beste geluidsman. De drie geluidsmen
sen zijn gekozen na een enquête onder filmpro
fessionals. De twintigste editie van het Neder
lands Film Festival, van 20 tot 29 september in
Utrecht, opent met het filmdebuut 'Wilde Mos
sels' van regisseur Erik de Bruyn. De film sluit
nauw aan op het speciale festivalonderdeel
'Blik op het Land', waarin de veranderingen op
het Nederlandse platteland en landschap in Ne
derlandse films centraal staan.
Verder is er veel aandacht voor cineaste en
Gaste van het Jaar Heddy Honigmann van wie
de film 'Privé' in première gaat. Haar complete
oeuvre is te zien tijdens het festival. Het genre
documentaire kent een aparte Gouden Kalfjury.
Daarmee is voor het eerst de jury voor de Grote
Prijs van de Nederlandse Film opgesplitst De
jury reikt het Gouden Kalf uit in elf categorieën.
Daarnaast kan de gezamenlijke jury de Speciale
Juryprijs uitloven aan een bijzondere prestatie
en is er de Gouden Kalf Vakprijs Geluid. In to
taal strijden 133 films om het Gouden Kalf.
Daarvan gaan er 59 in Utrecht in première. De
Cultuurprijs vervalt dit jaar. Deze gaat samen
met de Bert Haanstra Oeuvreprijs. Ook de NOS
televisie- en filmprijs wordt niet uitgereikt. Het
festival heeft een begrotingstekort heeft van on
geveer 140.000 gulden.
re vechtsporten is dit juist van groot belang maar
Ueshiba vond dat aikido zich moest richten op per
soonlijke ontwikkeling. Wedstrijden zouden dat be
lemmeren. Veel scholen doen wel aan demonstra
ties."
De kunst werd door Ueshiba en later door zijn zoon
verspreid als een soort zendelingenwerk. Daardoor
heeft elke school zijn eigen stijl en interpretatie van
technieken. „Het is dus belangrijk om bij verschil
lende leraren te trainen, dan leer je het meeste."
Veel technieken van traditionele aikido kunnen niet
in een wedstrijd worden gebruikt, omdat ze anderen
ernstig kunnen verwonden. Tegenstanders worden,
al naar gelang de energie van hun eigen aanval, met
één enkele armbeweging de lucht ingeslingerd en
tegen de grond gekwakt.
Ueshiba was tegen geweld en oorlog en predikte
vrede. Hij leefde van 1883 tot 1969 in de Japanse
stad Tanabe. Nog op zijn tachtigste was hij een on
verslaanbaar vechter. Naast vechtkunst was Ueshiba
ook zeer geïnteresseerd in religie, met name het
shintoïsme. Hij geloofde dat overal een godheid in
zat, van mens tot steen. Veldhuis: „Dat Ueshiba een
religieus man was, komt ook tot uiting in aikido. Het
gaat niet alleen om lichamelijke kracht, maar ook
om geestelijke. Dat maakt aikido zo bijzonder."
Aikido is dus niet alleen een verdedigingskunst,
maar ook een manier van leven. Veldhuis: „Voordat
we gevechtsvormen oefenen, mediteren we. Za-zen
is een korte meditatie om iedereen zich goed te la
ten concentreren op de les. Daarna wordt het por
tret van Ueshiba begroet. De leerlingen vragen of de
les mag beginnen." Met ademhalingsoefeningen
kunnen ze een innerlijke balans kunnen vinden.
Aan het einde van de les zeggen klinkt het 'arigato
gozaimashita': dank u wel!
SALOMÉ TOET
De Leidse aikidoleraar Tom Verhoeven demonstreert een worp.
