Louis van Gaal:
en autoriteit met
heel lange tenen
Konterman en de cultuurschok
- DAG 2 SEPTEMBER 2000
Bondscoach heeft ontdekt dat ook hij wel eens de plank misslaat
Een tussenweg bestaat niet voor Aloysius Paulus Maria van
Gaal, bondscoach en Baron van Ooit. De nieuwe trainer
van het nationale voetbalelftal heeft zijn eigen rechtlijnige
route. Van A naar B, recht op het doel af. Via Ajax en het
wespennest Barcelona gaat de man die zich als beste
oefenmeester van de aardbol presenteert zijn droom
regisseren. Wereldkampioen worden met Oranje zou
erfvijand Johan Cruijff naar de kroon steken. Plus 15
miljoen Nederlandse voetbalzielen voor eeuwig van
frustratie bevrijden. Hoe het ook afloopt, Frank Rijkaard
heeft allesbehalve een kleurloze opvolger. Tot en met de
WK 2006 is er een baas met zout, peper en sambal.
Louis van Gaal: tot en met de WK 2006 is er een baas met zout, peper en sambal.
door RUUD DE JAGER
n zijn jonge jaren kon Louis van Gaal
(48 nu) heel verdienstelijk met een bal
iverweg. In de omgeving van de Amster-
lamse Watergraafsmeer was er in de six-
ies geen betere straatvoetballer. Buurtge-
loot Harry Vermeegen in zijn boek Bal-
njongen: „Met hem in de ploeg konden
ve bijna niet verliezen, want Louis was
'eel beter dan de rest. Dat wist hij zelf ook
n liet dat aan iedereen weten. Hij wist al-
es beter en was behoorlijk eigenwijs. We
achten hem uit omdat hij voorspelde dat
lij later bij Ajax een contract zou teke-
len."
)p 19-jarige leeftijd tekende Louis van
aal inderdaad een contract bij Ajax. Ver-
'elend detail voor hem was dat Johan
.ruijff in Amsterdam op zijn plek speelde
n dat hij wat aan de trage kant was.
lij werd getransfereerd naar het Belgi-
che FC Antwerp, speelde later voor Spar-
a en combineerde dat jaren met een
iarttime-baan als gymleraar. In de voet
balwereld stond hij in die dagen vooral
ekend als de drammerige woordvoerder
an de spelersorganisatie WCS. Tijdens
ergaderingen was hij niet bij de interrup-
ie-microfoon weg te slaan en eenmaal op
reef kon principiële Louis de bobo's bij-
:ans onder de tafel praten.
'ia AZ en de jeugd van Ajax kreeg Louis
an Gaal het op 28 september 1991 als
ipvolger van Leo Beenhakker voor het
eggen in De Meer. Voor Ajax brak een
leriode van ongelooflijke successen aan
net meteen in het eerste jaar van Van
taal winst van de UEFA Cup. Het was het
lftal met onder anderen Wim Jonk, Aron
Ginter, Dennis Bergkamp, Stanley Menzo
Van der Sar was reserve), Bryan Roy, Mi-
hel Kreek, Danny Blind, Stefan Petter-
on, Edgar Davids en Frank de Boer. Pa-
rick Kluivert en veel van de latere sterren
peelden nog in de jeugd.
'an Gaal had zich inmiddels ontpopt als
een opmerkelijk, dominant man. Hij kon
de camera inkijken met een blik alsof hij
iedereen rauw lustte. Hij nam harde be-
pionsleague-finale tegen AC Milan, zijn
niet aflatende controverses met de pers:
Van Gaal stond voortdurend in het brand
punt van de belangstelling.
In relatief kleine kring genoot hij een gro
te populariteit. Hij staat in de boeken als
de meest succesvolle Ajax-coach ooit met
maar liefst tien hoofdprijzen. Wereldbe
ker en Champions League waren de
hoogtepunten. Zijn grote kracht zat 'm
slissingen (Wouters weg, publiekslieveling vooral in de teambuilding,, het psycholo-
Roy weg, conflict met Van 't Schip) en
leek er niet van wakker te liggen. Alles
moest wijken voor het resultaat. Zijn uit
straling was arrogant tot en met. Dat zou
hij in zijn Barcelona-tijd overigens ook
ruiterlijk toegeven.
Binnen Ajax doceerde hij orde en tucht en
Van Gaal schroomde niet om met boetes
te strooien als zijn regels werden overtre
den. Maar als er wat te vieren was
schreeuwde de geëmotioneerde trainer
het publiek toe als een ware volksmenner.
Dat extraverte gedrag werd hem in calvi
nistisch Nederland -
en vooral in Eindho
ven en Rotterdam -
niet in dank afgeno
men. Maar de spe
lers in zijn succes
concept dweepten
met hem. Zijn vak
manschap werd ge
roemd.
Zijn verlengstuk
Dannny Blind in Vrij
Nederland: „Ik be
wonder van Gaal om
zijn tactisch inzicht.
Tijdens de wedstrijd ziet hij meteen wat
eraan schort. Pietje vijf meter naar achte
ren, Klaas en Jantje wisselen van positie.
Dat vind ik knap. Daarnaas't heb ik be
wondering voor zijn gedrevenheid. Hij
eist iedere dag een topprestatie. Van Gaal
is geen sadist of maffe megalomaan. Zijn
regels zijn erop gericht spelers ervan te
doordringen dat voetbal een vak is. Zoals
hij praat en denkt, praat en denk ik ook."
Het onafscheidelijke notitieboekje op de
bank, zijn numerologie ('op 10 speelt Lit-
manen'), zijn karatetrap bij de Cham-
gische spel waarin het groepsgevoel bij ie
dereen centraal moest staan.
Elke tegenstander werd als een Pietje Pre
cies doorgelicht, geanalyseerd, zowel
voor- als achteraf. En uiteraard schuwde
Van Gaal niet om jonge spelers in te pas
sen. Iets wat hij ondanks de immense be
langen ook in Barcelona doorvoerde.
Zijn afscheid in de Amsterdamse Arena
(mei 1997) ontroerde hem tot tranen toe.
In 'Mijn Jaren bij Ajax' omschrijft hij dat
op z'n Van Gaals: „Ik vind het fantastisch
dat Ajax in al z'n geledingen zo actief is
om het afscheid
in stijl te laten
verlopen. Dat ge
beurt in principe
niet wanneer trai
ners vertrekken
en deze waarde
ring geeft dus aan
hoe de relatie tus
sen Ajax en Van
Gaal nog altijd is.
En dat doet me
erg veel."
Bij zijn afscheid
sprak Van Gaal de
hoop uit ooit terug te komen, hopelijk als
bondscoach, zijn allergrootste ambitie.
Wellicht heb ik dan in het buitenland veel
geleerd, voegde hij er glimlachend aan
toe. „En ik hoop dat mijn vrienden van de
pers in die tijd ook progressie hebben ge
boekt."
In Barcelona zou Louis van Gaal aanvan
kelijk hoofd opleidingen worden, een truc
special van de sluwe vos Josep Lluis Nu
nez om de Engelsman Bobby Robson op
een zijspoor te zetten. Toen Van Gaal
door de inmiddels verdwenen voorzitter
Tijdens vergaderingen
was hij niet bij de
interruptie-microfoon
weg te slaan en
eemnaal op dreef
kon principiële Louis
de bobo's bijkans
onder de tafel praten
uit de hoge hoed werd getoverd, dweep
ten de socios met de Amsterdamse suc
cestrainer. Een man met zo'n staat van
dienst was in hun ogen een garantie voor
succes, vergelijkbaar met de periode rond
het Dreamteam van Johan Cruijff. Het
theaterpubliek in Camp Nou maafae zich
op voor voetbalshows a la Ajax in zijn
beste dagen. Van Gaal zelf glunderde,
ging zoals altijd keihard aan de slag om
alles naar zijn hand te
zetten en sprak ferme
taal: „Er is geen trainer
die in zo'n korte tijd zo
veel succes heeft behaald
als ik. Maar: ook de prij
zen van Van Gaal tellen
nu niet meer."
Bij zijn afscheid in mei
van dit jaar, aan het eind
van zijn derde seizoen, bleek dat ook Van
Gaal op voetbalgebied niet almachtig is.
Zijn filosofie zou niet in de Catalaanse
cultuur passen en hij stapte na een histo
rische persbijeenkomst op. „Vriendinnen
en vrienden van de pers. Ik ga. Gefelici
teerd."
Natuurlijk lag het niet aan Van Gaal zelf.
In een lange monoloog veegde hij zijn
straatje schoon en kwamen zijn karakter
trekken arrogantie en cynisme nadrukke
lijk aan de oppervlakte. „Je kan hier fan
tastisch wonen. Er is alleen niet te wer
ken", meldde hij met een gekrenkt ge
zicht. Hij gaf Barcelona nog een trap na:
„Ik heb in zes jaar Ajax meer gewonnen
dan Barcelona in 100 jaar." Het deed den
ken aan zijn staaltje autoritair gedrag op
het vliegveld in Tokyo rond de wedstrijd
om de wereldbeker tegen Gremio toen hij
een verbijsterde Japanner de mantel uit
veegde:,,! am boss. You have to wait." Het
is Van Gaal ten voeten uit. Een vakman
pur sang, een warme persoonlijkheid voor
zijn geliefden, een draak van een kerel als
hij op z'n teentjes wordt getrapt.
Van Gaal maakte in Catalonië een serie
kardinale fouten: consequent als hij is
trok hij de lijn van Amsterdam strak door.
Dus vedette Stoitchkov, rebel van huis-
uit, kreeg een boete omdat hij z'n shirtje
uit de broek liet hangen. Stoitchkov rea-
'Vriendinnen en vrienden
van de pers. Ik ga.
Gefeliciteerd.
geerde in de pers, kreeg een enkele reis
tribune en kon uiteindelijk zijn biezen
pakken. Van Gaal lag overhoop met ve
dette Rivaldo die eigenlijk meer centraal
wilde spelen, maar in het strakke keurslijf
van Van Gaals systeem de buitenkant
moest houden en zijn defensieve taken
niet mocht verwaarlozen.
Van Gaal omringde zich met Nederlan
ders en deed Catalaanse lievelingen als
Ivan de la Pena in
de uitverkoop. Er
volgden nog een
stuk of acht Catala
nen, waardoor de
trotse eigen cultuur
stukje bij beetje
haarscheurtjes op
liep. Hij mocht van
zijn beschermheer
Nunez voor 290 miljoen gulden 16 nieuwe
spelers kopen. Op een gegeven moment
had hij een complete Hollandse kolonie
gesticht (naast de hulptrainers Koeman,
Van der Lem en Hoek stonden de spelers
Hesp, Bogarde, Reiziger, Cocu, Zenden,
Kluivert en de broers De Boer onder con
tract). Dat gaat in elke natie zonder mor
ren als je alles wint en het spel oogstre
lend is. Maar dat was het niet.
Het duurde niet lang voordat de eerste
witte zakdoekjes uit de kast kwamen. Drie
mislukte seizoenen in de Champions Lea
gue voerden de druk op Van Gaal en Nu
nez tot waanzinnige proporties op. Toch
zag de erelijst er niet slecht uit: twee
landstitels ('98 en '99), de Spaanse beker
in '98 en de Europese Supercup in '98.
Van Gaal lag voortdurend overhoop met
de Spaanse pers. Hoewel zijn Spaans aan
vankelijk te matig was om rechtstreeks te
communiceren met de dagelijkse horde
persmensen, brak zijn autoritaire stijltje
hem snel op. Het begon al met de veror
dening dat de pers niet meer welkom was
bij de training, terwijl Cruijff en Robson
daar absoluut niet moeilijk over deden.
En aangezien vele sportbladen, radio en
tv dagelijks uitgebreid over Barga berich
ten lag daar een kiem voor conflicten.
In Hard Gras verzamelde Spanje-specia-
list Edwin Winkels een paar saillante
voorbeelden van Van Gaals manier van
reageren. Op de vraag of er niet te veel
Nederlandse gecontracteerd werden: 'Hij
is toevallig een Nederlander, nou én? Op
de opmerking dat 80.000 mensen zich op
de tribune hebben verveeld: „Hoe weet jij
dat? Heb je ze dat allemaal gevraagd?"
Een Nederlandse verslaggever van Net
werk beet hij in het Engels toe: ,„Go home
to you own country." En wat verderop in
de tijd viel hij weer eens uit zijn rol toen
een vraag van een Spaanse verslaggever
verkeerd viel. „Tü eres malo ('Jij bent
slecht') schreeuwde hij zeven, acht keer.
Deze actie van de rood aangelopen Van
Gaal, talloze malen herhaald op de
Spaanse tv, is in Barcelona nu nog een ge
vleugelde kreet die het vooral bij de jeugd
goed doet.
Met een boze Van Gaal is het kwaad ker
sen eten, vandaar dat de KNVB naar ver
luidt een afspraak met de nieuwe bonds
coach heeft dat hij naar de buitenwacht
toe de regels van fatsoen in acht zal ne
men. Het zal hem moeite kosten om het
spel mee te spelen getuige zijn stokpaard
je: „De pers heeft andere belangen dan
ik."
Oranje kwam voor Van Gaal na het echec
in Barcelona als een geluk bij een onge
luk. Amper een week nadat Frank Rijk
aard bekend maakte dat hij opstapte,
rondde de nieuwe KNVB-baas Arie van
Eijden het contract met Van Gaal af. Een
droom ging in vervulling, zo onthulde hij
tevreden. Er ging een streep door het sab
batsjaar dat hij in het Spaanse Sitges met
zijn levenspartner Truus Opmeer gepland
had. Hij tekende een zesjarig contract en
eiste tevens de verantwoordelijkheid voor
het totale technisch beleid op.
Inmiddels is op Internet de Louis van
Gaal fanclub opgericht. Hij lijkt de juiste
man voor de job, zeggen kenners. Zijn cri
ticasters ziin voorlopig nog in de minder
heid. Ze houden zich voorlopig koest,
wellicht bevreesd voor de toorn van de
meester. Er lijkt maar één manier voor
Van Gaal om zich onsterfelijk te maken
voor alle 15 miljoen bondscoaches: het
WK winnen. In 2002 of 2006, zo precies
kijken we niet.
'Voor de aanhang van Rangers in het een eer als je in Oranje speelt'
Op het trainingscomplex in Hoender-
loo verstuurt Bert Konterman met
een fraaie trap de bal over 60 meter
naar een andere Oranje-speler. Louis
van Gaal kijkt ademloos toe en zegt
dan, met oprechte verbazing: „Je lijkt
Koeman wel." De ex-Feyenoorder, die
tegenwoordig zijn brood in Schotland
verdient, lacht de opmerking weg. „Ik
zal nooit een Koeman worden. Of ik
mijn eigen beperkingen ken? Dat denk
ik wel, maar juist daardoor blijf ik
nuchter en ben ik gekomen waar ik nu
ben."
In de Arena hoopt hij naast Barcelona's
Frank de Boer centraal in de defensie van
het Nederlands elftal zijn twaalfde inter
land te spelen. Konterman deed dat tij
dens het EK, toen hij ook Jaap Stam
moest vervangen, verdienstelijk. Maar af
gelopen weekeinde ontdekte hij dat je als
ervaren mandekker nog steeds voor ver
rassingen komt te staan. De eerste derby
Celtic-Rangers werd een kwelling voor
hem.
Konterman belandde in '180 kilometer
per-uur-voetbal', zag zijn ploeg knock
out gaan en was na afloop woest op 'alles
en nog wat'. Vlekkeloos was zijn eigen
optreden in de 'Old Firm' niet geweest.
Konterman had schuld aan één van de
zes treffers, omdat hij Henrik Larsson
niet had afgestopt. Maar echt gefaald had
hij niet. De eerste derby leek eerder een
wijze les, eentje waarbij een buitenlander
meteen met neus op de feiten wordt ge
drukt. Het Schotse voetbal heeft zijn ei
gen wetten en cultuur. Hij heeft Ronald
de Boer er deze week maar meteen over
verteld. „Ik heb hem een heleboel ver
teld..."
Toch zegt Konterman niet geschrokken
te zijn. „Wat me ook zo verbaasde was de
sympathie van de supporters. 'Kom op,
volgende keer pakken we ze', werd er ge
zegd. Er is veel respect voor de spelers.
Bij Feyenoord speelden we in de Cham
pions League slecht bij Marseille. De vol
gende dag stopte er een busje bij het trai
ningsveld. Daar kwamen een paar Feyen-
oord-supporters uit en die scholden ons
vervolgens vijf minuten helemaal verrot.
Daarna stapten ze in en reden ze weer
weg. Gelukkig is dat niet vaak voorgeko
men, maar het was wel raar om mee te
maken."
Konterman zegt dat hij pas in Schotland
tot het besef is gekomen dat hij bij één
van de grootste clubs ter wereld speelt.
„In Nederland heeft niemand daar enig
idee van, ik had dat ook niet. Pas als je
hier komt ervaar je met eigen ogen wat
Glasgow Rangers Football Club is. Alles is
perfect, het stadion is geweldig, de men
sen zijn krankzinnig van de club en als
speler ben je voor iedereen een 'hero' of
een 'Dutch star'."
De club heeft supportersverenigingen
over de hele wereld. Van Canada tot Au
stralië. „Van de jongens hier weet ik dat
ze vroeger aan het eind van het seizoen
enveloppen moesten trekken. Dan moest
je met z'n tweeën naar één van die sup
portersclubs. Je lootte dus gewoon een
landje ergens op de wereld. Was jouw en
velop Australië, ging je een weekje naar
Sydney of Melbourne.
Kontermans entree bij Rangers was voor
al dankzij het EK warm en aangenaam.
Zijn optreden in Oranje sprak tot de ver
beelding bij de Schotten, die het Neder
lands elftal al jaren als een magisch elftal
beschouwen. „Als je hier Oranje zegt,
weet iedereen wat je bedoelt. Voor het EK
zullen niet veel Schotten mij hebben ge
kend. Maar als je dan eenmaal het Oran
jeshirt hebt gedragen, kent iedereen je
opeens. Het is voor de Rangers aanhang
nu ook een eer dat ik net als Van Bronck-
horst en Ricksen bij de selectie van het
Nederlands elftal zit."
Dick Advocaat had hem desondariks al in
een vroeg stadium gewezen op de aan
passingsproblemen die hij zou krijgen.
„Ik kwam hier binnen en Advocaat zei te
gen me: 'Probeer lekker rustig je eigen
spel te spelen'. Maar dat kan hier hele
maal niet! De eerste de beste wedstrijd,
tegen St. Johnstone, vloog de bal met
honderd kilometer per uur heen en weer.
Ik wist niet wat er gebeurde."
Daar kwam bij dat Konterman na het EK
wekenlang geen bal meer had geraakt en
in een keer in het diepe werd gegooid. „Ik
had geloof ik twee dagen meegetraind,
toen ik al een wedstrijd moest voetballen.
Als je niet echt fit bent, valt het helemaal
niet mee om in je ritme te komen. Nu is
dat een stuk beter. Ik voel dat ik bijna
weer topfit ben. Bij het Nederlands elftal,
onder Van Gaal, heb ik weer een test ge
daan. Gebleken is dat ik nog maar een
paar hartslagen van m'n EK-conditie af
zit. En door de vele wedstrijden word je
vanzelf fitter. Vorige week kwam ik er
achter dat ik in zeventien dagen vijf wed
strijden had gespeeld."
Er wordt hard gewerkt om de speelstijl
van Rangers te veranderen. De inbreng
van de Nederlandse internationals, inclu
sief Ronald de Boer, is daarbij van groot
belang. Vooral bij Europa Cup-wedstrij
den moet de ploeg zich op die manier
staande kunnen houden. Rangers werd
de afgelopen tien jaar bijna elk seizoen
kampioen, maar ging internationaal veel
vuldig voor schut.
Konterman zag vorige week op tv hoe
zijn oude club de sprong naar de Cham
pions League miste. „Ik trek geen lange
neus naar Feyenoord, zal ik nooit doen.
Ik hoop zelfs dat ik met Rangers revanche
kan nemen op Sturm Graz, dat nu bij ons
in de poule zit. Normaal gesproken had
dat Feyenoord moeten zijn."
Konterman was altijd een jongen uit de
polder. Hij groeide op tussen de koeien
en zocht pas op latere leeftijd de grote
stad op. In Schotland heeft hij weer de
rust en de natuur gezocht. „Ik heb een
'leuk optrekje' gevonden buiten Glasgow.
Ik moet een half uurtje rijden naar het
stadion en een kwartiertje naar het nieu
we trainingscomplex, dat Rangers op dit
moment laat bouwen. Ik denk dat ik me
hier heel goed ga thuis voelen."
De prestaties van Rangers zullen daarbij
bepalend zijn, beseft Konterman. „Dit is
een grote club, die veel heeft geïnves
teerd in spelers. We moeten resultaten
boeken. We hebben een goed elftal en
dat wordt straks nog beter als Michael
Mols terug is en Ronald de Boer is inge
past. Mols is, denk ik, nog twee weken
verwijderd van zijn rentree. Hij heeft hier
een fantastische naam. Er lopen nog
steeds zo veel kinderen met zijn naam op
de rug van hun shirt."
Uiteindelijk speelt er dan een half Neder
lands elftal in Glasgow. Al is Konterman
er in de eerste plaats op uit om zelf zijn
plaats te behouden. De bondscoach heeft
in elk geval de weg naar Ibrox gevonden
en na de deceptie tegen Celtic geen reden
gezien om zijn selectie te wijzigen. „Van
Gaal voldoet aardig aan het beeld dat ik
van hem had. Ik heb onder Co Adriaanse
getraind. Hij en Louis zijn allebei uit de
zelfde categorie. Als je de een hebt gehad,
weet je ook hoe de ander traint. Veel din
gen zijn hetzelfde." Alleen moet de
bondscoach niet zeggen dat hij op Koe
man lijkt. „Want daar lijk ik echt niet
op..."
HOENDERLOO MARCEL VAN DER KRAAN
