'Het werkklimaat in Haarlem brak me op'
Geloof Samenleving
'Priester mag homo's
niet in kerk trouwen'
'Kom bij mij niet aan met praat over jonge en oude zielen'
VRIJDAG 1 SEPTEMBER 2000
VANDAAG
~j Vandaag 481 jaar geleden, op 1 sep
tember 1519, schrijft en predikt de her-
SEPTEMBER vormer Maarten Luther over Paulus'
brief aan de Galaten. Dat is één van de
hoofdbrieven in de bijbel die de apostel Paulus
schreef aan de christenen in Galatië, een landstreek
bij Ankara (Turkije). De brief en rede van Luther
doet veel stof opwaaien in katholieke kringen. Lu
ther wordt uitgescholden voor Hussiet. Een bena
ming die is afgeleidt van de naam van de Tsjechi
sche hervormer Jan Hus, die in de veertiende eeuw
al fel predikte tegen de verwereldlijking van de kerk.
De commotie die Luther hier veroorzaakt, leidt uit
eindelijk tot de reformatie.
Eén september is de heiligenfeestdag van Verena
van Zurzach, een Egyptische die in de vierde eeuw
als vrouw van Sint Victor van Helvetië met het (gro
tendeels christelijk Romeinse) Thebaans Legioen
naar Zwitserland trok. Ze bekeerde mensen, zorgde
voor de armen en stichtte een klooster bij de plaats-
Zurzach.
Ambassadeur ontvangt delegatie
den haag De ambassadeur van Congo in Den Haag heeft giste
ren een uur vrijgemaakt om met een delegatie van de Katwijkse
en Amersfoortse gereformeerde kerk te praten over de gevan
genschap van de Congolese kerkleider Placide Tshisumpa. Deze
mensenrechtenactivist zit al meer dan twee maanden vast, om
dat hij een gevaar voor de staatsveiligheid zou zijn. De gerefor
meerden in Katwijk en Amersfoort onderhouden sinds een be
zoek van Tshisumpa aan hun gemeenten een nauwe band met
deze leider van een Congolese evangelische kerk. Ambassadeur
Masangu-a-Mwanza was bereid de twee predikanten te ontvan
gen omdat hij zelf ook protestants is, zei hij. Maar hij benadruk
te dat hij geen invloed heeft op de Congolese regering. Wel be
loofde hij de zorg van de gereformeerden over het lot van Tshi
sumpa aan de regering over te brengen.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Beroepen: te Akkerwoude-Mur-
merwoude, F. Verboom te Kam
pen; te Ede (wijk 8). H. Markus
te Woerden; te Valkenburg aan
den Rijn. B. Brunt te llpendam-
Watergang.
Aangenomen: naar Berkenwou-
de-Achterbroek, A.W. Lubbinge,
kandidaat uit Gramsbergen.
Bisschoppen houden voet bij stuk
utrecht anp
De kerkelijke inzegening van
homorelaties blijft voor de
rooms-katholieke kerk taboe.
Dat schrijven de Nederlandse
bisschoppen in een brief aan
alle pastoraal werkenden. Aan
leiding is het wetsontwerp over
de openstelling van het burger
lijk huwelijk voor partners van
hetzelfde geslacht.
De bisschoppen herhalen in
de brief het kerkelijk standpunt
dat het huwelijk een levensge
meenschap van man en vrouw
is, 'uit haar aard gericht op het
welzijn van de echtgenoten en
het voortbrengen en opvoeden
van kinderen'. Wat het huwelijk
betreft is gelijkberechtiging van
homo- en heteroseksuelen niet
mogelijk, aldus de brief.
In het geval van homorelaties
is het 'niet mogelijk een wering
te houden of in een ritueel voor
te gaan waarin de suggestie
wordt gewekt van een inzege
ning'. schrijven de bisschop
pen. Ze benadrukken dat ho
moseksuelen 'met volledig res
pect als medemens' moeten
worden bejegend. In pastorale
gesprekken moet de kerkleer ter
sprake komen.
De publicatie van de brief
werd in juli uitgesteld wegens
de commotie over uitspraken
Vijf keer ging hij bij de rooms-katholieke kerk uit sollici
teren. En elke keer werd het niks. Niet dat Henk Baars
(48), voorzitter van de kerkkritische Acht Mei Beweging,
niet geschikt was voor het werk, maar omdat hij weiger
de dat voorzitterschap op te geven. Hij is nooit in de ver
leiding gekomen om aan die druk toe te geven, want hij
wil nu eenmaal aangeven waar hij staat in de rooms-ka
tholieke kerk, die hij 'niet wil verlaten omdat ik ermee
ben vergroeid'. De volgens hem 'schandelijke' blokkade
van waarnemend bisschop Punt bij zijn sollicitaties geeft
volgens hem des te meer aan dat het in die kerk bar en
boos is.
HAARLEM AFKE VAN DER TOOLEN
VERVOLG VAN VOORPAGINA
Baars: „De werksfeer op mijn
huidige werkplek - het deke
naat Haarlem - is uitstekend,
daar ligt het niet aan. Ze zien
me daar niet graag gaan. Maar
ik moet als coördinator in toe
nemende mate dingen regelen
die eigenlijk tegen mijn princi
pes zijn. Dan heb ik het over
benoemingen van bepaalde
mensen op bepaalde plekken,
over het verschil tussen pries
ters en pastoraal werkers dat
moet worden benadrukt. Dat
begon me op te breken."
Het gaat nog verder. „Mij
werden als dekenaal coördina
tor allemaal bevoegdheden ont
nomen, bijvoorbeeld op het ge
bied van dat benoemingenbe
leid. De instelling dat je over
dat soort zaken samen nadenkt,
die is helemaal verdwenen. Het
werd al met al een klimaat van
met argusogen om elkaar heen-
draaien. Ik kon mijn werk in
toenemende mate niet zo in
vullen als ik wil." Hij benadrukt
nog maar eens: „Het bisdom
Haarlem maakt een omslag
door, dat is ongekend. Heel af
schuwelijk."
Toch is de overstap naar de
Hervormde Diaconie in Den
Haag niet bedoeld als stunt,
zegt hij. „Die overstap is op in
houd gekozen. Het diakonale
Henk Baars: „Ik ga niet weg om de sfeer op mijn huidige werkplek."
werk, daar kom ik vandaan. Als hervormde wijkgemeenten in nen. Dat is niet gebeurd." Het delijk kerkelijke, maar e
coördinator van het buurt- en Den Haag van harte welkom, moet ook gewoon kunnen, leidinggevende taak. En i
kerkwerk in Den Haag keer ik „Er is een check in de wijkge- vindt hij: „Ik word er per slot veel in oecumenische tea:
weer terug naar de wortels." meenten geweest, iedereen die van rekening geen dominee. Ik werkt."
De rooms-katholiek is in de wilde mocht bezwaar aanteke- krijg in Den Haag geen inhou-
Therapeut schrijft boek over verborgen communicatie
van paus Johannes Paulus II
over homoseksualiteit. De rk-
katechismus acht homoseksue
le daden in strijd met de na
tuurwet. De kerkleer roept wel
op tot 'respect, begrip en fijnge
voeligheid' in de omgang met
homoseksuelen.
Volgens kardinaal Simonis
gaat het de bisschoppen om
'het beschermen van de waar
digheid van het huwelijk'. Hij
erkent dat de brief een harde
boodschap bevat voor homo
seksuelen die oprecht menen
dat Gods zegen op hun relatie
rust, en die steeds vaker om een
kerkelijke inzegening vragen.
„Maar de kerk heeft altijd vol
gehouden dat gelijkgeslachtelijk
samenleven tegen Gods schep
pingsordening ingaat."
Volgens voorzitter Theo Kos
ter van het Werkverband van
katholieke homopastores
ademt de brief in een verpak
king van mooie woorden een
'repressieve geest'. Hoofdre
dacteur Henk Krol van de Gay
Krant heeft geen goed woord
over voor de brief. „Een organi
satie - een kerk durf ik het niet
meer te noemen - die auto's,
motoren en jachtgeweren wèl
inzegent, maar liefdesrelaties
tussen mensen van hetzelfde
geslacht niet, is niet langer ge
loofwaardig."
De new «ge-sector is bij sceptici
berucht om haar vage en niets
zeggend jargon. Maar eigenlijk
gebruikt iedereen taal met ver
scholen berichten. Dat was ten
minste het uitgangspunt dat
communicatiedocent en thera
peut Ed Nissink (1960) uit Gro
ningen gebruikte bij de samen
stelling van een boek over de
verborgen boodschappen in al
ledaagse communicatie. De ti
tel 'Ergens mag ik je wel' geeft
al aan om wat voor een soort
taal het gaat: veel gebruikt jar
gon waarmee letterlijk iets
wordt gezegd, dat feitelijk iets
anders betekent. Nissink wil de
mensen leren 'tussen de regels
door te luisteren'.
'Met alle respect hoor, maar
wat bedoel je nu eigenlijk.' In
derdaad, wat bedoeld iemand
wanneer hij zegt 'met alle res
pect'. Waarschijnlijk dat hij er
dus geen chocola van kan ma
ken en dat er feitelijk juist heel
weinig respect is. Vooral in de
new age sector schijnt vage
praat met verborgen bedoelin
gen in gebruik te zijn. Het de
vies luidt 'lief zijn voor elkaar',
want vaak leeft men met de
overtuiging dat iedereen een
goddelijke kern heeft. Maar te
gelijkertijd waren er ideeën
rond als 'er zijn wijze oude zie
len en jonge meer onbesuisde.'
Iemand met wie je het niet kan
vinden, is al snel 'een jonge
ziel'. Kritische mensen worden
vaak gelabeld als 'in hun hoofd
zittend', in plaats van 'in het
hart'.
De hoofdmensen zijn net als de
jonge zielen niet zo ver ontwik
keld (bewustzijnsontwikkeling)
als iemand die zegt de wereld te
begrijpen vanuit zijn gevoel en
intuïtie. Het uitgangspunt bij de
verdeling tussen oude en jonge
zielen is dat een mens vele ma
Ed Nissink.
len op aarde reïncarneert, dat
elk leven een aantal lessen in
zich draagt en dat een oude ziel
al een stuk dichter bij het uit
eindelijke doel is dan een jonge,
die nog vele levens heeft te
gaan. Het uiteindelijke doel van
al die levens is, zo denken ve
len, een soort geestelijke sa
mensmelting met God of een
onpersoonlijke zee van univer
sele liefde. Ideeën die in hoofd
zaak zijn ontleend aan het
boeddhisme en hindoeïsme.
Communicatiedocent en thera
peut Ed Nissink kent het klap
pen van dergelijke alternatieve
zwepen, en voelde zich geroe
pen een boek te schrijven over
die verborgen boodschappen in
communicatie. Hij richtte zich
daarbij niet alleen op new
agers, maar iedereen. „Maar je
moet bij mij niet aankomen
met gepraat oude en jonge zie
len", zegt hij in eerste instantie.
Later nuanceert hij die uit
spraak, want hij gelooft wél in
FOTO BELL
reïncarnatie en onderschrijft in
grote lijnen de algemene new
age-denkbeelden. Zijn boek
wordt niet voor niets uitgege
ven door de grootverkoper van
esoterische werken, Ankh Her
mes.
„Maar", zegt Nissink, „ik ben
tegen het ondoordacht gebrui
ken van jargon en allerlei vage
termen en uitspraken. En voor
al in de new age heeft men daar
een handje van." Door zijn
werk als communicatiedocent
en therapeut heeft hij zich de
afgelopen 20 jaar toegelegd op
het ontdekken van, wat hij
noemt, 'onderliggende patro
nen' in de communicatie tus
sen mensen. Het boek dat hij
vervolgens schreef, leert de le
zer volgens hem 'tussen de re
gels door te luisteren en de ver
borgen boodschappen te ont
dekken'. Het gaat daarbij om
suggestief en manipulatief taal
gebruik, tegenstellingen, ont
kenningen, eufemismen, enzo
voort. „Door middel van deze
signalen vertelt de spreker ons
vaak onbewust iets over zijn
patronen, overtuigingen, ver
borgen gevoelens, verlangens,
voorkeuren en afkeren."
Communicatie is volgens Nis
sink de basis van alle therapie-
vormen. „En dat heb ik het over
communicatie op een dieper
niveau; verbaal, non-verbaal en
met het on (der) bewuste. Vooral
voor therapeuten is het van be
lang inzicht te krijgen in onbe
wust doorgegeven informatie.
Je moet leren met andere ogen
naar 'gewone' communicatie te
kijken. Mensen vertellen veel
meer dan ze zeggen. Door te
letten op die verborgen bood
schappen, verloopt je commu
nicatie wat vlotter, je hoort en
ziet meer van een ander, en je
eigen communicatie wordt dui
delijker. Je snapt beter je eigen
bedoelingen en die van de an
der. In het algemeen kun je
zeggen dat je daar een gelukki
ger mens van wordt.
Neem de kreet 'ergens mag ik je
wel.' Ik vraag dan direct 'waar'.
Ergens is een plaatsaanduiding.
Zo mag ik graag prikkelen en
uitdagen. Aan de ene kant is het
confronterend. Aan de andere
kant is het de toon die de mu
ziek maakt. Er bestaan twee
magische vragen wanneer ie
mand je iets vertelt. Ten eerste
kun je vragen: waarom vraag je
mij dit? Ten tweede: wat kan ik
voor je doen? Dat ontmaskert al
veel van de achterliggende be
doelingen van een gesprek.
Maar de manier waarop je het
vraagt, de toon die je aanheft, is
minstens even belangrijk.
'Waarom waag je mij dit', ge
waagd op een toon als 'wat mot
je van me', klinkt natuurlijk
heel anders dan: 'je vertelt mij
dit nu, maar wat bedoel je er
precies mee, wat is de reden
daarvan en waarom vraag je het
aan mij."
Bij die laatste woorden klinkt
Nissink als de therapeut: vrien
delijk, begrijpend, en professio
neel. Als iemand die weet waar
dit gesprek naar toe zal gaan.
De vraag is of iedereen wel op
zoek is naar zo'n therapeuti
sche benadering. „Interesse in.
je gesprekspartner maakt zo'n
benadering minder confronte
rend. Het geeft eerder open
heid, eerlijkheid en vooral dui
delijkheid. Je kunt bijvoorbeeld
ook ontdekken dat een aantal
mensen in je omgeving jou niet
goed begrijpt. Telkens loop je
tegen dezelfde muur aan. Aan
de hand van een aantal sugges
ties in het boek is het mogelijk
een dergelijke impasse te door
breken.
Inzicht kan echter ook tot
moeilijkheden leiden. Stel je
VI
r
ontdekt wat er onder de coite
municatie met de partner zjd
en het staatje helemaal nie
aan? Ik vind zo'n ontdekkinS
belangrijk genoeg. Maar heO
zou je kunnen leiden tot de
conclusie dat je niet op dea
manier verder wil. Een vroii
bijvoorbeeld gelukkig met e
man die haar altijd liefkozei
dingen toevoegt als 'moppi^
'vrouwtje' en 'laat het baasf'
het maar regelen'. Door te le
luisteren naar de verborgerïs
doeling achter die uitspraki
komt zij tot de conclusie da
wordt onderdrukt en geklei
neerd. Want eigenlijk zijn hl
hoofdzakelijk denigrerende
spraken. In die zin ben je diQ
te leren luisteren tussen deL
gels door, bezig met je eigeL
bewustzijnsontwikkeling.fjj
ONNO VAN 'T KLOOSTER j.
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met zaterdag.
Noorwegen:
Geleidelijk meer bewolking en
toenemende kans op regen. Vrij
dag in het zuidoosten misschien
nog droog en wat zonneschijn.
Middagtemperatuur tussen 13 en
17 graden.
Zweden:
Half tot zwaar bewolkt. Vrijdag in
het noorden kans op buien en in
het zuiden waarschijnlijk droog,
zaterdag juist omgekeerd. Maxi
ma van 14 tot 19 graden.
Finland:
Vrijdag tamelijk veel bewolking
en enkele buien, zaterdag op veel
plaatsen droog en meer zon. Mid
dagtemperatuur tussen 15 en 18
graden.
Denemarken:
In de loop van vrijdag toenemen
de bewolking, gevolgd door re
gen. Middagtemperatuur dalend
naar 16 graden.
Engeland, Schotland, Wales, Ier
land:
Vrijdag bewolkt en flink wat re
gen. Zaterdag een stuk droger en
af en toe zon. Op beide dagen
een forse noordelijk wind. Maxi
ma dalend naar 11 graden in het
noorden van Schotland tot 19 in
de buurt van Londen.
België en Luxemburg:
Snel toenemende bewolking, ge
volgd door regen. Op zaterdag
buien, mogelijk met oriweer.
Maxima dalend naar 17 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Veel bewolking en vooral in de
noordelijk departementen gere
geld buien. Middagtemperatuur
dalend naar 16 tot 19 graden.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon en nog maar
een kleine kans op een bui. In het
Rhne-dal vooral zaterdag kans op
de Mistral. Maxima dalend naar
20 graden, langs de Middelland
se Zee nog net boven de 25 gra
den.
Spanje:
Veel zon, alleen in het noorden
soms een paar wolkenvelden en
kleine kans op een lichte bui.
Maxima van 21 graden langs de
Golf van Biskaje tot plaatselijk 37
in het Andalusi
Portugal:
Overwegend zonnig en droog.
Maxima oplopend naar 25 graden
aan zee en 33 landinwaarts.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Vrij zonnig en vrijwel droog. Mid
dagtemperatuur omstreeks 30
graden.
Marokko:
Perioden met zon en meest
droog. Maxima tussen 22 en 28
graden.
Tunesië:
Droog en vrij zonnig. Middagtem
peratuur tussen 33 en 40 graden.
Madeira:
Perioden met zon en droog. Maxi
ma rond 25 graden.
Canarische Eilanden:
Droog en perioden met zon. Mid
dagtemperatuur ongeveer 28 gra
den.
Duitsland:
Vrijdag van het westen uit meer
bewolking gevolgd door regen. In
het oosten eerst nog droog en wat
zon. Maxima dalend tot net onder
de 20 graden.
Oostenrijk:
In het oosten nog kans op zwaar
onweer. Verder half tot zwaar be
wolkt en kans op wat lichtere bui
en. Maxima rond 20 graden.
Zwitserland:
Overwegend veel bewolking en
van tijd tot tijd een enkele bui. In
het zuiden zaterdag misschien
droog en af en toe wat zon. Mid
dagtemperatuur in het noorden
dalend naar 17 graden, in het
zuiden maxima net boven de 20.
Polen:
Vrijdag in het noorden droog en
geregeld zon. Verder tamelijk veel
bewolking en perioden met re
gen. Maxima ongeveer 20 gra
den.
Italië:
Naar het oosten wegtrekkende
buien, in het westen al steeds
meer zon. Middagtemperatuur
tussen 25 en 30 graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en waar
schijnlijk droog. Zaterdag een
stevige noordelijke wind. Maxima
tussen 26 en 31 graden.
Griekenland en Kreta:
Vrij zonnig en op de meeste
plaatsen droog. In het noorden
kleine kans op een lokale on
weersbui. Middagtemperatuur
aan zee rond 28 graden, landin
waarts warmer.
Malta:
Veel zon en waarschijnlijk droog.
Middagtemperatuur ongeveer 32
graden.
Turkije en Cyprus:
Zonnig. In het noorden ook sta
pelwolken en mogelijk een bui.
Aan zee maxima van een graad of
26 in het noordwesten tot ruim
30 in het zuiden en op Cyprus.
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 06.55 Zon onder 20 24
Maan op 11.38 Maan onder22.29
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 07.01 19.25 06.34 18.58
Laag 03.06 16.56 02.47 16.37
Ed Nissink geeft als commnnicatiedocent cursussen aan
therapeuten, managers, verkopers en directeuren in verb
le en non-verbale communicatie. Daarnaast is hij poly-
energetisch therapeut. Polyenergetisch staat letterlijk votj.,
'meerdere energieniveaus', en wil in praktische zin ook z<
gen dat men werkt met verschillende therapeutische disci
plines en behandelingsmethoden, zoals regressie (terug
naar vorige levens of kindertijd) hypnose, reïncarnatiethi
rapie, gesprekstherapie, enzovoort. Het is Nissinks bedoe;
ling reguliere met alternatieve therapeutische methoden r
verbinden. Zes jaar geleden zette hij met een compagnon,
Amersfoort een vierjarige opleiding op voor polyenerge-
tisch therapeuten, EDEM genaamd. Inmiddels is zijn schf
uitgegroeid tot de grootste van Nederland. Er zijn zeven d
centen voor ongeveer 120 leerlingen en de opleiding wori
erkend door beroepsvereniging de RING. Een aantal ziekt,
kostenverzekeraars vergoedt ook polyenergetische thera-,
pie.Ed Nissink schreef in 1991 het boekje 'Wat maak ik va
mijn leven; van slachtofferbewustzijn naar innerlijke vrijt
heid'. In oktober 2000 komt via uitgeverij Ankh Hermes
zijn tweede boek op de markt: 'Ergens mag ik je wel; over
verborgen boodschappen in communicatie'.
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D C. van der Plas, chef eindredactie regio
J. Rijsdam, chef redactie kunst
W. Spierdijk. chef sportredactie
E Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R I.M van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508 P
Familieberichten: 023- 5317 337 i(
023- 5320 216 k
Redactie: 071-5321 921 E
Hoofdredactie: 071- 5315 921 1
ADVERTENTIES J
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 F
071- 5356 230 i
RUBRIEKSADVERTENTIES j,
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro) ft
per kwartaal (acceptgiro) f
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro) f
Abonnees die ons een machtiging verstrek
het automatisch afschrijven van het I
abonnements- geld, ontvangen 1,- kort!
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenf
worden verzonden geldt een toeslag van j
aan portokosten per verschijndag. f
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEB/1
Voor mensen die moeilijk lezen, slechts,
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samenvafj
van het regionale nieuws uit het Leidsq
Dagblad op geluidscassette beschikbar
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Gra
jL lagedruk
H hogedruk
K
N H U I Z E
17 14 8.0 New Orleans onbewolkt w.s 0 36 24 0.0
Zünch zwaar bew. zwl
Bangkok zwaar bew. zw4
Buenos Aires onbewolkt w2
Casablanca licht bew w 1
Johannesburg licht bew. z 2
Los Angeles zwaar bei
3 20 15 2.0 New York
1 18 14 25.0 TelAviv
4 32 25 18.0 Tokyo
13 7 16.0 Toronto
25 19 0.3 Tunis
27 22 0.0
31 23 0.0
31 26 2.0
30 18 0.0
42 26 0.0
19 13 0.0
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
