'Gijzelen van
toeristen zal
toenemen'
Buitenland
Experts: Gekloonde baby onvermijdelijke ontwikkeling
Internationale druk neemt toe op Japanse walvisjagers
Ozonlaag boven zuidpool
dramatisch gekrompen
Kleine smokkelaar bezorgt
Lockerbie-hof hoofdbrekens
Solidariteit viert verjaardag
p iieuwe aanwijzingen
|oor ontploffing Koersk
'Eén vaccin
tegen kanker
is mogelijk'
londen anp
Wetenschappers zien moge
lijkheden voor één vaccin
waarmee ze de meeste vor
men van kanker te lijf kun
nen gaan. Dat blijkt uit een
studie waarvan de resultaten
in het blad Nature Medicine
zijn gepubliceerd.
In het vaccin zit telomera-
se, een proteïne dat in de
meeste kankers voorkomt.
Het is in staat om de aan
maak van immuniteitscellen
te stimuleren. Bij laboratori
umproeven is gebleken dat
deze cellen op hun beurt
kwaadaardige kankercellen
kunnen vernietigen. Ook kan
het vaccin bij muizen de
groei van tumoren remmen.
Er bestaan al vaccins die
kunnen worden gebruikt
voor een bepaalde vorm van
kanker. Het telomerase-vac
cin werkt nog niet optimaal,
maar omdat het tegen meer
dan één kankersoort kan
worden ingezet, noemen de
onderzoekers de testresulta
ten tegenover de krant The
Times van vandaag toch
veelbelovend.
fc/OENSDAG 30 AUGUSTUS 2000
/ermoorde Kroaat was geen getuige
xgreb De maandag vermoorde Kroaat Milan Levar was geen
getuige voor het Joegoslavië-Tribunaal, zoals e erder was ge
meld. Het tribunaal had vooralsnog ook geen plannen hem in
een proces als getuige op te roepen, stelde woordvoerder Risley
gisteren. Wel heeft hij twee keer contact gehad met functiona
rissen van het tribunaal. Levar werd maandag gedood toen een
onbekende een handgranaat in zijn huis gooide.
De geboorte van een gekloonde baby zal binnen
twintig jaar plaatshebben. Een grote meerder
heid onder Britse medische wetenschappers ge
looft dat dat het 'onvermijdelijke gevolg' is van
nieuwe wetgeving waarvoor de Britse regering
vorige week het ontwerp op tafel legde. Het
'therapeutisch klonen' van menselijk stammate-
riaal ten behoeve van medische ontwikkeling
leidt in hun ogen uiteindelijk naar het klonen
van mensen, al verbiedt datzelfde wetsontwerp
dat uitdrukkelijk.
De voorspelling van de Britse wetenschappers
staat haaks op wat het publiek wil. De publieke
opinie in het Verenigd Koninkrijk staat huiverig
tegenover genetische manipulatie en wil niets
weten van het menselijke klonen. De Britse
krant The Independent enquêteerde 32 van de
meest vooraanstaande wetenschappers en pu
bliceerde de resultaten daarvan vandaag. In
meerderheid zijn ze ook de opvatting toegedaan
dat de wetgeving in de toekomst zal worden ver
ruimd, naarmate de gentechnologie succesvol
ler blijkt.
Groot-Brittannië loopt op de rest van Europa
voor. Dat geldt zowel voor het technisch-weten-
schappelijk medisch onderzoek als voor de wet
geving. Later dit jaar buigen Lagerhuisleden
zich over het fel omstreden wetsvoorstel waarbij
'therapeutisch klonen' in beperkte mate moge
lijk wordt gemaakt. Veel oppositiegroepen zijn
van mening dat dat de mens daardoor 'Schep
per gaat spelen'. Het Vaticaan is furieus tegen
deze ontwikkeling, die in andere lidstaten van
de Europese Unie nog lang niet in zicht is. Het
Nederlandse parlement buigt zich dit najaar
over enige verruiming van de gen-wetgeving,
waarvan de definitieve tekst overigens nog niet
bekend is. Vast staat wel dat die lang niet zo ver
zal gaan als het Britse wetsontwerp.
The Independent citeert de directeur van een
Londense kliniek voor geboorteregeling die
anoniem vertelt: „De apparatuur voor het men
selijk klonen is eenvoudig en goedkoop en het
klonen van mensen zal plaatshebben, ongeacht
de waag of het wettig geoorloofd is of niet. Het
is niet tegen te houden."
Prof. Richard Dawkins, hoogleraar te Oxford
en gespecialiseerd op het terrein van de maat
schappelijke acceptatie van medische weten
schap vindt het verwijt dat de mens God speelt
niet valide. „Tegenstanders moeten exact aan
geven wie in hun ogen schade ondervinden als
gevolg van het reproductieve klonen van men-
tokyo hester van nunen
correspondent
Naarmate het Japanse walvisseizoen
vordert, groeit de internationale druk
op de regering om de jacht te stoppen.
Tokyo houdt echter vol dat het geen
enkel internationaal verdrag schendt
met het 'wetenschappelijke onder
zoeksprogramma'.
De Amerikaanse minister van handel,
Norman Mineta, besluit binnenkort of
hij president Clinton zal wagen Japan
te treffen met handelssancties. „On
danks internationale pleidooien van
Clinton, de Britse premier Blair en an
dere leiders, heeft Japan de jacht op
dwergvinvissen uitgebreid met twee
grotere walvissoorten", schrijft Mineta.
Hij is bezorgd dat dit de weg vrij maakt
voor een openlijke hervatting van de
commerciële walvisvangst. Een week
eerder dienden vijftien landen, waar
onder Nederland, een gezamenlijke
protestverklaring in bij de regering in
Tokyo.
Japan stopte in 1986 met de walvis
vangst toen een internationaal verbod
op de commerciële jacht van kracht
werd. Een jaar later voeren de schepen
alweer uit op zoek naar dwergvinvis
sen, dit keer niet voor handelsdoelein
den maar voor 'wetenschappelijk on
derzoek'. Jaarlijks vangen de walvis
vaarders er 440.
De zes Japanse schepen die eind juli
uitvoerqn, zullen voor het eerst sinds
het moratorium jacht maken op tien
potvissen en vijftig Bryde-walvissen in
de Stille Oceaan. Daarnaast probeert de
vloot tot eind september nog eens hon
derd dwergvinvissen te verschalken.
De potvis en de Bryde-walvis zijn vol
gens de Amerikaanse wet beschermd.
De potvisstaat bovendien te boek als
bedreigde diersoort. Volgens het Japan
se Bureau voor Visserij is de populatie
van deze walvissen inmiddels zodanig
hersteld dat de vangst kan worden her
vat. Het bureau, een overheidsinstan
tie, acht de jacht tevens nodig voor we
tenschappelijke studie. Japan verkrijgt
zo informatie over de natuurlijke om
geving van de reusachtige zoogdieren,
de routes die ze afleggen, hoeveel ze
eten en de gevolgen van milieuvervui
ling op hun leefgebied. Dat het walvis
vlees na 'onderzoek' op de vismarkt
van Tokyo belandt, is volgens hefibu-
reau gerechtvaardigd om het 'weten
schappelijke programma' te financie-
Tegenstanders zeggen dat Japan het
onderzoeksprogramma van de Interna
tionale Walvisvaart Commissie (IWC)
gebruikt als dekmantel voor de com
merciële jacht. Ze voeren aan dat de
gegevens die Japan nodig zegt te heb
ben ofwel al voorhanden zijn ofwel op
andere, niet-dodelijke manieren kun
nen worden verkregen.
Ook de commissie riep Japan begin juli
op met het programma te stoppen. Ze
deed dat in een resolutie die evenwel
niet bindend is. Volgens de IWC recht
vaardigt het onderzoek de walvisvangst
niet omdat 'het geen vraagstukken be
vat die hoge prioriteit hebben, onvol
doende gebruik maakt van bestaande
gegevens en veel methodologische pro
blemen kent'.
Japan heeft net als Noorwegen altijd
beweerd, dat de walvisvaart onderdeel
is van de culturele identiteit. Daarom
zou de oude traditie in stand moeten
worden gehouden. Uit een recente en
quête, uitgevoerd door het Nippon Re
search Center en het Britse bureau
MORI, blijkt dat niet iedere Japanner
het daarmee eens is. Van de ruim dui
zend ondervraagden ondersteunde elf
procent de walvisvangst. Veertien pro
cent was fel tegen. Bijna tweederde zei
de jacht niet te steunen.
Desondanks gaat walvisvlees nog
steeds als een dure delicatesse over de
toonbank. Japanse wetenschappers
wezen er onlangs op dat het vlees en
vet niet meer zo gezond zijn als veelal
gedacht. Ze onderzochten vorig jaar en
dit jaar 38 soorten walvis- en dolfijn
vlees. Het vet van dolfijnen had het
hoogste niveau dioxine, de dwergvinvis
was goed voor een tweede plaats. Dat
vet bevatte veertien keer de 'toegestane
dagelijkse hoeveelheid'.
Ex-bestuurslid
CDU schreit
bittere tranen
berlun ap
De directe confrontatie tussen
twee voormalige kopstukken
van de Duitse christendemo-
cratische partij CDU is gisteren
in Berlijn uitgelopen op tranen.
Brigitte Baumeister, voormalig
penningmeester van de CDU,
kon haar emoties niet de baas
toen oud-partijvoorzitter Wolf-
gang Schauble haar ervan be-
tichtte tegen hem te hebben sa-
mengespannen. Een en ander j
gebeurde tijdens verhoren door
een parlementaire commissie.
De commissie onderzoekt het
zwart-geldschandaal waarin de
CDU steeds meer verstrikt
raakt. Schauble en Baumeister
legden tegenstrijdige verklarin-
gen af. Ook gisteren hielden ze j
alletwee vast aan hun eigen ver
klaringen. Schauble zei dat hij
en Baumeister hield vol dat zij I
100.000 mark had aangenomen
van wapenlobbyist Schreiber.
Gijzelingen van toeristen zoals nu op de Filipijnen zullen
zich in de toekomst veel vaker voordoen. De Franse mi
nister van buitenlandse zaken, Védrine, spreekt die vrees
uit in een vandaag door de krant Le Figaro gepubliceerd
vraaggesprek.
Volgens Védrine is een toene
mend aantal gijzelingen te ver
wachten doordat het aantal
spanningsgebieden en conflic
ten in de wereld stijgt en door
dat steeds meer toeristen en za
kenreizigers over de aardbol
trekken. De Franse minister
vindt dat reizigers zich meer
bewust moeten zijn van de risi
co's die kunnen bestaan in be
paalde delen van de wereld.
Om reizigers van informatie en
adviezen te voorzien heeft Vé-
drines ministerie een internet
site (www.diplomatie.fr/voy-
ageurs) geopend. Daarop kun
nen toeristen informatie vinden
over de situatie in allerlei lan
den. Ook het Nederlandse mi
nisterie van buitenlandse zaken
geeft reisadviezen via internet
(www.minbuza.nl).
De Verenigde Staten willen
geen losgeld betalen voor de op
de Filipijnen ontvoerde Ameri
kaan Jeffrey Schilling. „De Ver
enigde Staten doen geen zaken
met terroristen", aldus woord
voerder Reeker van het Ameri
kaanse ministerie van buiten
landse zaken. Opmerkelijk is
echter dat hij niet uitsloot dat
Washington Libië gaat vragen
te bemiddelen in de zaak. De
VS staan al lang op zeer slechte
voet met Libië.
Reeker ontkende dat Schilling
een agent van de geheime
dienst CIA is, zoals de ontvoer
ders van de moslimgroep Abu
Sayyaf eerder had gezegd. De
24-jarige Schilling is maandag
in de havenstad Zamboanga
ontvoerd en wordt nu vastge
houden op het eiland Jolo.
De zes westerse gijzelaars die
vier maanden werden vastge
houden op Jolo zijn gisteren
vanuit de Libische hoofdstad
Tripoli teruggevlogen naar huis.
Het zestal was eerder op de dag
tijdens een ceremonie in Tripoli
overgedragen aan diplomaten
uit hun landen. Libië speelde
een hoofdrol bij de vrijlating.
De zes vrijgelaten toeristen
hebben uitgebreid hun dank
baarheid betoond aan de Libi
sche leider Khadaffi. Tegen alle
verwachtingen in nam Khadaffi
zelf niet deel aan de ceremonie.
Volgens Libische regerings
woordvoerders had hij het te
druk met regeringszaken.
Ook broeikaseffect baart zorgen
uspeld rond
new york-londen dpa-ap-anp
De ozonlaag boven Antarctica
is deze maand dramatisch ge
krompen. Dit stelt de meteoro
logische dienst van de Verenig
de Naties in een gisteren gepu
bliceerd rapport. Tegelijk waar
schuwt het Wereld Natuur
Fonds voor ernstige gevolgen
van het broeikaseffect.
Volgens de VN-dienst is vori
ge week de kleinste ozonlaag
sinds 25 jaar gemeten boven
het zuidpoolcontinent. De dikte
van de stralingswerende zone
om de Aarde is daar sinds 1976
met dertig procent afgenomen.
De VN spreken van een drama
tische ontwikkeling.
De ozonlaag wordt onder
meer aangetast door CFK's. Dat
zijn drijfgassen die worden ge
bruikt in spuitbussen en koel
kasten. Inmiddels zijn wereld
wijd afspraken gemaakt om de
ze stoffen te verbieden. Dit
heeft het krimpen van de ozon
laag echter nog niet tot staan
gebracht. De verwachting is dat
het ongeveer twintig jaar zal
duren voordat van een eerste
herstel van de ozonlaag kan
worden gesproken. Volledig
herstel wordt
2050.
Vanochtend heeft het Wereld
Natuur Fonds alarm geslagen
over de gevolgen van een ander
verschijnsel, namelijk het
broeikaseffect. Door de steeds
hogere temperatuur dreigt deze
eeuw eenderde van de leefge
bieden van planten en dieren te
veranderen. Sommige planten
en dierensoorten kunnen hier
door uitsterven.
In noordelijke delen van Ca-
nada, Rusland en Scandinavië, j
waar de opwarming het snelst
gaat, kan zelfs zeventig procent
van het leefgebied van dieren j
en planten verloren gaan. Voor-
al dieren die aan de kust leven t
worden bedreigd door een
combinatie van hogere tempe-
raturen en stijgend zeeniveau.
Dat staat in het rapport 'Glo
bal Warming and Terrestial
Biodiversity Decline'. De Ne-
derlandse oud-premier Lub
bers, voorzitter van de overkoe- jj
pelende organisatie van het t
Wereld Natuur Fonds, heeft het
rapport vanmorgen in Londen
gepresenteerd. In november
wordt in Den Haag een VN-top
over hetklimaat gehouden.
Strijd om CIA-papieren houdt aan
Abdul Majid Giaka was een kleine Libische
smokkelaar, uit op financiëel gewin en een luxe-
verblijf op Malta. Als informant voor de CIA over
operaties van de Libische inlichtingendienst was
hij soms geen knip voor de neus waard. Dat blijkt
uit documenten die de Amerikaanse inlichtin
gendienst heeft overhandigd aan het speciale
Schotse gerechthof in Kamp Zeist.
Giaka wordt als kroongetuige verwacht tegen
de twee Libiërs die terecht staan voor de bom
aanslag uit 1988 op vlucht PanAm 103 boven het
Schotse Lockerbie. Maar zijn geloofwaardigheid
wankelt en door een rel over de documenten
stagneert het Lockerbie-proces. De Schotse
hoofdaanklager, Colin Boyd, die zijn zaak eind
volgende maand had willen afronden, waar
schuwde gisteren dat er nu 'echte problemen'
zijn met het tijdschema.
De advocaten van de Libiërs droegen gisteren
passages voor uit de CIA-rapporten over Giaka's
handel en wandel als informant. Eind jaren tach
tig was hij assistent-manager van Arabian Airli
nes op het vliegveld van Malta, een dekmantel
voor werkzaamheden als agent van de Libische
geheime dienst ESO. Maar in augustus 1988 wan
delde hij de Amerikaanse ambassade binnen om
zijn diensten aan te bieden.
Een klein jaar later zat de CIA flink met Giaka
in haar maag. De Libiër met de codenaam 'PI'
bleek nauwelijks toegang te hebben tot geheime
Libische informatie, maar hij probeerde wel zo
veel mogelijk geld los te peuteren. „PI is nooit
echt staflid geweest van de ESO", meldt een CIA-
rapporteur. „Het is duidelijk dat PI nooit de infil
trant binnen de ESO zal zijn die we hadden ver
wacht."
Grote delen van de documenten waren aan
vankelijk door de CIA streng gecensureerd.
Hoofdaanklager Boyd bezwoer dat de onleesbaar
gemaakte tekstgedeelten irrelevant waren voor
de Lockerbie-zaak. Maar de advocaten van de Li
biërs noemden die bewering gisteren onhoud
baar. Met hulp van Boyd hebben ze van de CIA
een veel uitgebreider versie van de rapporten ge
kregen en troffen een schat aan munitie om Gia
ka's motieven als getuige tegen de Lockerbie-ver-
dachten te kraken.
De advocaten wilden daarom ook de resteren
de zwartgemaakte stukken tekst zelf beoordelen.
De drie Schotse rechters kozen gisteren echter de
kant van de aanklager, die zei dat hij 'al het mo
gelijke' had gedaan maar dat de zaak bij de CIA
ligt. Wel verzochten de rechters de aanklager te
bekijken of hij andere gegevens over Giaka bij de
CIA boven tafel kan praten. „Feit is dat de hoofd
aanklager hier geen heer in eigen huis is", klaag
de advocaat Bill Taylor. „Hoe kan hij ons dan
verzekeren dat de verdediging alle informatie
heeft waar ze volgens de Schotse wet recht op
heeft?"
gdansk De oprichter van Solidariteit, Lech Walesa, heeft gisteren het startsein gegeven voor drie dagen van festiviteiten rond de twintigste ver
jaardag van het Poolse vakverbond, dat met steun van de bevolking het communistische regime op de knieën kreeg. Walesa, die later president
werd, greep de gelegenheid aan om iedereen die Solidariteit heeft geholpen de omwenteling tot stand te brengen, te bedanken. De oppositiebe
weging begon in augustus 1980 in Gdansk met een staking op de Lenin-scheepswerf, waar Walesa toen werkte. Gisteren posteerde hij zich even
voor het hek waar hij destijds als stakingsleider overheen klom. foto reuters pawel kopczynski
levisietoren kan worden hersteld
Verenigde Staten hebben
e aanwijzingen voor de
dat de Russische onder-
r Koersk door een ontplof-
een eigen torpedo is
jongelukt. De theorie wordt
■estigd door Echo-opnames
j het wrak die zijn gemaakt
br spionagevaartuig en van
I Amerikaanse marine. Dat
dde de krant New York Ti-
'torpedotheorie' werd al
r geopperd door de Noor-
irine. Rusland houdt nog
s de mogelijkheid open
;n buitenlands vaartuig te-
de Koersk is opgebotst. De
nonderzeeër zonk )12 augus-
- de bodem v« n de Ba-
rentsz Zee. Alle 118 opvarenden
kwamen om. Vice-premier Kle-
banov maakte gisteren bekend
dat het de bedoeling is eind
volgende maand te beginnen
met de berging van de lijken.
Het lichten van het wrak voor
ziet hij pas over een jaar.
Naar aanleiding van de
Koersk-ramp en de brand in de
Ostankino-toren in Moskou
spreken Russische media in
middels over 'Zwarte Augus
tus'. De televisietoren waarin
zondag brand uitbrak, hoeft
niet tegen de vlakte. De Russi
sche autoriteiten zeggen dat de
mast kan worden hersteld, zo
meldt de Britse omroep BBC.
Bij de brand zijn drie mensen
omgekomen en niet vier, zoals
tot gistermiddag werd gemeld.
Geen snelle top Barak-Arafat'
eruzalemWoordvoerders van de Israëlische premier Barak
ontkennen dat de premier en de Palestijnse leider Arafat op 6
ieptember in New York bij elkaar komen voor vredesbesprekin
gen. De Palestijnse minister voor internationale samenwerking,
^Jabil Shaath, had gisteren in de Egyptische hoofdstad Cairo ge
il segd dat zo'n ontmoeting op de agenda staalHij zou moeten
plaatsvinden in de marge van de millenniumtop van de Ver
enigde Naties, waarvoor Arafat en Barak naar New York komen.
Russen gebruiken steeds mneer drugs
iaoskou Het gebruik van illegale verdovende middelen in Rus
and is dit jaar explosief gestegen. In vergelijking met een jaar
;eleden wordt er een kwart meer drugs gebruikt, zo meldde gis-
eren de afdeling narcoticabestrijding van liet ministerie van
linnenlandse zaken. Al drie miljoen mensen hebben dit jaar
Irugs gebruikt, aldus een woordvoerder. Het stijgende drugsge-
iruik wordt vooral geweten aan de geringe; toekomstperspectie-
oor jongeren.
bomexplosie in Kaapstad
^Aaapstad Bij een bomexplosie in het een trum van het Zuid-
tfrikaanse Kaapstad zijn gistermiddag zen mensen licht gewond
-.rjeraakt en is een auto vernield. De politie volledig in het duister
>ver de motieven van de daders. De bom was verstopt in een
n ;eparkeerde auto. Ongeveer driehonderd meter verderop staat
iet Amerikaanse consulaat. Het was de dlerde bomexplosie in
"aapstad in deze maand en de zevende ciit jaar. Eerder deze
laand waren een winkelcentrum en een homobar het doelwit.
Christenen op Sulawesi aangevallen
Iaticaanstad Door aanvallen van moslims op christenen in de
bmgeving van de kustplaatsen Palopo en Poso op het Indonesi-
che eiland Sulawesi zijn zeker 1.500 mensen de afgelopen da-
?n uit hun huizen verdreven. Zeker tweehonderd huizen zijn
i brand gestoken en vijf kerken geplunderd. De nieuwsdienst
m het Vaticaan, Fides, heeft dit gisteren bekend gemaakt. De
jmrust duurt nog voort, aldus Fides.
Zwaardere straffen voor discobrand
Jtockholm De straffen tegen een 20-jarige en een 21-jarige
die in 1998 brand stichtten in eert Zweedse disco zijn giste-
in hoger beroep verhoogd van zes naar zeven jaar cel. De
lelstraf van acht jaar die aan een 19-jcirige mededader was op-
lelegd bleef gehandhaafd, evenals de drie jaar jeugddetentie
en andere 19-jarige. Bij de brand kwamen 63 jongeren
/issers blokkeren Franse havens
i Franse vissers hebben gisterein in het hele land havens
Geblokkeerd. Ze zijn boos over de hoge prijzen die ze voor
jrandstof moeten betalen. Passagiers van de ferrydiensten over
t Kanaal moesten uren wachten. Morgen voeren de vissers in
Jarijs een actie. Daarbij willen ze oo k vrachtwagenchauffeurs
letrekken. De actievoerders willen diat de regering de accijnzen
3 brandstoffen verlaagt nu de oliepirijs zo hoog is.
/ulkaan barst weer uiijt
[iyakejima Op het Japanse eiland Miyakejima is de vulkaan
gisteren na een maand weer tot uitbarsting gekomen,
eruptie werd al langer verwacht. Daardoor konden voor-
>rgsmaatregelen worden genomen en vielen er geen slachtof-
Wel werd vrijwel het hele eilandje overdekt met as en ste-
Op de foto ontdoet een inwoner zijn auto van vulkaanas.
foto ap david cuttenfelder
ilgrado De openbare aanklager van de Joegoslavische hoofd-
ad Belgrado heeft de Amerikaanse president Clinton en de lei-
ers van andere vooraanstaande NAVO-landen aangeklaagd
jegens oorlogsmisdaden. Gedoeld wordt op de luchtaanvallen
5^ Joegoslavië, vorig jaar. In 1 otaal zijn veertien regeringsleiders
hoge NAVO-functionarissien aangeklaagd wegens mede-
chtigheid aan het 'aanwakkeren van een agressieoorlog en
t plegen van oorlogsmisdaden tegen de burgerbevolking' fij
ns de Kosovo-oorlog van 1999.
)rie debatten Gore-Bush
Toces tegen NAVO begonnen
j ashington De Democratische presidentskandidaat Gore
principe in met driie televisiedebatten met zijn Republi-
ise tegenstander Bush. De debatten tussen de Amerikaanse
iphanen zijn voorgesteld door een commissie van Republi-
len en Democraten. Bush heeft eerder deze maand al inge-
emd met de debatten. Het eerste wordt gehouden op 3 okto-
het tweede en derde steeds een week later. Over de precie-
Fj vormgeving van de debatten en het tijdstip moeten de kandi-
iten nog overleggen.
