Satirische studentenpers heeft een belangrijke functie
'Krapte op de arbeidsmarkt is de NS niet aan t e rekenen'
Meningen
Kl
ANKBORD
Kwaad spreken over bootj
in de Witte Singel - cat no<
Zijn wij gek of is
Oegstgeest het?
Muzikaal geweld, nat
toch een goede zaterdi
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 2000
De pagina 'Meningen' staat open voor alle lezers. Bij uw brief gaarne vermelding van onderwerp en publicatiedatum van het artikel
met een volledige adressering komen voor plaatsing in aanmerking. Bijdragen sturen naar: Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300
larop u reageert. De redactie kan brieven bewerken, bekorten of weigeren. Alleen briev
5 Leiden, of faxen naar: 071 - 5321921, of e-mailen naar: redactie.ld@damiate.hdc.nl
UITGELICHT
Sinds begin dit jaar besteedde
het Leidsch Dagblad vier keer
aandacht aan het bedrijfje Be-
zerker Records van een 18-ja-
rige Oegstgeestse scholier, dat
cd's distribueert met neo-na-
zistische pop. Berzerker Re
cords werkt volgens de post
orderformule samen met een
soortgelijk Duits bedrijf, dat in
opspraak raakte toen het met
de cd's zakjes zand uit Ausch
witz meestuurde. In een eerste
reactie verklaarde de politie in
februari dat het hier om straf
bare feiten gaat en dat de
scholier de kans loopt te wor
den vervolgd.
Afgelopen zomer bleek uit een
uitvoerige reportage in deze
krant, dat de jongeman nog
niets in de weg was gelegd en
dat hij daarvoor ook niet bang
hoefde te zijn. De burgemees
ter bleek op de hoogte, maar
toonde zich beducht voor al te
veel aandacht, omdat ex
treem-rechtse groeperingen
daaraan erkenning ontlenen.
Ze kondigde wel 'driehoeks
overleg' aan met justitie en
politie. De fractievoorzitter
van Progressief Oegstgeest
vroeg zich in de krant af of het
hier wel om meer gaat dan
pubergedrag.
Deze week kwamen we op de
zaak terug, omdat bewoners
van de straat waar de jongen
woont van een anonieme af
zender een kopie van onze re
portage in de bus kregen met
zijn naam, zijn volledige adres
en een portretfoto. Daarop
meldden enkele verontruste
buurtbewoners zich bij de po
litie, die onze verslaggever
vertelde dat wordt aange
stuurd op een gesprek met de
jongen en zijn ouders.
Tot zover de feiten. Om die
feiten te verzamelen heeft on
ze researchredactie de afgelo
pen maanden met tal van be
trokkenen en deskundigen ge
sprekken gevoerd en de vraag
opgeworpen: als hier een hel
der vermoeden bestaat van
strafbare feiten, waarom ge
beurt er dan niets?
Dat nu blijkt een vraag die in
klingen van politie en politici
geregeld bevreemding en zelfs
irritade oproept. We moeten
de zaak niet overdrijven. Wat
is er nu helemaal aan de
hand? En als wij het zo bijzon
der vinden, waarom dienen
we dan zelf geen klacht in?
We stelden ons natuurlijk de
klassieke vraag: zijn wij nu gek
of zijn zij het, maar ontdekten
bijvoorbeeld dat Rotterdam
soortgelijke omstreden activi
teiten veel actiever aanpakt.
De krant is er niet om aan
klachten tegen wie dan ook in
te dienen. Wij zijn er om fei
ten en achtergronden te pu
bliceren. De feiten zijn dat een
in binnen- en buitenland be
kend bedrijfje vanuit een bij
de politie bekend adres in
Oegstgeest neo-nazistische
teksten op cd verspreidt en
daarmee de wet overtreedt.
Die feiten zijn ten minste een
half jaar bekend. Een actieve
neo-nazi in Oegstgeest wekt
bij de de lokale autoriteiten
kennelijk minder verontrus
ting dan een bordeel dat er
nog niet eens is. Daarover
heeft de lokale politiek zich al
enkele keren gebogen. Aan
Berzerker Records is nog geen
woord vuil gemaakt.
Benieuwd of dat zo blijft na
het laatste nieuws over Ber
zerker Records, dat vandaag
op de voorpagina staat.
TON VAN BRUSSEL
HOOFDREDACTIE
Op de pagina 'Waterkrant' van
enkele weken geleden werd ik
getroffen door een prachtige fo
to. De dromerige Witte Singel
met een waterlelieblad, met op
de achtergrond de beroemde
Leidse Sterrewacht en op de
voorgrond een karakteristiek
groen bootje. Om precies te
zijn: ons dierbare bootje. Het
evenaart bijna de prachtige
schilderijen van Monet, die vele
jaren van zijn leven wijdde aan
het schilderen van zijn vijver
met waterlelies en zijn groene
bootje.
Maar wat lees ik tot mijn ont
zetting als bijschrift onder deze
prachtige prent: 'Oude roestige
bootjes in de Leidse singels zijn
Parmentier en Veringa een
doorn in het oog'. Oud en roes
tig? Natuurlijk is ons bootje
oud. Een bootje hoort oud te
zijn. Maar zeker niet roestig en
in vol gebruik. En van Parmen
tier en Veringa zou ons bootje
niet voor onze deur mogen lig
gen? Half gezonken wrakken
opruimen uit de singels - graag.
Maar kwaad spreken van ons
mooie bootje - dat nooit.
Eén van de grote charmes
van het mooie Leiden is juist
dat de Leid'naren bij
weer in hun bootjes st<
om zich te vemaken op d
singels en wafertjes en zoi
de dubbel pleier belevei
hun stad. Sims worde
daarbij gehinlerd door
lompe schuitei, afgeladei
toeristen. Dat deert de I
naar op het weer niet, wa
gunt ook vreenden graag
kunnen zien be leuk L
vanaf het wateis.
Zo denk ik r ook ovel
Parmentier rnt zijn
langsvaart, groten we
vriendelijk. Mar als df
roepsvaart nu bgint te di
dat de particubren maa
moeten, te begiinen bij d<
te Singel, worlt dat a
koek. In dat geal zou ih
gen: weg met beroep;
op de Leidse siigels. Wej
die slordig geshilderde
staltige schuiten
Ik hoop dat heren
den, want het derliefst
toch om samen/reedzaa
vriendschappelijlvan de
wateren te genietn.
igo van
Naar aanleiding van uw kran
tenartikelen met betrekking tot
het optreden van een 'paar'
muzikanten op de stoep van de
Hartebrugkerk doe ik u hiermee
mijn verslag toekomen.
'Het gaat ons om de bood
schap', zeiden de muzikanten.
Wel, de 'boodschap' was niet
te verstaan. Met de kennelijke
limiet van 85 decibellen wordt
keiharde muziek tegen de ge
vels geslingerd en weerkaatst
tussen Mare, Haarlemmerstraat
en Stille Mare, waar wij op een
terrasje zitten. Het publiek blijft
staan: hier wordt wat opge
bouwd door een 'paar' mensen
(een stuk of vijftien): geweldige
boxen, gitaren, drumstel, er
gaat iets gebeuren. 'Test, test',
en jawel, na enige tijd dringt
het muzikale geweld zich tegen
de omringende gevels op, en
tussen het overstelpende la
waai: de naam van JHWH! Na
een eerste ergernis word je
nieuwsgierig, er gaat iets dagen:
belangstellend kijk je naar het
hele gebeuren, er blijken vele
jongeren rond te lopen met re
clamefolders. Zodra duidelijk
wordt waarom et ei{
gaat, druipt het pbliek e
heeft geen belanjtelling
een knetterende scha
god (voor mij: eenloek).
We zijn getuige mi de
te mevrouw uit ee wink
de overkant. Ze tret de
uit de generator. Dappi
loopt niet weg, mar ze]
ze ervan vindt. Zifieeft
zó kun je geen klaren te
staan.
We gaan naar tinne I
Hartebrugkerk. Oa;, tja,™
muziek, (daar leamei
voor), maar wel mesen
vriendelijk en opnhar
woord staan (ze zij nie
of doen niet moeijk, v~
schuldigen zich voi
en vertellen over ht ko<
binnenkort naar Roie g!
restauratie, akoestie, en
naam JHWH hoeft iet i
vallen. We banen on w<
weg naar buiten me eei
gevoel, het is tóch :en
Het vrijmoedig bekritiseren van func
tionarissen door het universiteitsblad
Mare wordt ingeperkt. Hierover is
door professor Andeweg (politicolo
gie) advies gegeven. Reeds enige jaren
geleden beperkte hij als dekaan de
protesten van studenten tegen de be
handeling die prefessor Diekstra
moest ondergaan en die op de inter
net 'site' CARE werden uitgebracht.
In het Leidsch Dag-
blad van 12 augustus
veronderstelt Jetty
de Zwan dat het
universiteitsbestuur zich met ja-knik
kers omringt en dat de kritische gelui
den nu naai- de dagbladpers zullen
verhuizen. In beperkte mate heeft dit
volgens haai- ervaring reeds plaatsge
vonden. Het is toch niet waarschijnlijk
dat het LD de kritische functie van
Mare op enige schaal kan overnemen,
want de volgende stap in de ontwik
keling van de verzakelijking van de
universiteit zal zijn, dat medewerkers,
zonder voorafgaande toestemming
van het bestuur, worden afgeremd in
de pers te publiceren. Zoals dat in het
bedrijfsleven al gebruikelijk is.
Overigens was de laatste vijftien jaar
de bijdrage van zogenaamde 'schrij
vende lezers' aan Mare reeds zeer ma
tig. Het blad werd voor negentig pro
cent gevuld door beroeps-redacteu
ren, in dienst van de
universiteit. Dit laat-
0PINIE ste wordt over het
hoofd gezien door
A. Rörsch is emeritus
hoogleraar aan de Universiteit
Leiden. Hij schreef een opinie
over de beperkingen die het
universiteitsbestuur het blad
Mare oplegt. De
studentenverenigingen
moeten de handschoen
opnemen en een
onafhankelijk blad beginnen,
vindt hij.
hen die bezwaar maken tegen de in
perking van de kritische geluiden die
het blad pleegt voort te brengen. Bin
nen de academie neemt de pers niet
dezelfde positie in als de dagbladpers
in de burger-maatschappij. De jour
nalisten van het LD zijn niet in dienst
van burgemeester en wethuders van
Leiden of de regering. De redacteuren
van een bedrijfsblad zoals Mare, zijn
wél in dienst van hun bestuurders en
dat maakt enig verschil.
De redacteuren van de universiteits
bladen kregen hun onafhankelijke po
sitie toebedeeld in het verlengde van
de zogenaamde democratiserings-re-
volutie in 1968/1969. Deze ontwikke
ling is onlangs met een nieuwe wet op
het hoger onderwijs teruggedraaid.
Men dient het terugschroeven van de
vrijheid van de universitaire pers in
dit licht te bezien. De kritische gelui
den van studenten, die feitelijk 'klant'
zijn van de universiteit, mogen niet
met die van de werknemers bij de in
stelling worden verward.
Lang vóór 1968 was er al een echte
studentenpers, die niet door beroeps
redacteuren werd bemand en daar
door een strikt onafhankelijke positie
had. Deze bestond uit de bladen van
de studentenverenigingen, bijvoor
beeld 'De Spiegel' in Delft, 'De Virtus'
in Leiden en 'Propria Cures' in Am
sterdam. Vooral laatstgenoemde was
van hoog literair en satirisch niveau.
Deze bladen zijn er nog steeds, maar
na 1968 verloren zij invloed omdat de
'beroeps'-universiteitsbladen de be
schikking kregen over ruimere finan
ciële middelen dan de (kleinere) stu
dentenverenigingen konden opbren
gen.
Geen zitplaats kunnen
bemachtigen in de trein?
Geld terug. Vertraging die
oploopt tot tientallen
minuten? Ook geld terug.
Wie een kaartje koopt,
verwacht een fatsoenlijke
treinreis. Een ruime
meerderheid van de
Tweede Kamer vindt dan
ook dat de NS maar eens
aan kwaliteitsgarantie
moet gaan doen. Eerlijk is
eerlijk, toch? Of is deze
rechtvaardigheid
onuitvoerbaar?
G. Aarts, medewerker van Rij
wielstalling Lammenschans:
,,Ik krijg hier soms scheldende
mensen, omdat hun trein ver
traging heeft. Die pakken dan
maar de fiets naar Alphen. De
fiets, écht waar. Het voorstel
van de Tweede Kamer is na
tuurlijk terecht. Je betaalt voor
vervoer, dus je verwacht dat er
iets tegenover staat. Als je dan
moet staan, dat kan niet. Of wij
schadevergoeding geven als je
fiets is gestolen? Jawel, maar
dat is niet veel - de stalling is ei
gendom van de NS. Als hier je
motorfiets van 20.000 gulden
gestolen wordt, krijg je maar
3.000 gulden terug. Dat is toch
bezopen?"
M. Jonker, woordvoerder van
de NS: „Aardig idee hoor, maar
praktisch onuitvoerbaar. Trou
wens je koopt geen zitbewijs,
maar een vervoerbewijs. Dat
staat in de Algemene Voorwaar
den. We hebben verleden jaar,
toen het duidelijk werd dat wij
tien jaar concessie op het Ne
derlandse spoorwegnet zouden
krijgen, onmiddellijk een be
stelling van een miljard gulden
aan materieel gedaan. Maar ja,
je trekt geen trein uit het schap
van de supermarkt. Zo'n bestel
ling duurt drie vier jaar. Of ik
zelf treinreiziger ben? Ja, elke
dag rijd ik van Vught naar
Utrecht. Het komt soms voor
dat ik moet staan, da's waar.
Het afgelopen jaar ben ik drie
maal met de auto geweest en
heb toen driemaal anderhalf
uur echt vet in de file gestaan."
De machinist van de trein
naar Schiphol, die maandag
middag exact op tijd vanaf Lei
den Centraal vertrekt: ,,Ik reis
heel weinig met de trein, behal
ve als ik werk natuurlijk. Meest
,,Ik las gisteren in de krant dat
de NS een tekort hebben aan
conducteuren en treinen, en
dat ze daarom bijvoorbeeld
materieel uit het buitenland
proberen te halen. Dat telt ook
mee. Als ze iets aan de volle
treinen doen, vind ik niet dat ze
ondertussen geld moeten te
ruggeven."
De lokettiste van Leiden Lam
menschans: ,,Ik zag u al vragen
stellen op het perron. Mijn re
actie: geen commentaar. Ik heb
er geen behoefte aan u mijn
persoonlijke mening te vertel
len. En nee, ik zeg ook niet of ik
vaak met de trein reis. Goede
middag."
R. Aarnoudse, nam maandag
bij hoge uitzondering de trein
omdat zijn auto in de garage
staat, en wacht nu bij Leiden
Centraal al geruime tijd op
een taxi: ,,Het is in theorie een
leuk plan, en principieel ben ik
er ook wel voor, maar in de
praktijk is het niet uitvoerbaar.
Je moet zien te splitsen wie er
staat, en wie er zit in de trein.
En dan de ene helft hun geld te
ruggeven."
H. Petersen van PSC Gerechts
Incasso Juridisch Consult
uit Leiden: ,,De bewijslast lijkt
me erg ingewikkeld. Als gedu
peerde reiziger zou je aan de
conducteur kunnen vragen of
hij op het kaartje zet dat je niet
kon zitten. Ik weet overigens
niet of er op het kaartje staat
dat de NS verplicht zijn om een
zitplaats aan te bieden. Het zou
heel goed kunnen zijn, dat al
leen vervoer gegarandeerd is. Ik
weet niet of er een rechter in
Nederland is die bij een eventu
ele claim kan besluiten dat de
NS te kort is geschoten."
B. van Eden, taxichauffeur die
voor de deur van station Lei
den Centraal op klandizie
wacht: „Geld terug als ik onder
weg een lekke band krijg? Nee,
betalen moet je altijd, voor
niets gaat de zon op. Je krijgt
twintig procent korting, dat wel,
en de klok wordt zogezegd stil
gezet. En als er een wagen in de
buurt i$, vraag ik die een passa
gier over te nemen. Maar wij
taxichauffeurs rijden meestal
op tijd. Wij hebben geen bo
venleiding, dus ook geen sto
ring. En we sodemieteren ook
niet uit de rails. Alleen de trein
taxi is vaak te laat. Maar ja, de
naam zegt het al hè."
IRENE NIEUWENHUUSE
PETER VAN EGMOND
Studenten dir
tus-hoogleraa
leren op het Rapenburg. Naast hun studie zouden zij ook moeten leren kritiek geven én ontvangen, vindt
r Rörsch. En dat kan in de redactie van een satirisch, onafhankelijk studentenblad. archieffoto hielco
Aldus rijst d e vraag of met het ver
dwijnen van de kritische universitaire
per, niet eei wedergeboorte van de
echte studen itenpers gepaard zal, en
zelfs moet ga an.
De oude stu dentenpers vervulde na
melijk een b elangrijke functie bij de
maatschappe lijke vorming. Het was
voor de schrij vers niet alleen een mid
del om zich in geschrift te leren uit
drukken, mat ir ook voor de lezers een
oefening om, redelijke (en vaak onre
delijke) kritie k te ondergaan en daar
op adequaat te leren reageren. Mijn
indruk is dat hedendaagsé ministers,
die zich nega tief uitlaten over kritiek
van "de dagbl adpers, deze leerschool
hebben gemi st. En dat zij daarna te
weinig hebbel bijgeleerd.
Het moderne communicatiemiddel
internet biedt, tegen zeer geringe kos
ten, de mogelijkheid om de klassieke
studentenpers, met een sterk satiri
sche inslag, te laten herleven. Dat het
kan werd door CARE bewezen. Dat de
humor van de schrijvers door vele
universiteits-functionarissen niet
werd gewaardeerd, wijst op een zéker
onbegrip voor de diepere betekenis
van de studentengrap met een serieu
ze achtergrond.
Als een kritische studentenpers op in
ternet herleeft, mag men wel wensen
dat de schrijvers niet anoniem zullen
blijven, zoals bij CARE het geval was.
De studenten meenden represailles
van hun leermeesters te moeten vre
zen. Dit was wellicht het meest be-
Overvolle treinen in de spits. Reizigers die moeten staan betalen dezelfde prijs als reizigers die een zitplaats hebben. Lang niet iedereen vindt i dat
terecht. foto hielco ku, pers
al pak ik de fiets. Ik heb nooit
de aanvechting mijn geld terug
te vragen als ik vertraging op
loop. Waarom niet? Omdat ik
gratis reis. En omdat ik weet
voor welke problemen de NS-
medewerkers staan. De over
heid jaagt de mensen terug in
de trein, en daar zou iets tegen
over moeten staan. Meer geld
voor materieel en infrastruc
tuur. Vooral dat laatste, want
op de spoorwegen is het net zo
druk als op de weg. Ook wij
staan vaak in de file."
E. van Kouwen, woordvoerder
van de Consumentenbond:
„We zitten momenteel met de
NS om de tafel om te komen tot
een prestatiecontract. Daarin
staat dan heel concreet wat je
als reiziger mag verwachten. Als
de NS niet aan de presta
tienorm voldoen, krijg je je geld
terug. Zoveel procent mag te
laat komen, in zoveel procent
van de gevallen mag er geen zit
plaats zijn. Dat is heel meet
baar. Het gaat bovendien om
het principe, de uitwerking
komt later wel. Ik heb er alle
vertrouwen in dat dat met de
techniek is op te lossen. Of ik
zelf met de trein reis? Nee, ik
moet bekennen dat ik een vre
selijke autofreak ben. Gaat u
dat noteren?"
Uit de Algemene Reisvoor-
waarden, zoals vermeld in de
coupés van de treinen: „In de
trein moet u in het bezit zijn
van een geldig vervoersbewijs.
Als u tijdens en na uw trein
reis géén geldig vervoersbewijs
kunt tonen, bent u de vervoers-
prijs tegen treintarief verschul
digd. Indien u bij controle niet
contant kunt betalen, moet u
zich kunnen identificeren."
Reclameplakkaat op de (overi
gens lege) groene krantenbak-
ken van Leiden Centraal: „ME
TRO - Kritiek op tekort aan zit
plaatsen in treinen - Pak hier
uw krant! - METRO"
J. Poortman, voorzitter van de
afdeling Leiden van Rover, de
belangenorganisatie voor rei
zigers in het openbaar ver
voer: „Een goed idee, maar
praktisch niet te realiseren.
Treinreizigers hebben namelijk
geen gereserveerde plaatsen zo
als een vliegtuigpassagier of een
Thalys-reiziger. Hoe kun je be
wijzen dat je niet in de trein
kon zitten? Een tijdelijke alge
mene tariefsverlaging van vijf a
tien procent is wel mogelijk. Dit
moet dan tot het moment d< it
het materieel en het persom el
van de NS weer op sterkte zij jn,
want dat zijn de twee knelpu n-
ten. Alleen de krapte op de aj r-
beidsmarkt is de NS niet aan te
rekenen, en wat het materiee 1
betreft kun je beter naar de
overheid wijzen. Want die b.:eft
de NS tot eind verleden jaai in
onzekerheid gelaten over d<
privatisering. Toen de NS z< liker
wisten dat ze het kernnet
mochten blijven berijden, f lob
ben zij nog dezelfde dag de or
ders voor nieuw materieel c (ie
deur uitgedaan. Hen nu ver wij
ten dat ze niet voldoende tr ti-
nen hebben, is niet eerlijk."
M. van Iterson, pr-medewe irk-
ster van het stedelijk muse inm
De Lakenhal, staat te wach ten
op de trein richting Utrech t
treurenswaardige in deze affaire.
Hoewel het past tij de
van de universitet dat het
Mare tot een puur 'public relati
orgaan omvormt, mist men bij i
ontwikkeling een tredere visie oi
educatie in het omgaan met openl
kritiek.
Zo'n visie kon men van Andeweg
niet verwachten, gezien diens op
ling ten aanzien vin CARE. De
dentenvereniginger zouden alsno
handschoen kunntn opnemen
een satirische studmtenpers te c#;
herleven. Waarin he geven én het
dergaan van kritiek vordt geoefen
