Cultuur Kunst
Hier in het Mecc
kun je gas geven
Eerste selectie AKO-literatuurprij
Roman over treinkaping Wijster]
ontketent voor verschijning al re
Concertbezoekers Prince krijgen inspraa
Verrassende vondsten in Egyptische filn
Het land van de elektronische kwal
Daryl Hannah nieuwe Marilyn Monroe
WOENSDAG 30 AUGUSTUS 2000
"Afscheid van Indië' gepresenteerd
leiden In het Snoeck Hurgronjehuis in Leiden heeft Wim van
den Doel gisteren het eerste exemplaar van zijn boek 'Afscheid
van Indië' aangeboden aan prof. mr. P. Sanders, voormalig
ambtelijk secretaris van de commissie-generaal in Nederlands-
Indië. Van den Doel (1962) is als historicus verbonden aan de
Universiteit van Leiden. Van hem verschenen eerder 'Stille
nacht (1994) en 'Het rijk van Insulinde' (1996). In 'Afscheid van
Indië' geeft hij een antwoord op de vraag waarom de onafhan
kelijkheid van Indië zo moeizaam en geweldadig verliep. Daar
bij wordt niet alleen aandacht geschonken aan de 'grote poli
tiek', maar ook aan de lokale gebeurtenissen en het lot van de
gewone Indische en Indonesische bevolking.
Klassieker 'Heidi' opnieuw verfilmd
berlun De jeugdboekklassieker Heidi van Johanna Spyri wordt
opnieuw verfilmd. Voor de titelrol hadden zich vierhonderd
meisjes aangemeld. Daaruit is de 13-jarige Cornelia Gröschel uit
Dresden geselecteerd. De rol van haar grootvader wordt ge
speeld door Maximilian Schell. De opnamen zijn al begonnen
in Berlijn. De scènes in de bergen worden in Zwitserland opge
nomen. Het is de bedoeling dat de film komend voorjaar in pre
mière gaat.
Artiesten boos over gage Oasis
londen Artiesten op het Britse Carling Weekend muziekfestival
zijn kwaad over het bedrag dat de Britse groep Oasis heeft ont
vangen voor haar optreden. De kosten voor het binnenhalen
van de superband waren zo hoog dat er geen drank en eten
meer afkon voor de andere artiesten. Oasis kreeg ruim 3,5 mil
joen gulden voor haar aanwezigheid afgelopen weekeinde. De
overige deelnemers aan het festival vinden dat ze slecht zijn be
handeld. Volgens hen ging het de organisatoren alleen maar om
Oasis.
Glorie van de Gouden Eeuw een topper
Amsterdam Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft gisteren de
500.000ste bezoeker voor de jubileumtentoonstelling De Glorie
van de Gouden Eeuw ontvangen. Hiermee lijkt dit unieke over
zicht van de Nederlandse kunst uit de zeventiende eeuw de best
bezochte expositie van het Rijksmuseum te worden. De ten
toonstelling. die in april begon, is nog tot 17 september te zien.
Het museum verwacht uiteindelijk op een kleine 600.000 bezoe
kers te komen. Van de bijbehorende catalogus zijn inmiddels
30.000 exemplaren verkocht. Van de begeleidende audio tour
ruim 50.000.
Gemeentearchief krijgt sportaffiches
Amsterdam Het Olympisch Stadion in Amsterdam heeft giste
ren een collectie van ruim achthonderd affiches overgedragen
aan het Gemeentearchief. De affiches geven een goed overzicht
van de vele sportevenementen en manifestaties vanaf de op
richting van het Olympisch Stadion in 1928 tot aan de jaren
tachtig. De platen vertellen in beeld de geschiedenis van de
sport in de hoofdstad. Van voetbal, rugby, atletiek en honkbal
tot paardrij- en wielerwedstrijden. Een aanzienlijk deel van de
verzameling wordt ingenomen door de 'thuisclub' Blauw Wit.
Ook zijn er affiches van kinderfeesten uit de jaren vijftig en van
de evangelist Billy Graham.
Directeur Bolsjoi-theater ontslagen
moskou President Vladimir Poetin van Rusland heeft artistiek
directeur Vladimir Vassiljev van het Bolsjoi-theater in Moskou
per decreet ontslagen. Het ontslag van Vassiljev werd verwacht.
Onder zijn leiding heeft het artistiek niveau van Ruslands be
kendste theater nooit het hoge peil van het verleden gehaald.
De producties van het Bolsjoi blijven niet alleen ver achter bij
wat theaters in het buitenland laten zien, maar halen ook niet
het niveau in andere Russische theaters als het Marjinski in Sint
Petersburg. Vassiljev vervulde zijn functie bij het Bolsjoi sinds
maart 1995.
Niki de Saint Phalle schenkt kunst
hannover De Franse kunstenares Niki de Saint Phalle heeft het
Sprengel Museum in Hannover ruim driehonderd van haar
kunstwerken geschonken. De directeur van het museum zei gis
teren dat de schenking een meevaller is voor alle kunstliefheb
bers. Vanaf 19 november laat het museum de kunstwerken zien
in een speciale tentoonstelling die 'La Fête, de schenking van
Niki de Saint Phalle' heet. De 69-jarige kunstenares heeft Han
nover uitgekozen, omdat ze zich zeer verbonden voelt met de
stad. Door haar rondborstige en zinnelijke Nana-figuren ver
kreeg Niki de Saint Phalle wereldroem.
Aïda, operaspektakel in Maastricht
maastricht
jos frusch
Een operaproductie vol super
latieven. Een toneeloppervlakte
van 980 vierkante meter, ver
deeld over vier niveaus, met
daarop een tempelcomplex met
indrukwekkende zuilen. In to
taal 320 solisten, musici, koor
leden, dansers en figuranten,
die worden ondersteund door
70 technici, kleedsters en coif
feurs. Een speciaal gebouwde
tribune die plaats biedt aan
5000 toeschouwers. Aïda, de
nieuwe operaproductie in het
Mecc in Maastricht, belooft
vrijdag een groots spektakel te
worden.
Het is de derde opeenvolgen
de keer dat de Opera van Luik
het operaseizoen in het Mecc in
Maastricht opent. Er is een tra
ditie aan het ontstaan in Maas
tricht, die aan de uitstraling van
de stad een nieuwe, kunstzinni
ge dimensie moet toevoegen.
Als de levensvatbaarheid blijkt
en het initiatief breed wordt ge
dragen, dan is het zelfs niet on
denkbaar dat het evenement
wordt uitgebreid met concerten
en workshops, zodat een festi
val a la Salzburg ontstaat. Dat
denkt Ed Rasquin, al richt de
Maastrichtse dirigent zijn aan
dacht dezer dagen vooral op de
partituur van Aïda. Want hij is
uitverkoren om twee van de vijf
voorstellingen van Verdi's ope
ra - beide op zaterdagavond -
te leiden.
„Een cadeautje dat hij heeft
verdiend," vindt Friederich
Pleyer, de chef-dirigent van de
Luikse Opera en muzikaal lei
der van de productie in het
Mecc. De Oostenrijkse dirigent
werkt al jaren samen met de
Maastrichtse musicus, die in
Luik chef des coeurs - de eind
verantwoordelijke voor het koor
- is en nu voor het eerst in zijn
geboorteplaats een opera leidt.
„Dat geeft toch wel een speciaal
gevoel," vertelt Rasquin.
Hij is een echte Verdi-liefheb-
ber, dus wat dat betreft is deze
opera bij hem in goede handen.
„Het hele spectrum van mense
lijke gevoelens spreekt me aan.
Haat, liefde, passie, wreedheid,
tederheid; het speelt allemaal
een rol. Die contrasten worden
muzikaal prachtig uitgewerkt."
Friederich Pleyer treedt voor
de derde keer aan in het Mecc.
Hij vindt de locatie een hele
verbetering ten opzichte van
het Palais des Sports in Luik,
waar zijn gezelschap vroeger al
tijd het seizoen opende. Hij di
rigeerde Aïda vorig seizoen al in
het eigen theater in Luik en ver
wacht niet dat hij veel hoeft aan
te passen. „In het theater moet
je oppassen met de geluids
sterkte, hier kun je gas geven."
De Oostenrijker vindt de keu
ze van Aïda uitstekend. Beter
dan vorig jaar toen de intieme
Traviata (ook van Verdi) op het
programma stond. „Je moet
hier spektakel brengen, dat ver
wacht het publiek van je. Het is
niet een echt operapubliek dat
hier naartoe komt, het is be
langrijk dat er actie is op het to
neel; dat er wat gebeurt. Het
koor moet een flinke rol heb
ben."
De Oostenrijker, die jaren
lang als dirigent verbonden was
aan de gerenommeerde Wiener
Staatsoper, heeft een reputatie
opgebouwd als 'zangersvrien-
delijke' dirigent. „Zangers vin
den het prettig om met mij te
werken. Dat heeft met mijn
achtergrond te maken. Ik adem
altijd met de zangers. Er zijn
weinig dirigenten die dat
doen."
Hij heeft een bijzondere band
met Aïda, die hij een van Ver
di's rijpste werken noemt. „Op
25 december 1971 heb ik in
Hamburg een galavoorstelling
gedirigeerd ter gelegenheid van
de honderdste verjaardag van
de opera. Aïda heeft sindsdien
een bijzondere plaats in mijn
hart." Hij verwacht geen pro
blemen nu hij de muzikale lei
ding twee keer aan een collega
gaat overdragen. „We hebben
ongeveer dezelfde smaak, de
zelfde opvatting. Bovendien
hebben we beiden onze eigen
bezetting van de hoofdrollen.
Er zijn voldoende repetities om
met je eigen cast te werken."
Hij heeft hard gerepeteerd
met het immense koor, dat is
samengesteld uit zangers van
het eigen koor van de Luikse
opera, van het Kerkraadse man
nenkoor St. Lambertus en stu
denten van het Maastrichts
conservatorium. „Het vergt tijd
om van zo'n groot gezelschap
een homogene groep te ma
ken."
Aïda wordt vijf keer uitge
voerd in het Mecc: op 1, 2, 8 en
9 september vanaf 20.00 uur en
op 3 september vanaf 16.00
uur. De sopranen Melania Isar
en Laura Niculescu (beiden uit
Roemenië) zingen afwisselend
de titelrol. De rol van Amnéris
wordt ingevuld door de mezzo
sopranen Stefania Toczyska en
Mariana Cioromila. De Ameri
kaanse tenor Antonio Nagore
en de Spanjaard Miguel Olano
spelen en zingen Radames. De
kleinere rollen zijn toebedeeld
aan de Fransman Alain Fonda-
ry (Amonasro), en de Maas
trichtse bas Leonard Graus (Ko
ning). Direct voorafgaande aan
de voorstellingen geeft Len van
Schaik een korte introductie op
het werk.
Toegangskaarten voor Aïda
zijn verkrijgbaar via 043-
3505555 (Uitbalie) of 043-
3280878 (WV Maastricht).
De jury van de AKO-literatuur-
prijs 2000 heeft uit 270 Neder
landse boeken de eerste selectie
(longlist) van 25 titels samenge
steld. Bij die kanshebbers voor
een plaats bij de genomineer
den (shortlist), zitten veel oud
gedienden.
Zo zijn J. Bernlef ('Boy'),
Remco Campert ('Als in een
droom'), Renate Dorrestein
('Het geheim van de schrijver')
en Doeschka Meijsing ('De
tweede man') genomineerd.
Charlotte Mutsaers, winnares
van de Constantijn Huygens
Prijs van dit jaar, is vertegen
woordigd met haar boek 'Zee-
pijn'.
De nominaties worden begin
oktober bekendgemaakt. Daar
uit kiest de jury, onder leiding
van Wilfried Martens, de uitein
delijke winnaar. Ook Amon
Grunberg ('Fantoon
Maarten Asscher ('De ver
ling'), Thomas Roosen
('Publieke werken') en F
Peper ('Dooi') maken kar
op de shortlist te komen.
Vorig jaar won Karei C
van Loon met het boek 'D
sievrucht' de prijs, die toe
Generale Bank Literatui
heette. De winnaar krijf
bedrag van 100.000 guide
prijsuitreiking is op 29 okt
Een binnenkort te verschijnen
boek over de eerste treinka
ping door Molukkers in 1975
heeft nu al tot een rel geleid.
Voor zijn boek 'Martin, 2-14
december 1975' putte schrijver
Jelte van der Kooi uit Odoorn
uit tot nu toe geheime politie
dossiers. De regiopolitie Dren
the wil nu nagaan of de auteur
wel 'mag en kan beschikken'
over die vertrouwelijke docu
menten. Volgens een politie
woordvoerder wordt nog niet
aan een verbod op het boek
gedacht.
De auteur erfde de dossiers
van zijn vader, die deel uit
maakte van het rechercheteam
dat de treinkaping een kwart
eeuw geleden afwikkelde. De
schrijver baseerde 'Martin'
voor een groot deel op alle
processen-verbaal, die het re
chercheteam opstelde na af
loop van de treinkaping door
zeven jonge Zuid-Molukse
jongeren. De gijzeling kostte
drie gegijzelden het leven.
„Onze juridische mensen
bekijken of het in bezit hebben
van die dossiers strafbaar is of
niet", aldus de politiewoord
voerder. „Wij vinden het op
zijn zachtst gezegd vreemd dat
mensen een compleet proces
verbaal als persoonlijk archief
in huis hebben. De privacy van
mensen en de vertrouwelijk
heid van gevoelige zaken kan
in het geding zijn."
Oud-hoofdredacteur Ger Va
ders van het Nieuwsblacc
het Noorden, die destijd;
van de gegijzelden was 1
ook boek over publice r
kreeg indertijd zelfs zijn
proces-verbaal niet mee.
beschouwde dat toen nog1
als staatsgeheimen. Een n
om die dossiers nu nog b
de openbaarheid te houc
wellicht omdat er nietl
ter bestrijding van terro
in voorkomen."
Van der Kooi zelf reagei
coniek op het aangekon
politieonderzoek. „Mijn
heeft het dossier in 1976
naar huis gekregen va
hoogste baas van de Rijk 5
tie in Drenthe, districts
mandant Bergsma. Ik kar
noods de politie zijn
nog wel even laten zien."
hamburg Prince wil bij de wereldtoernee, die in si l
ber begint, tal van nieuwe snufjes uitpr(£
Muzikant Prince laat bij zijn komende toernee Zo heeft hij aangekondigd de concerten al li
bezoekers ter plaatse beslissen welke liedjes hij geven. Met behulp van moderne nog gil
speelt. Op veertig zitplaatsen wordt een elektro- technieken zal 'his royal badness' alle instiu
nisch apparaatje bevestigd, waarmee gasten hun ten zelf bespelen, zo staat te lezen op zijn >1
voorkeur kenbaar kunnen maken. te.
film recensie
maarten baanders
Egyptische films op Koptologen Congres Universiteit Lei
den, LAKtheater, 29/8.
Twee Egyptische films, die eigenlijk nog
niet officieel in Nederland zijn uitgebracht,
brachten afwisseling na de stortvloed van
lezingen en discussies op het Koptologen
Congres deze week aan de Universiteit Lei
den. Het congres is sterk historisch gericht
en deze films moesten iets laten zien van
het moderne leven van de Kopten, een oer
oude christelijke minderheid in Egypte.
Dat die christelijke groep niet om de con
frontatie met de moderne tijd heen kan,
blijkt in 'The Mothèr of Light and her
Daughters' van Viola Shafik. Een vrouwelij
ke regisseur is niet alledaags in Egypte. De
film gaat over hoe Koptische vrouwen zich
vernieuwen, terwijl ze toch hun religieuze
traditie trouw blijven. Die verwevenheid
komt op een spontane en sympatieke ma
nier tot haar recht, dankzij een documen-
taire-achtige aanpak zonder opsmuk. Al
leen de vrouwen zijn aan het woord, com
mentaar is niet nodig.
Prachtig is het zoals ze praten over Ma
ria, die jaarlijks verschijnt op een feestdag.
Ze vereren haar als hun moeder, ze praten
vol vuur over haar en onder haar bescher
ming emanciperen ze zich. Universitair on
derwijs en een carrière liggen in het bereik
van moderne vrouwen, hoewel de omge
ving dat moeilijk kan accepteren.
'Fallen Angels Paradise' is een speelfilm
van Moustafa Zekri. Hoewel hier een Kopti
sche familie een rol speelt, is dit zeker geen
Koptische film. Een man in een milieu van
drank, hoeren en drugs sterft te midden
van zijn gokkende vrienden. Hij blijkt oor
spronkelijk een keurig net, Koptisch gezin
gehad te hebben, dat hij heeft verruild voor
een zwervend bestaan. Wie mag zich over
het stoffelijk overschot ontfermen: zijn fa
milie of zijn vrienden?
Zekri laat op een fantasierijke manier
zien hoe mensen met de dode omgaan als
of hij nog een levende is. Hoewel de ai
stijl voor Nederlandse begrippen er;
drukkelijk is, met wel erg schreeuw
liederlijke onderwereldfiguren, weet
toch op een gevoelige manier over te
gen wat die hoeren, gokkers en dealei
de dode verbindt. Het eind, waarin z
uitgelaten autorit met de dode doo
eindeloze tunnel maken, heeft visie
kracht. Liefde en dood zijn rauw en zi
remmingen verenigd in die voortra:
auto.
In de nette familie van de dode zijn
genstellingen ook wat sterk aangeze
moeder, van wie de dode destijds is w
lopen, is wel heel erg koud. De docht
per se een nette begrafenis regelen. 1
dan ook niet goed te volgen is waart
ineens sympathie heeft voor zijn smc
ge vrienden en het toelaat dat ze het
lijk overschot meenemen. Maar wat in
len Angels Paradise' overheerst, zijn d
rassende vondsten en de mooie hum|
sche details.
i
Sumo, aikido, origami. In het kader van vier
eeuwen betrekkingen is 2000 uitgeroepen tot
Japanjaar. Een uitgelezen moment om een
aantal typisch Japanse cultuuruitingen eens
kort onder de loep te nemen. In aflevering 21:
elektronische speeltjes.
Heeft in Nederland een beetje snelle jongen zijn
mond vol over WAP, in Japan is een veel snellere
variant als i-mode al niets bijzonders meer. Een
groot Japans bedrijf biedt deze service voor mobiel
internetten al geruime tijd aan haar ruim zes mil
joen abonnees. En dagelijks komen daar nog onge
veer veertigduizend nieuwe klanten bij. Japanners
die op straat, in de metro of de trein minutenlang
gebiologeerd naar het beeldschermpje van hun
'mobi' staren zijn hier eerder
regel dan uitzondering.
^De klanten krijgen een eigen
e-mailadres en kunnen dui
zenden internetpagina's gra
tis bezoeken. Maar behalve
communicatiemiddel zijn de
mobieltje, zoals zoveel elek
tronische gadgets, ook een
statussymbool en modearti
kel. Meisjes hangen hun roze
en zilveren mobieltje, vorm
gegeven als een sierraad, om
hun pols en zakenmensen
zorgen dat het koordje van
hun design-telefoontje goed
zichtbaar uit een borstzakje
hangt.
Als het om elektronica gaat,
is Japan wereldwijd de abso
lute koploper. De fascinatie
van Japanners voor techno
logische snufjes is grenze
loos. Een obsessie die zich
niet alleen laat verklaren
door hun economische af
hankelijkheid van technolo-
gische innovaties. Want of
het nu om mobieltjes, spel
computers of elektronische speeltjes - gadgets -
gaat, in het Land van de Rijzende Zon hebben ze
het snelste, geavanceerdste en niet te vergeten het
gekste. Speeltjes als de Tamagotchi en de Furbi
kunnen alleen in Japan zijn uitgevonden, het elek
tronische circus kent hier geen grenzen.
Zo introduceerde Sony vorig jaar het robothondje
Aibo op de Japanse markt. Binnen twintig minuten
waren alle drieduizend exemplaren verkocht. Het
hondje heeft zijn eigen 'emoties' en 'instincten', die
hij gedurende zijn eindeloze leventje verder ont
wikkelt door interactie met mensen. Met zijn knip
perende ogen, elektronisch geblaf en kwispelende
staart laat Aibo zijn baasje weten hoe hij zich voelt.
z
O
u
O
O
O
N
y
j
O
O
z
10
Robothondje Dog.Com kan blaffen en praten in het Japans. foto »ap» katsumi kasahara
Is hij boos, dan valt er geen land mee te bezeilen, is
hij blij dan doet hij zijn favoriete trucje. Inmiddels
hebben andere Japanse elektronicaconcerns zich
ook al op de markt van de robotbeestjes gestort. Zo
lanceert het bedrijf Tomy's Robot in november een
robothondje dat luistert naar de naam 'Dog.com'.
Maar het kan altijd gekker. De Japanse fabrikant
Takara begint binnenkort met de verkoop van ro-
botkreeften, robotkrabben en robotvissen. En de
echte liefhebber laat voor een kleine vijfhonderd
gulden een door zonne-energie aangedreven kwal
door zijn aquarium zwemmen. Het zal ongetwijfeld
niet lang meer duren voordat deze elektronische
diertjes ook Europa bereiken.
Wellicht gevolgd door de robot-sumotoemooien,
die in Japan al jarenlang razend populair zijn. Tij
dens deze grootschalige evenementen komen ro
botbouwers uit heel Japan bijeen om hun afstand-
bestuurde, elektronische kameraadjes met elkaar te
laten worstelen. Maar misschien moet je voor dit
soort hobby's toch de elektronica-obsessie van de
Japanners delen.
Wie kennis wil maken met een stukje exclusieve Ja
panse techniek kan op dinsdag 12 september in het
Centrum Beeldende Kunst (CBK, Hooglandse Kerk-
gracht 19 in Leiden) terecht. Daar geeft het Japanse
bedrijf Bussan Creative Corporation een demon
stratie van bijzonder vormgegeven, technisch zeer
geavanceerde (en zeer prijzige) speakers. Gasten,
die zich voor 4 september aanmelden bij het CBK
(tel. 071-5165369). kunnen hun favoriete cd meene
men.
lesley grieten
rody van der pols
londen Actrice Daryl Hannah, bekend als de meermin in de film 'Splash', stapt in de voetsporen van Marilyn Monroe. De 39-jarige filmsti
gaat op het toneel van Londen de rol vertolken die Monroe destijds gestalte gaf in de klassieke komedie 'The seven year itch'. Het stuk is ei
nieuwe West End-versie van het toneelstuk waarop de film uit 1955 was gebaseerd. foto
