ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
P
Xtc:
een onstuitbare
epidemie
ZATERDAG 19 AUGUSTUS 2000
sterdamse groothandelaar in xtc, bekend als
'De professor', die onlangs 4,5 jaar cel kreeg.
Niet voor de handel in xtc, een aanklacht die
niet haalbaar bleek, maar wel voor een berg
andere delicten als het verhandelen van de
chemicaliën waarmee de peppillen kunnen
worden gemaakt.
Pieters onderzoekt nu de mogelijkheid om
een fabrikant van op de pillen gedrukte
stempels te vervolgen. Sommige pillenma-
kers, zoals die van de 'Mitsubishi-pil', onder
scheiden zich door hun tabletten te voorzien
van gepatenteerde logo's als een soort kwali
teitskeurmerk. „Als de rechter in Rotterdam
dit najaar ook vindt dat dit niet mag, geeft
ons dat een nieuw wapen in handen. Dan
kunnen we makers en handelaren achter pil
len met bekende logo's ook auteursrechtelijk
vervolgen. Door een optelsom van aanklach
ten kunnen we xtc-criminelen uiteindelijk
zestien jaar en in sommige gevallen zelfs
twintig jaar cel bezorgen, plus ettelijke mil
joenen guldens boete."
De ferme taal en huizenhoge ambities lei
den vooralsnog niet tot hele volksstammen
xtc-criminelen achter de tralies. Bruggeman
weet wel waarom. „De pakkans is gewoon
ontzettend klein", zegt de adjunct-directeur
van Europol. Hij wijst op het enorm versnip
perde wereldje van producenten, van wie
een kwart thuis xtc maakt in zogenoemde
kitchenlabs. Daarnaast wemelt het van de
'losse' toeleveranciers, handelaren, tussen
personen en koeriers.
Een ander probleem is dat Nederland vaak
geen verdragen heeft met landen in Oost-Eu
ropa, l^atijns-Amerika en Oost-Azië. In deze
regio's staat de strijd tegen xtc nog in de kin
derschoenen. Neem Maleisië, waar de politie
onlangs meldde dat een lokale bende via in
ternet xtc aan de man brengt. „De doodstraf
daar is voor ons een belemmering om mee te
werken. Criminelen weten dat", zegt Pieters,
die verwacht dat het nauwelijks controleer
bare internet in de toekomst een enorme im
puls zal geven aan de wereldwijde xtc-han-
del.
Vergrijzing
Toxicoloog prof. dr. Freek de Wolff vindt de
verhalen over de uitdijende xtc-epidemie
ongelooflijk verontrustend. Hij verwacht net
als Europol dat er de komende jaren wereld
wijd waarschijnlijk honderden xtc-doden
zullen vallen. Daarnaast slaat De Wolff, ge-
tuige-deskundige in menige xtc-rechtszaak,
alarm over de gezondheidseffecten op lange
re termijn.
„We lijken met zijn allen vooral ongerust
over de acute risico's van xtc, zoals uitdro
ging en oververhitting van het lichaam tot
boven de veertig graden celsius, om nog
maar te zwijgen over de risico's van vervuil
de pillen. Maar er is veel meer om je onge
rust over te maken."
De Wolff wijst op de vijftien Nederlandse
doden die de afgelopen jaren aantoonbaar
overleden als gevolg van xtc-gebruik. Maar
volgens hem heeft de peppil bij een aanzien
lijk groter aantal sterfgevallen een rol ge
speeld. Hier is veelal sprake van 'multi-ge-
bruik', waarbij naast xtc ook andere drugs
worden ingenomen. Bekend is de steeds va
ker gesignaleerde combinatie van cocaïne en
xtc. „Daar ontploft je hoofd zo ongeveer
van", zegt Pieters.
Alleen pure xtc is echter niet minder ge
vaarlijk. „Er zijn aanwijzingen dat gebruik
daarvan op termijn leidt tot blijvende schade
aan het zenuwstelsel", zegt Freek de Wolff,
klinisch en forensisch toxicoloog van het
Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)
en het Amsterdams Medisch Centrum
(AMC). Hij wijst op het gevaar van een
'angstwekkende xtc-vergrijzing' in Neder
land als de 250.000 wekelijkse gebruikers van
nu over tien, twintig jaar last krijgen van her
senletsel.
„Er is een groot risico op aandoeningen
als geheugenverlies en stemmingsstoornis
sen, zoals depressiviteit die niet meer met
antidepressiva is te behandelen. We maken
ons nu zorgen om alle ellende die wordt ver
oorzaakt door roken en alcohol. Maar xtc-
aandoeningen bij ex-gebruikers kunnen
straks wereldwijd óók miljoenen mensen
treffen. En behalve veel leed betekent dat
een miljardenaanslag op de budgetten voor
gezondheidszorg, om nog maar te zwijgen
van de economische schade door ziektever
zuim en grote aantallen arbeidsongeschik
ten."
Imago
De gezondheidsrisico's lijken maar niet door
te dringen tot de gebruikers, die met pillen
achter de kiezen tot wel veertig uur aan één
stuk kunnen feesten. „Xtc heeft nog altijd
een weinig afschrikwekkend imago", zegt
Bruggeman. „Jongeren geloven erin. Hun
idolen' gebruiken het en een pilletje oogt
cleaner dan bijvoorbeeld een heroïnespuit.
Xtc past in deze tijd, waarin ook vitamines
en mineralen uit een potje komen: we leven
nu eenmaal in een pillenmaatschappij."
Een bij voorbaat verloren strijd? „Op een
internationale xtc-bijeenkomst, vorige week
in het Amerikaanse Arlington, heb ik open
lijk mijn grote twijfels geuit over de beheers
baarheid van xtc zonder wereldwijde aan
pak", zegt de Bossche officier van justitie
Guus Bos. „Maar we zullen voortdurend
moeten blijven optreden om zo veel moge
lijk te voorkomen dat er nieuwe doden val
len. We kunnen niet accepteren dat crimine
len de dienst uit gaan maken en er maffia
toestanden ontstaan."
Zijn collega Pieters wil met de xtc-strijd
vooral potentiële gebruikers, producenten
en handelaren afschrikken. De USD-baas:
„Als we niks doen. blijft de verleiding om er
in te stappen groot. Waar het om gaat, is dat
je net als in de Middeleeuwen af en toe een
grote jongen oppakt en ophangt voor de
stadspoort. Dat werkt."
CARLO NIJVEEN
FERDI SCHROOTEN
ierland als xtc-walhalla. De laboratoria voor 'de house-pil'
ieten als paddestoelen uit de grond, de producten vliegen de
wereld over. Het pepmiddel is te maken tegen weinig kosten
met weinig kennis van zaken. Met behulp van de landelijke
wingseenheid USD werden vorig jaar in Nederland 36 xtc-
jratoria opgerold. Het gevaar van xtc tekent zich regelmatig
met berichten over dodelijke slachtoffers. Dat aantal zal
eldwijd verontrustend toenemen, voorspellen deskundigen.
r dreigt het gevaar van een angstivekkende xtc-vergrijzing.
bij opgeteld, gaat die 'straatwaarde' in de
richting van een half miljard. „Maar als je
meerekent wat we niet pakken, dan gaat het
waarschijnlijk om vele miljarden."
De USD is na jaren van pionierswerk in de
xtc-bestrijding inmiddels ook een gezagheb
bend instituut buiten Nederland. „Er zijn pe
riodes dat we de hele dag vragen uit het bui
tenland moeten beantwoorden. Kun je na
gaan: bij onze oprichting in 1997 hadden we
eigenlijk alleen contact met zeven, acht lan
den in West-Europa, zoals Duitsland, België,
Frankrijk en Zweden. Vorig jaar waren het al
dertig landen, waaronder de Verenigde Sta
ten, en in de eerste helft van dit jaar zaten we
daar met ettelijke tientallen - van Australië
tot in Zuid-Amerika - alweer dik overheen."
Het blijft niet bij uitwisseling van informa
tie. „We hebben het afgelopen half jaar al
tientallen verzoeken om rechtshulp gekre
gen. USD-medewerkers doen ook mee aan
acties in het buitenland en politiemensen
van over de grens vragen ons om hier huis
zoekingen te doen en bijzondere opspo
ringsmethoden toe te passen, variërend van
het afluisteren van telefoons tot de inzet van
infiltranten in Nederland."
Pep-ambassadeurs
Xtc is allang niet meer louter een Nederlands
of West-Europees product. „In landen als de
VS en Griekenland zijn de eerste laboratoria
al opgerold", zegt Europol's Willy Brugge
man. Ook daar blijken Nederlanders vaak als
een soort ambassadeurs betrokken bij de in
troductie van xtc, eerst via import en later via
productie in het land zelf. In de VS staat xtc
door de hoge 'oranje-factor' inmiddels be
kend als 'de Heineken onder de peppillen'.
De lucratieve xtc-business wordt in toene
mende mate ingepikt door criminelen die
zich tot voor kort bezig hielden met de han
del in conventionele drugs als cocaïne, hero
ine en cannabis. Bruggeman: „Een voor
beeld daarvan is Thea Moear." Hij doelt op
de voormalige levenspartner en rechterhand
van de in 1991 geliquideerde drugsbaron
Klaas Bruinsma. De uit Amsterdam afkom
stige Moear werd onlangs gearresteerd in Pa
nama. Ze had een lading in Nederland ge
maakte xtc-pillen bij zich. De drugs waren
bestemd voor de Noord- en Zuid-Ameri
kaanse markt.
De peppil wordt door Nederlanders op tal
van manieren de wereld overgestuurd. Vorig
jaar hield de Amerikaanse douane alleen al
in Miami twintig Nederlandse xtc-koeriers
aan met kleinere partijen van hooguit enkele
duizenden pillen, vaak op hun lichaam ge
plakt of in de koffer verstopt. Dit jaar zullen
nog meer smokkelaars worden opgepakt,
verwacht Mark Bruning. Als Nederlandse
zaakgelastigde bezoekt hij opgepakte xtc-
koeriers in Amerikaanse gevangenissen.
De 'hot-spot' ligt trouwens volgens Bru
ning niet in Miami, maar in Newark bij New
York. „Daar wordt elke week wel een Neder
landse koerier opgepakt. Het zijn doorgaans
naïeve mensen, die voor zo'n tripje tussen de
twee en tien mille vangen." Om de douane
om de tuin te leiden komen de koeriers
steeds vaker via een Qmweg. Bruning:' „Bij
voorbeeld via Zwitserland of het Surinaamse
vliegveld Zanderij. In Paramaribo hebben
Nederlandse xtc-handelaren een soort distri
butiekantoor opgezet."
Daarnaast gaan vanuit Nederland geregeld
grotere partijen pillen de grens over, zoals
vorige maand twee miljoen stuks op de
luchthaven van Los Angeles onderschepte
tabletten, verpakt in onschuldig ogende han
del als videobanden en pennen.
Postpakketten
Maar heel vaak zijn het niet eens de grote,
goed georganiseerde bendes die aanzienlijke
partijen pillen naar het buitenland verzen-
'den. Dat blijkt wel uit de opmerkelijke groei
van in beslag genomen drugszendingen in
postpakketten van particulieren. In 1994
pakte de Nederlandse douane nog 'slechts'
2.078 pillen door controles bij PTT Post en
internationale koeriersdiensten. Het afgelo
pen jaar was dat met 138.132 tabletten bijna
zeventig keer zoveel. Het sterkt de opspo
ringsdiensten over de grens in hun gedach
tegang dat zo langzamerhand 'iedereen' in
Nederland xtc maakt en naar het buitenland
verstuurt. Geen enkel pakketje uit Nederland
komt inmiddels meer ongeopend op de uit
eindelijke bestemming in de VS aan, zegt
consul Bruning.
Bij koeriersdiensten als DHL en UPS kun
nen ze over de pillenhausse meepraten. „Tij
dens controles vissen we elke week wel een
paar zendingen xtc uit de post", zegt Cindy
van der Schoor van de DHL-klantenservice
in Arnhem. Daarom mogen particuliere af
zenders hun pakketjes bij afgifte niet dicht-
plakken. Dat helpt maar ten dele. De afzen
ders verzinnen steeds weer nieuwe trucs,
weet ook Pieters van de USD. „Dan stoppen
ze de pillen in legodoosjes, want dat ram
melt normaal gesproken ook al lekker."
Vaak is het juist de truc die de illegale in
houd van een pakje verraadt. Zo loopt mo
a 'mmen los
nd
eelkomt de extase na twintig mi-
opzetten, drie kwartier later
de (geestelijke) climax. Het hart
t op topsnelheid, de pupillen
wijd open en de lichaamstempe-
kan oplopen tot boven de veef
an den. De adrenaline stroomt rij-
loor de aderen.
eJ et slikken van één of meerdere
wordt in het menselijk lichaam
imaak van serotonine verhevigd,
emische stof bezorgt de gebrui-
n schier eindeloos energiek en
ekt gevoel; iedereen vindt ieder-
rdig - alle remmen gaan los.
aarin schuilt het gevaar van de
die vooral gretig door bezoe-
j an houseparty's wordt geslikt.
n at de feestganger zich onver
aar waant en onophoudelijk
wordt het lichaam uitgeput,
j is er het grote gevaar van uit-
g door het onvoldoende drin-
r P i water.
ninginnedag van dit jaar vielen
rlopig laatste xtc-doden in Ne-
Ll11 d; op een housefeest in Amster-
ggi K
tbu ezwe^en een 18-jarige jongen
120-jarige vrouw als gevolg van
erdosis.
Alarm over gezondheidseffecten op langere termijn
menteel een zaak bij de rechter over een
zending xtc voor de Verenigde Staten die bij
een koerier was aangeboden als een lading
vitaminepreparaten. „Op zich een slim idee,
maar dan moet je wel weten dat vitamine
zendingen naar de VS een speciaal stickertje
moeten hebbenzegt USD-baas Pieters
gniffelend.
De DHL-medewerkster kent zat andere
voorbeelden. „Pillen verpakt in pepernoten,
die dan stom genoeg in de zomer worden
verstuurd. Drie weken later krijgen we dan
meestal wel een telefoontje uit Amerika van
iemand die zich afvraagt waar zijn pakje is.
'Bij de politie', zeg ik dan. Van zo iemand
hoor je natuurlijk nooit meer iets."
Europols tweede man Bruggeman, die
spreekt over een 'symbolische strijd', zucht
eens diep: „We vangen alleen de stommeri
ken. De echt slimme jongens sturen de in
grediënten voor xtc-pillen afzonderlijk de
grens over. Bovendien voegen ze er allerlei
waardoor ze moeilijker zijn op te sporen
voor controleurs en speurhonden."
De opsporingsdiensten staan echter niet he
lemaal machteloos, weet USD-chef Hans
Pieters. Zijn speciale divisie voor syntheti
sche drugs, vooralsnog de enige in zijn soort
ter wereld, benut elke strohalm om handela
ren in en producenten van xtc op te sporen
en te vervolgen. Daartoe heeft de USD zich
de afgelopen jaren ontwikkeld tot een ken
niscentrum, waar elke politieman of -vrouw
terecht kan. „De xtc-expertise bij korpsen en
bij bijzondere opsporingsdiensten als doua
ne en marechaussee is daardoor enorm toe
genomen. Zelfs een diender op het platte
land kan tegenwoordig een laboratorium
ruiken."
Pieters probeert steeds weer uit te leggen
dat xtc-criminelen in Nederland, maar ook
ver daarbuiten, zeer zwaar gestraft kunnen
worden. „Maar dan moet je wel creatief met
de wetgeving omgaan." Hij wijst op een Am
n< termannen in het Friese Hegebeintum
Ki ft het ruimen van in vaten verpakt xtc-
n( Iwerd gedumpt in een dichtbegroeide
ARCHIEFFOTO GPD ROELOF STROETINGA
Een door opsporingsdiensten opgerolde klei
ne, bescheiden ruimte die diende als xtc-lab.
ARCHIEFFOTO GPD PHIL NIJHUIS
geurstofjes aan toe en veranderen ze de pil
len continu van vorm en samenstelling,
eventigduizend pillen in één uur.
Voor de grotere xtc-laboratoria in
Nederland is dat een fluitje van
nt. „De productie van xtc is voor ie-
met een beetje scheikundig vernuft
mpel. Kijk maar eens op internet, daar
complete xtc-recepten", zegt Willy
man. adjunct-directeur van Europol
Haag. „De grondstoffen en laborato-
nodigdheden zijn om de hoek te
n eenvoudig zelf te maken. We kun-
verkoop onmogelijk controleren om-
rïl immige ingrediënten ook dagelijks
"gebruikt in de schoonmaakindustrie.
geen beginnen aan."
ig indt het maar wat logisch dat de pro-
jd van en handel in xtc explosief groeien,
laken van één pil kost maar een paar
tjes, terwijl de gebruiker er in Neder-
b ïinstens een tientje voor betaalt. In
als de Verenigde Staten levert diezelf-
telfs tussen de vijftig en zestig gulden
die grote winsten maken het voor
enten en handelaren zo aantrekkelijk
luit Nederland, de afgelopen jaren hét
3( halla, de wijde wereld in te trekken,
een in New York, ook in discotheken
ig, Boedapest, Johannesburg - noem
p - duikt de partydrug steeds vaker op
isefeesten, constateert Hans Pieters.
ifficier van justitie in Den Bosch en
in het hoofd van de Unit Synthetische
(USD), de landelijke opsporingseen-
het vooral op xtc heeft voorzien. Vo-
hielp de USD 36 xtc-laboratoria, ver
ver het land, op te rollen. Bij invallen
L~ 1 in Nederland nam de politie in
vier miljoen pillen plus honder
en tientallen liters ingrediënten in
een straatwaarde van minstens
gulden. De buitenlandse in-
met een Nederlands tintje er
Vaten met grondstoffen na een inval bij een xtc-laboratorium in het Brabantse Steenbergen.
