Gerhard Richter prikkelt de fantas
Cultuur Kunst
Discussie over omstredl
dichtregel op Fries dak
Blij dat je we
terug bent!
De vloeiende beweging van sho
Straattheaterfestival Noords
hoopt tekorten weg te werkei
ir ranc
WOENSDAG 16 AUGUSTUS 2000
Boekenfeest Noordwijk
noordwukIn het bericht over het Noordwijkse Boekenfeest
zaterdag is een foutje geslopen. Het feest op Lombok heeft aan
staande zaterdag plaats en niet op 26 augustus. Op het boeken
feest van boekhandel Van der Meer en antiquariaat Moby Dick
worden van 10.00-17.00 uur duizenden boeken voor een gulden
verkocht. Ook presenteert tekenaar Hendrik van den Hoonaard
een serie afbeeldingen van Noordwijk rond 1900.
Nieuwe track van Beatles
londen De voormalige Beatle Paul McCartney heeft gisteren
aangekondigd dat er volgende week een nieuwe dance track
uitkomt met nog onbekende fragmenten van opnamesessies
van de Beatles. De mix is gemaakt door Paul McCartney en de
Welshe band Super Furry Animals. McCartney omschrijft de
track, waarop gesprekken van de Beatles tijdens opnamesessies
gemixt zijn met nog onbekend gitaarwerk, als 'een manische
Beatles single'. „Het is meer underground dan wat jullie meest
al van mij horen, maar ik neem graag de vrijheid om dit soort
dingen te doen", aldus McCartney. De mix kreeg de titel Free
Now. Free Now komt te staan op de cd The Liverpool Sound
Collage van McCartney, die de ondersteuning vormt bij een
tentoonstelling in het Tate museum in Liverpool. De cd moet
een soundtrack voorstellen bij het leven in liverpool.
Christies verkoopt voor 1,2 miljard
Amsterdam Veilinghuis Christies heeft in het eerste half jaar
van 2000 voor bijna 1,2 miljard dollar (2,8 miljard gulden) ver
kocht. Dat is een stijging van 19 procent ten opzichte van de
zelfde periode vorig jaar. Picasso's 'Nature morte aux tulipes'
bracht het meest op: bijna 70 miljoen gulden. De categorieën
negentiende en twintigste-eeuwse kunst, schilderijen van Oude
Meesters, juwelen, Aziatische kunst en Europees en Amerikaans
meubilair zijn voornamelijk verantwoordelijk voor de goede
verkoopcijfers. Impressionistische en negentiende-eeuwse
kunst brachten met 561 miljoen gulden het meest op. De he
dendaagse kunst groeide procentueel gezien het sterkst: 80 pro
cent.
Magnifiosi openingsfestival
lisse Op het openingsfestival van jongerencentrum Magnifiosi
in Lisse treden aanstaande vrijdag verschillende bands op,
waaronder Flesh en Embodiment, er is een skateshow en er
wordt een gratis maaltijd verstrekt. Het festival begint met de
hiphop-band Relax Specially Blended. Op deze muziek laat
de skategroep haar show zien. Het festival begint om twee uur
's middags en duurt tot twee uur 's nachts. Het hele jongeren
centrum is die avond open voor bezoekers.
Jazztrombonist Bosch overleden
Hilversum De bekende jazztrombonist Ruud Bosch is maan
dagavond op 72-jarige leeftijd in het ziekenhuis in Hilversum
overleden. Hij leed aan de ziekte van Parkinson. Bosch was eer
ste trombonist bij onder andere The Skymasters, Boy Edgars
Big Band en het Metropool Orkest. Verder trad hij regelmatig op
voor radio en televisie. Hij beheerste alle genres: van dixieland
tot de jazzmuziek van Boy Edgar. „Met het heengaan van Ruud
Bosch is een voorbeeld voor jonge muzikanten verloren ge
gaan", aldus jazzmuzikant Piet Noordijk. Ruud Bosch woonde
met zijn vrouw in Blaricum. Hij wordt maandag in Bilthoven
gecremeerd.
Drijf-in-blues in Giethoorn
giethoorn Het Drijf-in-blues festival In Giethoorn wordt zater
dag en zondag voor de vijftiende keer gehouden. Op een drij
vend podium spelen die avond om 20.15 uur Cuby The Bliz
zards. Vanaf 22.00 uur spelen allerlei bluesbands in verschillen
de kroegen en restaurants van het Overijsselse dorp.
Tekeningen, aquarelen en schilderijen Duitse kunstenaar te zien in Tilburg
In het midden van de im
mense hal van een voor
malige wolspinnerij in Til
burg staan in een vierkant
hoge witte wanden opge
steld. Onder de ijzeren ha
nenbalken exposeert de
Duitse kunstenaar Gerhard
Richter aan de muren van
de 'kamers', waarin het
vierkant is opgedeeld, een
flink aantal recente schil
derijen. De combinatie van
subtiele kleurlagen en vor
men waarmee Richter de
fantasie prikkelt en de
'simpele' eenvoud van de
omgeving van De Pont
zorgt voor een adembene
mend contrast.
TILBURG FRANCOISE LEDEBOER
De belangrijkste doelstelling
van deze expositie was overi
gens niet een overzicht van
schilderijen uit het oeuvre
waarmee Richter (Dresden,
1932) de afgelopen dertig jaar
met zijn landgenoot Sigmar
Polke oprukte naar de top van
de grootverdieners onder de
hedendaagse kunstenaars. Dat
de Oost-Duitser Richter, die
zich in 1964 vlak voor de bouw
van de Berlijnse muur definitief
in het Westen vestigde, prachtig
kan schilderen is onder kunst
liefhebbers genoegzaam be
kend.
In samenwerking met het
Kunstmuseum Winterthur wil
de De Pont een indruk geven
van een veel minder bekend as
pect van zijn kunstenaarschap:
zijn tekeningen en aquarellen.
Daartoe zijn in de vroegere
wolkamertjes die aan de hal
grenzen in chronologische
volgorde tweehonderd tekenin
gen en vijftig aquarellen opge
hangen.
Dat het vooral de schilderijen
zijn die nu fascineren is niet
verwonderlijk. Het aantal gese
lecteerde werken op papier is te
groot om tot het eind van de
'Derwisch' van Gerhard Richter, te zien in De Pont.
lange rij kamertjes de aandacht
vast te houden. Er zitten veel
juweeltjes tussen, maar het is
kennelijk het lot van een be
roemdheid als Richter dat hij
zich liet overhalen ook losse,
weinig spannende schetsjes
met ballpoint-notities in te lijs
ten.
Richter bezocht in de jaren
vijftig de kunstacademie in
Dresden. Tijdens een bezoek
aan de Documenta van 1958
raakte hij zo diep onder de in
druk van de vrijheid van 'kapi
talistische' kunstenaars als Pol
lock en Fontana dat hij in 1961
voor een vervolgopleiding naar
de kunstacademie van Düssel-
dorf trok.
In reactie op het sociaal-rea-
lisme en als ironisch commen
taar op de westerse massa-cul
tuur, ging Richter met Polke en
de latere galeriehouder Konrad
Fischer het 'kapitalistisch-rea-
lisme' propageren. Geïnspi
reerd door de Amerikaanse Pop
Art maakte Richter duizenden
foto's van alledaagse voorwer
pen. In zijn schilderijen liet hij
deze fotografische voorbeelden
vervagen voor het onderzoek
naar de 'formele' effecten van
kwaststreek en kleurstelling dat
nog steeds als rode draad door
zijn oeuvre loopt.
In het kunsttijdschrift "Vitri
ne' uit 1986 zegt Richter: „Wat
zal ik schilderen, hoe zal ik
schilderen? In 1962 vond ik
voor het eerst een oplossing: als
ik foto's naschilderde hoefde ik
geen onderwerp meer te kiezen
of te construeren. Ik moest die
foto's wel uitkiezen, maar dat
kon ik zo doen dat ik me niet
op een thema vastlegde, ik nam
motieven die weinig beteken
den of niet actueel waren."
„Het principe van het na
schilderen zonder te verande
ren heb ik op enkele uitzonde
ringen na, tot op de dag van
vandaag volgehouden. Van de
grijze schilderijen, de kleursta-
len, de overschilderingen, de
kleine abstracte doeken tot de
'zachte' abstracte werken die
evenmin een onderwerp had
den, ga ik heel doelbewust te
werk. Steeds weer tracht ik een
muzikale structuur in mijn
werk aan te brengen en een ge
varieerde instrume
scheppen."
Richter heeft nooit
nitieve keus tussen n
abstractie gemaakt. T,
van aardse zaken als
foon, puntenslijper
mosfles, een moeder
en aquarellen van ap
gen op deze expositie
stracte werken op pa]
in steeds weer zijn
kleurgebruik impone
zeer hij het ondersi
stractie-figuratie van
betekenis vindt, blij
Pont ook uit zijn rece
derijen.
De subtiele kleurer
streken op werken t
eerste aanblik puur
ogen, prikkelen tegeli
tasie en doen denkei
heimzinnige druipstei
moerassen, oerwoude
aanbodems. Richter]
publiek alle ruimte
hoogst persoonlijke
van 'de schoonheid
troost' die grote kuns
den.
In Kabinet Overholli
Stedelijk Museum hi
komende maanden te
en aquarellen van Rid
verzameling van
Overholland en het M
Modern Art in Newï
der toelichting op i
werk, slecht verlicht,!
zien van informatie oi
bruikte techniek, is di
expositie een schamj
ning in vergelijking td
Tilburg. Wie wil geni
Richter, dient dan c
zen naar De Pont,
tiek van overdaad wed
de schat aan hoogtew
De expositie in De ij
helminapark 1, Tilbi
nog tot en met 8 old
openingstijden zijn J
dag tot en met zondl
tot 17 uur. De exposi
Stedelijk Museum
Potterstraat 13,
nog tot en met 3 s
zijn. De opening;
het Stedelijk zijn daj
11 tot 17 uur
Bonsai, aikido, origami. In het kader van vier eeuwen betrek
kingen is 2000 uitgeroepen tot Japanjaar. Een uitgelezen mo
ment om een aantal typisch Japanse cultuuruitingen eens
kort onder de loep te nemen. In aflevering 19: kalligrafie.
Japanse kalligrafie, of sho, wordt door Japanse
meesters al vanaf de vijfde eeuw beoefend. De
kunst heet voluit: shodo, of 'de weg van het
schrijven'. In Nederland wordt kalligrafie niet
door iedereen gewaardeerd. Dat is een hobby
voor inktpriegelaars, zeker geen kunstenaarsvak,
redeneert men. Voor Japanners ligt dat heel an
ders. Kalligrafie behoort tot de fijne kunsten.
Het is dan ook heel moeilijk om kalligraaf te
worden, daar zit jaren
oefening in.
Volgens C. Uhlenbeck,
eigenaar van kunstwin
kel Hotei Prints in Lei
den, zit het verschil tus
sen westerse en ooster
se kalligrafie vooral in
de lettersoort. „Sho is
ontwikkeld vanuit het
schoonschrijven. En ka
rakters lenen zich daar
uitstekend voor, in te
genstelling tot ons eigen
alfabet. Daarbij kunnen
wij de Japanse tekst niet
lezen, we zien het al
leen. Dus gaat het voor
ons meer om de
schoonheid van het ge
schreven karakter dan
om wat er staat. Overi
gens kunnen zelfs Ja
panners niet alle karak
ters lezen, daar is de taal
te complex voor."
Sho is afkomstig uit
China. Daar werd al met
inkt gescheven voordat
het 'barbaarse westen'
ook maar enigszins een
alfabet had. De boed
dhistische monniken uit
China namen hun op
rijstpapier geschreven teksten mee naar Japan.
Aangezien er in Japan nog geen schrift was,
werd het Chinese karaktersysteem overgeno
men.
Het is in Japan niet mogelijk om zomaar kalli
graaf te worden. Er is een strikte hiërarchie bin
nen de sho-vereniging waar leden gekozen wor
den op basis van strenge testen. Daarom is er
relatief weinig echte sho te zien. Uhlenbeck
schat dat er maar twee driehonderd gerenom
meerde Japanse kalligrafen zijn. „Wil je echt
goed worden, dan moet je uiteindelijk naar een
academie."
„Op de Japanse basisschool leren kinderen al
kalligrafie. Er worden zelfs kalligrafiecompetities
gehouden. Maar er zijn maar weinig mensen die
zo goed of gedreven zijn dat ze er professioneel
mee doorgaan." Er komt dan ook veel bij kijken.
Ten eerste moet de kalligraaf nadenken over de
precieze betekenissen van het woord. Het Ja
panse karakter heeft, in tegenstelling tot de wes
terse letter, meerdere betekenissen. Ten tweede
moet de kunstenaar de schoonheid in het ge
schrevene brengen. Het karakter moet zowel in
betekenis als in stijl in harmonie zijn. Sho is zeer
traditioneel. Zelfs de inkt van verbrande den
nennaalden moet op een bepaalde manier ge
maakt worden. Na verbranding wordt de over-
Op de basisschool in Japan leren de kinderen al kalligraferen.
PUBLICITEITSFOTO
gebleven naaldenstof in blokjes geperst. En om
de inkt vloeibaar te maken, wordt een natte
steen tegen de blokjes gewreven.
Er wordt bij sho ook niet gegumd en gecorri
geerd. In één vloeiende beweging moet het ka
rakter op het papier staan. Hoewel de actie zelf
enkele seconden vergt, neemt het denkwerk veel
meer tijd in beslag. Sommige kunstenaars medi
teren zelfs voordat ze het penseel oppakken.
Volgens Uhlenbeck zijn er monniken die enor
me kwasten gebruiken om met enkele, perfecte
streken een gigantisch karakter op het doek zet
ten. „Het moet in één keer goed zijn, geen fou
ten. Het is echt een kunst!"
Voor de oude Japanse garde is de mooie stijl van
de kalligrafie het belangrijkste. De jonge, opko
mende artiesten beginnen nu een afwijkende
stijl te ontwikkelen. Dit beweert Kenyasu, een
jonge Japanse kalligraaf. Volgens hem heeft sho
veel gemeen met muziek en gaat het in beide
kunstvormen om ritme en tempo. Hoewel sho
een traditionele kunstvorm is, begint zelfs deze
aan strenge regels gebonden schrijfwijze vrijer
te worden. Maar in het Westen zal kalligrafie al
tijd wel een priegelhobby blijven.
salomé toet
warns gpd
De woorden 'Fries en slaaf, in dakpannen weer
gegeven op een boerderijschuur in het Friese
Warns, zijn onderwerp geworden van een publie
ke discussie. De regel, onderdeel van een poëzie-
project uit de in juli gehouden Friezenreünie
'Simmer 2000', mag er van de eigenaar van de
boerderij weer af, maar de VW Stavoren (waar
Warns onder valt) pleit voor behoud van de dak
tekst.
De betreffende schuur maakt deel uit van de
poëzieroute 'Tusken himel en ierde' (Tussen he
mel en aarde), een initiatief van de Friese kunste
naars Mark Bunder en Patrick Gofre en schrijver
Douwe Kootstra. Zij ontwierpen een fietsroute in
zuidwest-Friesland met op de daken van zeven
tien boerderijen of schuren versregels die samen
een gedicht vormen. Door de route te fietsen kan
men alle regels van het gedicht vinden.
Bij de VW in Stavoren wil men deze fietsroute
blijvend maken, maar Henk Kleinstra, op wiens
dak in het Fries de woorden 'Fries en sü
voelt daar niets voor. Klijnstra: „Ik zou
er niet altijd op willen hebben. Deze zi
maar om hem daar nu voor altijd te lat
nee. Wij zijn geen slaven." Zijn vrouwB
al de suggestie 'Frysk en frij' (Fries ei
daan, maar het probleem daarmee is d
dicht dan niet meer klopt.
De Klijnstra's wonen ruim een kiloi
het Reaidif, waar in 1345 de T
woedde. Tijdens deze veldslag streden
voor hun vrijheid tegen de Hollanders.
Betty Klijnstra zegt dat ze ook niet
memmeboarst' (Frieslands moederbors
nent op het dak zou hebben willen sti
bij het loonbedrijf van Pieter Jongstra
lometers verderop. Jongstra zelf heeft
nig moeite mee, maar z'n vrouw wil dt
ver van het dak af hebben. De initial
van het project en de VW beraden zit
plan is om met de betrokken bewonen
fel te gaan zitten.
Organisatie evenement grijpt laatste kans
noordwuk* lesley grieten
De organisatie van het Straat
theater Festival in Noordwijk is
tevreden over de laatste editie
van het evenement. Volgens Ar
no Bos zijn het afgelopen week
einde zo'n 70.000 mensen in
Noordwijk aan Zee geweest.
„Het was vooral op zaterdag
met dank aan het weer veel
drukker dan vorig jaar. Ook tij
dens de veiling van schilderijen
van het schilderfestival is veel
meer verkocht. Toen het zon
dagavond echt slecht weer
werd, was het festival afgelo
pen."
Ook over de artistieke inhoud
is Bos te spreken. „Eén act is
niet komen opdagen. Het was
even spannend of de Afrikaanse
groepen zouden komen, want
die kregen pas laat een visum
en moesten zondag weer vlie
gen. Maar alles is goed geko
men."
Ook zakelijk leider Leon Huij-
bers van de Stichting Straatthe
ater heeft vooralsnog niets te
klagen. Na financiële proble
men bij voorgaande edities is
hij als penningmeester aange
steld om verdere problemen te
voorkomen. Vooral na het festi
val van vorig jaar liepen de
schulden op. Financieel was
het een wanorde, toegezegde
sponsorgelden kwamen te laat
binnen en artiesten moesten
maanden wachten op hun ga
ges. Het bestuur kampt nu nog
met een schuld van ongeveer
50.000 gulden. Na harde afspra
ken met het stichtingsbestuur
gaf de gemeente Noordwijk dit
jaar opnieuw subsidie om het
festival nog één kans geven.
Huijbers heeft goede hoop
dat het tekort snel te
weggewerkt. „We spel
in elk geval quitte. Ei
aantal dingen bezuii
der is deze keer niet
baat al rekening geh«
de opbrengsten vani
In de eerste week vi
ber heb ik een duid
zicht. Dan kan ik nu
over de resulaten e
termijn waarin we
kunnen wegwerken."
Lekkere vakantie gehad, goed uitgerust? En, ben je er wi
toe om aan de slag te gaan? Loop dan even binnen en ff
op een waardebon van ƒ250,-.
