Duitse joden del<
somberheid Bub
'Die doodstraf heeft de meeste indruk gemaakt'
Geloof Samenleving
Nieuwe Maria
in nieuwe grot
RK Kerk maakte inderdaad gebruik van dwangarbeiders
Patriarch geen voorstander
heiligverklaring van tsaar
MAANDAG 14 AUGUSTUS 2000
VANDAAG
Vandaag 273 jaar geleden, op 14 augustus 1727,
14 stichtte Nikolaus Ludwig graaf von Zinzendorf
de zogeheten Evangelische Broedergemeenten.
Vijfjaar daarvoor had Von Zinzendorf op zijn
landgoed Berthelsdorf de kolonie Herrnhut gebouwd voor de
opvang van Boheemse protestanten die gevlucht waren om
dat ze in eigen land werden vervolgd wegens hun piëtistisch
lutherse geloof. De broeders staan ook bekend als 'Herrnhut-
ters'. Tegenwoordig hebben de Herrnhutters ongeveer een
half miljoen leden. In Nederland zijn onder meer gemeenten
in Zeist, Haarlem en Amsterdam.
De heilige van 14 augustus heet Werenfridus van Eist (acht
ste eeuw); een prediker uit Engeland die de West-Friezen
wilde bekeren.
Facelift RK Kerk Brabant 200 miljoen
vught Ongeveer de helft van de ruim 450 katholieke kerken in
Noord-Brabant is dringend toe aan een opknapbeurt. Daarmee
is de komende tien jaar zeker 200 miljoen gulden gemoeid. Dat
blijkt uit een onderzoek van de stichting Brabantbeeld. Momen
teel loopt een soortgelijk onderzoek naar de situatie bij protes
tantse kerken. Voorzitter G. van Logtestijn verwacht dat de pa
rochies zelf in staat zijn 130 miljoen bij te dragen. De rest van
het geld moet ergens anders vandaan komen. Van Logtestijn
denkt daarbij onder meer aan het Brabantse Monumenten
fonds. De stichting Brabantbeeld is enkele jaren geleden opge
richt om de belangstelling voor cultuurhistorische kerkgebou
wen in Noord-Brabant te stimuleren.
Lijkwade Turijn weer tentoongesteld
turun De lijkwade van Turijn wordt sinds zaterdag weer ten
toongesteld voor publiek. Duizenden pelgrims waren getuige
van het binnendragen van de bijna 4,5 meter linnen in de ka
thedraal van Turijn. Volgens gelovigen is het lichaam van Jezus
van Nazareth na diens kruisdood in de doek gewikkeld en zijn
de afdrukken daarvan nog zichtbaar. Wetenschappers stelden
in 1988 echter vast dat de lap uit de middeleeuwen stamt. De
onderzoeksmethode wordt echter betwist en andere onderzoe
kers hebben vorig jaar beweerd dat pollen- en plantenresten
aangeven dat de stof stamt van vóór het jaar 700 en afkomstig is
uit de streek rond Jeruzalem. De katholieke kerk verklaart open
te staan voor een nieuwe wetenschappelijke studie. Over twee
maanden zal de doek weer in de kluis verdwijnen.
Duiveluitdrijving met fatale afloop
mexico stad Een spiritistische séance in de Mexicaanse stad
Tetla heeft zeker zeven mensen het leven gekost. Zij overleden
aan koolmonoxidevergiftiging omdat tijdens het ritueel in het
afgesloten vertrek een kolenvuurtje was aangemaakt. Twee
mensen zijn met vergiftigingsverschijnselen opgenomen in een
ziekenhuis, zo maakten de autoriteiten gisteren bekend. Van
een van hen is de toestand kritiek. Het drama speelde zich vrij
dagavond af. De duiveluitdrijving werd uitgevoerd door de
'heks' Teodoro Martinez, die zelf ook om het leven kwam. Hij
was van plan in zijn woning een 15-jarige jongen te bevrijden
van boze geesten die bezit van hem genomen zouden hebben.
Volgens de politie was de jongen zwakbegaafd.
Centrale Raad van de Joden pessimisti j
frankfurt dpa
rusbergen Met vereende krach
ten werd gisteren het nieuwe Ma
riabeeld van de St. Bavoparochie
in Rijsbergen op zijn plaats gezet
Het is de eerste keer in veertig
jaar dat in het bedevaartsoord in
Rijsbergen een nieuw beeld is in
gezegend. De oude Mariagrot
was verzakt en het beeld ver
weerd. De parochie besloot daar
om een nieuwe grot te laten bou
wen en een nieuw beeld te laten
maken.
FOTO ANP RAYMOND RUTTING
wenen afp-dpa
De Rooms Katholieke kerk in
Oostenrijk en Duitsland heeft
zaterdag erkend inderdaad tij
dens de Tweede Wereldoorlog
gebruik te hebben gemaakt van
dwangarbeiders. Woordvoer
ders verklaarden voor diverse
media dat enkele tientallen
mensen als landarbeiders te
werk zijn gesteld, voornamelijk
op kloostergronden.
In het Duitse blad Welt am
Sonntag kondigt woordvoerder
Hammerschmidt van de bis
schopsconferentie een uitge
breid onderzoek naar de affaire
aan, dat op 28 augustus aan de
conferentie wordt gepresen
teerd. Hij verwacht in heel
Duitsland dertig tot veertig ge
vallen te kunnen documente-
In Oostenrijk gaat het om ten
minste 77 mensen uit Italië,
Kroatië, Slovenië, Polen en Rus
land, blijkt uit niet-kerkelijke
archieven. Zij waren te werk ge
steld in het diocees Gurk, nabij
de Karinthische hoofdstad Kla-
genfurt.
De kerk heeft nog niet beslo
ten hoe zij met de affaire in het
reine denkt te komen. De kerk-
top is duidelijk in verlegenheid
gebracht door eerdere berich
ten in de media. Een optie is
deelnemen in het fonds dat in
Duitsland is opgezet omf
dwangarbeiders smartengeld te
betalen.De Duitse overheid
zoekt bedrijven en instellingen
om 5 miljard mark te doneren.
Zelf betaalt Berlijn nog eens
eenzelfde bedrag.
Het toenemende extreem
rechtse geweld lijkt de Duitse
joodse leider Ignatz Bubis een
jaar na zijn dood gelijk te ge
ven. Paul Spiegel, zijn opvolger
als voorzitter van de Centrale
Raad van de Joden in Duits
land, deelt nu Bubis' somber
heid.
„Ik dacht toen dat hij alles te
somber in zag", zegt Spiegel.
„Ik had wat nu gebeurt niet
voor mogelijk gehouden. Hoe
het escaleert, hoe onverdrage-
lijk het is geworden." Spiegel is
erg bezorgd over het groeiende
rechtsradicalisme in zijn land.
Bubis, die vorig jaar op 13 au
gustus op 72-jarige leeftijd
overleed, wilde uit angst voor
grafschennis niet in Duitsland
maar in Israël worden begra
ven. Hij liet zich de laatste jaren
steeds negatiever uit over de
verhouding tussen joden en
niet-joden in Duitsland.
Hij heeft het met zijn 'visio
naire kracht' helaas goed ge
zien, meent Spiegel. Het valt
vele van de 85.000 joden in
Duitsland zwaar om rustig te
blijven. „De bezorgdheid en
ontzetting nemen toe."
Zijn voorganger blijft
inspireren. „Ik vraag m<
hoe hij nu zou reagerq
doet ook Salomon Kc
Bubis opvolgde als vt
van de joodse gemei
Frankfurt. „We missen
moeilijke tijden het mo
zag dat Bubis vertegenw
de", zegt hij.
Het was vooral de
Walser die Bubis deed ti
of de Duitsers ooit nogt
geschiedenis zullen lei
auteur Martin Walser j
1998 in een rede dat
moeite mee had voort
met de schande van hi
verleden om de oren te ff'
geslagen.
Bubis reageerde furi
noemde Walser een 'gei
brandstichter' die de
voor nationalisme en
ging van de geschiede p
opend had. Die aantijgii
hij later echter terug. 9
Vlak voor zijn dood ki
bis in een interview ve
terug op de zeven jaar
hij aan het hoofd van ii
trale Raad van de Joden
„Ik heb niets of bijna nii
elkaar gekregen."
Hulp aan gevangen landgenoten maakt dominee Joop Spoor emotioneel
Uit vrees voor valse hoop monarchisten
moskou AFP-Rtr-DPA
Patriarch Alexej II van de Rus
sisch-Orthodoxe Kerk heeft gis
teren bij de opening van de bis
schoppenconferentie gewaar
schuwd tegen een overhaaste
heiligverklaring van de in 1918
door de communisten ver
moorde laatste tsaar, Nicolaas
II. Daardoor zou volgens hem
een gevaarlijke scheuring in de
kerk kunnen ontstaan, meldde
het persbureau Interfax.
De kerk, die goede relaties
onderhoudt met de regering in
het Kremlin, is erop gebrand
dat heiligverklaring van de tsaar
niet wordt uitgelegd als een op
roep tot herstel van de monar
chie. Alexej liet zich in zeer
voorzichtige bewoordingen uit
over de zaak, die voor verdeeld
heid in de kerk heeft gezorgd.
Niet alleen de leden van de
tsarenfamilie staan op de nomi
natie heilig verklaard te wor
den. Er is een lijst van honder
den kandidaten, voornamelijk
slachtoffers van de terreur van
Patriarch Alexej II van de Russi
sche Orthodoxe Kerk opende gis
teren in de Ontvangeniskerk in
het Kremlin de bisschoppencon
ferentie, waar over de heiligver
klaringen zal worden gesproken.
FOTO AP» IVAN SEKRETAREV
de bolsjewieken, die door de
bisschoppenvergadering be
sproken moet worden.
Dominee Joop Spoor (54)
komt steeds vaker in het
nieuws als er landgenoten in
het buitenland zijn opgepakt.
Zo stond de gevangenispredi
kant de twee Hennes geeste
lijk bij, maar was hij ook tot
het laatste moment de enige
steun en toeverlaat van de in
1994 in Singapore ter dood
veroordeelde Johannes van
Damme. „Zijn executie spookt
nog dagelijks door mijn
hoofd", zegt hij openhartig.
utrecht jeroen van der weuden
Dominee Joop Spoor heeft van
het bezoeken van Nederlandse
gevangenen in het buitenland
een levensmissie gemaakt. Hij
komt op plekken die je als toe
rist liever niet ziet en weet als
geen ander wat er zich achter
vele gevangenismuren afspeelt.
Op dit moment zitten ruim
1.700 Nederlanders onder vaak
erbarmelijke omstandigheden
in het buitenland hun straf uit.
Bijna allemaal hebben ze drugs
gesmokkeld.
„Ik vind dat alle mensen ge
lijk zijn en recht hebben op
geestelijke bijstand", vertelt
Spoor. ,,Ik zal niet zeggen dat al
die Nederlanders onschuldig
vastzitten, maar het zijn gewo
ne mensen die net als jij en ik
op een menswaardige manier
moeten kunnen leven. De
meesten die ik bezoek hebben
drugs gesmokkeld en zijn juist
niet van die zware criminelen.
Het zijn hele gewone mensen
uit alle lagen van de bevolking
die om wat voor reden dan ook
een misstap hebben begaan. Ie
dereen kan een keer een grote
Dominee Joop Spoor (54) voor de poort van de Changi Prison in Singa
pore, de gevangenis waar hij in 1994 regelmatig Johannes van Damme
beZOCht. ARCHIEFFOTO EPA ROSLAN RAHMAN
je van nog maar 19 jaar vast, die
dacht snel véél geld te verdie
nen met het overbrengen van
een pakketje. Ze stond totaal
niet stil bij de risico's. „Nu is ze
veroordeeld tot zeven jaar in
een vrouwengevangenis in Li
ma", zegt Spoor. „Heel triest,
ook voor haar ouders die van
niets wisten."
De vrouw uit Assendelft werd
bekend doordat ze vorig jaar
september in de Peruaanse
Santa Monicagevangenis werd
uitverkoren tot Miss Prima Vera
(lentekoningin). „Zij werd be
kend omdat ze jong en mooi is
en de 'miss bajes verkiezing'
had gewonnen. Maar er zijn
veel jonge mensen die niet in
de openbaarheid komen. Die
moeten we niet vergeten. Ei
genlijk kun je je afvragen of het
transporteren van softdrugs zo
veel verschilt met het vervoer
van alcohol. Alsof drank niet
veel leed in de wereld veroor
zaakt."
Spoor benadrukt: „Laat ik
duidelijk zijn. Ik ben tegen
drugsgebruik, maar je moet het
bezit van een beetje hasj wel in
de juiste verhouding zien. In
Singapore word je voor het be
zit van 30 gram al opgehan
gen."
Het werk van Spoor brengt
veel emoties met zich mee.
Vaak is hij voor gedetineerden
in een ver land hun enige hou
vast. „Als ik de wanhoop in de
ogen van jonge mensen zie die
moederziel alleen aan de ande
re kant van de wereld vastzit
ten, dan doet dat je wat. Met de
meeste Nederlanders voer ik
gesprekken. Dat kan over alles
gaan, van voetbaluitslagen tot
diepgaande gesprekken over
het leven of het geloof. Soms
vragen ze me medicijnen of een
paar schoenen mee te nemen.
Ik kom vaak alleen in de ont
vangstruimte, een hok wat met
een tafel en een stoel nog het
'mooiste' gedeelte van de ge
vangenis is. Want als ik iemand
hoor zeggen dat hij sinds
maanden eindelijk weer eens
normaal kan zitten, weet ik ge
noeg."
Onlangs vroeg hij aan een ge
vangenisdirecteur in Brazilië
waarom hij niets doet aan de si
tuatie in zijn complex. „Hij
wees me door het r&am naar de
sloppenwijken en grote vuilnis
belten waar mensen op leefde.
Hoe kun je het verblijf hier nou
aangenaam maken als buiten
de gevangenismuren mensen in
alle smerigheid moeten zien te
overleven, zei hij. Het geeft in
derdaad de moeilijke situatie
weer."
Het meeste indruk heeft de
executie van Johannes van
Damme op de predikant ge
maakt. „Ik vond het echt een
afschuwelijke periode toen ik
wist dat hij werd opgehangen.
Iemand die gezond is en in de
kracht van zijn leven zit. Of hij
schuldig of onschuldig is aan
het smokkelen van drugs, daar
doe ik geen uitspraak over. Dat
valt onder mijn beroepsgeheim.
Het maakt mij in het contact
met mensen ook niet zoveel
uit."
Spoor woont in Utrecht en is
getrouwd met Marianne die hij
door zijn werk heeft leren ken
nen. Zij is projectleider op het
ministerie van buitenlandse za
ken. „Zij weet precies waar ik
mee bezig ben en probeert me
ook in alles te steunen", vertelt
hij. „Dat is belangrijk, want als
ik weer een paar weken op reis
ben geweest, heb je
mand nodig aan wie je
haal kwijt kunt."
Eén keer per jaar
zin met de drie ki
Alexander (8), Quintijn
Maarten (6) naar een c
in Italië. „Dat is de eni
dat ik in het buitenlai
geen gevangenis bezoek
met de kinderen spelen,
men en tennissen. Uit n
rige huwelijk heb ik oi
kinderen, die allemaal
ren. Als ik voor mijn v
pad ben, heb ik trouwei
tijd om wat van het lan<
kijken. Als ik wat zie, is
uit het raam van de taxi
van het hotel naar de ge
nis brengt. Ik moet na
ook efficiënt met mijn
gaan, zodat ik zoveel i
mensen kan bezoeken."
Voorlopig denkt d
Spoor nog niet aan stopp
vind nu al dat ik vaak
schiet. Maar een weel
maar zeven dagen en
24 uur. Ik kan gewon
meer mensen bezoeken,
nu doe. Gelukkig krij
Stichting Epafras waar J
werk, wat meer geld
overheid zodat we meer
milieleden van gedetinCl
in het buitenland gaat v I®
zitten. Maar ik vind h
steeds geweldig om mei
helpen, ze een steuntje
rug te geven. Juist hem
zo hard nodig hebben."
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht HWS
Geldig tot en met dinsdag.
Noorwegen:
Maandag in het zuiden regen en
kans op onweer. In het noorden
droog en af en toe zon. Dinsdag
in het zuiden opklaringen en in
het noorden nu en dan regen.
Maxima tussen 15 en 20 graden,
dinsdag bij Oslo iets warmer.
Zweden:
Maandag toenemende bewolking
gevolgd door enkele regen- of on
weersbuien. In de loop van dins
dag weer wat zon. Maxima van
20 graden in het noorden tot 25
lokaal in het zuiden.
Finland:
Maandag flinke perioden met
zon en vrijwel overal droog. Dins
dag meer bewolking en vooral in
het noorden enkele buien met
een kleine kans op onweer. Maxi
ma van 15 graden in het noorden
tot 22 in het zuiden.
Denemarken:
Maandag snel toenemende be
wolking gevolgd door regen of
onweer. Dinsdag zonnige perio
den en op de meeste plaatsen
droog. Maxima tussen 20 en 25
graden.
Engeland, Schotland, Wales, Ier
land:
Wisselvallig weer met af en toe
wat zon, maar ook geregeld bui
en en kans op onweer. Maxima
rond 18 graden, in Engeland tus
sen 20 en 25.
België en Luxemburg:
Maandag af en toe zon en kans
op een paar regen- of onmweers-
buien. Dinsdag vrijwel overal
droog en meer zon. Maxima van
22 graden aan zee tot 27 verder
landinwaarts.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Flink wat zon, maar in het noord
westen meer bewolking en kans
op enkele regen- of onweersbui
en. Maxima van 21 graden langs
de Kanaalkust tot 30 in het zuid
oosten.
Zuid-Frankrijk:
Droog en vooral in het zuidoosten
veel zon. Maxima tussen 30 en
35 graden.
Spanje:
Zonnig en heet bij maxima van
32 gaden aan zee tot 40 in het
binnenland. In het noordwesten
ook nu en dan wolkenvelden en
iets minder warm.
Portugal:
Flinke zonnige perioden bij
maxima van 28 graden aan zee
tot 38 in het zuidoosten. Langs
de westkust ten noorden van Lis
sabon enkele wolkenvelden en
maxima rond 24 graden.
Mallorca, Ibiza, Menorca:
Zonnig bij maxima van 33 gra
den.
Marokko:
Westkust: Veel zon, maar vooral
in het zuiden lokaal ook enkele
hardnekkige wolkenvelden.
Droog. Maxima aan het strand
tussen 24 graden onder bewol
king en 30 graden bij zonnig
weer.
Tunesië:
Zonnig, in het noorden ook een
paar wolken. Aan zee maxima
tussen 30 en 34 graden.
Madeira:
Afwisselend zon en wolkenvel
den. Droog bij maxima van onge
veer 26 graden.
Canarische Eilanden:
Aan de noordzijde van de eilan
den geregeld wolkenvelden, in
het zuiden zon. Toenemende
noordenwind. Middagtempera-
tuur tussen 27 en 32 graden.
Duitsland:
Veel zon, maar in het noorden en
noordwesten ook nu en dan wol-
DINSOAG 15 AUGUSTUS 2000
Zon- en maanstanden
Zon op 06.25 Zon onder 21.03
Maan op 21.31 Maan onder06.16
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 04.55 17.19 04.28 16.52
Laag 00.50» 13.17 00.31 12.58
Klagenfurt
Kopenhagen
LasPalmas
Lissabon
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
bewolkt
25,
t
onweer
W warmtefront
Berlijn
Boedapest
licht bew o 2
zwaar bew. no 2
26
35
0.0
0.0
Casablanca
Johannesburg
onbewolkt o 2
26
18
22
6
0.0
0.0
regen
sSO.
sneeuw
koufront
Bordeaux
Brussel
Dublin
zwaar bew. zol
26
30
29
21
0.0
0.0
0.0
00
Los Angeles
New Orleans
New York
Tel Aviv
onbewolkt ver 2
halt bew z'2
licht bew nw 1
23
31
22
32
19
24
18
25
0.0
0.0
0.0
00
opklaringen
hagel
lagedruk
onbewolkt nw2
mist
windrichting
hogedruk
Frankfurt
Genève
licht bew. no 2
licht bew. w.s. 0
28
30
0.0
00
Toronto
half bew. no 3
licht bew w.s. 0
27
27
22
15
3.5
00
zonnig
19
temperatuur
luchtdruk in
-TOOO- hect0 pasca)
Helsinki
Innsbruck
licht bew. no 1
half bew ver. 1
19
28
0.0
0.0
Vancouver
half bew. w 2
licht bew. o2
32
21
24
12
0.0
0.0
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128 030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging:
Ma. t/m/ vr. 18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-512
DIRECTIE
B.M. Essenberg,
W.M.J. 8outerse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T. van Brussel (adjunct)
L.F. Klein Schiphorst (adjunct)
REDACTIE
A. Maandag, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C van der Plas, chef eindredactie regio
J Rijsdam, chef redactie kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E. Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin- en Bollenstreek
W.F Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 53231
Familieberichten: 023- 53 1 7 337
023-5320216
Redactie: 071-5321 921
Hoofdredactie: 071-5315921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot!
071-5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES!
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot
071-5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verst J;
het automatisch afschrijven van het -
abonnements- geld, ontvangen 1,-b
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binre j
worden verzonden geldt een toeslag iu
aan portokosten per verschijndag.
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETT1 U
Voor mensen die moeilijk lezen, sled
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samem
van het regionale nieuws uit het Led
Dagblad op geluidscassette beschikt
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, G j
Auteursrechten voorbehoude J
Dagbladuitgeverij Damiate
kenvelden en vooral maandag
kans op een paar regen- of on
weersbuien. Maxima rond 30
graden, in het noorden en noord
westen iets minder warm.
Oostenrijk:
Maandag vooral in de bergen nog
lokaal onweer. Dinsdag zonnig.
Middagtemperatuur rond 30 gra
den.
Zwitserland:
Zonnig bij maxima van 31 gra
den.
Tsjechië en Slowakije:
Zonnig, maar maandag ook lo
kaal onweer. Maxima rond 30
graden.
Hongarije:
Zonnig, maar maandag ook kans
op een lokale onweersbui. Maxi
ma rond 31 graden.
Italië:
Maandag vooral in de bergen nog
enkele lokale regen- of onweers
buien. Dinsdag droog en veel
zon. Maxima rond 32 graden.
Corsica en Sardinië:
Zonnig bij maxima van ongeveer
32 graden.
Griekenland en Kreta:
Zonnig, in de bergen ook enkele
stapelwolken. Maxima rond 34
graden. Op de Egeische Zee
waait een stevige noordenwind
bij maxima van 29 graden.
Malta:
Zonnig bij maxima van 32 gra
den.
Turkije en Cyprus:
Zonnig, landinwaarts ook enkele
stapelwolken, maar vrijwel overal
droog. Langs de Turkse westkust
lokaal veel wind. Maxima tussen
30 en 36 graden.
K
N H U I Z E
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111
