deelden op Lange
■oorhout vernield
imtl
'Dit... dit is pas mooi
Eerste kindergrachtenfestival op Prinsengrachtconcert
Cultuur Kunst
in Leyden in Lakenhal
Jazzfestival Noordwijk: voor elk wat wils
Vernieuwing,
geen vernieling
HG 11 AUGUSTUS 2000
[arts Bachboek doorslaand succes
De Duitse vertaling van Maarten 't Harts boek Johann
Tian Bach, getiteld 'Bach und ich' is een groot verkoopsuc-
Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Het boek staat
deze week in de bestsellerlijst in het Duitse weekblad Der
l. Inmiddels zijn er tussen de 15.000 en 20.000 exempla-
irkocht voor ruim 41 gulden. Ook in Nederland doet het
het bijzonder goed. Sinds het in mei verscheen bij drogis
ten Kruidvat gingen al ruim 50.000 exemplaren over de
lank, "t Hart schreef het boek in opdracht van Kruidvat ter
Dtj( enheid van de herdenking van Bachs 250ste sterfjaar en als
ndj itje bij de cd-uitgave van het complete oeuvre van de com-
m, t. Nederlanders hoeven minder diep in de buidel te tasten:
;ost het boek nog geen tientje.
is terdamse Dance Parade
i»
ig axel veldhuuzen
:andbeelden op de inter-
ale beeldententoonstel-
bo en Haag Sculptuur 2000
fe>t Lange Voorhout zijn
■ht onbekenden beschadigd.
;t beeld 'De Profeet' van
nel GargaJlo is de lans omge-
en van 'Birdsong' van de
kunstenaar Chen Yifei
rogelkooi uit de hand van
z dt ;eld gerukt. De kooi is in
ngeving van het Lange
dut teruggevonden.
of zwaarst beschadigd is het
'Le Fou' van de bekende
beeldhouwster Niki de
-rfPhalle, een topstuk van
positie. Onverlaten heb-
;t gezicht vernield van het
beeld, dat is gemaakt van
iter en ijzer. De kunstena-
over de vernieling geïn-
erd. Het is niet duidelijk
;er de beelden zijn be-
d en of er sprake is van
der of een groep daders,
inisator Eric Dullaert is
latste Oordeel, rond 1535 geschilderd door Aertgen Claeszoon
:yden. foto pr
ropy van der polsden. Door ze naast elkaar te
hangen kan de bezoeker het
lijk Museum De Lakenhal werk van de twee schilders
iden heeft een bijzonder goed met elkaar vergelijken."
eeuws schilderij in bruik-Opvallend is dat Aertgen de
gekregen van een Ameri- verschillende scènes, in tegen-
se verzamelaar. Het kunst- stelling tot Lucas van Leyden,
Het Laatste Oordeel, is in één enkel paneel heeft sa-
1535 geschilderd door mengevoegd. Ook zijn schilder
en Claeszoon van Leyden, techniek is afwijkend. „Als je ze
ijdgenoot van Lucas van naast elkaar zet, valt pas op wat
n. een ontzettend getalenteerde
schilderij is het vroegst schilder Lucas van Leyden ei-
'de werk van Aertgen genlijk was. De gezichten zijn
zoon van Leyden (1498- bij hem veel echter, veel leven-
van wie niet meer dan diger. En ook in de details
'g werken zijn overgeble- blinkt Lucas van Leyden uit.
De kunstenaar was waar- Dat neemt niet weg dat ook het
dijk, net als zijn tijdgenoot schilderij van Aertgen heel bij-
leerling van Cornelis En- zonder is. Want er zijn nog
ïchtszoon, de grondlegger maar weinig van dit soort wer-
e Leidse School. ken in omloop."
Lakenhal heeft het Laatste De waarde van het schilderij
eel van Aertgen een plekje is moeilijk in te schatten, aldus
^en naast het gelijknamige Van Iterson. „Er zijn maar wei-
'ik van Lucas van Leyden nig vergelijkbare schilderijen in
'27, het bekendste werk uit de handel, maar een bedrag
>llectie van het Leidse mu- van een miljoen gulden is niet
Woordvoerster M. van onrealistisch." De Amerikaan
i'. „Aertgen heeft duide- uit wiens collectie het werk af-
nspiratie geput uit het komstig is wenst anoniem te
ferij van Lucas van Ley- blijven.
>am Het jaarlijkse Rotterdamse muziek- en dansspekta-
ance Parade stevent af op een recordaantal bezoekers. De
ïisatoren venvachten morgen bij de vierde editie veel meer
u* le 300.000 bezoekers van vorig jaar. De belangstelling voor
'jternetsite, in voorgaande jaren een betrouwbare graadme-
ior de opkomst, is groter dan ooit. Dit jaar rijden veertig
mee in de stoet, met ongeveer honderd dj's. De karavaan
»kt om 12.00 uur van De Boompjes. Via de Coolsingel en
Jtte de Withstraat slingert de stoet via de Nieuwe Binnen-
taar de Lloydpier. Daar begint om 16.00 uur het eindfeest,
oorgaat tot 23.00 uur.
iliederenfestival in Amsterdam
na. rdam In het Nederlands Scheepvaartmuseum in Amster-
ove vindt op 20 augustus het jaarlijkse Zeeliederenfestival
"as. Koren uit Medemblik, Hoek van Holland, Haulerwijk,
n en Amsterdam brengen dan zeeliederen ten gehore. De
treden op tussen 11.30 en 16.30 uur op de binnenplaats
liger van het museum.
noordwuk salome toet
Sefuba, een band met musici uit Afrika,
Zuid-Amerika en Nederland is dit jaar de
grote topper van het Internationaal Jazz
Festival Noordwijk, dat op 26 augustus
voor de elfde keer wordt gehouden. In het
Oranje Hotel en het Boulevard Hotel tre
den van half negen 's avonds tot half drie 's
nachts elf jazzbands op. Organisator A. de
Jong van de Stichting Keytown Jazz Festival
is ervan overtuigd dat het festival weer een
succes wordt. „We lopen altijd uit, sommi
ge musici willen gewoon niet ophouden
met spelen. Dat is fantastisch!"
De Jong noemt het festival 'een uit de
hand gelopen hobby.' „Ik zou het liefst heel
Zuid-Holland op het festival hebben, maar
daar zijn we te klein voor. We kunnen
maximaal tweeduizend mensen kwijt." De
Stichting Keytown Jazz Festival heeft weer
de Hotels van Oranje als locatie gekozen.
„Mensen vinden het hier schijnbaar pret
tig, lekker knus en toch ook chique."
Op het festival spelen bands uit de VS,
België en Nederland. Sefuba stond ook op
het North Sea Jazz Festival en speelt swin
gende jazz met Afrikaanse invloeden. Er
wordt ook blues gespeeld op het festival.
De Rhythm Bombs en Big Al's Blues M-
bassadors zijn in de Koninginnezaal van
het Boulevard Hotel te horen. De organisa
tie heeft drie stijlen aangehouden op het
festival: dixieland, mainstream jazz en de
internationale jazz. Onder de internationa
le tak valt ook Louisiana Radio. Deze vier
man sterke formatie maakt cajun muziek.
Een mix van Afrikaans, Frans, Spaans en
Texaans, gestoken in een jazzjasje.
Zangeressen Deborah J. Carter en Joke
Bruijs staan ook op het programma. Voor
de liefhebbers van nederjazz speelt 'Vijf op
de schaal van Rigter'. De Jong: „Er is voor
elk wat wils. We hopen dat er weer op de
tafels geswingd wordt."
In arme tijden groeiden open
plaatsen en ruimten in de bin
nenstad met allerlei bouwsels
dicht. Alleen de binnenplaatsen
van monumentale gebouwen
en hofjes ontkwamen aan dit
steeds com-
B«if
teleurgesteld maar niet wanho
pig. „Dit is natuurlijk heel triest.
Maar ik zeg met klem: dit is
maar een heel klein incidentje.
Den Haag Sculptuur is een gi
gantisch succes." Dullaert gaat
nu na of de bestaande perma
nente bewaking kan worden
verscherpt. Bovendien zou de
politie meer toezicht hebben
beloofd. Alle beelden op de ten
toonstelling Den Haag Sculp
tuur 2000 zijn verzekerd. Het
schadebedrag is nog niet be
kend.
De lans van het beeld van
Gargallo is inmiddels weer
rechtgebogen door medewer
kers van de tentoonstelling. De
vogelkooi van het beeld van
Chen Yifei wordt er binnenkort
ook weer aan vastgemaakt. Het
beeld van Niki de Saint-Phalle
kan niet op korte termijn wor
den hersteld.
Bij de eerste beeldententoon
stelling op het Voorhout, in
1998, werde ook enkele beelden
beschadigd.
noordwuk salome toet
De blauw-witte tenten kleuren
mooi tegen het groene helm
gras. Op de boulevard van
Noordwijk staan schilders, van
amateur tot professional, te tu
ren in de felle zon. De eerste
dag van het vijfdaagse schilder
festival is begonnen. „Mooi, hè,
dat contrast? Ik ben helemaal
voor de dieptewerking met
kleuren gegaan." Ruud Hoge-
nelst uit Noordwijk staat gecon
centreerd naar de top van de
duinen te kijken. „Ik leer nu
écht kijken."
Gezien van Riet geeft de
workshop 'schilderen met olie
verf. „Ik leer de cursisten goed
te kijken en gewoon te begin
nen, niet teveel theorie in dat
hoofd. Hup, doen!" Van Riet
leert beginners de basisprinci
pes. „De licht-donker werking
is voor veel mensen moeilijk. Ik
laat zien dat kleuren bedriege-
lijk werken. Maar mochten de
cursisten lekker met primaire
kleuren willen schilderen, dan
moeten ze dat gewoon doen."
Even verderop staat Islam
Zein Al Abdeen. Zijn schilderij
en spetteren van het doek. Al
Abdeen won vorig jaar de
Noordwijk Painting Award.
Trots vertelt de Soedanees, dat
hij heel bekend is in Parijs,
waar hij nu woont. „Ik moet
zijn waar de kunst is en dat is
Parijs." Al Abdeen noemt zijn
stijl een mix tussen realisme en
surrealisme. „Eigenlijk ben ik
een symbolist. Ik mix culturen,
kijk maar." Hij laat een blauw
met geel doek zien waar Afri
kaanse vrouwen water dragen
in een soort moeras. „Ik hou
niet van klassiek. Ik ga geen
duintoppen schilderen. Wat ik
doe, zit allemaal in m'n hoofd.
Dit jaar wil ik weer winnen.
Kees Putman uit Noordwijk
doet ook mee aan de wedstrijd.
„Ik heb geen leerlingen. Daar
moet je veel aandacht aan be
steden en ik wil dit keer probe
ren de Award te winnen." Put
man schildert niet naar de wer
kelijkheid. „De beelden zitten
in m'n hoofd. Ik ben het afgelo
pen jaar erg bezig geweest met
de zee, dus deze omgeving in
spireert wel."
De kunstenaar wrijft door
zijn baard en kijkt piekerend
naar zijn schilderij. „Ik wil hier
de oerkrachten van de zee laten
zien. De mens wil die krachten
trotseren maar dat lukt niet al
tijd. Het eeuwige gevecht tegen
de natuur." Volgens Putman
hoeft een schilderij geen mooi
plaatje te zijn. „Ik schilder met
een bepaald idee in m'n hoofd,
ik let niet op of het werk wel
leuk kleurt bij de bank. Of ik ga
winnen? Ach, ik zie wel."
Op het strand staan de kunst
schilders op hun dooie gemak
te schilderen tussen de rennen
de kinderen en Duitse badgas
ten. „Ik had in de Avantgarde
gelezen dat er een festival was.
Ik kom helemaal uit Nijverdal
om 'naar model te schilderen',
die cursus van Gijs Donker. En
dan komt hij gewoon niet op
dagen!" De vrouw is boos op
Donker, maar is blij dat ze toch
nog lekker in de zon kan schil
deren. „We hebben wel geluk
met het weer. Ik vind deze cur
sus ook heel goed. Ik kan echt
m'n ei kwijt, lekker vanuitje ge
voel schilderen met felle kleu
ren. Ik ben niet zo goed in licht
donker werking. Dat camou
fleer ik met kleuren.
Jan Maarten Voskuil, kunst
schilder uit Haarlem, vangt de
verontwaardigde cursisten van
Donker op. „Ik geef natuurlijk
een ander soort cursus. Maar je
moet ingaan op wat de mensen
zelf willen." Voskuil let op de
gelaagdheid in een schilderij.
Hij heeft de cursisten hier theo
rieles in gegeven. „Maar de in
teresses lopen zó uiteen, daar is
geen eenduidige theorie voor te
geven. Het is de eerste keer dat
ik hier les geef. Het is best in
tensief maar wel leuk."
Ook Paulien Hille geeft les.
„Morgen dus. Vandaag ga ik
lekker zelf schilderen." Hille
geeft een cursus voor kinderen.
„Dat heb ik altijd al leuk gevon
den. Kinderen zijn zo lekker on
bevangen en fantasierijk." Hille
laat de kinderen een opdracht
maken, schilderen naar waar
neming. „En oudere kinderen
kunnen een beetje met per
spectief aan het werk." De kun
stenares doet niet mee voor de
prijs. „Pfff, dan moet je 150 gul
den betalen om mee te mogen
doen. Nee, die onzin hoeft van
mij niet."
Iedereen op het festival heeft
z'n eigen reden om te schilde
ren. Voor de lol of om te win
nen, om les te geven of om te
leren. De verfspatten vliegen in
het rond in Noordwijk. Terwijl
de cursisten gedreven blijven
doorschilderen begint de zon al
wat te zakken. „Dit... dit is pas
mooi licht", klinkt het enthou
siast achter een schildersezel.
„Was machen die Leute schön?
Een Duitse vrouw staat ver
baasd naar een kunstschilder
met een roze en blauw bespatte
baard te kijken. „Ach, das ist
ein Verriickter, komm Mutti."
nieuwing zijn
in de laatste
kwart eeuw
veel terreinen
opge
schoond. Er
kwam weer
meer licht en
lucht.
In onze rijke
tijd blijken
juist de bin
nenplaatsen
van monu
mentale ge
bouwen
kwetsbaar.
Het begon in
het midden
van de jaren zeventig bij het
Museum van Oudheden. Met
spoed moest een plek gevon
den worden voor het opbou
wen van de Taffeh-tempel. Ja
ren eerder had Nederland een
complete verzameling brok
stukken van Egypte gekregen
als dank voor verleende hulp bij
het redden van kunstschatten.
Het cadeau raakte in de verge
telheid. De Egyptenaren dreig
den evenwel te komen kijken
hoe Nederland met het waarde
volle geschenk omging.
Met een voor het Rijk ongeken
de voortvarendheid werd de
grote cour van het Rijksmuse
um voor Oudheden overkapt
en kon daaronder uit de brok
stukken de Taffeh-tempel her
rijzen. Helaas herinnert ons ei
genlijk niets meer aan de eens
zo majestueuze binnenplaats.
Meer respect voor een binnen
plaats toonde de latere rijks
bouwmeester Tjeerd Dijkstra
bij de verbouwing van het Arse
naal (het oudste gebouw op het
voormalige Doelenterrein). Op
creatieve en subtiele wijze is de
binnenplaats als zodanig her
kenbaar gebleven, maar is zij
ook geschikt gemaakt voor uni
versitair gebruik. Eveneens lof
oogstte Piet van der Sterre, de
architect van de restauratie van
het Heerenlogement en de in
bouw van de Openbare Biblio
theek in het omliggende gebou
wencomplex. Europa Nostra
kende hem zelfs een monu-
mentenprijs toe. Aan vloer en
dak in de bibliotheek is te zien
waar eens de buitenruimte be
gon.
Recente voorbeelden van ruim
telijk geslaagde overkappingen
zijn het Stadsbouwhuis en het
Stadhuis. Bij het Stadsbouw
huis is»nu eindelijk duidelijk
waar de hoofdingang is. De
binnenplaats van het Stadhuis
was altijd wat stijf en saai. Wie
wist eigenlijk dat er een bin
nenplaats was? De architecte
CEES WAAL
Trude Hooykaas laat zien dat
die er was. Zij heeft dit bereikt
door het Stadhuis toegankelij
ker en gebruiksvriendelijker te
maken.
Alweer een aantal jaren geleden
was in de toen
malige Rijks
commissie
voor de Monu
mentenzorg
een zoge
naamd tijdelij
ke overkapping
van een bin
nenplaats in
Leiden aan de
orde. Het be
trof één van
Leidens top-
monumenten,
het Stedelijk
Museum De
Lakenhal. Al
gemeen was
het oordeel,
dat een over
kapping een
zeer karakte
ristiek element
van De Laken
hal zou aantas
ten. Uiteindelijk ging de Com
missie akkoord met een over
kapping van zeer tijdelijke
duur. Nogal naïef veronderstel
de de commissie - verschillen
de leden spraken dat ook uit -
dat het stadsbestuur van Leiden
zeker woord zou houden en de
overkapping weer zou wegha
len. De wethouders maken nog
steeds geen aanstalten om hun
belofte na te komen.
Het is treurig dat onze stadsbe
stuurders hier zo'n slecht voor
beeld geven. Dat past niet, om
dat zij zelf met gezag horen aan
te geven waar de grenzen liggen
van wat wel of geen aanvaard
bare aantastingen van open
ruimten zijn. Hierbij is bijvoor
beeld van belang hoe bijzonder
de samenhang tussen de be
bouwing en de open erven of
tuinen is. En hoeveel open ge
bied er in de omgeving nog
over is. Willen we het Aalmarkt
gebied geheel dicht bouwen, of
mogen wat bomen en ander
groen blijven? Of willen we dit
zelfs uitbreiden?
Ondernemers, vroeger de fabri
kanten en tegenwoordig vooral
winkeliers en projectontwikke
laars, hebben van nature de
neiging open ruimten voor hun
bedrijfsactiviteiten te willen an
nexeren. Tegenwoordig zijn er
steeds meer burgers die geld
hebben voor een tweede huisje,
de aankoop van een sloep (met
kabel rondom en bruinrood
dekzeil) of een verbouwing van
het eigen huis. Geliefd zijn dan
serres, die buitenruimten tot
binnenruimten maken.
Het stadsbestuur moet het sub
tiele evenwicht handhaven tus
sen verrijking en verruïnering
van de ruimtelijke kwaliteit van
de stad. Wel vernieuwing, geen
vernieling. Wat in rijke tijden
aan grondige schade wordt
aangericht, is vaak minder een
voudig te herstellen dan de op
pervlakkige schade uit arme tij
den.
Ruim 70 concerten op 20 bijzondere locaties in Amsterdam
amsterdam
fran<;oise ledeboer
De gracht nabij de Westertoren
zal zaterdag' 19 augustus al
vroeg in de middag vol liggen
met boten. Muziekliefhebbers
zullen zo dicht mogelijk afme
ren bij het ponton waarop 's
avonds in de openlucht het
Prinsengrachtconcert plaats
heeft. Voor de negentiende edi
tie van het concert, dat jaarlijks
tenminste 15.000 toeschouwers
naar water en walkanten trekt,
zijn dit keer de jonge talentvolle
violiste Leila Josefowicz, haar
begeleider de pianist Roger Vig-
noles en het Lakatos Ensemble
aangetrokken. Voor de derde
keer wordt het Prinsengracht
concert bovendien omlijst met
het vijfdaagse Grachtenfestival,
met als primeur het eerste Kin
dergrachtenfestival.
Het nieuwe onderdeel omvat
programma's voor kinderen
van alle leeftijden. Het startsein
wordt donderdagmiddag 17 au
gustus gegeven in Felix Meritis,
waar kinderen eerst zelf spelen
en zingen. Aansluitend geeft de
Ronald Snijders Band voor kin
deren vanaf zes jaar een con
cert met swingende muziek uit
Suriname, Brazilië en de Ver
enigde Staten. Nichtje Cherish
Snijders doet mee als zangeres
van de band.
In de Wésterkerk kunnen kin
deren vanaf vijf jaar op vrijdag
middag 18 augustus elke twin
tig minuten meedoen aan een
ontdekkingsreis 'naar de gehei
me werkplaats van de orgelspe
lers'. Vlakbij, in het Theater In
stituut Nederland treedt die
zelfde middag voor kinderen
vanaf tien jaar het Python Saxo
foon Kwartet op.
Duizenden muziekliefhebbers woonden vorig jaar het Prinsengrachtconcert bij.
Tijdens het Kinderprinsen-
grachtconcert spelen het Wil
lem Breuker Kollektief en Toby
Rix zaterdagmiddag 19 augus
tus speciaal voor de leeftijdsca
tegorie tussen acht en twaalf
jaar. Ook aan de allerkleinsten
is gedacht: tijdens het Peuter-
monumentenconcert kunnen
kinderen vanaf twee jaar zon
dagochtend in het Huis met de
Hoofden gratis mee naar 'Wor
tels en Pindakaas', muziekthea
ter met liedjes uit Senegal, de
Nederlandse Antillen, Frans
Guyana, Suriname en Neder
land. Het programma duurt een
half uur.
Het Grachtenfestival koos dit
jaar voor het thema 'water' en
omvat meer dan zeventig con
certen op ruim twintig bijzon
dere binnen- en buitenlocaties.
Het Harmonieorkest St. Mi-
chaël uit Thorn, voor de gele
genheid met koper- en houtbla
zers van de Koninklijke Philhar-
mónie Bocholtz uitgebreid tot
een orkest met 150 leden, opent
het evenement woensdagavond
16 augustus op het ponton voor
het Pulitzer Hotel mot Handels
Water Music. Op vrijdagavond
18 augustus vormt het thema
de rode draad van 'De nacht
van het water' in Felix Meritis.
Tenor Marcel Reijans, so
praan Anne Grimm, pianist Da
vid Bollen, het barokensemble
La Calendola en het Calefax
Rietkwintet voeren in steeds
wisselende samenstelling 'wa
termuziek' van Purcell, Rossini,
Liszt, Britten, Weill, Dowland
en Stockhausen uit. In Huis
Marseille worden doorlopend
twee films van Jaap Drupsteen
vertoond: 'The Flood' op mu
ziek van Igor Stravinsky en
'Barca di Venetia per Padova'
op een madrigaal van barok-
componist Adriano Banchieri.
De vierentwintig gratis toe
gankelijke huis-, tuin- en dak
terrasconcerten trekken altijd
grote belangstelling door de
combinatie van de fraaie grach
tenpanden en de optredens van
winnaars van (inter)nationale
concoursen. De locaties wor
den tot het laatste moment ge
heim gehouden: wie er naar toe
wil, moet zaterdagochtend
vroeg in de rij te gaan staan bij
Felix Meritis aan de Keizers
gracht. De kassa gaat open om
negen uur.
Voor kinderen vanaf zes jaar
wordt tijdens een van deze con
certen 'De Chinese Nachtegaal'
naar een sprookje van Hans
Christian Andersen uitgevoerd.
De muziek is van Vaclav Trojan;
als vertelster treedt Maria Fon-
ken op. Het Nederlands Fanfare
Orkest onder leiding van Jacob
Slagter, met als leden vijfender
tig topblazers uit grote Neder
landse symfonieorkesten, sluit
het Grachtenfestival zondag
middag 20 augustus op het
ponton af met onder meer een
uitvoering van Handels 'Music
for the Royal Fireworks'.
Het Grachtenfestival in Am
sterdam duurt van 16 tot en
met 20 augustus. Kaartver
koop via De Uitlijn (0900 -
0191) en vanaf 12 augustus bij
de kassa van Felix Meritis
(Keizersgracht 324, Amster
dam, telefoon 020 - 620 40 90).
Daar ligt ook een programma
boekje klaar.
