ei den Regio
Ontwerp
'Onnes-lab'
bijna klaar
Een kaapse eend en een bronzen immortellenkrans
pc Klep blaast
aatste adem uit
Een wandeling met Rembrandt leidt tot grote vragen
Evangelie Gemeente
verstoort Kerkendag
(NDAG 7 AUGUSTUS 2000
ER
schonken bromfietser
Ruim twee keer de limiet blies eert 16-jarige beschonken
o!ü mfietser uit Leiden, die zaterdagnacht werd aangehouden
4 4 r de politie. De agenten hadden moeite de jongen in de
n te vatten. Bij hun controle reed de Leidenaar plotsklaps
lesuisd weg. Na een achtervolging kon hij - inmiddels lo-
j aan de Nieuwe Rijn worden aangehouden. De brommer,
8,1 iets verderop stond gestald, moest ook mee naar het bureau.
2,7 ir bleek dat het rijwiel vakkundig is opgevoerd.
j igeluk op de A4
Op de A4 zijn gisteren ter hoogte van Leiden twee auto's
- 8 >lkaar geklapt. Het ongeluk gebeurde door onoplettendheid
een 27-jarige automobilist uit Nootdorp. Hij botste met de
13 iter voorkant van zijn wagen tegen de achterkant van de au-
2i.o an een 43-jarige Voorburgse. De auto's raakten in een spin
choven van links naar rechts over de weg. Een van de pas-
ers van de Voorburgse, een 75-jarige Amstelveense, raakte
6.5 rond. De bestuurders en twee passagiers van de Nootdorper
4 4 men met de schrik vrij; de auto's hadden veel schade en
E7i ?sten worden weggesleept.
ie inbraken op Korte Mare
;n» Op de Korte Mare is zaterdagmiddag binnen twee uur
in drie huizen ingebroken. De bewoners van één huis mis-
een paspoort, een fototoestel en geld. Wat er uit de twee an-
woningen is gestolen kon de politie niet vaststellen: de be
ers waren niet thuis.
LEIDEN HERMAN JOUSTRA
Mooi beeld: er zit een kaapse
eend op een graf. Lekker in het
zonnetje. Op één poot, volledig
op zijn gemak. Het is dan ook
rustig op de begraafplaats aan
de Groenesteeg, zelfs al is hier
deze zondag een open dag. De-
bezoekers kuieren rustig tussen
de graven. Als ze al praten,
doen ze dat op gedempte toon.
Verder klinkt alleen het ruisen
van de wind, door de bladeren
van de vele kolossale bomen op
dit kerkhof.
Wie dat wil kan een rondlei
ding krijgen van een deskundi
ge gids. Die al meteen opmerkt
dat de geachte bezoekers bij het
binnentreden al een paar zaken
van belang over het hoofd heb
ben gezien. Zo staan daar twee
symbolen van vergankelijkheid
op de pilaren van het toegangs
hek: een vlinder en een omge
keerde fakkel. De vlinder is het
symbool van het korte leven.
De fakkel het symbool van het
gedoofde leven. Want hoe doof
je een fakkel? Door hem met
zijn brandende kop in het zand
te duwen. En hoe heet de brug
naar de begraafplaats? De laat
ste brug. Het bordje waarop de
naam staat is gestolen, zegt de
gids. Het is maar dat de bezoe
kers het weten.
Zo krijgen zij in een uurtje tal
van wetenswaardigheden te ho
ren over het fraaie kerkhof -
met statige bomen, klaprozen
en teunisbloemen - waar al
lang geen teraardebestellingen
meer plaatsvinden. Trouwens,
er ligt geen botje meer. Alle lij
ken zijn volledig vergaan, onder
invloed van zuurstof. Zuurstof
is verval, zegt de gids. Wie de
kreet slaakte 'tot stof zijt gij ver
gaan en tot stof zult gij weder
keren' had er verstand van.
Ook Henkie Mieremet ligt niet
op de begraafplaats. Heeft er
nooit gelegen ook. Jaren gele
den viste men uit het water van
de Zijlsingel de grafsteen van
deze ongelukkige jeugdige Lei
denaar, ter hoogte van het kerk
hof. Hoe die steen daar terecht
is gekomen, is nog steeds een
raadsel. Want uit de grafboeken
van Rhijnhof blijkt dat de beste
man daar ooit in de grond werd
10 AN BERENDSEN
4,81
OA kanten uit Leiden, de Duin
tollenstreek en wijde om-
4 oi ig komen er over de vloer,
na aanstaande zaterdag is
verleden tijd. Dan sluit
ó|instrumentenatelier de
in het bedrijfsverzamelge-
9I4! 1 aan de Middelstegracht
;oed haar deuren. De eige
el vertrekt naar Afrika en de
ijielers van de saxofoon,
4,71 hobo, fagot of klarinet
j'ï en uitwijken naar am-
3^2 tslieden in Rotterdam,
1.31 erdam of Edam.
q J n rolstoel die over een fluit
0! ie Een saxofoon die van de
4 valt? Voor menig muzikant
2;oc het schrikbeelden die het
i s: van de wereld betekenen.
Vincent Lichtveld draait
n hand niet voor om. Met
engeduld brengt de 31-ja-
eigenaar van de Klep het
CL8(|ument weer in oude staat.
•pareert alleen blaasinstru-
'2 belten met kleppen en niet
0 4( ventielen. De bespeler van
rompet moet dus naar een
r adres. Naast reparateur is
veld ook verkoper van on-
meer koffers, rieten en
jbanden. Zijn specialisme?
mdere rieten uit Australië
)ul ondstukken uit Frankrijk.
"j.7f|ds 1994 bestiert Lichtveld
zijn atelier aan de Middelste
gracht. In 1988 ging hij in Lei
den politicologie studeren. Hij
haalde zijn bul om vervolgens
in de reparatie van blaasinstru
menten te belanden. ,,Uit on
vrede over het werk van andere
reparateurs." Hij bespeelt de
sax al sinds de jaren zeventig en
was in zijn studententijd een
niet onverdienstelijk muzikant
in onder meer de band Happy
Hour. Hij onderhield zijn eigen
instument tot in de puntjes en
keek ook de instrumenten van
zijn vrienden wel eens na. Toen
hij daar op zijn studentenflatje
eenmaal geld voor ging vragen,
was zijn bedrijfje"geboren. Zijn
handigheid, viel al en al snel
stonden de klanten in de rij.
,,Mond tot mond reclame werkt
goed, want ik heb nog nooit ge
adverteerd."
Spijt van zijn keuze om am
bachtsman te worden, heeft
Lichtveld geen moment gehad.
„Welnee, dit is veel leuker dan
politicologie."
Met gemengde gevoelens ver
trekt hij medio september dan
ook naar Benin. Zijn partner is
bestuurskundige, werkt voor de
ontwikkelingshulporganisatie
SNV en zij gaat in het West-
Afrikaanse land helpen bij het
opzetten van lokaal bestuur.
Lichtveld krijgt er ook een baan
aangeboden, maar weet nog
Gevoel, geduld, talent en goed kijken naar collega's. Dat is het geheim van een goede reparateur van blaasinstrumenten, aldus Vincent Lichtveld
van atelier de Klep. foto henk bouwman
niet precies welke. „Waar
schijnlijk heeft het iets te ma
ken met de hulp bij het opzet
ten van kleine bedrijfjes. Daar
heb ik met de Klep de nodige
ervaring mee opgedaan."
Lichtveld is ervaringsdeskun
dige, want hij heeft geen oplei
ding gehad tot reparateur van
blaasinstrumenten. „Die zijn er
wel. In Frankrijk en in Noorwe
gen. Maar feeling, geduld, ta
lent en goed kijken naar colle
ga's is veel belangrijker. Mo
menteel heb ik hier een stagiair
die in Frankrijk is opgeleid. Ja,
dat is een beetje de omgekeerde
wereld, dat iemand met een op
leiding stage loopt bij iemand
die autodidact is. Maar werker
varing is belangrijker dan een
diploma."
Inmiddels komt zo'n beetje
'half muzikaal Nederland bij de
Klep over de vloer. Door zijn
vertrek zijn een groot aantal
muzikanten uit Leiden en om
geving gedupeerd, erkent Licht
veld. „De echte ateliers zijn niet
in de buurt. Maar de mensen
kunnen altijd nog terugvallen
op muziekwinkels die repara
ties erbij doen." Voor de ver
koop van rieten ligt dat anders.
„Een essentieel onderdeel van
een instrument", weet Licht
veld. „Soms is een riet na één
optreden kapot, maar een riet
van goede kwaliteit gaat wel
een paar weken mee. De pro
fessionals kochten hier normaal
gesproken 5 of 10 rieten per
keer, maar er zijn er nu bij die
er 100 hebben besteld. Zó be
langrijk vinden zij een riet voor
hun instrument. Een Ferrari op
karrenwielen rijdt toch immers
ook voor geen meter."
c al is hij lang geleden door Am-
ji dam gepikt, Rembrandt is en blijft
ó.5( van Leidens beroemdste zonen.
•4! 1 zichzelf respecterende VW kan
1 bi t om hem heen. En dus is er in Lei-
Li! 1 onder meer een wandeling ter ere
de befaamde schilder. 'In het
tspoor van de jonge Rembrandt'
t de tocht. Wat een logische titel is,
it Rembrandt woonde in Leiden-
zijn 26ste, tot hij naar Amsterdam
g om daar zijn triomfen te vieren,
is een verrassende wandeling, in
irlei opzichten. Allereerst omdat er
zo veel is in Leiden dat aan Rem-
ndt herinnert. Veel meer nog dan
doorgewinterde stadsbewoner op
eerste gezicht denkt. En verder
dat de wandelaar tal van aardige
ïbrandt-dingen tegenkomt die
in de begeleidende gids staan,
ar helaas verrast de tocht ook door
zaken die de organisatoren erbij
39, jben gesleept - omdat het wandel
de kennelijk vol moest of om de
rist nog wat onvermijdelijke be-
2.6 iswaardigheden te laten meepik-
06
9 ar goed, verrassend is het wel.
5g9 s het begin nog behoorlijk ver-
uwd: molen de Put, naast de Rem-
brandtbrug. Erg veel heeft die molen
trouwens niet met Rembrandt te ma
ken. Dit exemplaar stamt immers uit
1987. Maar ook de molen die er mo
del voor stond, eentje uit 1669, is
nooit door Rembrandt aanschouwd.
Daarna volgt een ommetje naar de
Morspoort uit 1668, waar Rembrandt
ook al niets mee van doen mee. Maar
goed, het is een leuke poort. Als je dan
toch in Leiden bent, kan het helemaal
geen kwaad hem even te bekijken.
Opmerkelijk genoeg laat de wandel-
gids het Rembrandt-atelier bij het
Stadstimmerwerf letterlijk links lig
gen. Geen letter wijden de schrijvers
eraan. De wandelaar wordt meteen
doorgestuurd naar de Weddesteeg,
het heilige der heiligen uiteraard voor
de ware Rembrandt-liefhebber. Hier
is immers de plek waar hij in 1606 is
geboren, en in elk geval tot 1631 heeft
gewoond. Het wandelboekje legt uit
dat de halve familie Van Rijn hier een
woning had en verwijst naar de gevel
steen, die de geboorteplek markeert
nadat het originele huis in 1906 - een
fijne manier om zijn 300ste geboorte
dag te vieren trouwens - werd afge
broken.
Het Schilderspleintje naast de Zee-
Opmerkelijk genoeg laat de wandelgids het Rembrandt-atelier bij het Stadstimmerwerf links liggen. Geen letter wijden de
schrijvers eraan. De wandelaar wordt meteen doorgestuurd naar de Weddesteeg. foto dick hogewoninc
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in
de Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad
vaartschool doet de gids met één en
kel woordje af. De wandelaar moet
maar raden dat dit ter ere van Rem
brandt is aangelegd. Misschien maar
beter ook. Zo fraai ligt het pleintje er
niet bij. Over de drie 'heipalen' met
portretten van Rembrandt - toch een
aardig detail - vermeldt het wandel
boekje helemaal niets.
Op naar het Noordeinde, onder de
Boerhaaveschool door naar het water
van de Witte Singel, waar de wande
laar uitzicht heeft op het enige stand
beeld van Rembrandt in Leiden. Hier
begint overigens een verwarrend on
derdeel van de wandeling. De toerist
loopt volgens het boekje onbekom
merd langs het water van de Witte
Singel naar de Rembrandtstraat, ter
wijl hij zich in werkelijkheid over het
terras en langs de reclame-brand
weerwagen van de Grote Beer wurmt.
Het stukje in de wandelgids over de
Doelenpoort - de volgende halte op
de tocht - is aardig. Rembrandts vader
heeft daar nog geschoten, tot hij ge
wond raakte door een exploderend
musket en zijn verplichtingen om
'nachtwacht' te lopen (let op de
woordspeling) in 1611 voor zes gul
den per jaar afkocht. De tekst over het
Rapenburg daarentegen vliegt totaal
uit de bocht. De arme Rembrandt-
wandelaar krijgt een lang, gortdroog
stuk voor zijn kiezen over de theologi
sche strijd tussen Remonstranten en
contra-Remonstranten. Wat het met
Rembrandt heeft te maken blijft on
duidelijk. De schrijver van het stukje
zelf komt ook niet veel verder dan de
constatering dat Rembrandt de strijd
bewust moet hebben meegemaakt.
Tja.
De Pieterskerk is wel weer leuk. Daar
lag ooit de complete familie Van Rijn -
minus Rembrandt zelf - begraven. De
Latijnse school en de Langebrug -
daar was hij op nummer 89 bij Swa-
nenburg in de leer - zijn eveneens de
moeite waard. De alinea over de Mus-
kadelsteeg is zelfs aan de bescheiden
kant. Op het voormalige huisnummer
1 bevond zich zes jaar lang het atelier
van Rembrandt, meldt het boekje in
een enkel zinnetje.
De wandelaar blijft met twee grote
vragen zitten:
1Is dit het oorspronkelijke huis?
en
2. Zo ja, waarom is dit pand dan nog
niet opgekocht om er op grootse wijze
zijn atelier te herbouwen, zodat toe
risten in rotten van drie de heilige
grond kunnen betreden?
Het zou ook een mooi slot van de
Rembrandtwandeling zijn. Want
daarna gaat het eigenlijk nergens
meer over, behalve dan het uitstapje
naar de Lakenhal - waar een van zijn
schilderijen hangt. De toeristische
wandelaar mag nog de Burcht bestij
gen en wordt langs hel stadhuis en de
Nieuwe Rijn geleid, waar wat familie
en aangetrouwde familie van Rem
brandt hun neringen hebben gedre
ven. Leuk, maar de rillingen van his
torisch genot zijn in de buurt van de
Pieterskerk toch wel opgehouden.
WIM WEGMAN
Hoe voelt het om toerist te zijn
in je eigen stad? De redacteu
ren van deze krant lopen deze
zomer met gidsen door Leiden
om alle bekende en minder be
kende plekken opnieuw te ont
dekken. Vandaag: 'In het voet
spoor van de jonge Rem
brandt'.
gestopt. Maar goed. zijn steen
staat nu in de ontvangstruimte
van de begraafplaats aan de
Groenesteeg.
Wie er wel ooit gelegen heb
ben? De geschiedkundige Ro
bert Fruin bijvoorbeeld. De in
dustrieel Krantz. En de moeder
van Van Gogh. Maar nu is er
dus geen kaak of kies meer van
over. Wat rest zijn fraaie graven.
Zerken met een opschrift in
glas. Een grafmonument van
terracotta. Een bronzen immor
tellenkrans. Verder is overal het
verval zichtbaar. Zoals scheu
ren in de dekplaten op de gra
ven. Kan helaas niet anders,
zegt de gids. Die platen zijn van
kalksteen. De natuur maakt
daar uiteindelijk - ook al kan
dat eeuwen duren - weer ge
woon kalk van. Het verval kan
wel worden vertraagd, wat een
tijdje terug ook is gedaan tij
dens een grondige opknap
beurt. Maar het verval kan niet
worden tegengehouden. Zoals
dat ook voor de mens geldt. Ie
dereen komt ooit op een kerk
hof terecht. Laat het dan maar
een mooi kerkhof zijn.
Het definitieve ontwerp voor de grondige verbouwing
van het Kamerlingh Onnes Laboratorium is nagenoeg
klaar. Architect H. Ruijssenaars van de Architectengroep
in Amsterdam legt op dit moment de laatste hand aan de
plannen voor het monumentale complex aan de Steen-
schuur. Het college van bestuur van de Leidse universi
teit moet dan nog zijn oordeel vellen, voordat daadwer
kelijk met de verbouwing kan worden begonnen. Naar
verwachting is het complex eind 2002, begin 2003 klaar
om de rechtenfaculteit te huisvesten.
LEIDEN HERMAN JOUSTRA
In het voorontwerp komt de
oude hoofdingang aan de
Steenschuur weer terug. Die
kant van het complex heeft de
meeste uitstraling en blijft ver
der nagenoeg onveranderd. Het
bouwblok aan de Zonneveld -
straat, dat uit de jaren zestig
stamt, past niet zo bij andere
bebouwing in die straat en
wordt grondig aangepakt. Een
nieuwe gevel van baksteen
wordt in het ontwerp aange
vuld met een houten skelet, dat
vlak voor de gevel staat. Ook
moet er een rij bomen komen
in de Zonneveldstraat.
Verder vervalt het deel van
het complex dat aan de Lange
brug is gelegen. De slopersha
mer moet daar een eind maken
aan de gebouwtjes die in ver
schillende periodes, volgens de
architect ad-hoc, zijn neerge
zet. Hiervoor in de plaats komt
nieuwbouw. In het ontwerp is
veel plaats ingeruimd voor gla
zen elementen. Ruijssenaars
noemt 'licht het mooiste bouw
materiaal'.
Ook in het complex zelf
wordt flink verbouwd. Zo zijn
er plannen voor een nieuw
trappenhuis en een lichtkoepel
op de binnenplaats. De monu
mentale collegezaal van het
voormalige laboratorium wordt
in zijn geheel gerestaureerd.
Ook komen er een tweede col
legezaal, een nieuwe biblio
theek en individuele computer
werkplekken.
Het Kamerlingh Onnes stamt
uit 1856. Het dankt zijn huidige
naam aan Nobelprijswinnaar
(in 1913) Heike Kamerlingh, die
in 1908 als eerste helium vloei
baar maakte en de supergelei
ding van metalen ontdekte. De
ze beroemde Leidse natuur
kundige maakte het laboratori
um met temperaturen tot een
duizendste graad boven het ab
solute nulpunt van min 273
graden Celsius tot het koudste
plekje op aarde.
LEIDEN HERMAN JOUSTRA
Prachtig hoor, zo'n Open Ker
kendag. Ook wel Langs Leidse
Kerken genoemd. Met bezichti
gingen van de zeven kerken in
de binnenstad voor wie dat wil.
Om het geheel extra feestelijk te
maken is er de muzikale omlijs
ting. Organisten bespelen de
orgels in de verschillende ker
ken. Ook zaterdag was er weer
een Open Kerkendag. In de
Hartebrugkerk aan de Haarlem
merstraat viel gregoriaanse mu
ziek te beluisteren. Althans, dat
was de bedoeling. Maar voor de
deur van de kerk stond een mu
ziekgroep van Evangelie Ge
meente De Deur zo luid te spe
len, dat de gregoriaanse muziek
binnen nauwelijks nog was te
horen.
„Het was echt een enorme
herrie", zegt G. Gussenhaven,
secretaris van het kerbestuur.
„Vanwege dat daverende lawaai
was er van onze eigen muziek
niets te horen. Het was veel te
hard. Zo hard, dat we de deu
ren van de kerk dicht moesten
doen. En dat staat toch een
beetje vreemd op een open
dag."
Kerkbestuurder Gussenhoven
heeft een vervelend gevoel
overgehouden aan het optre
den van de evangelisten. Aan
vankelijk stonden ze op het
grondgebied van de rooms-ka-
tholieke kerk te zingen. Gussen
hoven: „Binnen de kettingen. Ik
heb gevraagd of ze wel een ver
gunning hadden. Die hadden
ze. Maar niet voor muziek op
ons grondgebied. Dus heb ik ze
gevraagd of ze iets verderop
wilden gaan spelen. Of ik wel
een christen was, vroegen ze
toen. Ja, heb ik gezegd, anders
had ik jullie helemaal wegge
stuurd. Vervelend blijft het wel.
Het is niet de eerste keer dat ze
voor overlast zorgen. Ik vraag
me af waarom de boodschap
met zoveel herrie gepaard moet
gaan."
Evangelie Gemeente De Deur
was niet voor commentaar be-
DUIVENBERICHTEN
De duiven vlogen dit weekeinde
vanuit Morlincourt. De uitslag:
P.V. Blauwkras
P. Landesbergen 1, 5, 8, 9; P. de
Mooy 2; Groenendijk-Pikaar 3,
4, 6, 7, 10.
P.V. leiderdorp
D. van Seggelen 1, 5; T. Schoen
maker 2; W. de Roode 3, 4, 8; B.
van Mil 6; M. Reijerse 7; W. Tol
boom en zn. 9; comb. J. Kool
moes 10.
P.V. Het Oosten
W. Kop 1, 2, 5. 7, 9; P. Kop 3; N.
de Groot en zn. 4; P. Mooten 6,
10; S. van Iterson 8.
P.V. De Rijnklievers
M. Hogenboom 1, 2, 4, 5, 6, 9,
10; T.H. Kraan 3, 7; C.H. Kop 8.
P.V. De Vriendenclub
I-alau/Arbouw 1, 2, 4, 7; Rozier-
/Dondelmans 3, 8, 9; R. v.d.
Nieuwendijk 5, 6; F. v.d. Nieu-
wendijk en zn. 10.
