Zelftest uitkomst voor velen
Bang voor water
Gezondheid
Wespennest
Nieuwe methode, spoort
eeldood in lichaam op
Roken verdrievoudigt
risico blaaskanker
Gevaarlijke dekbedje
uit de wieg
■name
MAANDAG 7 AUGUSTUS 2000
960
REDACTIE: RIEN POLDERMAN 023
„Mijn man is allergisch voor wespen", zegt mevrouw Van
Baaien. „Een paar jaar geleden logeerden we in een zo
merhuisje op de Veluwe, en zoals dat gaat liep hij op blote
voeten in huis. Plotseling werd hij gestoken door een
wesp, die kennelijk op de vloer had gezeten. Een hele
schrik. Mijn vriendin, bij wie we logeerden, heeft nog even
gekeken. Ze is verpleegkundige, dat is toch een geruststel
ling. Het leek allemaal mee te vallen. Een rode plek op zijn
voet, dat was te overzien."
„Maar toen we 's middags een drankje dronken bij de
open haard, schrok ik. Zijn hele lichaam zat vol met rode
vlekken, en hij kreeg een opgezet gezicht. Hij was ook een
klein beetje benauwd. Ook dat hebben we nog aangezien,
maar 's nachts voelde hij zich beroerd. Zweten, misselijk
en nog wat benauwder. Toen hij de weg naar de wc zocht
in dat onbekende huis, viel hij tot overmaat van ramp van
de keldertrap, in zijn verwarring had hij de verkeerde deur
genomen."
De situatie moet inderdaad uit de hand zijn gelopen, want
ik ken Van Baaien als een rustige, nuchter denkende man,
die niet snel van zijn stuk te brengen is.
Nu wil zijn vrouw weten welke voorzorgsmaatregelen ze
kan nemen, want ze gaan weer naar de Veluwe. Ik raad
haar een medicijn aan, een antihistaminicum, dat wil zeg
gen een medicijn, dat de allergische reactie op de prikkel
van de wespensteek blokkeert. Als de allergie onverhoopt
toch doorzet, kan Van Baaien een epipen gebruiken. Dat
is een pen, gevuld met adrenaline die de patiënt in een
spier kan spuiten meteen als hij'gestoken is. Het is een
duur medicijn, maar in geval van nood kan het uitkomst
bieden.
Dezelfde week nog word ik gebeld. Van Baaien blijkt thuis
gestoken te zijn door een wesp, toen hij de balkondeuren
sloot. Hij had te laat in de gaten dat zich onder de dak
pannen een hele wespenkolonie had genesteld. Ter hoog
te van zijn sok ontstond een grote, rode plek. Van Baaien
had meteen naar de epipen gegrepen, die net in huis was.
Hij las in de bijsluiter dat hij alleen de dop moest verwij
deren om het injectiesysteem in werking te stellen. Maar
bij het uitpakken schoot de beveiliging eraf, waardoor de
naald in zijn vinger vast kwam te zitten.
Het is de gewonde zelf die belt. „Kan het kwaad?", vraagt
hij geschrokken. „Ik krijg de naald er niet goed uit."
Nu heeft adrenaline als voornaamste werking het vernau
wen van de bloedvaatjes. In een vinger, een teen of de
neus mag nooit adrenaline gespoten worden, omdat de
bloedsomloop dan in gevaar komt. „Kom maar snel naar
de praktijk", zeg ik dus, „dan kan ik even kijken."
De vinger blijkt wit en koud te zijn. De naald heeft hij ge
lukkig los gekregen. Een blauwe plek geeft aan, waar hij
heeft vastgezeten.
Na overleg stuur ik hem door naai- de dienstdoende dok
ter op de eerste hulp van het naburige ziekenhuis. Die
raadt aan de vinger onder de warme kraan te houden,
maar daarbij wel goed op te letten dat het water niet te
heet is. De gevoeligheid van de huid is namelijk ook ver
stoord, waardoor de kans op verbranding niet denkbeel
dig is.
Na drie kwartier lijkt de bloedsomloop zich te herstellen,
maar eenmaal thuis wordt de vinger weer wit en koud.
Dus belt hij opnieuw. „Zelf zie ik het niet zo somber in,
maar mijn vrouw is heftig ongerust." Ik stuur hem ten
tweede male door naar de ehbo. Daar krijgt hij wederom
het advies de vinger een tijdje onder de warme kraan te
houden.
Uiteindelijk loopt het met een sisser af. De vinger is nog
een dag gevoelloos, en daarna herstellen
de functies zich. Van Baaien belt om een
nieuwe pen te bestellen. „Ik zal de ge-
bruiksaanwijzing zorgvuldig doorlezen,
z°dat ik niet meer voor verrassingen
k°m te staan 1 ze8t hij- ..En het wespen-
nest is opgeruimd door de GG&GD."
MARIEKE VAN SCHIE, huisarts
Nederlandse onderzoekers
hebben een nieuwe methode
ontdekt om eeldood in het li
chaam op te sporen en te me
ten. Ongewenste eeldood treedt
op na een acuut hart- of her
seninfarct en bij dementie.
Door die schade snel en goed in
kaart te brengen, kunnen speci
alisten bij de patiënt een nauw
keuriger diagnose stellen en de
gepaste behandeling geven.
Ook kan de nieuwe methode
zichtbaar maken of een behan
deling tegen kanker aanslaat.
De onderzoekers van de univer
siteit (UM) en het academisch
ziekenhuis (AZM) in Maastricht
publiceerden hun bevindingen
dezer dagen in het gezagheb
bend Brits wetenschappelijk
tijdschrift The Lancet. Hoewel
de methode pas bij zeven pati
ënten is toegepast, waren de re
sultaten zo overtuigend dat be
sloten is nu al met het onder
zoek naar buiten te treden.
De opsporing gebeurt zonder
het lichaam binnen te dringen,
maar door het eiwit Annexin V
in de bloedbaan te brengen.
Dat eiwit en zijn eigenschap om
zich in bloed te hechten aan
doodgaande cellen, is ontdekt
door biochemicus dr. C. Reute-
lingsperger van de UM. Samen
met de cardioloog dr. L. Hofstra
en nucleair geneeskundige
prof. dr. G. Heidendal kwam hij
op het idee een nucleair label te
plakken aan Annexin V. Nucle
aire camera's kunnen dan
scans maken van de opeenho-
Ministerie wil geen verbod, wel levering door apotheek
ping van het eiwit op plekken
waar ongewenste eeldood is
opgetreden.
„Het intrigerende is dat de stof
zich ook bindt aan cellen in het
hart. Nog enkele uren na een
infarct sterven spiercellen in
het hart af. Het eiwit kan de
plaats en omvang van de scha
de snel opsporen", zegt cardio
loog Hofstra. Daarna zou een
actieve celdood-blocker de af
sterving kunnen stoppen, zodat
de schade beperkt blijft. Maar
dat is volgens Hofstra nog toe
komstmuziek.
„Deze blocker is nog in ontwik
keling, en blijkt gunstig op mui
zen te werken. Binnenkort be
gint een eerste studie ervan op
mensen", zegt Hofstra. Hij
schat dat nog één tot twee jaar
onderzoek nodig is voor de
blockers. „Als dit lukt, is dat een
echte doorbraak voor hartpati
ënten."
De nieuwe opsporingsmethode
kan straks ook uitkomst bieden
bij kanker. Dan sterven cellen
niet voldoende op natuurlijke
wijze af, maar stapelen cellen
zich juist op tot tumoren. Che
motherapie of bestraling moet
die cellen vernietigen. „Door na
een kankerbehandeling het ei
wit in te brengen, is zichtbaar te
maken of de cellen inderdaad
zijn gedood. De therapie kan
daaraan worden aangepast",
aldus Hofstra.
Opnieuw is ophef ontstaan over
testjes waarmee thuis kan wor
den nagegaan of men besmet is
met HIV of hepatitis. Enkele ja
ren geieden, vlak na de lance
ring in de Verenigde Staten, kon
het eenvoudig uit te voeren
testje rekenen op allerlei mitsen
en maren uit de medische we
reld. In Rotterdam staat farma
ceutisch bedrijf MiraTes, im
porteur van doe-het-zelf-test-
jes, geduldig de pers te woord.
Salesmanager Eijkman wil één
ding duidelijk stellen. Het mi
nisterie van volksgezondheid
wil de doe-het-zelf-tests niet
verbieden. Wel mogen de test
jes straks waarschijnlijk alleen
in de apotheek worden ver
kocht. Vrije verkoop van de
testpakketjes via Nederlandse
internetbedrijfjes wordt dan
wellicht verboden.
„Men zou eens moeten luiste
ren naar de mensen die zijn ge
holpen met de test. Wij krijgen
bijna alleen positieve reacties.
Maar ja, men maakt zich zor
gen om de consument en
vraagt zich af of de consument
zichzelf dit wel moet aandoen.
Men moet ook wennen aan het
verschijnsel, want het is nog
heel nieuw." Toch vindt de
overheid het zelfbeschikkings
recht van de patiënt en consu
ment belangrijk, weet Eijkman.
„Wij menen dat de consument
zelf wijs genoeg is om te bepa
len of hij iets wel of niet moet
doen. De consument van te
genwoordig laat zich heel goed
informeren, via internet bij
voorbeeld."
De tests winnen aan populari
teit door de laagdrempeligheid,
de anonimiteit en de snelheid
waarmee men de uitslag krijgt.
In drie minuten weet je of je be
smet bent met HIV of een
maagzweer. Vooral de HIV- en
hepatitis-testen doen het goed.
Dat zijn immers ziekten waar je
in eerste instantie geen klach
ten bij voelt. Bovendien scha
men veel mensen zich voor de
ze voor een groot deel seksueel
overdraagbare ziekten. „Je
hoeft niemand aan te kijken als
je om de test vraagt, en je hoeft
geen heel verhaal te vertellen
waarom je de test wilt doen,"
weet Eijkman.
De test -„een heel betrouwbare
test die ook in het medische cir
cuit wordt gebruikt"- is vooral
bedoeld voor de gezonde mens
die zich wat zorgen maakt. De
angst is niet groot genoeg voor
een gang naar huisarts of GGD,
maar het knaagt wel. Het gaat
bij HIV dus niet om mensen uit
de risicogroepen, maai- bijvoor
beeld om mensen die bijna ze
ker weten dat ze niet zijn be
smet maar toch zekerheid wil
len. Na een slippertje bijvoor
beeld of na een keertje onbe
schermde seks op vakantie.
Vanuit verschillende medische
kringen is kritiek op de doe-het-
zelf-tests. Er zou kans bestaan
op een vals-positieve uitslag of
juist een vals-negatieve uitslag.
„Testen die in het ziekenhuis
worden uitgevoerd zijn ook niet
honderd procent betrouwbaar.
Bij een positieve uitslag wordt
in het ziekenhuis de test her
haald. In onze bijsluiter advise
ren we ook de test nogmaals te
doen wanneer de uitslag posi
tief is. En dan bijvoorkeur een
test bij de huisarts of in het zie
kenhuis", alsdus Eijkman.
Een stralende zomerdag, de he
le familie zit aan het strand. De
kinderen ploeteren in het ver
koelende water, hun stemmet
jes schallen boven de grom
mende branding uit. Spelen
met water is pret hebben. Maar
niet voor de zesjarige Manon,
die zit stilletjes in haar eentje in
het zand te wroeten. Ver weg
van het grote water, waar ze
doodsbang voor is. Wat haar
ouders ook proberen, Manon is
niet naar de vloedlijn te bran
den. Ze zit liever in de verzen
gende hitte dan dat ze ook
maar een teen nat maakt.
Haar ouders begrijpen het niet.
Waar komt die watervrees van
daan? „Na de vakantie moet ze
toch echt eens op zwemles",
concluderen ze. „We hebben
het nu lang genoeg uitgesteld,
ook Manon moet in ons water
land Ieren zwemmen."
Nog tijdens de vakantie wordt
het meisje aangemeld voor haar
eerste zwemles. Al een week
voor de grote dag is aangebro
ken, klaagt ze over buikpijn. Ze
eet slecht en zit pips en stilletjes
in een hoekje te spelen. Als
moeder haar naar het zwembad
wil brengen, is er geen houden
meer aan. Manon gilt de hele
buurt bij elkaar en klampt zich
vast aan de deurpost.
Een op de zes kinderen is bang
voor water. Niet allemaal zo
buitensporing vorm als Manon.
De meesten zijn kinderen die
ondanks veel aanmoedigen niet
kopje onder durven of niet van
de kant in het water durven te
springen. Naar de oorzaak van
watervrees kan slechts worden
gegist. Misschien werd Manon,
toen ze nog maar een baby was,
een keer per ongeluk in een te
koud badje gewassen. Of zat ze
als peuter in de grote badkuip
en voelde toen met haar vinger
tjes de zuigende kracht van het
afvoerputje. Peuters denken
nog dat ze met hun hele li
chaam door het afvoergaatje
kunnen, ze hebben nog geen
Sommige kinderen hebben een onverklaarbare angst voor water.
benul van verhoudingen. Er
zijn ook kinderen die wel eens
echt in het water hebben gele
gen en daar vreselijk van ge
schrokken zijn of hebben ge
zien hoe erg vader en moeder
van streek waren.
Er zijn trouwens ook ouders die
heimelijk bang zijn dat hun
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER ARCHIEF
kind verdrinkt. Je leest het heel
soms in de krant dat een kind
tijdens de zwemles of een uur
tje vrij zwemmen (bijna) ver
drinkt. Hoe goed ouders hun
eigen angst ook proberen te
verbergen, hun kinderen voelen
haarfijn aan wanneer vader en
moeder huiverig zijn.
Genoom
van cholera
ontdekt
Wetenschappers hebben
de genetische eigen
schappen ontrafeld van
de cholerabacterie. De
'genetische kaart' is vorige
week gepubliceerd in het
wetenschappelijke tijd
schrift Nature.
Met de nieuwe kennis zijn
op den duur betere vac
cins mogelijk. Cholera
leidt tot ernstige diarree,
waardoor vorig jaar nog
8500 mensen in ontwikke
lingslanden stierven. Bij
na een kwart miljoen
mensen werd ziek.
Het genoom is in kaart
gebracht door een team
van het Institute for Ge
nomic Research in Mary
land.
Sigarettenrokers lopen drie keer
zoveel kans op het krijgen van
blaaskanker dan mensen die
niet roken. Het risico van blaas
kanker neemt toe naarmate ie
mand meer en langer sigaretten
rookt. Dat blijkt uit een onder
zoek van de Universiteit Maas
tricht.
De capaciteitsgroep Epidemio
logie van de Universiteit Maas
tricht maakte een analyse van
43 onderzoeken die sinds 1968
over de hele wereld zijn gedaan
over de samenhang tussen ro
ken en blaaskanker. De resulta
ten zijn gepubliceerd in de deze
week verschenen uitgave van
het Amerikaanse tijdschrift
Cancer.
„Naar schatting de helft van het
aantal gevallen van blaaskanker
bij mannen en 35 procent bij
vrouwen is het gevolg van ro
ken", zegt de Maastrichtse epi
demioloog drs. M. Zeegers. Ook
stoppen met roken is niet per
definitie zaligmakend: ex-ro
kers hebben nog altijd twee
keer zoveel kans op blaaskanker
als mensen die nooit hebben
gerookt. Wie meer dan twintig
sigaretten op een dag rookt,
loopt twee tot drie keer zoveel
kans op blaaskanker als rokers,
die het rustiger aan doen. Ten
slotte staat nu vast, dat mensen
die voor hun twintigste begin
nen een groter risico lopen dan
latere starters.
Eerder was al bekend dat er een
samenhang bestaat tussen
blaaskanker en het grote aantal
chemische stoffen dat bij ver
branding van tabak in het li
chaam komt. In Nederland
wordt jaarlijks bij 3600 mannen
en 900 vrouwen blaaskanker
geconstateerd. Bij mannen
staat blaaskanker hiermee op
de vijfde plaats van de meest
voorkomende tumoren.
Bovendien is verdrinkingsangst
reëel: als je niet kunt zwem
men, kan je echt in diep water,
onder omstandigheden zelfs in
ondiep water, verdrinken.
Daarom roepen wij ouders toch
voortdurend onze peuters terug
van de waterkant? Kinderen le
ren daaruit een les: 'water is
een groot gevaar'.
Voor kinderen met watervrees
moeten ouders en zwemin-
structeurs veel geduld kunnen
opbrengen. Forceren helpt niet.
Een kind dat niet in het water
durft te springen er met een
grote boog ingooien in de hoop
dat het voor altijd over zijn
angst heen is, dat is een illusie.
Wel kunnen kinderen al jong
beginnen met watergewenning.
In veel zwembaden bestaat ba
by- en peuterzwemmen. Kleine
kinderen doen daarbij prettige
ervaringen op met water. Het
water moet voor hen lekker
warm zijn en het zwemmen
moet speels zijn. Instructie is
nog niet aan de orde. Dat komt
pas als het kind eraan toe blijkt
te zijn.
Eerste kinderen uit een gezin
gaan vaak al vrij vroeg naar
zwemles. Jonge ouders kunnen
haast niet wachten tot het mo
ment daar is, het lijkt hun zo
leuk als hun kind als een van de
eersten in de klas met het di
ploma kan wapperen. Als kin
deren voor hun vierde of vijfde
jaar met de lessen beginnen,
begrijpen ze vaak nog niet het
hoe en waarom van de zwem
les. Bovendien ontbreekt het
hen veelal aan lichaamskracht.
Je ziet ze in het bad zwoegen
met hun hoofd nog net half bo
ven het water uit. Uiteindelijk
duurt het in zulke gevallen vaak
lang voor een kind het eerste
diploma op zak heeft. Als ze
wat later beginnen, hebben kin
deren vaak in een mum van tijd
hun eerste diploma aan de
muur boven hun bed hangen.
ANNIE DE VREUGD
Mogelijk medicijn
tegen ebolavirus
Amerikaanse wetenschappers
hebben mogelijk een middel
ontdekt waarmee artsen ebola-
geïnfecteerden kunnen behan
delen. Tot nu toe was geen be
handeling mogelijk, waardoor
mensen die het ebolavirus op
liepen in 90 procent van de ge
vallen kwamen te overlijden.
Volgens de Britse omroep BBC
hebben onderzoekers ontdekt
dat het virus een eiwit aan
maakt dat cellen van bloedvat-
wanden uiteen doet vallen. Zij
gaan ervanuit dat dit eiwit ver-
antoordelijk is voor de ernstige
en meestal fatale bloedingen
waarmee geïnfecteerden te
kampen hebben.
Het ebolavirus komt in ver
scheidene Afrikaanse landen
voor. De kenmerken van infec
tie door het virus zijn hoge
koorts en bloedingen in ogen
en tandvlees. Een epidemie van
het ebolavirus doodde in 1995
in Kikwit, de Democratische
Republiek Congo, 245 mensen.
„We stellen in de bijsluiter ook
dat het verstandig is van te vo
ren een plan te maken. Wat te
doen als de uitslag positief is?
Mensen zijn op zoek naar een
antwoord, en dat antwoord
krijgen ze. Daar moeten ze zich
dan op voorbereiden." En als
de uitslag negatief is? „Dan ad
viseren we hem zes maanden
later nog eens te doen. Hetzelf
de gebeurt als je je bijvoorbeeld
bij de GGD laat testen."
Een ander punt van kritiek. Je
hebt maagklachten en je test
thuis op een maagzweer. De
test is negatief. De consument
is blij, maar er blijkt wel dege
lijk iets anders aan de hand.
„Ook hier geldt: in de bijsluiter
staat hoe je de test moet inter
preteren. Een negatief resultaat
wil zeggen dat er geen helio-
bacter pylori is aangetroffen.
Dat is de bacterie die neg
procent van de maagzwe
veroorzaakt. Het beteken
dat er bijvoorbeeld wel n
kanker aanwezig kan zijn
stellen ook: als je klachte
moet je naar de dokter. V
len de arts natuurlijk niet
vangen."
Er bestaat kans dat de ko
zich te vroeg onderwerpt
de test. Een negatief resu
betekent ook dan dat de j
er wel degelijk kan zijn.
hier geldt: in de bijsluiter
dat je bij een negatief res
de test het beste na zo'r
maanden kunt herhalen.'
Steeds minder baby's slapen
onder dekbedjes. Ook roken in
de aanwezigheid van baby's is
afgenomen. Dat blijkt uit een
vorige week verschenen onder
zoek van TNO Preventie en Ge
zondheid. Dekbedjes en roken
worden gezien als risicofacto
ren die wiegendood kunnen
veroorzaken. Steeds minder ba
by's komen te overlijden ten
gevolge van wiegendood. De af
gelopen drie jaar is het aantal
plotselinge en onveiwachte
sterfgevallen onder pasgebore
nen gehalveerd.
De Stichting Wiegendood ver
klaart de vermindering van het
aantal sterfgevallen uit het ver
minderde gebruik van dekbed
jes. Die kunnen volgens de
stichting tot oververhitting lei
den, in het uiterste geval met
fatale afloop. Ook wordt door
ouders minder gerookt in aan
wezigheid van de baby's.
Volgens het TNO-onderzoek
sliep in 1996 nog bijna de helft
(45 procent) van de baby's on
der een dekbed. Vorig jaar koos
nog maar een op de vijf (18
procent) van de verzorgers voor
dit beddengoed. De onderzoe
kers troffen wel een nieuwe risi
covolle gewoonte aan onder de
ouders en verzorgers van de
2500 onderzochte baby's.
Steeds meer pasgeboren kinde
ren slapen bij de ouders in bed.
„Een modeverschijnsel dat
vooral voor jonge baby's
vier maanden riskant kan
te warm en te benauwd",
de onderzoekers.
TNO heeft het onderzoek
voerd in opdracht van de
ting Wiegendood. Het is
de peiling sinds 1988. He
tal gevallen van wiegende
in die periode afgenomei
212 gevallen tot 27 in 199
Daarmee komen in Nede
aanzienlijk minder baby'i
dan in de ons omringend
den. In Duitsland werdei
1998 nog vijf keer zoveel
len van wiegendood gecc
teerd.
De gunstige ontwikkeling
door deskundigen toeges
ven aan de voorlichting c
consultatiebureaus en de
kraamzorg in Nederland,
het aantal kinderen dat o
buik slaapt, wereldwijd gi
als de belangrijkste oorza
wiegendood, fors vermin
In Nederland slaapt tacht
procent van de kinderen
op de rug zoals het volge
kundigen hoort. Ook woi
gevaar van oververhitting
dekbedjes en te warme ld
onderkend. Toch zijn vol
de onderzoekers met voo
ting nog betere resultaten
reiken.
GPD
Het aantal gevallen van wiegendood is sterk verminderd nadat d
jes 'verdacht' waren geworden.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER
WÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊIÊÊÊÊÊI
PUZZEL
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat
uit de letters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min
1 letter. (B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn
"stal", maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die
twee het moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.)
Horizontaal: 1. Deel v.e kledingstuk: 4. karig; 7. wolkam;
9. keukengerei; 10. ruim binnenwater; 11. dandy; 13. moeras;
14. puntig werktuig; 17. drijvend hotel; 18. hijswerktuig;
19. leemte; 21. deel v.e. uurwerk; 24. tocht; 26. Europeaan;
27. prooi; 29. stremsel; 30. hoofdstad van Engeland;
32. tapijtweefsel; 33. luister.
Verticaal: 1 Zware golf; 2: wiel; 3 wasem; 4. plag; 5. muil;
6. orgelregister; 8. suikerpalm; 11ongehuwde adellijke dame;
12 naaldboom; 13. fraaie kledij; 15. plotseling; 16. nevel; 17. vuil in
de stoomketel, 19. vreemde taal; 20. kerkdienst; 22 kielwater;
23. opstandig; 25. viskaar; 27. plant met min of meer houtige stam;
28. kanaal; 30. haal met de tong; 31. drinkbakje.
HET WEER
door Ja
Oplossing van zaterdag:
HORIZONTAAL: 1. Brigade;
7. slik; 8. halt; 10. pot;
12. via; 13. Maori; 16. lied;
18. odol; 20. dom; 21. albe;
23. edik; 26. armoe; 28. dal;
30. erna; 32. aria; 34. Eris;
35. messing.
VERTICAAL: 1. Blo. 2. ritme;
3. ik; 4. ah; 5. David; 6. Eli;
7. spil; 9. taal; 11. lo;
14. adder; 15. Romeo;
17. irl; 19. oei; 21. Aida; 22.
balie; 24. deern; 25. klas; 27.
me; 29. arm; 31. mig; 33. as;
34. ei.
Lichten van de zee
Afgelopen zaterdagavond en tijdens de
nacht van zaterdag op zondag is door ver
schillende personen het 'lichten van de
zee' waargenomen. Meldingen kwamen
van de stranden van Scheveningen, Noord-
wijk en Zandvoort.
Het 'lichten der zee', dat vooral in de duis
ternis het best kan worden waargenomen,
wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door mil
joenen kleine zeediertjes van de soort zee-
vonk. Doorgaans zijn deze door hele zee
verspreid maar bij bepaalde weersomstan
digheden verzamelen de diertjes zich aan
de wateroppervlakte. Ze geven licht (voor
namelijk geel-groene kleuren) als er zuur
stof in het water opgelost is hetgeen door
roeren en het breken der golven wordt be
vorderd. Het gestaag warmer wordende
zeewater gedurende de laatste dagen in
combinatie met het fraaie weer van zater
dag zal de kleine zeediertjes 0,2 millimeter
groot) naar het wateroppervlak hebben ge
dreven.
Hoewel een zwak warmtefront aanvanke
lijk roet in het eten dreigde te gooien (in
het IJsselmeergebied viel nog een buitje) is
het zaterdagmiddag tamelijk zonnig gewor
den: met name op de stranden. Daarbij
steeg het kwik bij Bloemendaal tot 22,1 gra
den.
De zondag begon met zon maar aan het
einde van de ochtend was het op de stran
den al bewolkt en in de middag gebeurde
dat ook elders. De temperatuur steeg in de
duinen van Bloemendaal nog tot 21,^
Schiphol 21,2 graad.
Morgen veroorzaakt een warmtefron n
veel bewolking en vooral in de ochtei n
aan het begin van de middag kan er e e
regen of een bui vallen. Daarna kans i
wat zon en temperaturen oplopend t n
streeks 21 graden. De wind is meest z ee
uit het westen.
Gedurende de rest van de week blijft
omgeving op woensdag en donderda
storingsgevoelig. Daarna wordt het o n
invloed van hogedruk zonnig en wan
zoals het zich nu laat aanzien, in het1
einde temperaturen rond 25 graden
ger.
