Denksport
0
ff
RDAG 5 AUGUSTUS 2000
!dge
Ad Oskam puzzel
it bridgen zit altijd een kanselement in
pel. De goede bridger neemt altijd de
kansen mee. Dat kanselement zit er
let bridgen veel meer in dan bijvoor-
li/j bij schaken of dammen. Een snit ne-
zonder verdere voorkennis levert een
op van 50%. Die kan fout zijn of goed.
r de kunst is het om die vijftig procent
prgroten om uiteindelijk soms zelfs
I te bereiken. Dat laatste is het geval bij
9 ën waarbij de kaarten van de tegen-
n va,Jers kunnen worden uitgeteld. Ook
ers v«de spelverdelingen in de andere kleu-
iamhia te 8aan> *s de kans van slagen bij een
te vergroten. Een van de mogelijkhe-
om de kans te vergroten staat bekend
e 'restricted choice'. Dan is de kans
lagen bij een snit niet meer 50% maar
of meer. Klassiek in dit verband is het
e spel uit de meester klasse paren:
lelijk
983
H 10 4
A H 10 7 4
was de gever en allen waren kwets-
Het bieden van OW: West 1 Oost 2
Vest 4 (forcing, vraagt controles te
n vo nen); Oost 4 West 4 SA; Oost 5 V
doublet (voor de uitkomst): West 6
:d kwam gehoorzaam uit met harten
het aas van Zuid. Slag 2 was voor har-
eer. In slag 3 speelde West klaveren
het aas. Bij Noord verscheen de 6 en
lid de vrouw. De leider stak over naar
Inaas en speelde opnieuw klaveren. Bij
d verscheen de 3. Geeft deze snit nu
kans op goed of fout? Of moet in de
de klaverenslag de heer worden ge
ld? Als we heel zeker weten, dat Zuid
de laagste kaart bijspeelt, heeft hij dus
|de boer! Dan is de snit 100%. Als we
zeker weten, dat Noord trouw met
een doubleton aangeeft, is de
van slagen door de heer te leggen
Maar zo gek zijn tegenstanders niet.
lelft van de keren zal Zuid van VB de
Iw bijspelen in slag 1 en de helft van de
de boer. Maar als hij alleen de vrouw
KAN hij alleen maar die kaart bijspe-
'at heet 'restricted choice'de beperk-
:uze. Daarmee is de snit ongeveer twee
zo kansrijk geworden als het slaan met
leer. Natuurlijk kan Zuid VB hebben ge-
maar dat is dan 'bad luck'. Goede spe-
zullen altijd in de tweede klaverenslag
den. Dit was het spel:
w<~ï~* 0
105
*983
H 104
A H 10 7 4
'tom 5 2
a nul
r/fc J 4 9 8
A V 10 7 2
SI'Q 4 9 8 5 3 2
tidi V
Ie meeste wedstrijden is deze 'restricted
ice' problematiek iets ingewikkelder.
J tweede spel komt uit de oefencampag-
Jtoor Maastricht. Zuid was de gever en
a waren kwetsbaar.
v 1032
V 8 6
A 8 6
A 8 2
A B 7
A 9 7 4 2
H 4 3
H 5
id
di<J bieden van OW: West 1 Oost 1 V
aelft 1 SA (12-14 punten): Oost 2 (Super
pnan, vraagbod); West 2 V Oost 4 V.
■j^jip kwam uit met 10. Het is haast on
gelijk om minder dan twee troefslagen
Verliezen. Toch deed de leider een po-
g. Hoe moet de troefkleur aangesneden
pen? Technisch is de beste methode
te beginnen met een kleine harten naar
\touw. Na ruitenheer legde de leider
ook V 2 op tafel. Bij Zuid verscheen de
Noord nam de vrouw met de heer.
>rd speelde ruitenvrouw. Die werd ge
nen met het aas. Op V 8 speelde Noord
Wat moet de leider doen? Heeft
>rd vier troeven gehad of Zuid in V B 10?
in dit geval geldt, dat Zuid bij de laat-
verdeling in de helft van de spellen de
;n de andere helft de boer bij zal spelen,
ar als Zuid alleen V 10 heeft kan Zuid
anders. Dat bepaalt dat snijden veel
srijker is. Dat leidde ook tot succes:
654
0
A B 7
A 9 74 2
H 4 3
H 5
*10
10972
B 10943
leider verloor alleen een troefslag, een
loppenslag en een ruitenslag. Elke ande-
speelwijze leidde tot verlies. Het derde
l komt uit het CAP GEMIMI toernooi,
ist was de gever; allen waren kwetsbaar.
A V 5 4
543
H V 10
V 8 5
N H8
""F 0 I A'B974
Z H 9 7 6 3
!t bieden van OW: West 1 'Oost 1
'st 1 SA (12-14 punten); Oost 2 (man-
eforcing en vijfkaart ruiten); West 2
st 3 West 3 Oost 4 (vijfkaart);
'st 4 (geeft voorkeur); Oost 5 Zuid
'am met harten uit voor de aas van
>ord. Harten door werd getroefd. In drie
ndes werden de troeven gehaald. Daarna
'am 3. Die slag was via de vrouw voor
aas van Noord. Bij Zuid verscheen de
Moet de leider in klaveren snijden op de
er van Noord? Dat is weer restricted
oice. Maar hier gaat dat beslist niet op!
mt als Zuid een singleton klaveren zou
bben gehad, hebben NZ al twee keer ver-
imd om het contract down te spelen,
lid zou met 4 10 kunnen starten. Dan is
leider twee down als Zuid een singleton
'eft. Maar ook Noord zal in dat geval in
ig 2 klaverenaas spelen en zijn partner la-
n troeven, omdat hij weet dat OW acht
averens bezitten.
us niet altijd moet de leider op de auto-
atische piloot een 'restricted
loice-situatie ook als zodanig behande-
Kruiswoordraadsel
nummer 31
Horizontaal:
1. Geïmiteerd; 8. soort brood; 9. venijn;
10. boom; 12. geldstraf; 13. zeer spoedig;
15. religieuze groepering; 16. woud; 18.
koets; 20. niets; 21. oliehoudend gewas;
22. half; 24. spinnenwebdraad; 26. bezit
telijk vnw.; 28. klap; 30. kijkers; 33. thans;
34. levenskrachtig; 35. volmaakt; 36.
oude lengtemaat; 37. catastrofe; 39.
gauw; 40. voorzetsel; 42. kloosteroverste;
45. delfstof; 48. angst; 49. vleesgerecht;
51. ketting zonder einde; 53. behoeftig;
54. familie; 55. harde buitenkant; 56. tij
delijk in gebruik geven; 57. dik boek; 58.
deel van een etmaal; 60. kloosterlinge;
61. lotion.
Verticaal:
1. Niemendal; 2. bewijsstuk; 3. land
bouwwerktuig; 4. acasiasoort; 5. klaar; 6.
drinkbeker; 7. sleepnet; 8. koffiesoort; 11.
soort schildpad; 12. Turkse eretitel; 14.
rekenkundig vraagstuk; 15. in de oorlog
omkomen; 16. hoop; 17. palmmeel; 19.
voorwenden; 23. lansier; 25. argument;
27. verlangen; 28. plaaggeest; 29. berg
weide; 31. alcoholische drank; 32. troef
kaart; 33. vochtig; 38. parachutist; 39.
spraakorgaan; 41. lus; 43. spijt; 44. onzin
praten; 46. kledingstuk; 47. betelplant;
49. Spaanse heer; 50. chemisch element;
52. deel van een kachel; 54. schaamte;
58. bijbelse stad; 59. dwarsmast.
Welke woorden worden gevormd door
de letters uit de volgende vakjes: 47 7
25 42 7 10 54 35 3 en 48 36
56 44 49 38 30 59 40
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, bij voorkeur per briefkaart,
dienen uiterlijk woensdag a.s. in het bezit te zijn van het Redactiesecretariaat Leidsch
Dagblad, Postbus 54, 2300 AB Leiden. Onder de inzenders worden twee cadeaubonnen
van 25 gulden verloot.
Oplossing ®jfs
nummer 30
De twee gevraagde woorden van de puz
zel van vorige week waren:
INSPECTEUR en CONTROLEUR
UUUUB UUUUU Q
□□DB UUUUU UUUU
B UUUUU UUUUU D
BUUU UUBUU UUUU
UUUU BQDUB UUUU
U UUUUU UUUUU U
Winnaars
C. Hartevelt, Rijndijk 259, Leiden
(cryptogram).
B.B. van Velzen, Weipoortseweg 74,
Zoeterwoude (kruiswoord).
Cryptogram nummer 31
Horizontaal:
4. "Welterusten" in deze kleding! (9); 8. Net een jon
gensnaam (3); 9. Auto tegen de dorst (8); 10. Dwaas
geselecteerd (8); 11. Licht handvat (4); 12. Die vroege
vogels zijn wazige schoppers (12); 16. Hij is de sigaar
met een Griekse borrel (6); 17. Beest dat in de file
staat? (6); 18. Luchtig te kennen gegeven (12); 19.
Niet steeds zo rusteloos (9); 21. Part-time partners?
(11).
Verticaal:
1. Dit parkeerterrein is nog te overzien (8); 2. Het
ontwijken van goederen? (12); 3. Vier vrouwen zor
gen voor het gebak (12); 5. Verdwijnend gesteente in
het schip (5); 6. De deur van een donkere auto? (12);
7. Hieruit komt het tot z'n recht bij een schilder (4);
13. Hongerige dieren? (10); 14. Is die kleding in orde?
(10); 15. Om te studeren en te speculeren (5); 19.
Onbezet is eerlijk (4); 20. De eeuwige crimineel (4);
22. Niet alleen tegen de vlakte (2).
Oplossing
nummer 30
Horizontaal:
4. Zeerover; 6. vochtverlies; 8.
eindversterker; 12. ijsbeer; 13.
kernstad; 14. veteranen; 15.
einde; 17. weerpraatjes; 19.
bruin; 20. uitgave; 21. welge
meend.
Verticaal:
1. Met hangen en wurgen; 2.
privéverzameling; 3. zeil; 5.
gemeente; 7. overspel; 9.
steunfraude; 10. kit; 11. rid
derspel; 16. najaar; 18. akten;
22. mi.
dammen
Alvorens we gaan napraten
over het Open Nederlands
kampioenschap, toon ik u nog
graag even een belangrijk frag
ment uit het Orap Open dat on
langs in Den Haag werd gehou
den. Hoewel hij gelijk eindigde
met oud-wereldkampioen
Tsjizjov, ging de titel toch naar
Hans lansen vanwege een ho
ger aantal weerstandspunten.
Maar meer nog had Jansen zijn
eerste plaats te danken aan Alf-
ons Ottink, bij wie in de slot-
ronde tegen de latere kampioen
het licht even moet zijn uitge
gaan. Anders valt zijn geblun-
der in het eindspel niet te ver
klaren. We pakken de partij op
in het late middenspel (zie dia
gram 1).
Zelfs een geslepen dammer als
Jansen kan uit deze stand met
wit normaal gesproken echt
niet meer dan een schamel
puntje peuren. Dat leek ook
lange tijd het geval: 53. 20-24
54. 29x20 19-23 55. 28x19 13x15
56. 31-26 15-20 57. 22-18
20-24 58. 18-13 8x19 59. 17-12
19-23 60. 12-8 24-30 61. 34x25
35-40 62. 39-34 40x29 63. 8-2
29-34 64. 2-35 34-39 65. 35-49
23-28 66. 25-20 28-32 67.
49x27 39-44 68. 20-14 44-50
69. 14-10 50-6 70. 26-21 6-50
71. 10-5 50-6 72. 5-23 6-50 73.
23-45 1-6 74. 45-1 6-11 75.
27-36 16x27 76. 36x6 en tot
ontsteltenis van Tsjizjov moest
Ottink op het allerlaatste mo
ment nog in het stof bijten. Ja,
topsport is hard en soms on
rechtvaardig. Maar daar weten
1*
1
Ill
i,
m
in
1
III
SS
D
iiiin
SS
lil'
D
11-
P
p
D
P
9
p
J
lil!
III
A
ff!
9
s
HUI
111
II
Q
-
p
P
P
P
P
p
O
p
Q
P
O
O
lij
9
9
III
11
9
9
llllll
lil
Ssj
111
111
9
111
l'lfl
111
P
"f
P
P
P
P
P
Q
P
o
Diagram nr. 1
spelers als Jansen en Tsjizjov al
les van.
Direct na de prijsuitreiking in
de hofstad trok een aanzienlijk
deel van de deelnemers, de lief
hebbers en de brooddammers,
naar Nijmegen. Daar maakten
zij zich op voor het Ordina
Open 2000, het officieel open
Nederlands kampioenschap.
Dit toernooi heeft al 15 jaar een
bijna magisch te noemen aan
trekkingskracht op heel veel
spelers. De totale entourage
rond dit toernooi is daar overi
gens niet vreemd aan. Ook
daarom is 'Nijmegen' met af
stand het best georganiseerde
zomertoemooi. Het Ordina
Open 2000 kende ook nu weer
een zeer spannend verloop. Na
een nek-aan-nek race met
oud-wereldkampioenen als
Tsjizjov, Valneris en regerend
wk-titelhouder Schwarzman,
pakte Alexander Baljakin de
hoofdprijs. Met 16 uit 10 bleef
hij de concurrentie een punt
voor. Ik zocht en vond een
Diagram nr. 2
tweetal aardige partijfragmen-
ten. Het eerste is de winst van
Baljakin op Erna Wanders in de
vierde ronde. Met een bijna tien
zetten diepe combinatie werd
Wanders met wit afgeserveerd
vanuit de volgende stelling (zie
diagram 2).
Wit heeft als laatste zet 24.
39-34 gespeeld en daarop volg
de: 24.27-32 25. 38x27 17-21
26. 28x17 21x32 27. 37x28 12x21
28. 26x17 11x22 29. 28x17 8-12
30. 17x8 24-29 31. 34x12 13-18
32. 12x23 19x46 33. 8-3 14-19
34. 3x23 46x14 35. 44-39 16-21
36. 39-34 14-25 37. 47-42
21-26 38. 31-27 26-31 39.
27-22 15-20 40. 36x27 20-24
41. 30x19 25x14 42. 35-30 14-20
43. 30-25 20-24 44. 22-18 2-8
45. 27-21 24-29 46. 25-20
29x26 47. 20-14 26-37 48. 14-9
8-13 49. 9x18 37-31 en wit gaf
het op.
Een andere vrouwelijke deelne
mer, de sterk spelende Zola Go-
lubeva, maakte kennis met het
buitengewone strategisch in-
Diagram nr. 3
zicht van Baljakin. Het volgen
de fragment is daar een fraai
voorbeeld van (zie diagram 3).
Het is uiterst leerzaam te zien
hoe Baljakin met wit naar een
winnend eindspel toewerkt: 36.
33-29 6-11 37. 29x18 13x31 38.
36x27 19-23 39. 38-33 9-13 40.
42-38 13-18 41. 33-28 11-17
42. 28x19 18-22 43. 27x18 12x14
44. 38-33 17-22 45. 32-28
22-27 46. 28-23 16-21 47.
34-29 27-31 48. 33-28 31x42
49. 48x37 14-19 50. 23x25 21-27
51. 28-22 27x18 52. 25-20
18-22 53. 20-14 22-27 54.
14-10 27-31 55. 37-32 31-36
56. 10-4.
Zelfs het eindspel is een aan
eenschakeling van messcherpe
zetten: 56. 36-41 57. 29-24
7-11 58. 4-10 en Golubeva gaf
het op. Tot slot de oplossing
van de opgave van vorige week
(cijferstand: wit 19, 23, 29, 38,
39, 42, 50; zwart 8, 9. 17, 27, 31,
40): wit wint na 50-44 40x49,
29-24 49x32, 19-14 32x37 en
14x41.
schaken
Paul Bierenbroodspot
Bij de beginnende schaker leeft
vaak de gedachte dat pat alleen
voorkomt na een blunder. Het
eerste pat dat een beginner
doorgaans tegenkomt, komt
voort uit een onsuccesvolle po
ging om met een koning en da
me tegen koning mat te zetten.
In dit soort gevallen is pat een
laatste strohalm voor de verde
digende partij. In veel eindspe
len kan de verdedigende partij
pat afdwingen en is er van een
stommiteit geen sprake. Het
eenvoudigste voorbeeld is het
eindspel van koning en pion te
gen koning, waarbij de verdedi
gende partij de oppositie heeft.
Bij correct spel eindigt dit eind
spel in pat. In het juninummer
van 'LSG Nieuws' veronderstelt
Rick Derksen dat eindspelen
waarin een dolle toren op het
bord komt voorafgegaan moe
ten zijn door een blunder. In
veel gevallen is dit zo, maar ook
hier zijn uitzonderingen. Onder
het kopje 'Leuker dan winnen'
beschrijft Derksen een voorval
uit de partij Derksen - E.R. de
Waard (Zie diagram 1) uit het
Noteboom-toernooi: 'Wit heeft
zojuist zijn loper weg-geblun-
derd en kan wel opgeven: om
T4g3 te voorkomen moet hij
nog meer materiaal geven. Des
ondanks speelt hij door.44.Txf6
Kxf6 45.a4
Dat wit op de vorige zet niet
opgaf was al verdacht. Na 45.a4
had zwart in ieder geval onraad
moeten ruiken. Mijn tegenstan
der strekte nu zijn hand uit
naar Tg2 om schaak te geven.
Vervolgens bedacht hij zich en
speelde: 45...bxa3?? 46.TÏ5+
Verrassing! De Waard trok een
quasi-geamuseerde grimas,
maar verder hield hij zich goed.
Waarschijnlijk dacht hij dat het
een kwestie was van even de to
ren naar het juiste veld te jagen.
46...Kg6 47.Tf6+ Kh7 48.Th6+
Kg7 49.Th7+ Kf6 50.Tf7+ Ke5
51.Tf5+ Ke4 52.Te5+ Kd3
53.Te3+ Kc2 54.Tc3+
Hier hield ik op met noteren.
De wedstrijdleider had geadvi
seerd om te blijven noteren, zo
dat ik eventueel een beroep zou
kunnen doen op de 50 zetten
regel. Ik besloot dat het handi
ger was om steeds tempo te
zetten, zodat mijn tegenstan
der, die wanhopig op zoek was
naar een plan, op een gegeven
moment door de vlag gedwon
gen zou worden om remise te
nemen. Een onbekend aantal
zetten later gebeurde dat ook.
De zwartspeler bleef beheerst,
totdat hij, vermoedelijk omdat
het ten volle tot hem doordrong
wat er was gebeurd, heel even
krankzinnig werd en zijn mond
scheef trekkend slaande bewe
gingen begon te maken naar
een onzichtbare tegenstander.
Daar mag je best begrip voor
hebben. Het besef van de eigen
peilloze domheid is voor de
slachtoffers van een dolle toren
onverdraaglijk. Hiermee ver
bonden is een gevoel van ver
nedering, dat sterker wordt
naarmate er zich meer mensen
bij het bord verzamelen. Het
gevoel van triomf bij de dolle
toren partij is uiteraard evenre
dig groot. Na deze partij kon
het toernooi voor mij niet meer
stuk en dat terwijl ik de avond
ervoor had verloren na mat in
twee te hebben gemist. De
Duitse grootmeester Robert
Huebner werd in 1989 slachtof
fer van een dolle toren tegen
Valeri Salov in Skelleftea. Echt
slecht zal Huebner zich er niet
door gevoeld hebben, want een
blunder was er niet aan vooraf
gegaan (Zie diagram 2).
Wit staat al meer dan twintig
zetten overwegend en met zijn
volgende zet lijkt de overwin
ning nabij.52.Kxe5 g5ü
Met deze zet brengt zwart een
pathoekje op het bord. Als wit
dit wil opheffen door de toren
van de tweede rij te spelen, dan
valt de pion op h2 met remise
als resultaat.53.Kf5 Txb7!
54.Txb7 Tf8+
Wits enige winstkans ligt in de
mogelijkheid zijn koning naar
e2 of d2 te brengen en zwart te
dwingen schaak op f2 of e2 te
geven, waarna het slaan van de
toren het pat opheft en Kxh2
mogelijk is. Helaas voor wit
heeft zwart ook schaakjes op
el,e3,dl en d3 beschikbaar,
waarna het slaan van de toren
weer tot pat leidt.55.Ke4 Te8+
56.Kd3 Te3+ 57.Kd2 Td3+
58.Ke2 Te3+ 59.Kdl Tel
60.Kd2Tdl+ remise
Tim Krabbe heeft zich in de ja
ren zeventig uitgebreid bezigge
houden met de dolle toren. In
veel gevallen blijkt de dolle to
ren te temmen, maar de princi
pes zijn voor de leek nauwelijks
te bevatten. In het boek 'Nieu
we Schaakuriosa' uit 1977 geeft
Krabbe de principes om aan
een dolle toren te ontsnappen.
Het voert te ver om dat in deze
rubriek uit de doeken te doen.
Een voorbeeld waar het lukt om
de toren te temmen (Zie dia
gram 3).
Deze stelling kwam voor tussen
twee anonieme Duitse spelers
in Freiburg 1923. Wit was zich
weer eens van geen dolle toren
bewust. 1 .Kb 3 Txa3+
En remise gegeven. Wit had
echter als volgt kunnen winnen:
2.Kc4 Tc3+ 3.Kd5 Tc5+ 4.Kd4
Td5+ 5.Ke3 Td3+ 6.Kf4 Tf3+
7.Kg5 Tf5+ 8.Kh6 Tf6+ 9.Kh5 Tf5
10.Tg5.
Wit: Kh3 Tb5 Tb6 a2
Zwart: Kg6 Tg4 Tg2 Lf6 b4 h5
Diagram 1 - Wit aan zet
Wit: Ke4 Tc2 Tf7 b7 g3 h2
Zwart: Kh3 Tb8 Th8 g6 e5 g4
Diagram 2 - Stand na
51...Th5-h8
Wit: Kc3 Tg4 Th4 a3 b4
Zwart: Kh8 Ta8 Lh7
Diagram 3 - Wit aan zet
filatelie
sinds 2 januari 1995 loopt gelei
delijk gaat vervangen.
Op de nieuwe zegels is het paar
te zien in galakleding die het
draagt bij officiële diners en
staatsbezoeken. Koning Carl
XVI Gustaf staat op een blauwe
brev-rolzegel (5 kr.) en konin
gin Silvia op een rode 8 kr.-ze
gel. NB. De zegel met het por
tret van de koning is gegraveerd
door Szeslaw Slania, van wie
Zweden enkele maanden gele
den de duizendste door hem
gegraveerde zegel uitgaf.
Sinds Carl XVI Gustaf koning
Gustaf VI Adolf opvolgde wordt
dit de zesde permanente serie
met zijn portret en de vijfde
met het portret van koningin
Silvia. Met de eerste serie werd
29 april 1974 een begin ge
maakt en er verschenen zegels
van 75 öre, 90 öre, 1 kr., 1,10 kr.,
1,30 kr., 1,40 kr., 1,70 kr.,
1,50 kr. en 2 kr.
De volgende series bestaan
steeds uit zegels met een por
tret van de koning of een por
tret van de koningin. Op 26 mei
1981 begon de tweede serie die
nu acht zegels bevat: 1,65 kr.,
1,80 kr.. 1,90 kr., 2,40 kr.,
2,70 kr. (koning), 1,5 kr., 2,40 kr.
en 3,20 kr. (koningin).
Een jaar later (24 januari 1985)
startte alweer een nieuwe serie,
die tevens de langste zou wor
den: 2 kr., 2,10 kr., 2,20 kr.,
2,30 kr., 2,50 kr., 2,70 kr.,
2,90 kr.. 3,10 kr., 3,30 kr. (ko
ning), 3,20 kr., 3,40 kr., 3,60 kr.,
3,90 kr. En 4,60 kr.
De vierde serie begon 22 maart
1991: 2,80 kr., 2,90 kr., 3,20 kr.
(koning), 5 kr., 6 kr. en 6,50 kr.
(koningin) en tot slot de vijfde
(2 januari 1995): 3,70 kr.,
3,85 kr., een brev-zegel/5 kr.
(koning), 6 kr., 7,50 kr. en 8 kr.
(koningin).
Zweden geeft 17 augustus ook
een olympische serie uit, als
mede zijn eerste set zelfkleven
de zegels, maar daarover in één
van de volgende rubrieken
meer.
Guernsey gaf 4 augustus net als
Groot-Brittannië een velletje
uit ter gelegenheid van de
100-ste verjaardag van de Brit
se koningin-moeder. Hierin
echter maar één zegel van
1,50 pond. Op de zegel een
wuivende koningin-moeder.
Op 4 augustus verscheen even
eens deel III van de permanen
te serie 'Schepen'. Drie zegels
met daarop een Dart 18 cata
maran (20 p), een 30 ft Bermu-
dan (30 p) en het 70.000 ton
metende cruiseschip Oriana
van P&O (3 pond). Deel I van
de serie die uit slechts een zegel
van 5 pond bestaat met daarop
de Britannia verscheen 11 au
gustus 1998. Deel II dateert van
27 juli 1999, veertien waarden,
inclusief een zegel van 1 pond
met daarop de Queen Elizabeth
II.
Honderd jaar geleden ontdekte
de Oostenrijker Karl Landstei-
ner (1868-1943) de menselijke
bloedgroepen. Deze ontdekking
heeft Oostenrijk 16 juni her
dacht met de uitgifte van een
8 schilling zegel (oplage 2,1 mil
joen) met daarop een symboli
sche voorstelling, o.a. gevormd
door tal van grote en kleine
bloeddruppels. Landsteiner, die
na de Eerste Wereldoorlog en
kele jaren in het Rooms-Katho-
lieke Ziekenhuis in Den Haag
werkte, ontving in 1930 voor
zijn ontdekking van de bloed
groepen, waardoor bloedtrans-
ftisies zonder groot levensge
vaar mogelijk werden, de No
belprijs voor geneeskunde. NB.
De zegel hoort dus ook thuis in
een thematische verzameling
'Nobelprijswinnaars'.
Op 10 juli 1900 werd in Oosten
rijk de eerste concessié verleend
voor het onderhouden van een
lijnbusdienst, de lijn Toblach-
-Cortina d'Ampezzo, die in juni
1901 in gebruik werd genomen.
Honderd jaar lijnbusdiensten
werd eveneens 16 juni herdacht
met een nostalgische 9 s.-zegel
(oplage 2,1 miljoen) waarover
een Cannstatter
Daimler-Omnibus rijdt.
De derde 16-juni-emissie be
treft een aanvulling op de reeks
'Sagen und Legenden'. De zegel
van 23 s. is gewijd aan de sage
Die
Lab-Brot-Marter/Nederooste
nrijk.
Portugal (thema): Geboorte van
Christus, 52 esc./0,26 eur.,
schilderij Maria met Kind (15/2)
De 20-ste eeuw (deel I),
86esc./0,43 eur., ruimteonder
zoek en deel II, drie velletjes
met daarin in totaal 30 zegels
van 52 esc./0,26 eur. (18/2); In
heemse vogels, vijf zegels plus
postzegelboekje met tien zelf
klevende zegels van
100 esc./0,50 eur. (2/3); Het
Portugese voorzitterschap van
de EU, 100 esc./0,50 eur., ster
ren in de kleuren van de vlag
gen van de lidstaten (23/3);
Ontdekking van Brazilië 500
jaar geleden, vier zegels en een
velletje (11/4); Europazegel met
gemeenschappelijk motief,
100 esc./0,50 eur. (9/5); Pausbe
zoek aan Fatima t.g.v. de zalig
verklaring van twee kinderen,
52esc./0,26 eur. (12/5); Hon
derd jaar Internationale Wieler-
unie, zes zegels en een velletje
(22/5); Zoete spijzen uit de
kloosterkeuken (deel II), zes ze
gels (30/5); Visserijdag,
52 esc./0,26 eur (31/5); Zegel en
velletje Portugal op de EXPO
2000 in Hannover (1/6); 25 jaar
Constitutionele vergadering,
85esc./0,42 eur., buste (2/6);
zes zegels en een velletje met
zes zegels 'kabeljauwvangst',
kabeljauw en andere motieven,
o.a. vissers en een boot (24/6).
