'Het liefst zet ik er 220 volt op, dat helpt zeker
\\veren^
Cultuur Kunst
Opslag vi
kunstwe
is onzekc
Kroonluchter of tl-bak?
De Zilveren Veer: publieks- en juryprijs
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 2000
_|DAC
Dansen met parachutes
Maastricht Maastricht-Aachen Airport oftewel vliegveld Beek
in Zuid-Limburg is de komende dagen een van de tonelen van
het Limburg Festival. Terwijl vliegtuigen op de achtergrond op
stijgen en landen, danst het Russische Do-Theatr uit Sint-Pe
tersburg met parachutes. Het publiek mag plaatsnemen in een
hangar. Door de wijde opening kan de voorstelling bij onder
gaande zon worden bekeken. De show, die de naam 'Wind-
cross' draagt, is tot nu toe alleen nog maar in Duitsland te zien
geweest. Het Limburg Festival is vrijdag begonnen en duurt nog
tot 13 augustus. In deze periode worden in heel Limburg straat
theatervoorstellingen gegeven. foto cpd
Waterpop in Wateringen
wateringen De succesvolle popgroep Krezip is één van de elf
formaties die 19 augustus optreden tijdens Waterpop. In Wate
ringen spelen verder onder meer Racoon, Green Lizard, Arid,
Dilana Smith en Project 2000. Het popfestival in Wateringen
vindt voor de 23ste keer plaats. Aanvang 13.00 uur, toegang is
gratis.
Luchtige kleding
soesterberg Onder de titel 'Luchtige Kleding' wordt tot eind
september Nederlandse vliegkleding getoond in het Militaire
Luchtvaart Museum Soesterberg. Het gaat om uniformen van
de afgelopen eeuw. Om bezoekers een goed beeld te geven, zijn
ook tien damesgarderobes te zien, bijvoorbeeld een charleston
jurkje uit de jaren twintig.
Mojo verbiedt crowdsurfen
den haag Bezoekers van Mojo-concerten en -festivals mogen
zich niet meer over de hoofden van andere bezoekers een weg
banen richting podium, ofwel crowdsurfen. Het eerste evene
ment waar dit verbod geldt is A Campingflight to Lowlands Pa
radise, van 25 tot en met 27 augustus in Biddinghuizen. Mojo
Concerts hiertoe besloten naar aanleiding van de tragische
dood van acht bezoekers op het Deense Roskilde-festival. Be
zoekers die het verbod overtreden, lopen bij Mojo Concerts
voortaan het risico van het evenement te worden verwijderd.
Theaterfestival Boulevard
den bosch Het luchtballet van de Franse groep Les Arts Saut en
de tragikomedie 'Allemaal Indiaan' van de Vlaamse theaterma
ker Arne Sierens zijn de grote trekpleisters op het zestiende
Theaterfestival Boulevard in Den Bosch dat vrijdag is begonnen.
Ook van de Portugese fado-zangeres Christina Branco wordt
veel verwacht. Het multidisciplinaire festival duurt tot en met
zondag 13 augustus. Jaarlijks komen circa 80.000 bezoekers
naar Boulevard. Enkele tientallen groepen doen dit jaar mee
aan het festival waar altijd veel internationale gezelschappen
aanwezig zijn. De optredens hebben vooral plaats aan De Para
de in de Bossche binnenstad en het nabijgelegen theater.
Heeft het Leids Vredesmonument zijn beste tijd gehad?
Opbergen, verplaatsen of
vandalismebestendig ma
teriaal. Dat zijn de moge
lijkheden die wethouder
A. Pechtold oppert om
een einde te maken aan
de voortdurende vernie
lingen aan het Leids Vre-
desmonument. In de acht
jaar tijd dat het kunst
werk aan de Garenmarkt
staat, sneuvelden er ge
noeg glazen panelen om
een flatgebouw mee te be
kleden, sijpelden er vol
doende liters urine langs
het glimmende oppervlak
om een sloot mee te vul
len. De kosten zijn inmid
dels opgelopen tot een
halve ton. De Bredase
kunstenaar P. Stulemeijer
heeft al laten weten zich
met hand en tand te zul
len verzetten tegen elke
aantasting van zijn schep
ping. Repareren en verder
geen gezeur, is zijn devies.
Wat is de toekomst van
het zorgenkindje aan de
Garenmarkt? Reacties uit
de regio.
Jan Wolkers, kunstenaar. Zijn
glazen kunstwerk "Vrouwen in
Verzet' in Oegstgeest en zijn
Auswitschmonument in Am
sterdam werden meermalen
vernield. „Het Vredesmonu-
ment is een prachtig kunst
werk, dat ook zeker in een
mooie ruimte tot zijn recht zou
komen. Ik denk dat de kunste
naar toch overgehaald moet
worden om zijn monument te
verplaatsen. Want de plaats
waar het nu staat, is erg van-
daalgevoelig. Ik ken die plek, ik
ben er vaak geweest. En ik heb
ze zien zitten, die halfbeschon
ken figuren, loerend naar het
monument. We zakken weer af
naar de tijd van de barbaren, de
bierzuipende hordes. Want het
is regelrechte aanranding. Zet
dat er maar in. Ze moeten op
gevoed worden, er moet hen
respect worden bijgebracht
voor kunst."
P. van Blijdenstein, buurtbe
woner: „Van mij mag-ie weg.
Het blijft een rotzooi bij dat
monument. Het ding lokt ge
woon vandalisme uit. Het lijkt
wel een scud-lanceerinstallatie!
amsterdam/leiden
Het Vredesmonument aan de Garenmarkt was de afgelopen weken meerdere malen het doelwit van vandalen.
Niemand in de buurt heeft dat
ding hier gewild, de gemeente
heeft het er destijds doorge
drukt. En al die reparaties zijn
zonde van het geld. Dat glazen
urinoir veroorzaakt alleen maar
overlast van junks en alcoholis
ten. Als het verplaatst wordt,
lost het nog niks op, dan wordt
het in een buitenwijk waar
schijnlijk een hangplek voor
jongeren. Ik zie het liefst dat het
monument weggaat en dat ze
er parkeerplaatsen maken. Dan
blijven de zwervers ook weg."
C. van 't Hof, socioloog,
schrijft in zijn boek 'Vernielde
Beelden, controversen over
kunst in de openbare ruimte':
„Van 1983 tot 1998 zijn in de
openbare ruimte van Neder
land minstens tweehonderd
kunstwerken vernield. Vernie
ling van kunst komt voor in de
stad en op het platteland. Het
aantal vernielingen per jaar
wisselt en er is geen trend in te
ontdekken. Waarin de gevallen
De theaters zijn op slot,
spelers en publiek met
vakantie. Na afloop van
een theaterseizoen res
teren alleen nog enkele
beelden. Kleding, decor,
licht, rekwisieten...
Merkwaardig genoeg
zijn het niet zo zeer de
teksten, de inhoud of de
acteerprestaties die be
klijven. Slechts beelden,
al dan niet vaag of juist
helder, blijven op ons
netvlies achter. Daarom
de komende weken in
deze zomerrubriek 'De
coulissen' aandacht voor
theatrale vormgeving.
Vandaag deel 2: De
Kroonluchter.
De kroonluchter in de Leidse schouwburg.
archieffoto taco van der eb
vaak wel overeenkomen is de
onenigheid over de waarde en
betekenis van zowel het kunst
werk als de vernieling ervan."
Ben Walenkamp van Stichting
Tegen-Beeld, verantwoordelijk
voor de Leidse muurgedich
ten: „Je moet niet wijken voor
de terreur van wie dan ook. Als
je een kunstwerk van glas uit
zoekt, dan kan je op je vingers
natellen wat de gevolgen zijn.
En dan moet je de gevolgen
aanvaarden. Opslaan, dat doe
je met geen enkel kunstwerk!
Een andere plek is nog te over
wegen, maar dan niet in een
buitenwijk. En in het stadscen
trum blijf je last houden van
vandalisme. Ander materiaal
mag wat mij betreft ook, zolang
het dezelfde uitstraling blijft be
houden. Maar inpakken... nee.
Nooit concessies doen aan van
dalen!"
H. Huschka, directeur Husch-
ka Bewakingsdienst in Rijns
burg: „Het liefst zet ik er 220
volt op. Dat helpt zeker, maar
het mag helaas niet. Verder kan
je niet zo gek veel doen. Steek
proefsgewijs surveilleren en
dan maar hopen dat je er een
paar in hun kraag grijpt. Came
ra's plaatsen is een mogelijk
heid. Dat werkt wel preventief,
want die vandalen willen na
tuurlijk graag anoniem blijven.
Verplaatsen is ook een moge
lijkheid. In de buurt van het
Van der Werfpark hangen veel
zwervers en dronkelappen
rond. En daar heb je op een an
dere plek minder last van."
Henny Koek, oud-wethouder
(cultuur) in Leiden. Onder
haar wethouderschap verrees
het monument. „Ik kan wel be
grijpen dat Pechtold het Vre
desmonument wil verplaatsen.
Ik zou alleen niet weten waar
heen. Destijds is er ook al veel
over de lokatie te doen geweest.
Het Huigpark achter het Stads-
bouwhuis hebben we overwo
gen en de ingang van het Van
der Werfpark. Ik vind het ook
wel verwonderlijk dat zo'n kun
stenaar zo lang kan tegenhou
den dat het verplaatst wordt. Of
dat er andere, vandalismebe-
stendige materialen gebruikt
worden. Dat de wethouder er
tureluurs van wordt en het in
desnoods wil laten inpakken en
verwijderen, ook dat kan ik wel
begrijpen. Jammer vind ik het
wel. Ik kijk nog steeds met een
zekere liefde naar het monu
ment."
Maja van Hall, beeldhouwster
in Noordwijk: „Zelf zou ik
nooit glas gebruiken voor zo'n
kunstwerk. En ik snap eigenlijk
niet zo goed hoe dat kunstwerk
op dié plek terecht komt. Ge
meente en kunstenaar moeten
samen naar een oplossing zoe
ken. Ik begrijp wel dat de kun
stenaar het moeilijk vindt om
zijn schepping te verplaatsen.
Je maakt zoiets voor een be
paalde plek en als je het ver
huist, kan het als een weeskind
ergens terechtkomen. Ook an
dere materialen zijn niet zalig
makend. Met steen en brons
kunnen ze ook vreselijke din
gen doen. En zo eindig je uit
eindelijk in een soort patstel
ling. Misschien kan de kunste
naar beter helemaal opnieuw
beginnen."
G. Reisenstadt, buurtbewoner:
„Ik vind het geen mooi monu-
foto dick hocewoninc
ment. Het ontwerp zegt me
niets. En het trekt daklozen
aan, heel vervelend.. Die men
sen plassen tegen het monu
ment en tegen de synagoge. Dat
is heiligschennis! Voor mij zou
een vredes- of herdenkingsbord
genoeg zijn. Ik ben voor de ex
treme optie: weghalen."
Rob van 't Zelfde, Leids kun
stenaar, heeft een bronzen
beeld bij het terras van Scar
latti staan: „Opbergen betekent
buigen voor het schorriemorrie.
Het meest voel ik voor het ge
bruik van vandalismebestendi-
ge materialen. Want ook ver
plaatsen heeft geen zin. Dan
wordt het opnieuw vernield en
staat het bovendien in een ano
nieme wijk. Ik kan me wel iets
voorstellen bij de reactie van
kunstenaar. Maar op den duur
zul je toch concessies moeten
doen. Mijn eigen beeld bij Scar
latti staat er al vijftien jaar, in
die tijd is er één keer grafitti op
gespoten. Ik mag dus van geluk
spreken. Laat ik het maar af
kloppen."
T. Uijl, voormalig secretaris
van het Leids Vredesplatform,
de organisatie die destijds het
initiatief nam tot het plaatsen
van een Vredesmonument: „Ik
zou het heel zonde vinden als
het monument verdwijnt. Het
is een boeiend kunstwerk, waar
ik nog steeds tevreden mee
ben. Het is de bedoeling dat het
kunstwerk jezelf en de omge
ving weerspiegelt, dat het men
sen met zichzelf confronteert,
tot inkeer brengt. Het moet din
gen oproepen, maar blijkbaar
roept het de verkeerde dingen
op. Destijds hebben we wel
over mogelijk vandalisme ge-
rody van der pols
Het is de vraag of wethi
Pechtold (cultuur) het I
Vredesmonument aai
Garenmarkt zomaar k;
ten inpakken en opi
„De wetgeving op dit p
niet zo eenduidig", ze
Berendsen van de Stic
Beeldrecht in Amstei
een organisatie die de h
gen behartigt van 'de m
van visuele werken'
kunstenaars.
Het is in elk geval
niet zo dat de gemeenti
het Vredesmonument Btt
doen wat ze wil. Ook al
de eigenaar van het k
werk. „Het recht maak
derscheid tussen mat
en geestelijk eigendom
dus Berendsen. „En
kunstwerk blijft altijd
geestelijk eigendom va
maker. De kunstenaar
daarom het morele reel - i
te protesteren tegen aa
ting of vernieling van
kunstwerk."
Berendsen verduic
dat met een voorbeeld
mand liet op een gej
moment muurschild
met wit overschilderen |f
muurtje was van hem, j
de schildering was gee: - j
eigendom van de make p
maakte bezwaar en wer i
eindelijk in het gelijk
steld."
Of het Leidse Vrede
nument verplaatst mag
den, al dan niet naar ee
slagruimte, is nog ond
lijk. „De kunstenaar
aanvoeren dat de omg
een wezenlijk onderdee
zijn schepping vormt:
zo'n geval zou een ve
zing aantasting van het
nument betekenen. Ma
soort eisen moeten na t l
lijk wel binnen de gre
van de redelijkheid bfijv vu
sproken. Maar dat het
uitpakken, dat hadden v
toen echt niet gerealiseer
die plek waren we destijc
blij. Maar misschien is 1
tijd om met de kunstenaa
de tafel te gaan zitten oi)J]
een verhuizing te spreken
v?€
du
A. Vogel, voorlichter
Hortus Botanicus: „In d
tus hebben we geen plaat
het monument. Ook in h
leden is er al eens
voor een plek in de tuin]
dat is afgeketst. Kijk, de
is een plantentuin. En de
ten moeten wel blijven dc 'vt
ren. We hebben hier wel
exposities, maar die moetee
mengaan met de omgeviige
is een te groot object."
ropy van der pols
>J^
leiden/regio
in novi^
Wie doen er mee in de
race om de Zilveren
Veer, de jaarlijkse cul
tuurprijs voor Leiden
en wijde omgeving?
Kent u mensen of orga
nisaties die zich op cul
tureel gebied hebben
onderscheiden, dan
heeft u tot 15 augustus
de tijd om hen aan te
melden met onder
staande bon. Op basis
van de inzendingen
neemt de jury van de
Zilveren Veer in sep
tember een besluit over
de definitieve lijst van
genomineerden.
In de laatste ronde
van de Zilveren Veer,
georganiseerd door
Nuon, VSB Fonds, MV-
KK Kommunikatie BV
en het Leidsch Dagblad,
krijgen zowel het pu
bliek als de jury stem
recht. Door middel van
een genummerd stern-
formulier kunt u uw
voorkeur uitspreken
voor de winnaar. Zoveel
stemmen als er voor de
genomineerden bin
nenkomen van regioge
noten, zoveel stemmen
krijgt ook de de jury. De
stemmen van de juryle
den worden opgeteld
bij de stemmen van de
inzenders. Zo is de Zil
veren Veer tegelijkertijd
een publieks- én jury-
prijs.
Tijdens een groot ga
lafeest dat
wordt gehouden'
duidelijk worderen
uiteindelijk de Zij
Veer krijgt opge?^
En het prijzengelF*11
6500 gulden in
vangst neemt, bofn'
de duizend guldrie
oorkonde die alle
mineerden
krijgen.
Praat je over theatrale vorm
geving bij een van de grote to
neelgezelschappen van ons
land, dan heb je het in zekere
zin over een vorm van toege
paste beeldende kunst. Menig
theaterbezoeker zal zich nau
welijks realiseren dat door
gaans de vormgever al in het
allereerste stadium bij een
voorstelling wordt betrokken.
Theatervormgever André
Joosten heeft meermalen voor
de Haagse toneelgroep De
Appel gewerkt. Hij is een goed
en internationaal erkend
voorbeeld van het type vorm
gever dat van meet af aan ad
viseert bij de totstandkoming
van een voorstelling.
Joosten is typisch een 'con
ceptueel vormgever': hij denkt
in grootschalige concepten.
Zo'n conceptueel denker gaat
uit van één grote samenhan
gende visie op de voorstelling.
Hij tekent bijvoorbeeld eerst
op grote vellen papier. Daarbij
gaat hij van groot naar klein,
in principe inclusief het thee
kopje dat tijdens de voorstel
ling wordt gebruikt. Alleen zit
hij bij de theekopjes op het
terrein van de rekwisieten.
Dat is grijpbaarder en behoort
daardoor tot een ander do
mein dat dichter bij de ac
teurs ligt. Daarom komt de in
vulling van deze (niettemin
wezenlijke) details meestal in
overleg met de spelers tot
stand.
Nog voor de eerste repetitie is
begonnen, gaan regisseur en
vormgever met elkaar in con
claaf. Op dat moment vallen
er al vaak zeer wezenlijke be
slissingen over de uiteindelij
ke opzet van de voorstelling.
Als je bijvoorbeeld de 'Ham
let' op het repertoire zet en
besluit om daarin met weinig
licht te gaan werken omdat je
duisternis passend vindt, ligt
daarmee de vormgeving al
grotendeels vast.
Deze besprekingen tussen re
gisseur en vormgever resulte
ren in een maquette. Aan de
hand hiervan worden de ac
teurs geïnformeerd. Daarna
gaan de technici het decor
bouwen en gaat de regisseur
met de spelers in de repetitie
ruimte aan de slag - met een
geïmproviseerd decor. Pas
kort voor het uitbrengen van
de voorstelling kunnen de ac
teurs in het 'echte' decor spe
len. Pas dan valt te bezien, of
alles op zijn plaats valt en met
het oorspronkelijke concept
van de vormgever overeen
komt.
Soms kan er in die ontwikke
lingsfase van de voorstelling
alsnog een stevige discussie
ontstaan. In februari 1998
ging bij De Appel de produc
tie 'Ritter, Dene, Voss' onder
regie van Aus Greidanus in
première. Bij de vormgeving
van dit statige stuk dat zich af
speelt in gegoede kringen zou
je een kroonluchter verwach
ten. Joosten wenste echter
vast te houden aan zijn idee
voor een tl-bak.
Maar er waren de nodige te
gengeluiden. André Joosten
herinnert zich die discussies
nog goed: „Zonder die tl-bui-
zen viel voor mij de essentie
van de gekozen vormgeving
weg." Uiteindelijk bleef de tl-
-bak toch hangen. En opval
lend genoeg werd in tal van
recensies aan dit vormge
vingsaspect naar verhouding
veel aandacht besteed. Meest
al gebeurt dat nauwelijks in
recensies. Misschien is dat ge
brek aan durf; misschien zijn
theaterrecensenten wel te na
drukkelijk op het woord ge
richt.
wunand zeilstra
AANMELDING
GEGEVENS VAN UW
KANDIDAAT VOOR DE
ZILVEREN VEER 2000
Naam persoon of gezelschap:
Woonplaats:
Omschrijf zo volledig mogelijk met welke acti
viteit uw kandidaat zich onderscheidt op cul
tureel gebied en welke speciale betekenis uw
kandidaat heeft voor de regio.
f
Uw gegevens
Naam:
Telefoonnummer:
Stuur deze bon naar:
Leidsch Dagblad,
Zilveren Veer,
Antwoordnummer 10050,
2300 VB Leiden
(Een postzegel is niet nodig.)
