Moeders wil is wet
W
Bruinvisdames zijn er klaar voor
w
Gesprek van de Dag
Het onfatsoen van Shell
Haarspeld
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 2000
152
SonimenÊnar
Gisteren presenteerde Shell zijn winstcijfers over het
tweede kwartaal van dit jaar. Mooie cijfers, prachtige
winst. En toch zit er een luchtje aan. Daarvoor moeten
we even terug naar de benzineprijzen die eerder dit
jaar almaar nieuwe hoogtepunten bereikten. Tot boven
de 2,70 gulden per litertje Euro 95 moest de getergde
automobilist ophoesten.
Op verjaarspartijtjes en in bedrijfskantines was het ge
weeklaag niet van de lucht. Traditiegetrouw moeten
daarbij vooral de grote oliemaatschappijen het ontgel
den. Dat gaat van dik hout zaagt men planken, en niet
zelden is dan de omvang van de boosheid omgekeerd
evenredig aan de kennis over de oliebusiness.
Om het autorijdend volkje bij te spijkeren, verspreidde
Shell de afgelopen tijd via haar benzinepompen de fol
der 'De feiten'. De oliereus presenteerde een reken
voorbeeld, uitgaande van 2,70 gulden voor een liter
Euro 95. Tweederde daarvan gaat als belasting en ac
cijns naar de Nederlandse overheid, aldus de folder.
Van de overblijvende 98 cent, zo las de consument,
gaat 69 cent naar de raffinaderij, terwijl de pomphou
der uiteindelijk maar 1,5 tot 2 cent per liter in zijn zak
kan steken en Shell zelf per liter een (bruto)winst
maakt van drie luttele centen.
Gerustgesteld kon de consument de motor weer star
ten. Uit de folder bleek immers zonneklaar dat niet de
grote olieconcerns hem de zuurverdiende centen uit
de zak klopten, maar de toch al vermaledijde overheid
die hem geregeld op stang jaagt met blauwe belastin
genveloppen.
Voor goedgelovige folder-lezers moeten de Shell-kwar-
taalcijfers een koude douche zijn. Het concern trad
voor het voetlicht met een nettoresultaat van 3,2 mil
jard gulden, liefst 65 procent meer dan in het tweede
kwartaal van vorig jaar. En wat blijkt? De hogere olie
prijzen en de grotere winstmarges van de raffinaderij
en hebben aan die winstexplosie belangrijk bijgedra
gen.
Shell is immers niet alleen een deerniswekkende bezi-
nehandelaar die slechts drie cent aan een liter ver
dient. De Koninklijke/Shell Groep is ook een oliepro
ducent die ferm profiteert van elke dollar dat de prijs
van ruwe olie stijgt. De Groep bezit bovendien wereld
wijd raffinaderijen die blijkens het kwartaalbericht de
afgelopen tijd reuze winstgevend waren.
Dat het concern die werkelijkheid gisteren zonder ge
draai aan de financiële wereld presenteerde, is niet
meer dan normaal. Minder normaal is de manier waar
op Shell met de folder 'De feiten' heeft getracht de Ne
derlandse automobilist op het verkeerde been te zet
ten, niet door te liegen, maar door een deel van de rea
liteit weg te moffelen. Onfatsoenlijk is daarvoor nog
een nette kwalificatie.
Schatten uit Titanic geborgen
Specialisten hebben de eerste voorwerpen uit het wrak
van de Titanic geborgen. Tot nu toe waren alleen ob
jecten opgedoken uit de omgeving van de oceaansto
mer, die op zijn eerste reis in 1912 voor de Amerikaan
se oostkust na een aanvaring met een ijsberg zonk. De
bergingsmaatschappij RMS Titanic vond een verras
send aantal voorwerpen, meldt de Britse omroep BBC.
Onder de vondsten zijn een grote leren koffer vol met
boeken en een glazen fles, mogelijk gevuld met olijf
olie. Verder kwam een gietijzeren onderstel van een ta
fel boven water.
De politie van Chicago maakte gisteren bekend dat het
boekje is opgespoord dat eind vorige maand op een
tentoonstelling van Titanic-vondsten was gestolen. De
dader was een suppoost van het museum waar de ex
positie is te zien. Het notitieboekje maakt deel uit van
de bagage van een reiziger die de boot miste.
Maffiakerkhof Sicilië
wordt natuurreservaat
Een vroeger maffiakerkhof op Sicilië is als natuurreser
vaat opengesteld voor toeristen. De grond van het 7000
hectare grote gebied is doordrenkt van het bloed van
Cosa Nostra-slachtoffers, de Siciliaanse maffia. Het re
servaat ligt bij het vroegere maffiabolwerk Corleone, 60
kilometer ten zuiden van Palermo.
Vroeger werden de slachtoffers van Cosa Nostra er ge
marteld en in de diepten van de rotsslenken geworpen.
In de bossen en ravijnen plachten zich tot in de jaren
vijftig rovers en gezochte maffialeden, maar ook de
door hen vervolgden te verbergen. Koning Ferdinand
IV van Napels en Sicilië schoot er van zijn hoge stenen
zetel op een rots op herten en wilde zwijnen. Het ge
bied biedt met hoogten tot 1600 meter unieke verge
zichten.
De deuren van de helikopter
worden dichtgeschoven en de
wieken beginnen te klapperen.
Het hefschroefvliegtuig, met
aan boord de bruinvissen Leo-
nie en Romy, stuift even later
boven Neeltje Jans weg in de
richting van de open zee. De
hand van L. van Duijn gaat om
hoog als een laatste groet aan
'zijn' Leonie. „En weg is ze, te
rug naar de Noordzee, zoals het
hoort."
Het is nog maar negen maan
den geleden dat Van Duijn de
bruinvis Leonie op het strand
tussen Noordwijk en Zandvoort
aantrof. Als vrij\Wliger van het
vogelasiel in Oegstgeest maakte
hij zijn gebruikelijke rondje
langs het strand, waar hij de
zwaargewonde bruinvis vond.
Op de foto's van Van Duijn van
die zaterdagmorgen in decem
ber zijn de verwondingen die
Leonie overhield aan het ge
vecht met een visnet goed te
zien.
De littekens zijn weliswaar nog
zichtbaar, maar verder is Leo
nie inmiddels weer zo gezond
als een vis. Samen met de jon
gere Romy is zij er helemaal
klaar voor terug naar zee te
gaan.
Het terugzetten van de twee
bruinvissen is een hele opera
tie. Eén voor één worden de
dieren donderdagochtend uit
het water gehaald en klaar ge
maakt voor de reis. Ze zullen
een aantal uren op het droge
blijven en moeten dus nat en
koel gehouden worden totdat
ze het frisse zeewater in mogen
duiken. Ter bescherming wor
den tevens de vinnen ingepakt:
de staartvin verdwijnt in een
nat 'trappelzakje' en voor de
rugvin is een 'puntmutsje' van
badstof gemaakt.
Als de bruinvissen zijn ingepakt
zijn ze klaar voor vertrek.Tn de
heli van de Koninklijke Lucht
macht worden ze op een speci
ale mat gelegd met uitsparin
gen voor de buikvinnen. De pi
loten zullen Leonie en Romy
ongeveer tweehonderd kilome
ter ten noordwesten van Den
Helder brengen. Daar zullen de
dieren samen met één van de
reddingswerkers van de lucht
macht tot net boven het water
worden getakeld. Het netje
waarin de dieren hangen wordt
vervolgens losgesneden zodat
Romy en Leonie in het water
duikelen.
Voor de vrijwilligers van Neeltje
Jans en het Dolfinarium uit
Harderwijk is het even slikken
wanneer de twee bruinvissen
vertrekken. M. Janssen, die de
afgelopen maanden intensief
met Romy en Leonie naar deze
dag heeft toegewerkt, kijkt met
een 'dubbel gevoel' de helikop
ter na. Met tranen in haar ogen
neemt zij afscheid van de die
ren waar ze door de maanden
heen zo gehecht aan is geraakt.
Anderzijds weet haar verstand
dat de tijd van gaan was aange
broken. „Ik weet gewoon dat
het goed met hen zal gaan.
Toen ik gisteren zag hoe gretig
ze zich op de levende vis stort
ten, zei ik nog: Dames, jullie
zijn er klaar voor!"
FAMKE VAN LOON
De tussen Noordwijk en Zandvoort gevonden bruinvissen gaan w
terug in zee. foto
'Gelukkig heeft ze het gehaald'
Iedere honderdjarige krijgt in Groot-Brittannië een gelukstelegram van de koningin. Met die traditie breekt
Elizabeth vandaag nu haar eigen moeder de eeuw volmaakt. De koninklijke familie verzamelde zich vanmor
gen bij Clarence House voor de traditionele verjaardagsvisite, waarna de koningin-moeder vanaf het balkon
van het naast gelegen Buckingham Palace de felicitaties van het publiek in ontvangst nam. 'Gelukkig, ze heeft
het gehaald' luidt de verzuchting van menig souvenirhandelaar.
De vloed aan producten kwam
al meteen na de jaarwisseling
los en op deachtergrond was er
toch de angst dat de oude da
me, die volgens een bewonde
rende priester al met 'één been
in de hemel staat', voortijdig
het andere been zou bijschui
ven. Het publiekelijk aftellen
naar haar verjaardag op de
voorpagina's van de tabloids
(nog 13 dagen ma'anri1) had dan
ook iets sinisters.
Van links tot rechts hebben de
kranten de afgelopen weken
uitgebreid aandacht besteed
aan de 'Queen Mother'. Ze is
dan ook het boegbeeld van de
Windsors. De conservatieve,
standvastige peetmoeder, zoals
de maffiaclans een peetvader
hebben. Het is niet voor niks
dat de koninklijke familie zich
zelf 'de firma' noemt. Volgens
een weinig vleiend portret in
The Observer is zij 'the Enforcer',
degene die ondanks haar hoge
leeftijd nog altijd aan de touw
tjes trekt. Diana had een nog
veel bijtender omschrijving, ze
is 'de chef-leproos in een lepra
kolonie'. Zelfs dochter Eliza
beth doet haar uiterste best
haar niet voor het hoofd te sto
ten. Moeders wil is nog altijd
wet.
Achter het gerimpelde gezicht
en het vriendelijke voorkomen
- er zijn nog maar weinig Brit
ten die de dame met haar op
vallende jurken en hoedjes niet
als 's lands favoriete oma ken
nen - huist een ijzeren tante,
die haar tegenstanders nooit
met fluwelen handschoenen
heeft aangepakt. Haatdragend,
egoïstisch en verwend, zijn
slechts een paar van de kwalifi
caties die in schril contrast
staan tot de meer gebruikelijke
portretten die van haar zijn ge
schetst. Daarin komt koningin-
-moeder Elizabeth bijna naar
voren als 'redder van hetvader-
land'.
Zij vormt een van de weinig nog
tastbare herinneringen aan de
Tweede Wereldoorlog. Net als
prins Bernhard in Nederland
kan zij sinds die tijd niet meer
stuk. Het beeld van de zorgza
me, onverstoorbare koningin
die ook tijdens de Duitse bom
bardement met haar kinderen
in Londen bleef en in haar
Koningin-moeder Elizabeth, vandaag honderd jaar.
fraaiste kleren de slachtoffers
van de Blitzkrieg opzocht, staat
in het collectieve geheugen ge
grift. Dat diezelfde koningin
vlak voor deoorlog toenadering
tot Hitler van harte ondersteun
de wordt liever vergeten.
Elizabeth Bowes-Lyon, kind uit
een oeroud adelijk Schots ge
slacht, heeft de monarchie van
de ondergang gered, daarover
zijn de critici het wel eens. De
oorlog was daarbij overigens
een aardig steuntje in de rug.
Haar man Bertie, tweede zoon
van koning George V, was een
stotteraar, een marine-officier
die allesbehalve geschikt leek
om zijn vader op te volgen.Dat
hoefde hij ook niet, totdat zijn
foto ap chris harris
oudere broer, inmiddels koning
Edward VIII, besloot dat zijn
liefde voor de tweemaal ge
scheiden Amerikaanse, Wallis
Simpson, groter was dan de
liefde voor volk en vaderland.
Bertie werd koning George VI
en zijn vrouw - ijdel, vastgebe-
sloten en charmant - loodste
hem langs de klippen. Onder
tussen koesterde ze wel een bit
tere haat tegen haar zwager en
schoonzus, die zij zelfs de
vroegtijdige dood van George
VI op 56-jarige leeftijd in 1952
toerekende. Het koningschap
had hem zeker geen goed ge
daan.
Elizabeth was 51 toen zij wedu
we werd. Churchill raadde haar
aan om een publieke rol te blij
ven spelen en haar jonge doch
ter Elizabeth II te helpen. Die
raad heeft ze opgevolgd. Ze
werd volgens kwade tongen op
nieuw de macht achter de
troon. De 'Court Circular'heeft
de afgelopen vijftig jaar een ein
deloze reeks activiteiten van
'koningin Elizabeth, de ko
ningin-moeder' - dochter Eli
zabeth vond het gebruikelijke
koningin-weduwe maar niks
en haar moeder apprecieerde
dat 'dubbele' Queen in haar
nieuwe titel - gemeld. Maar
liefst 312 organisaties hebben
haar als beschermvrouw.
Dat heeft Elizabeth er overigens
niet van weerhouden om flink
te fuiven, dagelijks een paar ste
vige borrels te drinken en een
paar glazen champagne weg te
werken, en te genieten van de
paardensport. Geen wonder dat
vorig jaar werd onthuld dat de
koningin-moeder ondanks een
jaarlijkse toelage van 2,3 mil
joen gulden, voor meer dan 14
miljoen bij de bank in het krijt
staat. Een probleem is het niet.
Haar bezittingen - waaronder
talrijkeracepaarden, vier bui
tenverblijven en tientallen
schilderijen - zijn voldoende
borg. En verder past dochter
Elizabeth II het verschil bij.
Liesbeth den Uyl ontmoette
zo'n dertig jaar geleden de
Queen Mum tweemaal. Die
kennismaking ging niet onop
gemerkt voorbij, zo schreef de
vrouw van de toenmalige Ne
derlandse premier jaren gele
den in een boek. Voorafgaand
aan de ontvangst had ze zich
afgevraagd of ze al dan niet een
kniebuiging moest maken voor
de oud-vorstin, tenslotte had
koningin Juliana dit gebruik in
eigen land afgeschaft. Liesbeth
den Uyl besloot de regels van
het Nederlandse protocol te
volgen, hetgeen Elizabeth bij
een tweede ontmoeting niet
was vergeten. „Oh, itisyoi
again", was de weinig hart»
reactie. Wie zei er ook al wi
dat de koningin-moeder zi
aardige dame is?Prinses Di
kon er over meepraten, wa
koningin-moeder koos in 1
huwelijksconflict tussen be
koninklijke echtelieden, di<
note bene zelf had gekopp»
onvoorwaardelijk de zijde
haar 'darling grandson' Ch
Die kon en kan in haar oge
niets kwaad doen. Ze wist i
voor het huwelijk van zijn
voortdurende overspel mei
toen nog getrouwde CamilJ
Parker-Bowles, maar stak h
hoofd karakteristiek in het
zand. Elizabeth speelde ooi
kwalijke rol toen haar tweei
dochter Margaret in de jare
vijftig wilde trouwen met e(
voormalige, gescheiden, ad
dant van haar man. Ze verb
deechtverbintenis ('een pril
trouwt niet met het person)
en liet haar oudste dochter
boodschap overbrengen. T
sen de twee zussen is het n
meer echt goed gekomen.
Het is een kant van de ko
ningin-moeder die nu pas
stukjes en beetjes boven tal
komt. En die de onaantastb
heid van het icoon van de
Windsor-familie aantast. A
thony Holden vraagt zich ii
The Observer af waar alle 'p
and circumstance' eigenlijk
voor nodig zijn. Voor een vi
die nog geen dag in haar lai
leven heeft gewerkt, of zelfs
maar haar bedopgemaakt, i
miljoenen aan belastinggeli
heeft verkwist op de renbaa
die in het bezit is van vier g
dioze huizen met 50 man p
soneel, en het beschermde
ventje heeft van een heden]
daagse Marie Aptoniette, ee
fan van Margaret Thather e[
verklaard tegenstander van
kolonisatie? Van wie we mo|
houden omdat ze oud is enjj
vroeger eens getrouwd was[
de koning?, vult Labour-prf
nent Hattersley aan. 'Het isf
maar goed dat het vandaag]
maal over is' concludeert hr
minzaam.
HANS JACOBS
enselijk
Laatst vroeg de NCRV mij om in, ik geloof het
programma Man bijt hond, een favoriet tv-frag-
ment te laten zien. Daarmee brachten ze mij in
een lastig parket. Een favoriet W-fragment? Ik heb
m 'n kop suf gepeinsd, maar ik wist niets anders te
bedenken dan het eerste optreden van de Vieze
Man in Koot Bie. Maar nee, dat kon niet, zei
den ze bij de NCRV, want Koot Bie gaven
geen toestemming om fragmenten uit hun
programma elders te laten zien. Weet u nu
echt niets anders? En iets wat een beetje re
center is? vroegen ze.
Ik wist echt niets anders. Eigenaardig dat
je geen enkel W-programma te binnen wil
schieten waar je met plezier naar kijkt.
Maar ja, ik kijk amper. Ik heb de W eigen
lijkalleen voor het Tien Uur Journaal.
Daarin zie je 'the best of the six and eight'
zoals ik iemand van de Journaal-redactie
eens heb horen zeggen. Toen dacht ik: aha,
je hoeft om zes en om acht uur niet te kijken,
om tien uur krijg je 't beste uit die twee eerde
re afleveringen.
Kijk je naar het tien uur journaal, en zet je 't
toestel iets eerder aan, dan val je onvermijde
lijk in de reclames. Misschien had ik een paar
reclames moeten opgeven als favoriet W-fragment.
De meeste zijn weliswaar vreselijk, maar sommi
gen zijn beeldschoon. Zo smul ik ieder keer weer
van de man die z'n zoontje naar bed heeft ge
bracht en vertelt over Dennis die de straat over
steekt. Er komt een auto aan. De man somt de
goede eigenschappen van die auto op. Het zoontje
roept: je vergeet nog wat. Ach, wat ontroerend is
dat, al schiet de reclame in zoverre z'n doel voor
bij dat ik maar niet kan onthouden om welk au
tomerk 't gaat.
Ook erg mooi vind ik een reclame waarbij op 't
eind een onvoorstelbaar mooi meisje in een grijze
mantel uiteen dubbeldekker stapt en dan zichzelf
op de achterkant van die bus afgebeeld ziet. Alleen
weet ik nog steeds niet waar die reclame over
gaar.
M'n meest favoriete reclame gaat over een ander
onvoorstelbaar mooi meisje. Ze stapt de super
markt in en grist een pak vla uit het rek. Bij de
kassa aangekomen is van dat pak alleen 't ver
kreukelde karton over. Dat moet de caissière dan
met haar vuist bewerken om te zorgen dat de kas
sa de streepjescode kan lezen. Al winkelend heeft
het meisje die onweerstaanbare vla blijkbaar
reeds opgepeuzeld.
De caissière wijst nog enigszins bestraffend naar
de mondhoek van de smulpapin. Kennelijk zit
daar, hoewel je er als kijker niets van ziet, nog een
vleugje vla. Het meisje veegt haar mondhoek
schoon. Wat deze super-reclame zo aardig maakt
is, ten eerste, het feit dat je er niet alleen niets van
ziet dat dat meisje die vla alvast oppeuzelt, maar
dat je ook zeker weet dat zo'n prinses met zulk
zorgvuldig opgestoken haar zoiets in de super
markt ook nimmer zou doen. Trouwens, wie wel?
De logistieke problemen zijn immers enorm. Hoe
krijg je 't karton ongemerkt open? Hoe neem je
stiekem steecis een teugje/hapje als je 't pak al
open zou hebben gekregen? En waarom zou je je
met de kartonresten bij de kassa vervoegen? On-
deriveg alle gelegenheid om ze in een prullen
mand te mikken. Wat je ziet, kan dus niet. Dat
vind ik zo ijzersterk.
De reclame zelf geeft aan: beste kijker, je wordt
gruwelijk genept, zo onweerstaanbaar is Friesche
Vlag allerminst. Geen sterveling die zich ooit al in
de supermarkt aan het pak vergrijpt. Nou ja, geen
sterveling. Als 't de Vieze Man was, zou je 't mis
schien geloven, maar dit beeldschone wezentje...!
Ik wou dat ik één van de spelden was waarmee
haar haar opgestoken is.
Koningin-moeder ELIZABETH breekt
vandaag alle leeftijdsrecords in de Britse
koninklijke familie. Bij de feestelijkheden
ontbreekt haar schoonzus die al bijna net
zo oud is. PRINSES ALICE, de hertogin-
-weduwe van Gloucester, is geboren op
25 december 1901. Haar man, Henry,
derde zoon van koning George V, was ko
ning geworden indien Elizabeth en haar
gezin in de oorlog bij de bombardemen
ten - die ook Buckingham Palace troffen
- waren omgekomen. Henry was van
1945 tot 1947 gouverneur-generaal van
Australië. Alice is al enkele jaren niet
meer in het openbaar verschenen. Vol
gens de Britse pers lijdt ze aan dementie.
Het paleis geeft geen commentaar. De
Italiaanse oud-koningin MARIE JOSE,
een voormalige Belgische prinses, wordt
vandaag 94 jaar.
Talkshow-presentator DAVID LETTER
MAN laat zich tijdens de Republikeinse
conventie in Philadelphia allesbehalve
positief uit over GEORGE W. BUSH, de
presidentskandidaat van de Republikei
nen. In zijn shows kraakt Letterman Bush
en de zijnen af omdat de republikeini"
niet hebben gereageerd op een uitnoi^
ging bij Letterman te debatteren met
democratische kandidaat AL GORE.
dit de manier is waarop ze hun campi
voeren, hoe denkt u dan dat ze het lai
gaan besturen", stelde Letterman dei
week.
J. F. KENNEDY had in 1962 een ren^
vous in het Witte Huis met de filmste n
MARLENE DIETRICH. De ontmoeting
terug te vinden in aantekeningen van
censent Kenneth Tynan die het weekle'
The New Yorker publiceert. Dietrich zr
het met de inmiddels overleden Tyna 1
over de afspraak met de Amerikaanse
sident hebben gehad. De actrice was J
maar kort alleen met Kennedy. Ze zoi
president hebben wakker gemaakt, 01 -
die in slaap was gevallen na hun rend r
vous. Dietrich wekte Kennedy omdat e
de weg niet wist in het Witte Huis. Ken
dy -met alleen een handdoek om- bra
haar naar de lift.
