Internetbedrijf krijgt steeds meer oog voor inhoud
'Het is beter om naar een huisarts te gaan'
Nederlandse kranten
bok op tabloid-formaat
Krijgt de baby straks
een muis-rammelaar?
Alternatieven genoeg voor
de rooms-katholieke kerk
15
be pagina 'Meningen' staat open voor alle lezers. Bij uw brief gaarne vermelding van onderwerp en publicatiedatum van het artikel waarop u reageert. De redactie kan brieven bewerken, bekorten of weigeren. Alleen brieven
met een volledige adressering komen voor plaatsing in aanmerking. Bijdragen sturen naar: Leidsch Dagblad, postbus 54,2300 AB Leiden, of faxen naar: 071 - 5321921, of e-mailen naar: redactie.ld@damiate.hdc.nl
di
ote ?n tijdje terug raakte ik met
n8!,n Leidse hoogleraar f
irek over de kwaliteit van de
ederlandse kranten. Omdat
UITGELICHT
Nederland de neiging
■Jui ;bben alles wat uit het bui
nland komt beter te vinden,
as ik verrast door zijn oor-
el. Hij vindt kranten als Tlie
an< ew York Times en The Was-
ington Post niet slecht, maar
)enagal overschat en een krant
NRC Handelsblad beter.
nyls het om de regionale pers
aat vindt hij Nederlandse
anten ook aanzienlijk beter
an bijvoorbeeld de Franse.
Dat laatste heb ik de afgelo-
?n weken, rondreizend in
uropa, opnieuw kunnen
aststellen. In de meeste lan-
n zijn de inhoudelijke ver-
:hillen tussen de regionale
de landelijke dagbladen de
gelopen jaren minder groot
■worden. Regionale kranten
jn beter geworden in de be-
chtgeving over binnenland,
uitenland en economie. Lan-
elijke dagbladen hebben niet
nger alleen oog voor groot-
:halig nieuws.
Er is geen land waar die ten
ens zo scherp is waar te ne-
len als in Nederland en dat
eeft waarschijnlijk te maken
iet de aanwezigheid van een
erde partij in de markt die je
het buitenland veel minder
antreft, namelijk de huis
an-huis-bladen. Vooral in
ankrijk zie je in de regionale
ers dat redacties een lage
rempel hanteren bij de selec
te van nieuws. Wie trouwt
taat standaard met een foto
de krant. Je krijgt het gevoel
n clubblad in handen te
ebben dat de ditjes en datjes
an een kleine gemeenschap
elangrijker vindt dan het
ieuws uit de rest van de we
reld. Veel van die kranten zijn
echter veel succesvoller dan
vergelijkbare Nederlandse. In
Duitsland lijken de regionale
dagbladen het meeste op de
onze. Italië zit een beetje tus
sen Frankrijk en Duitsland in.
In twee opzichten verschil
len alle buitenlandse regionale
dagbladen van de Nederland
se. Ze verschijnen allemaal in
de ochtend en ze komen uit
op het zogenoemde weekend
formaat, dat wij op donderdag
voor onze Uitbijlage gebrui
ken. De tendens om van
avond- ochtendkranten te
maken zie je ook in Neder
land. Een meerderheid van
onze lezers blijkt daar volgens
de laatste onderzoeken (nog)
op tegen.
Of onze lezers liever een
kleiner formaat krant lezen is
nog niet onderzocht. Ik ben er
zelf voor, omdat een kleine
krant gemakkelijker leest.
Maar er is in Nederland nog
altijd geen uitgever die de stap
naar 'tabloid-formaat' durft te
zetten. Het vergt kostbare
aanpassingen van de drukper
sen, grote adverteerders heb
ben het er moeilijk mee en in
grijpende veranderingen in
het uiterlijk van de krant wor
den door lezers zelden met
gejuich ontvangen.
Waar Nederlandse kranten
inhoudelijk in de wereld in de
kopgroep zitten blijven ze in
hun uiterlijk achter. Ze zijn
groter, zwart-witter en maken
maar aarzelend gebruik van
nieuwe grafische technieken.
Nederland is nog steeds een
land waar de macht van het
woord regeert, en het beeld op
de tweede plaats komt.
ton van brussel
hoofdredactie
•™i Den Haag bijna ramp als in Roskilde
waar doden vielen in het ge-
mg bij een popconcert, het
Igende. Twee jaar geleden
Isnapte Den Haag ternau-
rnood aan een dergelijke
lip, vlak voor het begin van
Rolling Stones-concert op
Malieveld. De oorzaak: te
inig en onervaren security-
personeel. Op mijn klacht hier
over aan concertorganisator
Mojo en de gemeente Den
Haag is door beide niet gerea
geerd. Op een telefonische
klacht werd zeer onverschillig
De tussenstand van de digitale revo
lutie wordt vaak gemeten in de vorde
ringen van technologische ontwikke
lingen. Toch is de broodnodige ver
betering van technologie niet de eni
ge sleutel tot het succes (of het falen)
van een nieuw medium als internet.
De inhoud
van het gebo-
dene is min- OPINIE
stens zo be
langrijk.
In de dagbladen woedt de laatste we
ken een discussie over de voors en te-
gens van e-mail. Berichten die via het
elektronische postsysteem worden
verstuurd zouden oppervlakkig zijn.
„En de charme van een handgeschre
ven brief is onvervangbaar", sputte
ren tegenstanders. Een
Volkskrant-redactrice beklaagde zich
zelfs over de toename van het aantal
spelfouten in haar correspondentie
sinds ze e-mail ontvangt. Waar
schijnlijk vergeet zij daarbij te tellen
hoeveel brieven zij nu dagelijks
opent.
Ongetwijfeld is dat een veelvoud van
de correspondentie die zij vijf jaar ge
leden in haar brievenbus vond. De
briefwisseling heeft sinds de beschik-
De internetrevolutie zou de we
reld ingrijpend veranderen. De
koppeling van computers zou
minstens zo'n grote invloed heb
ben op ons leven als de uitvin
ding van elektriciteit. Het aantal
'Internetters' stijgt, dat is duide
lijk. Maar maakt het medium
zijn belofte waar, of wordt het
nut ervan schromelijk over
schat? Het Leidsch Dagblad voert
in de zomer een discussie over
nut en noodzaak van het Inter
net. Lezers worden van harte uit
genodigd om mee te doen. Zij
kunnen hun bijdragen sturen
naar het adres dat bovenaan de
ze pagina staat. Deel drie van de
opinieserie is geschreven door
Eric de Jager. Hij is internetjour
nalist voor Sportslink Group Ltd,
dat sportnieuws levert via web-
magazines en mobiele telefoons
(SMS, WAP) in verschillende Eu
ropese landen.
baarheid van e-mail een flinke vlucht
heeft genomen. Communiceren gaat
sneller en makkelijker en dus leggen
mensen eerder contact. Dat een lezer
dan vaker spelfouten vindt in zijn
post is geen argument tegen het ge
bruik van e-mail, maar een gevolg
van de toename van de in-
formatiestroom.
Bovendien komt de ge
brekkig vocabulaire van
een e-mailschrijver waarschijnlijk
ook wel tot uiting op papier of in een
gesprek. Het gemak waarmee e-mail
kan worden geschreven en verstuurd,
helpt juist diegenen over de drempel
die zich normaal gesproken niet wa
gen aan het schrijven van een brief.
In plaats van te mekkeren over zoge
naamde achterblijvers is het beter te
genieten van de kansen die de nieuwe
media bieden. Wanneer internet wer
kelijk de vlucht neemt die de Mauri -
cen de Hondt' van deze wereld voor
spellen, dan kan het niet anders of de
voorziening is uiteindelijk ook be
schikbaar en betaalbaar voor (bijna)
iedereen. Nu al heeft het internet be
wezen dat het contacten tussen men
sen bevordert. De bestorming van het
Russisch parlement, de verschrikkin
gen in Joegoslavië, allemaal kwamen
zij via het wereldwijde computernet
werk snel en ongecensureerd naar
buiten.
Een regionale krant als het Leidsch
Dagblad kan het zich op internet zelfs
veroorloven het allerkleinste nieuws
te brengen. Een rubriek met in Kat
wijk vermiste huisdieren, om maar
eens een kleinschalig voorbeeld te
noemen, zou op het dure krantenpa
pier onbetaalbaar zijn. Verspreiding
via internet, tegelijk met het belang
rijke nieuws, kost nauwelijks iets ex
tra's.
Volgens datzelfde principe werken
ook toepassingen als e-mail en chat.
Van de oorspronkelijke, wetenschap
pelijke informatie-uitwisseling tot de
vrijblijvend keuvelende Aziaat en Eu
ropeaan: de wereld is via internet
weer een beetje opener, zowel op ma
cro- als op microniveau. Daar kan
niemand een bezwaar tegen hebben.
En de nadelen dan? Zoals die 'zorg
wekkende' toename van schrijffou
ten? Die zijn overdreven. Groter volu
me en hogere snelheden geven statis
tisch gezien meer kans op missers.
Het aantal verkeersongelukken is nu
groter dan in 1900. En niemand heeft
de Nederlander verboden pen en pa
pier ter hand te nemen. De PTT be
zorgt de liefdesbrief met traan en par
fum nog steeds.
Overigens ontslaat dat degenen die
de inhoud op internet verzorgen, de
Internet is overal. Zelfs op de camping, zoals hier op een speciale 'computer-campeerweek' in Sleen.
zogenaamde content providers niet
van de plicht zorgvuldig om te gaan
met de informatie die zij beschikbaar
stellen. De grootste zorg die de nieu
we media opwekken is dan ook niet
óf ze gebruikt moeten worden, maar
hoe. Het valt niet altijd mee de im
mense informatiestroom die via PC,
televisie en mobiele netwerken op de
mens wordt losgelaten, te behappen.
Daarom hebben internetbedrijven de
laatste tijd ook steeds meer oog voor
de inhoud van hun medium. Een eer
ste vereiste is weliswaar dat de infor
matie snel en eenvoudig te bereiken
is, maar behalve die technische ont
wikkelingen heeft internet ook be
hoefte aan kwalitatief goede informa
tie. Websites met nuttige of onder
houdende informatie die de ene week
wel te vinden zijn en de andere week
niet - tot voor kort meer regel dan uit
zondering op het internet - behoren
straks tot een kleine minderheid.
Het feit alleen dat nieuws en hulp op
roepbaar zijn via PC of mobiele tele
foon is niet meer voldoende. De nieu
wigheid van technische snufjes is er
tegenwoordig snel af. Na drie keer te
hebben gepronkt met dagen oud
nieuws in de kroeg, komt de WAP-te-
lefoon niet meer uit de zak. En maar
weinig digitale krantenlezers zullen
het geduld hebben om tien pagina's
tellende artikelen vanaf het beeld
scherm tot zich te nemen.
De informatie die aanbieders leveren
moet van niveau zijn. Daar ligt nog
een schone taak. Tenslotte betaalt de
gebruiker ervoor, al is het nu vaak al
leen nog maar via telefoontikken of
een kabelabonnement.
eric de jager.
r zijn dit voorjaar ruim
duizend HIV-testen op
ternet gekocht. Ook op
hepatitis en sommige
ormen van kanker kan
uis getest worden. De
uisartsenvereniging en
minister Borst zijn fel
it liegen het aanbieden van
stpaketten op internet,
i'n test kost gemiddeld
15 gulden en is, volgens
de sites, zelfs via de
Iverzekering te betalen.
Zijn deze tests wel
betrouwbaar? Wordt
straks de hele
ïzondheidszorg digitaal?
in wat gebeurt er met de
nazorg?
Eijkman, sales manager bij
luistestbedrijf Mirates in
Jtterdam: „Wij zijn nu in on-
irhandeling met het ministe-
en de HIV Vereniging. Wij
lien via apotheken ons pro-
ict op de markt brengen. Nu
n minister Borst wel zeggen
it zij het geen goed plan vindt,
aar we zijn al in een vergevor-
■rd stadium van onderhande-
ig. Wij vinden dat het zelfbe-
hikkingsrecht van de mens in
:ht genomen moet worden,
lereen mag zelf weten of hij
zij een thuistest wil doen.
iarbij geven wij informatie bij
test. Een soort bijsluiter,
lensen willen toch graag in de
luissituatie zoiets intiems te
Ten krijgen. De drempelvrees
ior instanties is hoog. Ik snap
dat artsen beschermend
•treden en mensen zijn altijd
mg voor nieuwe ontwikkelin-
•n. Net als bij de zwanger-
hapstest. Maar dat waait wel
'er als we eenmaal ons ver-
•oppunt bij de apotheek heb-
?geld. Tot nu toe heb-
n we alleen maar positieve
'luiden gehoord van gebrui-
ts. Nee, we kunnen niet con-
(oleren of ze oud genoeg zijn
voor een test. Zestien? Tja, zou
kunnen. EhIk heb daar ei
genlijk nooit over nagedacht.
Ach, zoiets hou je toch niet te
gen."
M. Baumgarten, apotheker in
Lisse: „Ik vind dit heel moeilijk.
In principe heeft iedereen het
recht om te weten wat hij onder
de leden heeft. Maar ja, als een
HIV-test positief uitpakt en je
zit alleen thuis, wat dan? Ik
'denk dat mensen voorlopig nog
gewoon naar de huisarts moe
ten gaan. Bij een 'echte' aidstest
wordt er drie keer getest, dus
niet één keer bloed prikken zo
als bij die internettest. Het risi
co op een foute uitslag bij zo'n
enkele test is veel te hoog. Niet
veilig dus. De nazorg is bij zo'n
levensbedreigende ziekte heel
belangrijk. Als dat niet wordt
geboden ben ik tegen de digita
le test."
F. Kroon, infectieziektenarts
bij het LUMC: „Ik kan me niet
voorstellen dat het goed uitge
dacht is. Daarbij heeft de Ne
derlandse bevolking hier hele
maal geen baat bij. Hier is alles
vrij goed geregeld. Hoewel de
test van internet anoniem, snel
en goedkoop is, is het beter om
naar een arts te gaan. Je kunt je
bij de GGD ook anoniem laten
testen en binnen tien dagen
weet je waar je aan toe bent.
Lijkt me snel genoeg. Ik heb zelf
nog niemand paniekerig aan de
telefoon gehad die zei dat hij
zich snel thuis had getest en nu
niet meer weet wat hij moet
doen. Misschien dat de lage
kosten aantrekkelijk zijn voor
gebiuiker van de internettest.
Maar ónze test is vrijwel 100
procent betrouwbaar. Daarbij is
de voor- en nazorg heel belang
rijk. Je kunt pas goed testen als
de laatste onveilige gemeen
schap zes maanden terug is.
Veel mensen weten dat niet.
Daar zijn wij ook voor: om ad
vies te geven. Dat kan een inter
netsite niet, daarom is het een
slechte ontwikkeling."
P. Folkeringa, voorlichter bij
ziektekostenverzekeraar Zorg
en Zekerheid in Leiden: „Wij
Voor een paar tientjes heb je de HIV-test van internet in huis.
vergoeden dat soort tests niet.
Eerlijk gezegd heb ik er ook nog
nooit van gehoord. Misschien
dat andere zorgverzekeraars zo
iets doen. Wij vergoeden pas
iets als het in de ziekenfonds
wet zit. Zoals bepaalde hulp
middelen voor gehandicapten
of bejaarden. Maar die regeling
heeft geen thuistesten opgeno
men. Verder is het natuurlijk
aan de politiek of ze dat willen
gaan doen of niet. Ik houd me
daar niet mee bezig."
M. Verbrugge, voorzitter van
de HIV Vereniging in Amster
dam: „Wij delen de weerstand
tegen de internettest met mi
nister Borst. In onderhandeling
met Mirates? Welnee. Ja, we
hebben wel in het begin con
tact gehad. Maar we gaan niet
samenwerken. Dat zou ik toch
moeten weten. Wij vinden het
onverstandig om een HIV-test
thuis te doen. Of je moet het
goed georganiseerd hebben.
Dat er opvang van vrienden is
en dat je je extra bij het lab laat
testen. Die betrouwbaarheid
geloof ik wel, het zullen geen
neptesten zijn. En ze zijn ook
meer dan de helft goedkoper
dan een reguliere test. Maar wil
je het anoniem houden, dan
kun je het beste naar de GGD.
Van huisartsen heb ik slechtere
verhalen gehoord. Sommige
artsen bellen gewoon op om de
uitslag te vertellen. Verschrikke
lijk. Die geven wij meteen aan
bij de inspectie voor de volks
gezondheid. Die digitale test
kun je niet tegenhouden. Ik ad
viseer alleen om het bij de huis
arts of GGD te laten doen, dan
ben ik een tevreden mens."
J. Voskuil, voormalig sociaal
verpleegkundige SOA uit
Oegstgeest: „Zo'n echte HIV-
test gebeurt heel uitgebreid.
Daar is een counseling pro
gramma voor, met voor- en na
zorg, adviezen en extra infor
matie. Want hoe ga je om met
een positieve uitslag? Je komt
niet meer in aanmerking voor
een heleboel maatschappelijke
dingen die voor ons gewoon
zijn. Mensen weten dat vaak
niet. Daarom is het zo belang
rijk dat er gepraat wordt. Als
een thuistest positief uitpakt,
wordt het nooit meer negatief.
Je hebt dan zeker het HlV-virus.
Maar dan sta je alleen. Als je
anoniem wil blijven kan dat al
tijd. Dus dat moet de reden niet
zijn voor een thuistest. Daarbij
is die test niet betrouwbaar. Je
kunt denken dat je negatief
bent, terwijl het omgekeerde
waar is. Achteraf heel vervelend
natuurlijk. En gevaarlijk."
K. Beuning, apotheker in
Noordwijk: .Als de thuistest
aangeboden wordt aan de apo
theek, ga ik die niet in de
schappen leggen. Ik zou even
tueel wel een test voor mensen
willen bestellen. Maar dan zal
ik altijd adviseren om toch nog
naar de huisarts te gaan. Het
kan in Nederland toch niet de
bedoeling zijn dat mensen al
leen worden gelaten, zeker niet
met al die emotionele belasting
die zo'n HIV-test met zich mee
brengt. Natuurlijk hebben
mensen het zelfbeschikkings
recht, maar dat neemt niet weg
dat ik liever zie dat er contact
gezocht wordt met de arts of
een andere hulpinstantie. Ik
denk dat het digitale apotheek-
gebeuren heel handig is voor
kleine dingen, zoals een recept
voor de pil. Maar bij gecompli
ceerde medicijnen is persoon
lijk contact toch beter. Ik denk
dat mensen het fijn vinden dat
een apotheker advies kan ge
ven. Ik doe dat dus ook.
Erik, HlV-geïnfecteerde: „Die
test zou verboden moeten wor
den! Ik ben al sinds 1981 be
smet met het HlV-virus en ik
weet dat je ontzettend veel
steun en zorg nodig hebt. Dat
zo'n bedrijf het aanbiedt op in
ternet vind ik eigenlijk heel
stom. Ik bedoel, je kunt niet
controleren wie de test koopt
en daarbij is het niet betrouw
baar. Het is gewoon gevaarlijk!
Als ik vroeger de keus had ge
had tussen zo'n thuistest en de
huisarts, zou ik toch naar de
huisarts gaan. Je wilt op zo'n
moment toch zekerheid? Ik
snap wel dat het aantrekkelijk is
om thuis te testen. Het is name
lijk heel erg eng om zo'n test te
doen. En dan allemaal vreemde
mensen erbij die te horen krij
gen of je leeft of doodgaat, tja,
dat is nogal beangstigend. Als
ze die testen bij de apotheek in
troduceren, heb ik er meer vre
de mee. Want dan kan de apo
theker nog advies geven. Maar
het beste blijft om het via de
huisarts te doen. Er is namelijk
prima zorg in Nederland. Maar
ik geloof niet dat de markt voor
thuistesten tegen is te houden.
Het is alleen jammer dat het
om geld gaat en niet om de
meps."
salomé toet
Met interesse heb ik de Opinie
gelezen van Janet van Dijk,
waarin zij kritische kantteke
ningen plaatst bij de Internet-
-hype. Ik ben het met haar
eens dat het nut van een pc
thuis voor privé-gebruik wordt
overschat.
Daarom heb ik in mijn vorige
brief (LD 5 mei) ook gereageerd
op het artikel 'De Fox Kid voet
balt niet meer op straat'. Me
vrouw Nathalie Hugh ziet onze
jeugd in de toekomst het liefst
chattend en internettend een
paar uur per dag achter de
computer. Ik zie dat liever niet.
De overheid gaat mee in deze
ontwikkeling. Om zoveel moge
lijk jongeren toegang te geven
tot internet, wil minister Her
mans (onderwijs) honderd mil
joen gulden beschikbaar stellen
voor integratie van ICT in het
onderwijs. Iedere leerling krijgt
vanaf groep 5 een eigen e-mail-
adres. Honderden peuterspeel
zalen ontvangen deze zomer
educatieve computerprogram
ma's voor 3-jarigen. Peuters
massaal achter de pc. Volgens
mij horen die kleintjes in de
zandbak.
Meneer Hermans, waar gaat
dit naar toe? Straks geven wij
een baby een Muis-rammelaar
met authentieke klikgeluidjes
cadeau, kan de kleine er alvast
aan wennen. De noodzaak om
kinderen op steeds jongere leef
tijd kennis te laten maken met
digitale communicatie wordt
zwaar overschat.
Deze manier van communi
ceren kan ook problemen
scheppen. De grens tussen
werk en privé vervaagt. Met
GSM en laptop-van-de-baas
keert de moderne mens "s
avonds huiswaarts, alwaar hij-
zij na de avondmaaltijd nog
even wat kan internetten, e
mailen etc. Onze dagelijkse
werktijd wordt hierdoor letter
lijk grenzeloos.
Internetverslaving is een fe
nomeen waar psychotherapeu
ten nu al mee te maken krijgen.
Het lijkt- mij veel gezonder
om die grens wel elke dag te
trekken en 's avonds een paar
uur niet 'on-line' bereikbaar te
zijn.
Chat-vrienden in cyberspace,
in verre landen, mogen leuk
zijn, ze hebben één minpuntje.
Ze zitten allemaal in dat kastje!
Een reële verjaardag vieren met
virtuele vrienden? Dan blijf je
toch mooi zitten met koffie en
gebak. Waarom privé chatten
met de hele wereld, als het ook
dichter bij huis kan. Nog leuker
ook. Dan wordt je verjaardags
taart tenminste met smaak ver
orberd.
Het is terecht dat in het Leidsch
Dagblad melding wordt ge
maakt van de visie van de paus
op het Gay Festival, dat overi
gens niet op het grondgebied
van het Vaticaan werd gehou
den werd.
De pauselijke reactie doet
vreemd aan, mede omdat het
hier veel gelovigen en ook heel
wat werknemers betrof, name
lijk priesters, zij het in vrijetijds-
kleding. Het is nog vreemder
dat zoveel kerkleden in Neder
land zich van de kerk afkeren,
omdat ze geen alternatieven
zien. Die zijn er in ons land wel
degelijk, namelijk: de Oud-Ka
tholieke Kerk, de Vrij-Katholie
ke Kerk, de Nederlandse Angli
caanse Kerk. Voor gelovigen én
priesters erg aantrekkelijk en
zelfs sympathiek.
