Klassiekers en halfvergeten componisten
'Dit kunstwerk roept blijkbaar agressie op'
'Een haarpartij met golvende krulletjes'
Cultuur Kunst
Theaterstuk Deshima stelt teleur
Staatssecretaris Van der Ploeg
wil wijziging van cultuurwet
DONDERDAG 27 JULI 2000
Bassie Adriaan in Sassenheim
sassenheim Het duo Bassie Adriaan treedt op vrijdagmiddag
28 augustus in Sassenheim op met een show vol sketches, goo
cheltrucs, grappen en grollen. Ook liedjes als 'Bassie Adriaan',
'Spoken bestaan niet' en 'Alles is voor Bassie' passeren de re
vue. De show begint om 14.00 uur in Sport Recreatiecentrum
Wasbeek (Van Alkemadelaan 12 in Sassenheim). Kaartjes zijn in
Sassenheim te koop bij Kaldenbach Speciaalzaak (Hoofdstraat
243) en Tabakshop Van der Lans (Hoofdstraat 208).
foto pr
Oasis van podium na bekogeling
londen De popgroep Oasis is tijdens een optreden op een fes
tival in Zwitserland van het podium gestormd nadat ze werd
bekogeld door onder meer flesjes, blikjes en muntgeld. Diverse
bandleden werden daarbij geraakt, aldus Sony Music, de pla
tenmaatschappij van Oasis. Volgens Sony kreeg het publiek,
zo'n 35.000 mensen, te horen dat de band zou terugkeren, mits
er niet meer gegooid zou worden. Na twee nummers zouden
bandleden Liam Gallagher en Alan White toch weer zijn geraakt
en besloten ze op te stappen. Festivalorganisator Rosselat ont
kent dat er werd gegooid. „We zullen vannacht niet vergeten en
hopen dat zij dat ook niet doen. Dit is de laatste keer dat we
hebben samengewerkt", aldus Rosselat.
Voorlezen uit Harry Potter mag niet
Auckland Een school in Nieuw Zeeland'heeft docenten verbo
den voor te lezen uit de mateloos populaire kinderboekenserie
Harry Potter. Dat heeft de leiding besloten naar aanleiding van
een klacht dat in het boek verwezen wordt naar hekserij. Auck
land's Birkenhead Primary School heeft brieven gestuurd naar
de ouders van de leerlingen, waarin staat dat er niet langer
wordt voorgelezen uit de boeken. Leerlingen mogen de boeken
zelf nog wel inkijken en er over discussiëren in de klas, aldus de
krant New Zealand Herald. Een ouder had bij de schoolleiding
geprotesteerd tegen de maatregel.
Schilderijen voor Terre des Hommes
leiden De Voorschotense amateurschilder C. Engels heeft 130
olieverfschilderijen geschonken aan de hulporganisatie Terre
des Hommes. De werken worden geëxposeerd en verkocht in
de Hooglandse Kerk in Leiden, waar ze deel uit maken van een
tentoonstelling over het werk van de vrijwilligersorganisatie. De
opbrengst komt ten goede aan een onderwijsproject in Sri
Lanka voor kleuters uit zeer arme gezinnen. De tentoonstelling
is vanmiddag officieel geopend met een schilderles van de Leid-
se schilder Henry Verboket aan wethouder J. Laurier en kinde
ren uit het Opvangcentrum in Leiden. De expositie duurt nog
tot en met 13 augustus.
Vervolg van voorpagina
De bereidheid van wethouder Pechtold om het Vredes-
monument aan de Garenmarkt de handhaven wordt
steeds kleiner. Vorige week werden kwetsbare glasplaten
van het Vredesmonument voor de zoveelste keer ver
nield. „Die voortdurende beschadigingen zijn een pro
bleem. Dit kunstwerk roept agressie op en staat er ver
loederd bij. Het monument staat blijkbaar op de ver
keerde plek."
leiden Caroline van ovERBEEKE monument zijn inmiddels op
gelopen tot ruim 50.000 gulden.
De kosten van het repareren en Vorig jaar sprak Pechtold met
onderhouden van het Vredes- de gemeenteraad af dat het mo
nument aan de Garenmarkt va
ker zou worden schoongemaakt
en dat vernielde platen binnen
een week zouden worden ver
vangen, om verder vandalisme
te voorkomen.
Pechtold: „Een goede uitstra
ling lokt minder vandalisme uit,
was daarbij de achterliggende
gedachte. Maar de glasplaten
die nu stuk zijn, kunnen we niet
onmiddellijk vervangen omdat
ze een iets afwijkende vorm
hebben. De vierkante blauwe
platen hebben we op voorraad,
maar de rechthoekige niet. Die
moeten we bestellen, omdat ze
op maat moeten worden ge
maakt. En dat kost tijd."
De genomen maatregelen
hebben blijkbaar niet het ge
wenste effect. Zo is het monu
ment vernield vlak nadat mede
werkers van de Zijlbedrijven het
monument hebben schoonge
maakt. Dat schoonmaken ge
beurt eens in de twee weken.
Pechtold vindt de kosten die
het onderhoud en herstel van
het kunstwerk met zich mee
brengen, overigens geen argu
ment om het Vredesmonument
te verwijderen. „Sommige
kunstwerken kosten nu een
maal meer aan onderhoud dan
andere. Het is wel een overwe
ging maar niet doorslaggevend,
wat mij betreft."
Pechtold wil wel met kunste
naar P. Stulemeijer overleggen
over de verschillende mogelijk
heden om vandalisme te voor
komen. Veel verwacht hij niet
van dat overleg.
„Stulemeijer reageert emotio
neel op zijn Vredesmonument.
Zelf heb ik overigens geen mo
ment gedacht dat het vandalis
me een aanslag op 'de vrede' is.
Het gaat niet om de vrede,
maar om de kwetsbaarheid van
een monument op een verkeer
de plek.
Als alle alternatieven straks
worden uitgesloten door de
kunstenaar, heb ik nog één op
tie: verwijderen en opslaan van
het Vredesmonument. Dat mo
gen wij doen zonder toestem
ming van Stulemeijer."
Delfts Kamermuziekfestival voor fijnproevers
delft winand van de kamp
Als het parlement op reces is,
de vliegtuigen overvol richting
Middellandse Zee vertrekken en
de reguliere concertzalen hun
deuren sluiten, dan is het tijd
voor het Delfts Kamermuziek
festival. Uitgegroeid tot een te
koesteren traditie stevent het
geesteskind van violiste Isabelle
van Keulen inmiddels al weer af
op zijn eerste lustrum.
Tien dagen lang hoogtepunten
uit het kamermuziekrepertoire
uitgevoerd door een gemengd
gezelschap van beroemdheden
en jong talent en dat in een am
biance - een overdekte binnen
plaats van het Prinsenhof - die
nauwelijks te overtreffen valt.
Elk jaar vinden dan ook velen,
muzikale fijnproevers en toeris
ten, hun weg naar het festival.
Ook voor de musici is het een
beetje vakantie. Weg van de
hectiek van de alledaagse con
certpraktijk is er tijd om in een
gemoedelijke 'sfeer samen te re
peteren. Dit keer zijn onder
meer de eigenzinnige Russische
pianist Mikhail Pletnev, de kla
rinettist Michael Collins en het
Chilingirian Stringquartet van
de partij.
Voor het festival zoekt initia
tiefneemster Van Keulen stuk
ken uit die haar zelf na aan het
hart liggen. Zo presenteerde ze
de afgelopen jaren muziek van
de componist Allan Petterson,
composities van Schulhoff en
Poulenc en een overzicht van
de Russische kamermuziek.
Eén belangrijk werk was dg
afgelopen drie jaar nog niet aan
bod gekomen: Verklarte Nacht.
En als om dat goed te maken,
Violiste isabelle van Keulen zoekt voor het Delfts Kamermuziekfestival stukken uit die haar zelf na aan het hart liggen.
klinkt Schönbergs populairste Steuermann in 1932 maakte,
werk nu twee maal: één keer in Geschreven op de valreep
de originele versie voor strijks- van de negentiende eeuw komt
extet en één keer in een fascine- in Verklarte Nacht nog één keer
rende bewerking voor strijktrio de romantische traditie met
die Schönbergs leerling Eduard verzengend vuur tot ontbran
den, voordat Schönberg met Een eeuw Duitse kamermuziek
atonaliteit en twaalftoonstech- trekt voorbij: van Beethoven tot
niek voorgoed nieuwe wegen Schumann, van Weber tot Re-
insloeg. ger.
Die romantische traditie staat Klassiekers wisselen af met
dit jaar centraal op het festival, stukken van half vergeten com
ponisten. De onvergankelijke
strijksextetten van Brahms zijn
te horen, maar ook een blaask-
wintet van Ludwig Thuille
(1861-1907), eens de spil van
het Münchense muziekleven.
Schumanns heerlijke Pianok
wintet staat geprogrammeerd
maar ook een vioolduet van An-
selm Hüttenbrenner (1794-
1868).
Maar het is niet alleen Ger
maanse romantiek wat de klok
slaat. De negentiende-eeuwse
Duitse kamermuziek wordt ge
contrasteerd met composities
uit het twintigste-eeuwse Enge
land. Echt gescheiden werelden
zijn het niet. De Engelse com
ponist Robin Holloway (1943)
deed als muziekstudent onder
zoek naar Wagner en liet zich
ook in zijn eigen werk beïnvloe
den door de Duitse romantiek.
En de Vioolsonate van Ed
ward Elgar verraadt de invloed
van Schumann en Brahms.
Maar wat is er Britser dan de
muziek van Benjamin Britten?
Zijn Lacrimae voor altviool en
piano zijn geïnspireerd door de
oude meester Dowland.
Een hoofdrol is er tenslotte
weggelegd voor William Wal
ton, een componist die vooral
bekendheid verwierf met zijn
orkestwerken. Al zijn belangrij
ke kamermuziekstukken zullen
tijdens het festival te horen zijn.
Museum Het Prinsenhof.
Delft Chamber Music Festival
met o.a. Isabelle van Keulen
(viool), Mikhail Pletnev (pia
no), Michael Collins (klarinet)
en het Chilingirian String
quartet. Van 28 juli t/m 6 au
gustus. Aanvang van de con
certen: 14.15 en 20.15 uur.
Etsen van Ferdinand Bol, leerling van Rembrandt
lsterdam rob bouber
Deze ets, 'Vrouw met de peer' uit 1651, is te zien op de tentoonstelling over het werk van Ferdinand Bol in
Museum van Loon in Amsterdam. foto pr
Volgens Leonore van Sloten,
samenstelster van de kleine
maar heldere catalogus, die de
expositie in Huis van Loon ver
gezelt, wordt aangenomen dat
Bol kort na 1635 vanuit zijn
woonplaats Dordrecht naar
Amsterdam vertrok, waar hij bij
Rembrandt in de leer ging.
Van Sloten: „Bol wordt veelal
gezien als assistent die Rem
brandt hielp in zijn atelier bij
.het produceren van werk dat
verkocht moest worden. Bol
was al een volleerd schilder
toen hij in Amsterdam aan
kwam. Maar het was in die tijd
normaal dat jonge schilders na
hun eerste leertijd nog eens
drie, vier jaar bij een grote
meester de fijne kneepjes van
het vak leerden. Een schilder
signeerde pas met zijn eigen
naam als hij als zelfstandig
kunstenaar ging werken."
Uit 1641 dateert het vroegst
bekende werk van Bol, die toen
blijkbaar Rembrandts werk
plaats verlaten had. In korte tijd
bouwde hij een uitstekende re
putatie op in Amsterdam. Hij
kreeg grote opdrachten, hij
schilderde portretten van ge
goede Amsterdamse families,
groepsportretten van regenten
en stukken voor het stadhuis.
Van Sloten: „De vroege wer
ken van Bol vertonen een sterk
Rembrandtiek karakter. Er zijn
werken van Bol toegeschreven
aan Rembrandt en omge
keerd."
De stilistische verwantschap
tussen beide kunstenaars duurt
tot 1650. Daarna wordt het
werk van Bol 'gladder' en ele
ganter. Bol volgt dan meer de
artistieke mode, waarbij naar
voorbeeld van het Franse hof
een meer classicistische stijl in
zwang raakte.
In 1656 maakt Bol twee mo
numentale schoorsteenstukken
voor het stadhuis in Amster
dam. Het doek 'Pyrrhus en Fa-
britius' - Bol krijgt er vijftien
honderd gulden voor betaald -
hangt nog steeds in de burge
meesterskamer, waar het stuk
oorspronkelijk voor gemaakt
was.
Het schilderij laat zien hoe
Bol naar een ets van Rem
brandt gekeken heeft. De figuur
op de rug gezien rechts is - in
spiegelbeeld - een letterlijk ci
taat van de figuur links op Rem
brandts beroemde 'honderd
gulden prent'. Bols doek is sterk
moraliserend. Het vertelt in we
zen hoe de burgemeester van
aard zou moeten zijn.
Van Sloten: „De kunstenaar
die het meest heeft betekend
voor de ontwikkeling van de
etskunst is ongetwijfeld Rem
brandt. Voordat Bol bij Rem
brandt kwam had hij al bij een
andere meester leren schilde
ren maar er is geen grafisch
werk van hem bekend voor zijn
aanwezigheid in de werkplaats
van Rembrandt."
„Bij Rembrandt heeft hij ge
leerd hoe hij contouren en lij
nen in het gezicht kon opbou
wen uit heel fijne lijntjes. Hoe
hij een haarpartij met golvende
krulletjes kon weergeven en
hoe hij met een paar grillige
lijntjes op het voorhoofd ouder
dom kon suggereren. Bol was
een van de weinige Rembrandt-
leerlingen die een behoorlijk
oeuvre aan etsen naliet."
„Maar het zijn toch maar 21
bladen grafiek die van hem be
kend zijn. In verhouding tot
Rembrandts productie is dat
een peulenschil maar dat doet
niets af aan Bols werk: het is
een klein maar interessant oeu
vre van bijzondere kwaliteit."
Etsen van Ferdinand Bol. Tot
en met 31 augustus in Muse
um van Loon, Keizersgracht
672, Amsterdam. Dagelijks ge
opend v >n 11 tot 17 uur.
theater recensie
susanne lammers
Voorstelling: Deshima, 400 jaar Ne
derland-Japan door Theatergroep No
made/Ab Gietelink. Spel: Ab Gietelink,
Munda van Langen, Hiromi Tojo, Joris
van der Meer. Gezien- 26/7, Oranjerie
van de Hortus Botanicus, Leiden. Nog
te zien: t/m 30/7 (zondag matinee).
'Deshima', een documentaire
theatervoorstelling, is de bij
drage van theatennaker Ab
Gietelink aan de feestelijke vie
ring van de 400-jarige band
tussen Nederland en Japan. In
de Leidse Hortus, waar dankzij
Von Siebold de Japanse plan
ten welig tieren, speelt theater
groep Nomade het verblijf van
Hendrik Doeff op de factorij
Deshima na.
'Opperhoofd' Doeff zat er op
een ongelukkig moment: ter
wijl Europa door de Fransen
onder de voet gelopen en Ne
derlands Indië door de Engel
sen genaast werd. Hij zat op
het kunstmatige eilandje 'ge
vangen' van 1799 tot 1817 en
verdedigde Neêrlands han
delsbelangen moedig tegen de
grijpgrage vingers van ae En
gelsen.
'op Gietelinks in
terpretatie moet Doeff zich
voornamelijk verveeld hebben,
ook al had hij dan een Japanse
'huishoudster' als troost. De
enorme rel van een intimida
tie-actie van de Engelsen, die
onder valse - want Nederland
se - vlag de factorij over probe
ren te nemen en zijn verbijste
ring over de veranderingen in
Holland (hij was als republi
keins burger vertrokken en
kwam terug als onderdaan van
koning Willem I van Oranje)
zijn nauwelijks hoogtepunten
in een aaneenschakeling van
geginnegap over rare Hollan
ders tussen fijnbesnaarde Ja
panners.
'Deshima' stelt vooral teleur.
Om als documentaire te over
tuigen, moeten de historische
feiten helderder gepresenteerd
worden. Om voor theater door
te kunnen gaan, moet er meer
verhaal zijn. 'Deshima' be
perkt zich tot een aaneenscha
keling van tableaux vivants van
onbegrijpelijke danwel tenen
krommende aard. Vooraf is er
een soort van uitleg met dia's,
waarin Gietelink vertelt uit te
zijn op een 'reconstructie van
de factorij' en Hiromi Tojo met
behulp van de naakte Munda
van Langen aanwijst dat Hol
landers lange neuzen hebben.
Dan gaan we naar een ander
zaaltje en daar worden we ge-
t tracteerd op een hofreis, met
een theeceremonie en als te
genprestatie een horlepiep van
de Hollanders.
Gietelink wijst nadrukkelijk
op de belachelijkheid van de
langneuzigen en hoe diep ze
zich wel niet vernederen voor
de handel, en dat is terecht. Al
leen: tot veel meer dan dat
komt hij niet. Een enkel huise
lijk tafereeltje op Deshima, de
huishoudster Sonoo wast ge
lukzalig de voeten van haar
Doeff, gevolgd-door een hart
grondige klacht van Doeff over
het lange wachten op aflos
sing, lijkt op iets van dramati
sche spanning te wijzen, maar
het stuk mist een overkoepe
lend thema.
Eigenlijk is er in 'Deshima'
maar één sterk en origineel
beeld te vinden: de Hollander
kortwiekt zijn baardharen en
de Japanner zijn
bonzai-boompje. Dat is de
overeenkomst, voor de rest is
er slechts een kloof. Tussen Ja
panners en Hollanders, en tus
sen pretenties en voorstelling.
Staat moet voowerpen sneller kunnen aankopen
zoetermeer
De staat moet beschermde culturele voorwerpen
gemakkelijker en sneller kunnen aankopen als zij
bedenkingen heeft bij de uitvoer ervan. Dat heeft
staatssecretaris Van der Ploeg (cultuur) gisteren
aan de Tweede Kamer geschreven. Hij wil een
wijziging van de Wet tot Behoud van Cultuurbe
zit (WBC).
Deze vijftien jaar oude wet moet voorkomen
dat voorwerpen van bijzondere cultuurhistori
sche of wetenschappelijke betekenis verloren
gaan voor het Nederlandse cultuurbezit. Als een
voorwerp op de lijst van beschermde voorwer
pen is geplaatst, mag het alleen met toestem
ming van het ministerie van OCenW uitgevoerd
worden. Op het moment dat het departement
bedenkingen uit tegen de uitvoer van een voor
werp, doet het automatisch namens de staat een
bod op het voorwerp.
Om snel uitsluitsel te kunnen verlenen aan ei
genaren van de voorwerpen, moet de aankoop
niet te veel tijd in beslag nemen, vindt de be
windsman. Daarom wordt de termijn waarop de
staat een bod kan uitbrengen in de plannen van
Van der Ploeg verkort van vier maanden tot acht
weken. De termijn waarbinnen de staat een over
eenkomst sluit met de eigenaar wil hij terugbren
gen van acht naar drie maanden.
Ook vervalt de wettelijke verplichting om eerst
advies in te winnen bij de Raad voor Cultuur over
'de cultuurinhoudelijke waarde' van een voor
werp.
Van der Ploeg gaat de Raad voor Cultuur ook
vragen te adviseren over het actualiseren van de
huidige lijst van beschermde voorwerpen. In de
Cultuurnota die op 19 september uitkomt, komt
te staan hoeveel geld voor het aankopen van be
schermde kunstvoorwerpen in de periode 2001-
2004 beschikbaar wordt gesteld.
Van der Ploeg streeft ernaar het voorstel voor
wetswijziging begin volgend jaar naar de Tweede
Kamer te sturen.
