ti
'Baasje van een eenmansbedrijf
Kabaal in familieparadijs Salou
TT
ZATERDAG 22 JULI 2000
Mgr. Gijsen wil voor altijd op IJsland blijven
Mgr. clr. Joannes Mathijs Gijsen woont sinds vijf jaar in Reykjavik. Daar leidt hij een van de kleinste bisdommen ter wereld, met
ongeveer 3.500 gelovigen. Velen van hen, ook de vier priesters en 45 zusters, komen uit het buitenland, vooral uit Polen en de
Filippijnen. Gijsen geniet van de rust die hem op IJsland wordt gegund. „Als de Paus niet op vreemde gedachten komt, dan blijven
we hier rustig zitten.
et bisschopshuis staat bij de
I katholieke kerk en basisschool
-A. in de ambassadewijk van
Reykjavik. De secretaresse, een oudere da
me, doet open, maar de bisschop komt er al
aan en neemt de ontvangst over. Monseig
neur Joannes Gijsen is een en al voorko
mendheid. Niets aan zijn optreden doet den
ken aan de reputatie van steile, compromis
loze doordrijver, die hij als bisschop van
Roermond verwierf. Eerder oogt hij zacht
aardig.
De 67-jarige bisschop gaat voor in zijn ka
mer, schenkt twee keer eigenhandig de koffie
uit, en vraagt beleefd permissie om zijn pijp
op te steken. Zijn ervaringen met de Neder
landse pers zullen niet altijd goed zijn ge
weest, maar van enig wantrouwen blijkt
niets. Hij informeert niet naar het doel van
het interview of de levensbeschouwelijke
achtergrond van zijn interviewer.
De bisschop gaat zo'n vijf keer per jaar op
bedeltocht door Europa. Dan doet hij ook
Nederland aan, waar hij een pied-è-terre
heeft bij zijn zuster. Maar geestelijk heeft hij
Nederland ver achter zich gelaten. Hij leest
geen Nederlandse kranten, alleen enkele bis
dombladen, en beweert dat hij niets heeft
meegekregen van de onrust rond de benoe
ming van bisschop Eijk van Groningen. Hij is
er zelfs in het geheel niet nieuwsgierig naar.
Als hij hoort dat Eijk nog voor zijn wijding in
opspraak kwam door publicatie van college
dictaten - onder meer over homoseksualiteit
- die hij had geschreven als docent van het
katholieke opleidingsinstituut Rolduc, waar
Gijsen ooit de scepter zwaaide, schudt IJs-
lands bisschop het hoofd. „Ja, dat is wel ty
pisch Nederlands."
Geschenk
In Nederland heerst vrij algemeen de opvat
ting dat hij naar IJsland verbannen is omdat
zijn opvattingen te veel onrust veroorzaakten
in de Nederlandse geloofsgemeenschap. Gij
sen ontkent het, maar weet van het verhaal.
„En ik heb dat ook aan de Paus verteld en
daarbij gezegd: ik hoop dat ook de hemel
zo'n ballingsoord is. Maar ik kan het me
voorstellen hoor, dat ze dat zeggen. IJsland is De Paus zal dan toch zeggen: 'Als je wilt we-
zo ver weg. Ik krijg brieven van mensen die ten wat je moet doen, lees het maar na in de
vragen: 'Monseigneur, hoe komt u daar klaar Heilige Schrift'. Een bisschop heeft ook zijn
met die eskimo's?' Terwijl hier helemaal eigen verantwoordelijkheid en de eigen ge-
geen eskimo's zijn, Je kunt het ook omge- nadegave van de Heilige Geest die het hem
keerd zien: dat het een geschenk van de Paus zal ingeven en hem zal leiden. De Paus zou
is dat ik het nu rustiger krijg. Het ligt er ook me ook heel vreemd aankijken als ik hem
aan wat je fijn vindt. Mensen die drukte wil- zou vragen wat ik hier moet doen."
len moet je niet naar IJsland sturen. Maar als -,r
je graag rustig leeft, dan is dit ideaal." vingerwijzing
Maar hij heeft toch ooit carrière gemaakt, Hij vertelt dat hij in 1993 op doktersadvies is
had macht en invloed en de daarbijbehoren- gestopt in Roermond: als hij zo zou door-
de zorgen aan zijn hoofd? Hoe is hij dan zo- gaan zou hij nog maar kort te leven hebben,
ver gekomen? „Ik denk bij gebrek aan beter." En helemaal goed zou het nooit meer ko-
Was hij aanvankelijk aangesteld in Roer- men, aldus de dokter. Hij ging in retraite bij
mond om de teugels aan te halen? „Dat is Oostenrijkse zusters, en 'wonder boven won-
me nooit gezegd." der' was hij er na twee jaar weer helemaal
Vraagt men zoiets dan niet aan de Paus? bovenop. „Toen ben ik naar de Paus gegaan:
Als je 't vraagt, krijg je toch een ontwijkend Hier ben ik weer, u ziet maar wat u met me
antwoord." Hij lacht. „Nee, zo gaat dat niet. doet."
Mgr. Gijsen, bisschop op IJsland. „Als de Paus niet op vreemde gedachten komt en de mensen hier jagen me niet weg, dan blijven
we hier rustig zitten." foto gpd arnalder halldorson
Het werd dus IJsland. Een oudoom van
Gijsen was daar ook al eens bisschop. Gijsen:
„De Paus zag dat als een vingerwijzing Gods
dat deze man daar heen moest gaan."
De 280.000 IJslanders zijn voor 95 procent
lid van de Lutherse kerk. Nog geen vier jaar
geleden zei Gijsen tegen een verslaggever:
„IJsland is een uitgesproken missiegebied.
Dat vind ik ook het aantrekkelijke van deze
post." Nu denkt hij daar anders over: „Ik zie
onze aanwezigheid als het present stellen
van het ideaal. Als je dat duidelijk kunt ma
ken, moet je de rest aan Onze Lieve Heer
overlaten. We timmeren niet aan de weg."
De IJslander, legt hij uit, is ook niet te be
keren. Niet het geloof, maar de moraal is het
probleem. „Dat komt door de historie van
het volk. Het is altijd een natuurvolk geweest
en het gezinsleven is daardoor anders dan
zou moeten. Veertig procent van de huwelij-
male rol vervult? Gijsen: „Je moet realistisch
zijn in dit land met zijn uitgesproken staats
kerk. Maar de christenheid hier was vijf eeu
wen met Rome verbonden en daar loopt
men niet om heen. We worden geaccepteerd
en hebben heel normale verhoudingen. We
treffen elkaar regelmatig en mogen hun ker
ken op het platteland gebruiken voor onze
diensten. En we gaan binnenkort ons twee
duizendjarig bestaan vieren. Hier in de kerk
en op het grasveld eromheen. Het wordt een
echt familiefeest."
Leert de bescheiden positie van zijn kerk
hem het rooms-katholicisme te relativeren?
Gijsen: „Ik denk juist het tegendeel. U
moet niet denken dat de kerk hier in de har
ten van de mensen geschreven staat. Tachtig
procent van de lutheranen heeft met zijn
kerk innerlijk en praktisch weinig van doen.
De vertegenwoordigers van de lutherse kerk
spreken over ons als de moederkerk. Ze noe
men ons 'Het volle christendom' en zeggen:
'Wij doen het met wat minder'. Ze zeggen
ook: 'Het is een voordeel voor jullie dat jullie
de garantie hebben van de waarheid'."
Tijdrovend
De bisschop spreekt nog steeds niet goed
IJslands, maar preekt wel wekelijks in die
taal. Eerst schrijft hij de preek in het Duits,
daarna laat hij hem vertalen, dan controleert
hij de vertaling en oefent hij op de uitspraak.
Dat kost een hoop tijd. Verder heeft hij veel
praktische zaken te regelen, veel meer dan in
Roermond, waar hij kon delegeren. „Ik ben
hier net een klein baasje van een eenmans
bedrijf." Verder is hij veel tijd kwijt aan aan
lopend volk, want IJslanders maken geen af
spraken, ze staan meteen op de stoep. Socia
le afstanden zijn er niet in dit land, vertelt
Gijsen. Iedereen kan bij de bisschop of zelfs
de president aanbellen. „Daar heb ik wel aan
moeten wennen."
Maar het deert hem niet meer en hij geniet
van de rust en eendracht die de katholieke
gemeenschap hier naar zijn zeggen ken
merkt. Geen progressieve Acht-mei-bewe-
ging, geen mensen die zich opwerpen voor
het lekenpastoraat. „Dat is hier niet nodig,
ken loopt uit op een scheiding, veertig pro- yye ZOuden ook geen leken kunnen vinden
cent van de kinderen wordt buitenechtelijk die zich daartoe in staat voelen. De taken
geboren, dan hou je maar twintig procent van de priester zijn hier veel priesterlijker, ze
normale gezinnen over. Die vrijheid van be- Z\)n hier voor de sacramenten en de verkon-
trekkingen is er altijd geweest. Ja, dat kun je dlglng. En voor niets anders."
zien als de nasleep van het Vikingenbestaan. zijn de katholieken hier dan zo streng in
Ze hebben daardoor veel moeite de juistheid de leer? „Ik zou zeggen: normaal. Ze willen
van de woorden van de Paus te aanvaarden, de leer van de Paus horen en aanvaarden die
ofschoon ze hem heel erg respecteren. ook [)aar zal niemand zich tegen verzetten,
IJsland heeft begin juli uitbundig gevierd ook aj ieven ze er niet allemaal naar."
dat het duizend geleden het christendom Hij voelt zich hier dus als een vis in het
omarmde. Drie dagen lang kwamen kerkvolk water? Monseigneur Gijsen knikt. "Ik denk
en kerkelijke en politieke leiders samen in de dat dit de laatste plek is in mijn loopbaan en
historische vallei, waar in oude tijden het Ijs- jk hoop het ook. Als de Paus niet op vreemde
landse parlement (het Althing) vergaderde, gedachten komt en de mensen hier jagen me
Ook andere kerken stuurden afgevaardigden; niet wegi dan biijven we hier zjtten."
de Paus zond een kardinaal. Gijsen zelf hoef
de er daarom niet heen, zegt hij. PITER BERGSTRA
Steekt het niet dat zijn Kerk, die het chris
tendom introduceerde, hier nu zo'n mini-
(Vervolg voorpagina)
Als |e wil genieten van
een toffe Vakantie in
Solou, in het gezelschap
Veigeet dan niet
AMUSEER JE. ZONDER
ANDEREN LASTIG TE
Hoe de Nederlanders zes weken lang heer
en meester zijn geworden in de Spaanse
badplaats Salou is eenvoudig te verklaren.
De Vlaamse tv-maker Jambers van de gelijk
namige RTL4-serie was de trendsetter toen
hij een paar jaar geleden 'Hete kussen uit Sa
lou' maakte. Daarin werd uit de doeken ge
daan hoe makkelijk jonge jongens konden
zuipen en 'scoren' in het vakantiedorp.
Sindsdien is hier altijd wel een Nederlandse
camera te vinden. Overigens weten de Ne
derlanders ter plekke te melden dat het Jam-
bers-programma grotendeels is geënsce
neerd omdat de programmamakers na twee
maanden niet vonden wat ze zochten: stran
den vol zuipende en copulerende jeugd.
Maar de trend was gezet.
Salou en haar 'proppers' zijn zelfs zo be
kend geworden dat er een film over wordt
gemaakt: Costa! Gebaseerd
op het ware verhaal van de
propaganda-verkopers van
discotheek Flashback. Katja
Schuurman, Georgina Ver
baan en andere soapsterren
spelen de hoofdrollen. Naar
het zich laat aanzien draait
de ploeg' van regisseur Johan
Nijenhuis vanaf september
in Salou. Er wordt gezegd in
het dorp dat de gemeente
alsnog haar medewerking
aan de film weigert vanwege
het incident met de bran
dende handdoek. RTL4 heeft
deze weken een vaste came
raploeg rondlopen. De zen
der werpt zich hier op als de
nieuwe Vakantieman. Op fly
ers schrijven de programma
makers: Loopt uw vakantie
anders dan gepland was? Bel
ons voor alle in het water ge
vallen vakantieplannen.
Geslaagd
Het café Heineken Hoek or
ganiseerde vorige week za
terdag het jaarlijkse gratis
bierfeest. Frank van der Ha
ve was er bij als verslaggever
Twee van de drie Nederlandse jongeren die
worden verdacht van brandstichting in Salou
verlaten het gerechtsgebouw in Tarragona.
foto josé carlos léon
van het plaatselijke magazine Eurotourist dat
speciaal voor vakantiegangers in Salou wordt
gemaakt. Hij zag een 'zingend en hossend'
publiek dat er een feest van maakte. Er werd
daarbij danig met bier gesmeten, meldt hij.
Traditioneel wordt het bierfeest om vijf uur
's middags afgesloten door de gasten met
een brandspuit van het terras te 'verjagen.'
Dat liep wonder boven wonder zonder pro
blemen af: „Alle lof voor iedereen die er was.
Geen ellende op straat, geen onvertogen
woord, niks kapot, alleen maar uitgelaten
blije mensen", noteerde hij in de Eurotou
rist.
Van der Have kent de pakweg honderd
Nederlandse ondernemers in Salou erg goed,
het zijn de adverteerders van zijn blad. Hij
zegt dat de Nederlanders de lezing van de
VW over het familieparadijs met een korrel
tje zout nemen, zoals ook de tequila wordt
genuttigd. Dat de gemeente nu op de jonge
ren afgeeft, wordt vooral gezien als een po
ging om de pers op het verkeerde been te
zetten. Salou verdoezelt de eigen tekortko
mingen en toont een ondankbare houding
ten opzichte van haar aloude gasten. „Waren
het niet de Nederlandse jongeren die Salou
groot hebben gemaakt?", vragen de onder
nemers zich af.
Van der Have: „Dat het beleid van de ge
meente alleen op families is gericht, is niet
zo. Het is wel zo dat ze probeert de komst
van jongeren te temperen." Zo geeft de ge
meente alleen vergunningen voor hotels met
twee sterren of meer. Die zijn te duur voor
jongeren en zo behoudt Salou een bepaalde
kwaliteit. Maar ze houdt het daarnaast niet
tegen dat er steeds meer goedkope apparte
menten bij worden gebouwd. Deze zijn mas
saal in aanbouw. „Er komen dertig procent
meer kamers bij. Die moeten ook weer vol.
Daardoor zakt de prijs van appartementen."
Van der Have heeft de indruk dat het Ne
derlandse publiek in Salou is veranderd. Er
komt steeds meer overlast. Maar ten opzich
te van Benidorm en Lloret del Mar valt het
hier mee, stelt hij. „Steeds meer ouders stu
ren hun kinderen bewust hier naar toe. Het
gemeentelijk en politioneel beleid is hier
toch strenger dan in die andere badplaat
sen." Het is volgens hem duidelijk dat Salou
bovenal toeristisch wil zijn en de jongeren
warm onthaalt. „Salou is Spaanse badplaats
nummer één onder Nederlanders. En de ge
meente draait op consumptie. Laten we eer
lijk zijn, voor de monumenten kom je hier
niet... En ook niet voor een themapark."
Verandering
Hagenaar Roy Bonté is eigenaar van een van
de populairste disco's in Salou: Night Fever
aan de Calle de Babastre. Hij promoot de bar
met de slogan 'Alle dagen feest in Night Fe
ver' waar 'op tafel dansen meer regel dan
uitzondering is'. Al sinds de 'Hete kussen uit
Salou' ergert hij zich aan de sensatieverhalen
die over Salou de wereld in worden gehol
pen. Overtrokken, noemt hij ze, maar hij
geeft toe dat er een kern van waarheid in zit.
De overlast is wel erger geworden, maar niet
zo erg als wordt gepresenteerd. „Er zijn in
derdaad meer en andere jongeren gekomen.
Sinds dat programma van Jambers zien we
hier opeens in verhouding meer jongens dan
meisjes. En ze komen steeds vaker uit België.
Die komen hier'zoeken wat ze in dat pro
gramma hebben gezien."
Bonté vreest dat in Nederland het idee
ontstaat van Nederlandse ondernemers die
jongeren alleen maar dronken aan het voe
ren zijn. „Die hotelbrand zou zijn ontstaan
nadat die jongens dronken waren gevoerd.
Maar die brand was begin van de avond, ter
wijl de Nederlandse bars pas om negen uur
open gaan!"
De Night Fever heeft ook eens een bran
dende handdoek op de luifel gehad. Dat ge-
De brand in appartementenhotel Royal te Sa
lou had miljoenen pesetas aan schade tot ge
volg. foto josé carlos léon
beurt in vakantiedorpen als Salou vaker.
„Maar dat wil dan toch niet meteen zeggen
dat dit soort excessen als die hotelbrand da
gelijkse kost is? Het is hier zes weken lang
één groot feest, de ondernemers passen wel
op om die jongeren dronken te voeren. We
zijn allemaal serieuze ondernemers. Echt
geen goudzoekers. Het is complete onzin dat
het hier een losgeslagen boel is. Wat is het
verschil tussen hier en Scheveningen of
Domburg?"
Omdat Salou steeds populairder wordt,
heeft dat volgens de Haagse uitbater ook ne
gatieve media-aandacht tot gevolg. „Jonge
ren die hier nu aankomen zijn zoekende
naar de grootste chaos. We moeten ze er op
wijzen dat we hier feesten, niet beesten. We
hebben een dag nodig om ze duidelijk te
maken dat ze hier niet zijn om de tap te slo
pen. Dat noemen we de eerstedags-mentali-
teit die we ze uit het hoofd moeten praten.
Daarna wordt het gezellig, want wij willen
mensen niet dronken krijgen, maar op de ta
fel."
Night Fever had tot voor kort proppers op
de rotonde staan. Nu dat verboden is, noemt
hij die mensen het PR-team. Ze voeren geen
propaganda-oorlog meer, maar selecteren
'leuke, gezellige groepen jongeren'. Op dins
dag en zaterdag zijn de aankomsten van de
nieuwe busladingen en is het hard pezen
voor het PR-team. Bonté gaat af en toe zelf
naar het om de hoek gelegen 'Propperplein'
om klanten binnen te noden. Daar merkt hij
dat de mentaliteit onder de pubers is veran
derd. „Laatst stapte er een ventje van zeven
tien op me af. Op het oog een keurig ventje.
Hij kwam tot mijn schouder. Hij zegt: ik ben
jou helemaal zat, donder op! Zo opgefokt ko
men de mensen hierheen. Als je compleet
los wil, ga je naar Salou, denken ze. Dus la
ten we eerlijk zijn: er is hier een taak voor
ons ondernemers weggelegd. Want het zijn
gewoon nog kinderen die hier rondlopen.
Wij letten hier volgens mij veel meer op het
voorkomen van problemen dan in Neder
land."
Pillen
Bonté wil de verhalen over de zuipende en
feestende jongeren niet bagatelliseren. „Het
is hier nou eenmaal een feestdorp. Natuur
lijk gebeurt er meer dan elders. Het is hier
bijna twee maandenlang elke dag weekein
de. Dus zijn er meer incidenten dan in Ne
derland. Wij hebben alle avonden 3.500 man
in de zaak. Vorig jaar had ik in een seizoen
welgeteld twee vechtpartijen en dat was nog
wel op één avond! Het is hier niet anders dan
in Nederland." Drank is ook niet altijd het
grootste probleem, benadrukt hij. Pillen
worden vanuit Nederland meegenomen.
„Soms staan er hier gasten al volkomen te
flippen en wild te dansen terwijl ze nog bui
ten staan. Als ik vraag of ze even stil willen
staan, dan kunnen ze dat niet meer. Die
mensen komen er hier dus niet in."
Bonté zegt blij te zijn met het verbieden
van de massale kroegentochten. „Dat is een
goede ontwikkeling. Die kroegentochten zijn
niet mijn favoriet. Je hebt 150 man in je tent,
ze slopen de boel en zijn weer weg." Maar de
strengere maatregelen van de gemeente zijn
volgens hem zeker ook tegen de Nederlandse
ondernemers gericht. „De gemeente be
strijdt de Nederlandse piek in juli en augus
tus. Er is hier een echt ontmoedigingsbeleid,
ook tegenover Nederlandse ondernemers.
Het is moeilijk om hier een zaak te beginnen.
Bij mij staat de politie elke nacht klokke half
vier te kijken of de muziek uit is. O wee, als
een nummer tien seconden uitloopt. Bij
mijn Spaanse buurman controleren ze nooit.
Gek hè?"
DIMITRI WALBEEK
