Biometrische discopas
is nog maar het begin
D
ZATERDAG 22 JULI 2000
Nieuwe technologie rukt op
Een zwaar beveiligde deur
openen met je stem. Een
financiële transactie thuis
achter de computer bevestigen
met je vingerafdruk. Een
gezichtsherkenner die
relschoppers en illegalen uit
mensenmassa's pikt. Biometrie
verovert de wereld en vooral
jongeren moeten door
toepassingen in de
amusementssector het idee
krijgen dat hetgeen kwaad
kan om 'aangeboren pincodes'
af te staan. Maar achter het
grote gemak schuilt het
levensgrote gevaar van
misbruik. „Handel in stemmen
ligt op de loer en wie je irisscan
heeft, bezit een mini-medisch
dossier van je.
iometrie is al lang geen science
fiction meer. Hitech snufjes als
stemherkenning en digitale
handpalmanalyse la James Bond zijn al ja
ren in gebruik bij machtige, gesloten bolwer
ken als NASA, Fort Knox en het Pentagon.
Maar ook daarbuiten sijpelen biometrische
toepassingen de laatste jaren door naar de
gewone burgermaatschappij. In de Londen-
se ondergrondse, waar depressieve burgers
zich geregeld voor de metro werpen, scant
een speciale camera aanwezigen op mogelijk
suïcidaal gedrag. De douane op Schiphol wil
graag met behulp van een gezichtscanner
gaan controleren of er asielzoekers arriveren,
om leugenaars desgewenst terug te kunnen
sturen naar een eerdere halte in de Europese
unie.
Tal van bedrijven en instellingen, ook in
Nederland, doen onderzoek naar andere fu
turistisch klinkende toepassingen. Zo werkt
KPN Research in Den Haag voor bankverze
keraar Fortis aan een stemherkenningssys-
teem, waarmee een paar woorden van de
beller volstaan om een transactie te bevesti
gen. NCR, eigenaar van driekwart van de
pinautomaten in Nederland, heeft met de
sprekende 'Stella' een geldautomaat in de
aanbieding die door irisherkenning een pin
code overbodig maakt. Een blik in de camera
is genoeg om geld uit de muur te kunnen ha
len. En wat te denken van de Nederlandse
overheid, die over een paar jaar een per
soonsbewijs hoopt te presenteren met daar
op niet te kraken biometrische wachtwoor
den'?
Allemaal bijzonder vernuftige toepassin
gen, maar de grote massa is er volgens de
producenten van al dit moois nog niet klaar
voor. Om dat te veranderen moet de komen
de jaren volgens de redenering 'als er één
schaap over de dam is....' vooral de jeugd
over de streep worden getrokken. Die staat
doorgaans toch het meest open voor nieuwe
technologieën. Een eerste kennismaking met
biometrie in een sfeer van vertier moet een
handje helpen, weet Hans Haleber van Ne-
dap in Groenlo. Deze producent van biome
trische apparatuur voor de 'high-security-
branche' krijgt steeds meer klandizie in de
wereld van vrijetijdsbesteding.
„Sinds een paar maanden doen we bij een
recreatiecentrum in Noord-Holland een
proef met een biometrisch abonnement, ge
baseerd op gezichtsherkenning. Skicentrum
Snowworld in Zoetermeer heeft al langer on
ze poortjes met handlezers en een zwembad
hier in Groenlo test kluisjes die beveiligd
"zijn met digitale 'fingerprints'."
De smartcard, ofwel de discopas. Vinger- en gezichtsgegevens liggen hierin opgeslagen met
een gecodeerde digitale weergave. foto pr
al die biometrische systemen niet. „Een ge
vaar is dat bedrijven met biometrische syste
men te zwaar op de technologie gaan leunen
en de menselijke component vergeten", zegt
Grijpink „Stel dat het discopassysteem alarm
slaat als iemand opzettelijk met een pasje
van iemand anders probeert binnen te ko
men. Als die zegt dat het nou al de derde
keer is dat zijn pas een loos alarm geeft, be
gint een portier misschien wel te twijfelen.
En als er dan een lange rij wachtenden voor
de ingang staat, laat die portier iemand mis
schien wel door. Dat is het verschil: in de
analoge wereld is de controleur de baas,
maar bij de digitale controle is de pashouder
de baas. Hij weet zeker dat hij niet wordt
herkend als hij de pas van een ander ge
bruikt."
Velders van Interstrat denkt echter dat zijn
systeem waterdicht is. „Een kwestie van goe
de training van het personeel." Hij ziet zijn
discopas bij een landelijke dekking zelfs als
een mogelijkheid om justitie een handje te
helpen bij het beveiligen van het uitgaansle
ven. „Stel dat disco's hun bestanden koppe
len met codes van amokmakers, dan heb je
een sterk wapen in handen. Al moet je dat
niet tegen de minste of geringste lastpost in
zetten. Ik bedoel: iemand die in een disco in
Staphorst wiet rookt of een kort rokje draagt,
wordt dan levenslang geschorst. En daar
door zou die persoon de IT in Amsterdam
niet meer binnen komen, terwijl wiet en pi
kante kledij daar amper een probleem zijn."
De man achter de discopas vindt dat alleen
mensen die strafrechtelijk veroordeeld zijn,
de aangesloten disco's niet meer in zouden
moeten mogen. Grijpink van het ministerie
van Justitie, die sowieso huiverig is voor be
drijven die op de stoel van politie en justitie
gaan zitten, is daar geen voorstander van.
„Maatschappelijke isolatie leidt doorgaans
tot frustratie. Je moet niet raar opkijken als
zich dat weer uit in wraakacties. Waar blijf je
dan?"
Garanties
Uitgerekend de Registratiekamer wijst er op
dat biometrie met al zijn gevaren ook juist
een hele hoop garanties op privacy kan bie
den. „Een hele hoop gevoelige informatie
gaat nu nog relatief onveilig over het inter
net. Waarom beveilig je die niet met een ver
sleutelde weergave van je stem, je vingeraf
druk, de unieke snelheid en druk waarmee je
je handtekening zet?" Borking doelt op di
verse apparaten die nu al voorhanden zijn.
Het toetsenbord met daarop een vingerscan
ner bestaat al en dat geldt ook voor een mat
je dat registreert hoe iemand een kruisje zet.
„Zelfs analfabeten kunnen daardoor een
handtekening zetten die alleen zij kunnen
reproduceren", zegt Els den Os van KPN re
search. De eerste stemherkenners voor parti
culier gebruik zijn er ook al in de vorm van
screensavers, die het scherm uitschakelen
als de computer niet gebruikt wordt. Even
roepen 'hallo schatje, daar ben ik weer' of
een ander gesproken commando van de
rechtmatige gebruiker en de monitor flitst
weer aan.
Diezelfde stemherkenningstechniek kan
een fractie gewijzigd echter ook voor hele
andere doelen worden gebruikt. Borking van
de Registratiekamer: „Het is nu al mogelijk
om de emotie van iemand aan de andere
kant van de lijn te peilen. Als je dan aan de
telefoon iets wil verkopen, weet je al gauw of
iemand tot koop te verleiden is en wat zijn
zwakke punten zijn." Borking spreekt echter
over 'een niet te stoppen trend'. „Er is een
niet te stuiten behoefte om te handelen op
afstand. En daarbij zijn systemen om op af
stand personen te kunnen identificeren
steeds meer noodzakelijk. Denk alleen al aan
de behoefte om veilig te betalen op internet.
Daarom doen we er ook alles aan om al die
nieuwe technologie die bedreigend kcUi zijn
voor de persoonlijke levenssfeer niet zozeer
tegen te houden, maar vooral in goede ba
nen te leiden."
Een van de belangrijkste aspecten daarbij
blijft de vrijwilligheid. Borking: „In hoeverre
hebben mensen de keuze om mee te gaan in
de biometrische revolutie? Vergelijk het met
de pinpas. Als straks geen bank meer een be
taalmiddel aanbiedt zonder irisscan of vin
gerafdruk, dan heb je niet echt een keuze. En
als dat maar bij genoeg biometrische syste
men het geval is, ben je uiteindelijk altijd te
herleiden. En hoeveel privacy heb je dan
nog?"
FERDI SCHROOTEN
De biometrische discopas van Interstrat BV
gebruikt eveneens de tandem 'jeugd recre
atie' als springplank om uiteindelijk een
massapubliek te bereiken. Met veel bomba
rie lanceerde het bedrijf uit Enschede on
langs zijn toegangssysteem in een discotheek
in Puttershoek die op een drukke uitgaans
avond plaats biedt aan 4.000 jongelingen.
Amokmakers komen hier een volgende keer
de tent niet meer in, omdat gezicht en vinger
verraden dat ze zich eerder misdragen heb
ben.
Voor het eind van het jaar moeten een half
miljoen bezoekers van vijftien discotheken
hun gecodeerde vingerafdruk en ge
zichtsscan op evenzoveel 'smart-cards' heb
ben staan. En dat is nog maar het begin.
Het liefst ziet Interstrat dat heel uitgaand
Nederland straks één discopas gebruikt. „En
met diezelfde pas moet je toegang kunnen
krijgen tot allerlei andere vormen van recrea
tie, zoals voetbalstadions. Handig als een
groepje hooligans dat eerst in het stadion is
herkend na de voetbaltribune ook even een
discootje wil verbouwen", zegt Ron Velder
van Interstrat, het bedrijf dat uiteindelijk ook
een complete mix van de fysieke en virtuele
uitgaanswereld op internet in heel Europa
wil aanbieden.
Vingerafdruk en gezichtsscan, en eventu
eel andere lichaamskenmerken in digitale
vorm, moeten toegang geven tot dit vrije-
tijdsgebied.
De Registratiekamer, in Nederland de
waakhond over de privacy, volgt de ontwik
keling nauwlettend en enigszins argwanend.
Er bestaat grote vrees voor centrale databan
ken, waarin allerlei biometrische lichaams
kenmerken opgeslagen liggen, die op een
wel heel vervelende manier misbruikt kun
nen worden. „Een irisscan kan heel
veel vertellen over ie
Handleesapparaat in skicentrum 'Snowworld' in Zoetermeer.
foto gpd roland de bruin
mands gezondheid en levensverwachting.
Dergelijke gegevens moeten niet zomaar in
handen kunnen vallen van een werkgever of
een verzekeraar", zegt John Borking, plaats
vervangend voorzitter van de Registratieka
mer. „Of denk eens aan stemmen, waarmee
straks als alternatief voor een handtekening
transacties bij bijvoorbeeld de bank beves
tigd kunnen worden. Het is niet ondenkbaar
dat er een illegale handel in stemmen ont
staat als biometrisch materiaal onveilig en
centraal wordt opgeslagen."
Angsten
Velders van Interstrat kent al die angsten
maar al te goed. „Daarom hebben we de
discopas ook goed beveiligd. Vingeraf
druk en gezichtsscan zelf staan niet op
geslagen, alleen een gecodeerde, digi
tale weergave daarvan. Die kunnen al
leen wij ontcijferen. Een ander kan er
niks mee, ook omdat er geen adresge
gevens op de smartcard staan. Daar
hebben we zelf ook alle belang bij. Als
er één keer iets goed mis gaat met ons
systeem, zijn we onze markt kwijt. Al
les draait nu om acceptatie."
Dat denkt ook raadadviseur Jan
Grijpink, informatiestrateeg van het
ministerie van justitie. „De komende
jaren worden een belangrijke test
voor de biometrie. Zoals het er nu
uitziet, zullen we binnen tien jaar
kunnen pinnen met een dynamische
handtekening (hierbij worden
druk en snelheid van de pen
gemeten - red.) en de digitaal
meetbare handvorm. Maar
een paar grote incidenten en
iedereen zegt: biometrie is
niks. En dat zou jammer zijn,
want daarmee gaan ook een
hoop voordelen van deze
technologie de ijskast in."
Justitie en Registratiekamer
denken bij incidenten niet aan
de inmiddels stereotiepe fa
beltjes over biometrie. Dat ie
mands vinger wordt afgehakt
of oog wordt uitgelepeld om
geld te kunnen pinnen. De
j moderne 'biomaat' registreert
van een vinger immers ook of
hij nog warm is en of er bloed
door stroomt. Van een oog
wordt aan de hand van na
tuurlijke bewegingen ook ge
peild of er nog leven in zit.
Borking: „Je kunt zelfs afspre
ken dat één vinger je alarmvin
ger is. Word je bij het pinnen
overvallen, dan gebruik je die
vinger als stil alarm. Dan krijg
je wel geld, maar een camera
registreert meteen de overval
ler die even verderop door de
j gealarmeerde politie kan wor
den aanhouden."
Toezichthouders zijn vooral
bevreesd dat gebruikers en
aanbieders van biometrische
systemen zich niet kunnen be
heersen. „De verleiding is groot
om het niet zo nauw te nemen
met de persoonsbescherming
J en allerlei persoonlijke gege-
vens te gebruiken voor bijvoor
beeld marketing", zegt Borking.
Hij doelt onder meer op de disco
pas. Die kan anoniem worden verkre
gen, maar leden kunnen ook hun per
soonsgegevens als naam, adres en woon
plaats afgeven aan de discotheek om op de
hoogte te worden gehouden van acties. „Wie
garandeert dat dergelijke gegevens niet zo
maar aan onbevoegden worden doorge
speeld?"
Incidenten zijn echter niet te vermijden bij
een nieuwe technologie, weten de kenners.
„De eerste pinautomaten vraten zo nu en
dan ook een kaart op", herinnert Velders van
Interstrat zich. Zijn discopas zal ook nog wel
wat problemen moeten overwinnen. Grij
pink van het ministerie van justitie denkt dat
het daarbij niet alleen om technologische
probleempjes gaat. „Hoe worden systemen
ingevoerd? Geef je elke sector een andere
biometrische methode, dan is de kans op
ongelukken kleiner. De iris de je bij de bank
gebruikt om te pinnen, moet je niet ook la
ten registreren bij de kruidenier of verzeke
ring. Dat voorkomt een eenvoudige koppe
ling van bestanden en gegevens."
Want zo honderd procent onfeilbaar zijn
