Strak geregisseerde show van Tina Turne
Kinderen schrijven boek op Internet
Nachtmerrie ten ein<
voor Henk Helmanti
Yakuza: Japanse maffia
Cultuur Kunst
tt
WOENSDAG 19 JULI 2000
Andere Paul Young overleden
leiden In het bericht over het overlijden van Paul Young, zan
ger van de popgroepen Sad Café en Mike and the Mechanics, is
gisteren een storende fout geslopen. De nummers 'Love of the
common people' en 'Wherever I lay my hat' zijn per abuis aan
hem toegeschreven. De Paul Young die daarmee in de jaren '80
hits scoorde is nog springlevend.
Vondelprijs voor Sem Dresden
Amsterdam De Alfred Toepfer Stiftung te Hamburg heeft de
jaarlijkse Joost van den Vondelprijs 2000 toegekend aan de Ne
derlandse essayist Sem Dresden. De Duits-Nederlands-Vlaamse
jury roemt Dresden om zijn 'uitmuntende essayistische werk'.
Volgens de jury komt daarin 'levenswijsheid, een soevereine
blik en humanitair engagement' sterk naar voren. Tot de meest
recente werken van Dresden behoren 'Vervolging vernietiging
literatuur' en 'Het vreemde vermaak dat lezen heet'. De prijs
van 20.000 euro (45 duizend gulden) wordt op 24 november uit
gereikt in Münster. Eerder winnaars zijn onder anderen de his
toricus Von der Dunk, de choreograaf Kylian en de acteur-regis
seur Croisset.
Spaanse dichter Valehte gestorven
madrid De Spaanse dichter Jose Angel Valente, die met zijn
mystieke en metafysische gedichten tientallen literaire prijzen
won, is gisteren op 71-jarige leeftijd in Genève aan kanker over
leden. Valente kreeg meteen al lovende kritieken toen hij in
1947 op 18-jarige leeftijd debuteerde. Hij studeerde rechten in
Spanje en letteren in Oxford en publiceerde gedichten terwijl hij
functies bekleedde bij de Spaanse overheid, de Verenigde Na
ties en aan de Universiteit van Califomië in Irvine. Hij schreef in
het Spaans en in het Galicisch, de taal van het gebied aan de
Spaanse noordwestkust waar hij woonde. Hij won onder meer
de Poëzieprijs Reina Sofia.
Architect Saénz de Oiza overleden
madrid De vooraanstaande Spaanse architect Francisco Javier
Saénz de Oiza is gisteravond op 81-jarige leeftijd overleden aan
de gevolgen van kanker. Saénz de Oiza won talrijke nationale en
internationale prijzen en gold als een van de grootste heden
daagse architecten van zijn land. Rafael Moneo was een van zijn
leerlingen. Saénz de Oiza begon zijn loopbaan met het ontwer
pen van sociale woningbouw in de Spaanse hoofdstad. Tot zijn
bekendste werken behoort de torenflat van de Bank Bilbao Viz-
caya (BBV) in Madrid. Ook werkte hij mee aan de wereldten
toonstellingvan 1992 in Sevilla.
Terminator 3 zonder regisseur
los angeles Regisseur James Cameron van de eerste twee Ter
minator-films heeft definitief besloten dat hij niet beschikbaar
is voor Terminator 3. Ook zijn vriend Arnold Scharzenegger, die
net als in de vorige Terminator-films de hoofdrol speelt, kon
Cameron niet ertoe overhalen opnieuw de regie op zich te ne
men, zo meldt Hollywood Reporter. De producenten zijn nu op
zoek naar een andere regisseur. Gedacht wordt aan Roland Em
merich (Independence Day), Ridley Scott (Gladiator) of David
Fincher (Fight Club).
pop recensie
certmeuer
Concert Tina Turner band, met vooraf
het Australische Taxiride en daama John
Fogerty Gehoord 18 juli. Drafbaan
Stadspark Groningen
Eigenlijk was het wachten na
tuurlijk op dat ene moment.
Dat ene duet. Proud Mary, door
de maker ervan én de vrouw die
er de grootste hit mee had.
John Fogerty en Tina Turner.
Zelfs in forums op Internet
werd erom gevraagd. Zover
kwam het niet, gisteravond in
het Stadspark in Groningen.
Maar verder hoort u van mij
geen wanklank. Want La Turner
weet natuurlijk wel hoe ze een
wervelende show moet neerzet
ten. Gelikt toch ook wel een
beetje, natuurlijk, en naarmate
je verder van het podium kwam
zelfs wat saai. De afstand, hè.
En omdat ze op het podium net
niet die verrassende elementen
in huis heeft die een concert
wat extra's geven.
Eigenlijk kwam ik vooral voor
John Fogerty. Slechts vijf jaar
jonger dan Turner en ongetwij
feld een stuk armer. Hoewel, hij
schreef natuurlijk veel meer
liedjes, en als Creedence Clear
water Revival er in de korte tijd
van zijn succesperiode geen hit
mee scoorde, deden anderen
dat later wel.
Status Quo, Bonnie Tyler en
Tina dus. En een van de meest
memorabele momenten tijdens
live concerten van Bruce
Springsteen is zijn uitvoering
van Rockin' All Over The World,
toch? Ik bedoel maar. Die Fo
gerty, die met het grootste ge
mak de mooiste liedjes uit zijn
houthakkershemd toverde, die
wil je wel eens live zien, zeker
nadat hij twee jaar geleden met
Premonition een opvallend
sterk live album maakte.
In Groningen blijkt hij iets te
overdrijven ("You're a wonder
ful audience', terwijl alleen de
voorste tien rijen klappen), is
het geluid niet helemaal je-
van-het (de vreselijk lelijke
bassdrums en de benepen stem
van John in akoestisch gespeel
de nummers als Have You Ever
Seen The Rain?), maar zijn ge
weldige, bijna zorgeloos klin
kende, liedjes maken zo'n con
cert toch aantrekkelijk.
Maar als het om show gaat, is
de 60-jarige La Turner onklop-
baar. Een hele verzameling
klassemuzikanten om zich
heen verzameld, dansers ook,
een geweldig decor, een stuk of
wat omkleedpartijen en drie (te
kleine) beeldschermen voor de
mensen verderop op het veld.
Overal is aan gedacht. Laat dat
maar aan moeders over. Iets te
strak geregisseerd misschien,
iets te krijserig ook hier en daar.
Maar de eeuwige onschuldige
glimlach van Tina en de korda
te manier waarop ze nog immer
over het podium scheurt, voor
komen dat je je daar ook maar
één moment aan ergert.
En wat de liedjes betreft,
sommige daarvan staan al veer
tig jaar als een huis (A Fooi In
Love). En daar - het zal u niet
verbazen - veranderde in Gro
ningen niets aan. Het is opval
lend dat ze tijdens de Twenty
Four Seven Millennium Tour
verhoudingsgewijs weinig van
haar laatste album speelt. Maar
ja, een optreden van Tina zon
der River Deep, Mountain
High, zonder Private Dancer en
Let's Stay Together, zonder een
Beatles-cover (Help), zonder
een Otis Redding-ding (Try A
Little Tenderness) en zonder
Proud Mary, dat is natuurlijk
geen Tina Turner-concert. Al
leen, dat nummer zonder John
Fogerty - dat is zónde.
Nu heb ik nog helemaal niks
gezegd over het afsche
Tina. Over dat ze er na
de brui aan geeft. Over
geen tournees meer doe
misschien nog één optn
met Mick Jagger of zo, la
gens. Maar dat is het dar
to. Tina stopt ermee. 0
ja? Hoe vaak hebben i
haar eerder horen
gen? Nou dan.
Kinderen zonder vakantieplan
nen kunnen deze zomer mee
schrijven aan het Gouden Muis
Vakantieverhaal. Het Gouden
Muis Leesbevorderingsproject
op Internet biedt kinderen tus
sen tien en vijftien jaar zo een
kans de zomermaanden crea
tief te overbruggen.
Het Gouden Muis-project
startte in april 1999. Sindsdien
staat er elke maand een schrij
ver centraal aan wie kinderen
via Internet vragen kunnen stel
len. In de zomermaanden is het
echter moeilijk daarvoor een
auteur te pakken te krijgen. Het
vakantieverhaal moet de leegte
vullen.
Kinderboekenschrijfster Vivi
an den Hollander schreef het
eerste hoofdstuk van het Va
kantieboek. Kinderen moeten
het verhaal afschrijven. Elke
week wordt er uit de ingezon
den vervolgverhalen een nieuw
hoofdstuk gekozen. Aan het
eind van de zomer moet het af
zijn.
Het tweede hoofdstuk staat
inmiddels al op Internet. Gou
den Muis kon daarvoor kiezen
uit ongeveer vijfentwintig in
zendingen. „Wij letten er bij de
beoordeling vooral op of het
hoofdstuk aansluit op het ver
haal", zegt Jeanine van Andel
van IT-bedrijf vx8000, dat sa
men met de Stichting Lezen het
Gouden Muis-project opzette.
Den Hollanders hoofdstuk
moest aan soortgelijke criteria
voldoen. „Het belangrijkste was
dat mijn hoofdstuk een open
eind had, zodat het verhaal ge
makkelijk vervolgd kon wor
den", zegt de schrijfster.
Het verhaal gaat over acht
tien kinderen die op kamp
gaan. Als de groepsleider na
gaat of iedereen er is, blijkt er
een meisje weg te zijn. Daar be
gint het tweede hoofdstuk, ge
schreven door een veertienjari
ge jongen.
De wending die hij aan het
verhaal heeft gegeven, is een
andere dan Den Hollander be
dacht had. „Ik had natuurlijk
wel een idee over hoe het ver
haal verder zou kunnen gaan.
In mijn hoofd was ze heel ver
wend en vond ze dat kamp
niks. Ze zou op allerlei manie
ren proberen naar huis te
gaan."
De jongen die het vervolg-
hoofdstuk schreef, dacht daar
anders over. Het meisje is vol
gens hem op kamp gestuurd,
omdat ze van de dokter moet
stoppen met roken. Dat is ech
ter moeilijk en ze is naar het
dorp vertrokken om stiekem
een paar trekjes te nemen. De
andere kinderen besluiten haar
te gaan helpen. Hoe ze dat gaan
aanpakken, zegt de jeugdige
schrijver niet. Dat laat hij over
aan de auteur van het volgende
hoofdstuk.
Meedoen kan via internet:
http://www.goudenmuis.nl
Bonsai, aikido, origami. In het kader van vier
eeuwen betrekkingen is 2000 uitgeroepen tot
Japan-jaar. Een uitgelezen moment om een
aantal typisch Japanse cultuuruitingen eens kort
onder de loep te nemen. In aflevering 15: yakuza
Vingerprothesen doen het goed
in Japan. Vooral ex-gangsters
zijn flinke afnemers van deze
kunstvingers. En dat is niet zo
vreemd in een land waar een vin
gerstompje gelijk staat aan een
stropdas voorzien van bedrijfslogo.
Maar dan wel een die je voor de
rest van je leven brandmerkt als lid
van de grootste criminele organisa
tie van Japan: de yakuza, oftewel de
Japanse maffia. Een organisatie die
op het hoogtepunt van zijn macht,
zo rond de jaren zestig, met 184.000
leden uit een complete legermacht
bestond.
Het ritueel van het eigenhandig
verwijderen van de vingertop, yu-
bitsume genaamd, is nauw verwe
ven met het onstaan van de yakuza
in de 18de eeuw. De voorgangers
van deze Japanse gangsters waren
beroepsgokkers die
ceremonieel het topje
^van hun vinger ver
wijderden wanneer ze
hun schulden niet
konden betalen. En
dat kon het verschil
tussen leven en dood
betekenen in een situ
atie waarin ze het
zwaard moesten han
teren.
In diezelfde periode
kwam ook de geuzen
naam 'yakuza' in
zwang voor deze
zwendelaars. Bij het
kaartspelletje dat ze
speelden, een Japanse
variant van blackjack,
krijgt iedere deelne
mer drie kaarten,
waarvan de punten
bij elkaar worden op
geteld. Het tweede cij
fer van het puntento
taal bepaalt de
eindscore. Twintig
(20) punten geeft dus
de laagst mogelijke score: nul. Eén
zo'n verliezende combinatie is
acht-drie-negen, op zijn Japans ya-
O
z
O
O
O
1-
N
O
BI
tal
O
-1
u>
tal
U
Henk Helmantel in zijn atelier met de gestolen werken.
Onder hun donkere maatpakken zijn yakuza-leden vaak van top tot teen bedekt met tatoeages. foto afp
ku-sa, een woord dat al snel in
zwang kwam voor iets zonder
waarde. En dus ook voor de gok
kers, het uitschot van de maat
schappij.
Hoewel het kaartspel inmiddels is
verdwenen, zijn de naam en het
yubitsume-ritueel gebleven. Alleen
heeft het verwijderen van de vin
gertop sinds zwaarden door explo
sieven en pistolen zijn vervangen
nog slechts symbolische waarde.
De yakuza die vandaag de dag yu
bitsume pleegt, doet dat als boete
doening voor een stommiteit en als
teken van loyaliteit aan zijn baas.
Want aan de macht van het yaku
za-hoofd, de zogenaamde oyabun,
valt niet te toornen. Als een vader
waakt hij over zijn 'kinderen', die
hij advies, bescherming en hulp
geeft. Zij zweren op hun beurt on
voorwaardelijke trouw aan hun oy
abun en knappen zonder morren
ieder klusje voor de grote baas op.
Vanaf het moment dat de kopjes
sake, Japanse rijstwijn, met de oy
abun zijn uitgewisseld, is vaders wil
wet. De deuren van de maatschap
pij zijn definitief dichtgetrokken.
Om dat te benadrukken, bedekken
yakuza-leden zich van top tot teen
met tatoeages, het symbool van de
outcast. Een tijdrovende aangele
genheid: het aanbrengen van een
rugdekkende tatoeage neemt zo'n
honderd uur in beslag. Meestal
gaan deze versierselen echter ver
scholen onder donkere pakken en
hagelwitte overhemden, die bij de
vaste yakuza-outfit horen. Net zoals
de donkere zonnebrillen en kortge
knipte kapsels.
In het Japan anno 2000 is de yaku
za echter steeds minder gebaat bij
een opvallend uiterlijk. Sinds het
begin van de jaren negentig treedt
de Japanse overheid hardhandig op
tegen de gangsters. Veel yakuza-le
den kiezen dan ook eieren voor
hun geld en gaan op zoek naar een
fatsoenlijke baan. En dan is zo'n
vingerprothese geen overbodige
luxe.
ropy van der pols
De politie van Groningen heeft alle 37 gestolen
schilderijen van de Groningse schilder Henk Hel
mantel teruggevonden. De werken, met een ge
schatte waarde van 1,5 miljoen gulden, werden
in februari gestolen uit het atelier van de schilder
in Westeremden. De politie heeft meerdere da
ders aangehouden.
Kort na de diefstal eiste een onbekende telefo
nisch losgeld voor de verdwenen schilderijen.
Maar sindsdien werd van die persoon niets meer
vernomen.
Helmantel (1945) is een figuratieve schilder,
die werkt in de traditie van de 17e eeuwse Neder
landse schilders. Hij is bekend om zijn stillevens
en kerkinterieurs. De werken worden geken
merkt door soberheid en aandacht voor het ver
gankelijke. Nu de 37 gestolen schilderijen van
Henk Helmantel terecht zijn en de dieven en af
persers vastzitten, is er voor de fijnschilder en
zijn gezin een einde gekomen aan een zwarte pe
riode.
„Misschien heb ik de dieven wel koffie gege
ven", zei Henk Helmantel voorafgaande aan de
persconferentie over zijn gestolen, maar weer te
ruggevonden schilderijen. Maandagavond heeft
de politie drie vrouwen (van 18, 23 en 40 jaar) en
twee mannen (van 19 en 31 jaar) opgepakt die
hebben geprobeerd Helmantel af te persen met
de gestolen schilderijen. Bij huiszoekingen in
Rijssen en Almelo zijn alle gestolen schilderijen
teruggevonden.
Daarmee is een einde gekomen aan een git
zwarte periode voor de familie Helmantel uit
Westeremden, die begon op 25 maart 2000 met
de ontdekking dat er 's nachts 37 schilderijen,
wat antiek en twee beelden waren weggenomen
uit de expositieruimte naast het huis van Hel
mantel. Geschatte waarde: anderhalf
gulden.
Het begin van een angstige tijd, waa
mantel zich voortdurend het hoofd braki
er met zijn schilderijen gebeurd zou kuni
Ondertussen had hij mensen over de vloA
expositieruimte en hingen er expositie!
Rembrandthuis in Amsterdam en tl
Klooster Ter Apel. „Dwars door alles heel
ten wij de indruk wekken dat er nietsi
hand was." Die houding was nodig om
derzoek niet in gevaar te brengen dat ai
schermen volop in gang was. „Buiten oi
was niemand op de hoogte van wat er
was."
Kort na de roof meldde zich een afpel
telefoon. „Mijn dochter was alleen thui
vrouw en ik zaten in de kerk. Mijn docht
bedreigd. Voor een bepaald bedrag zou
alles terugkrijgen." Nog twee keer belden
ven terug. Toen werd het stil. Het politi
dat onder codenaam Het Egeltje, naar een
lievelingsschilderijen van Helmantel, ope
werd afgebouwd, het onderzoek liep dooi
Afgelopen woensdag meldden de a
zich ineens opnieuw. Ze wilden driehonC
zend gulden in ruil voor de schilderijea
tiek en de beelden. De overdracht van
van het aantal gestolen schilderijen die
dagavond plaats had moeten vinden, ma
in de aanhouding van een man en eer
Later werden bij huiszoekingen drie an<
dachten aangehouden. De resterende s(
en werden teruggevonden.
Helmantel toonde zich opgelucht. Hi
de politie voor hun 'kunde en creativitei
wil de inbrekers complimenteren omd
voorzichtig met mijn schilderijen zijn
gaan."
