De brandweerman kan
ook onder water praten
Passanten
Zomer 2000
970
17
Via een seinlijn is de duiker verbonden met de lijnman die door middel van kortje rukjes aan het touw de duiker kan sturen. Maar
dankzij geavanceerde apparatuur kunnen kikvorsman en lijnman tegenwoordig ook met elkaar spreken. foto marklamers
het razendsnel naar een klus scheuren,
het te water gaan en op de tast zoeken
naar eventuele overlevenden. De
spanning, de emotie, de adrenaline.
Sommige jongens zijn zo opgewonden
dat de lucht in de zuurstoffles die nor
maal gesproken goed is voor een half
uur onder water, binnen tien minuten
is opgebruikt. Juist op die momenten
is direct geruststellend contact tussen
de man onder water en de mensen op
de kant onmisbaar.
Niet iedereen kan tegen deze geestelij
ke druk. Er zijn voorbeelden van jon
gens bij wie iets 'knapte' toen zij het
stoffelijk overschot van iemand uit het
water of onder het ijs vandaan haal
den. Omdat duiken psychisch zo
zwaar is vervalt de duikplicht als een
brandweerman 36 wordt. Dat geldt
overigens alleen in Leiden. Vrijstelling
kan worden verleend tot het veertigste
levensjaar maar daarna is het definitief
over met de carrière als kikvorsman.
Tenminste, met het actieve deel daar
van, want veel ex-duikers blijven ver
knocht aan het vak en worden bevel
voerder van een duikploeg.
ERIC-JAN BERENDSEN
WÊÊÊi
Katwijk aan Zee
Dansen aan zee
Natuurlijk doen we mee.
Maar dan wel binnen.
Want achter het duin staat een
strakke storm.
Waartegen zelfs de strandhokjes geen
beschutting geven.
Maar gelukkig, er is hoop.
Na 10 augustus wordt het beter.
Althans, als we de Duitser moeten
geloven.
Naam: Kees Remmelzwaal
Woonplaats: Katwijk
Beroep: havenmeester Katwijk
Het is niet zo druk hè?
,,Het is ontzettend stil. Het slechte weer speelt
daarbij uiteraard een belangrijke rol. De mensen
maken hun geld op in het buitenland. Ik denk dat
we tot nu toe zeshonderd boten missen, in vergelij
king met dezelfde periode vorig jaar.
Maar vorig jaar ging het toch ook niet zo best?
,,Zeker wel. Maar ook toen kwamen de mensen
pas op het einde van de zomer. Toen lagen de bo
ten hier drie rijen dik. Onze streefdatum voor de
tienduizendste boot is ieder jaar 12 augustus. Als
het zover is dan bel ik jullie wel.
Je hebt er vertrouwen in dat het deze zomer nog
goed komt.
Jazeker. Over een week moet het hier helemaal
vol liggen.
Wat doet een havenmeester eigenlijk?
,,Ha, ha. Kijken ofz'n personeel het werk goed
doet. Maar zonder gekheid: ik moetin de gaten
houden of alles hier voor de mensen naar wens is.
Het verloop, het hele gebeuren, het reilen en zeilen
in de haven, dat is wat ik doe.
Welke voorzieningen heeft deze jachthaven?
We hebben hier bijna alles. Douches, een invali
dentoilet, wasserette, stroom en een enorme kanti
ne. Die is dit jaar nieuw, net als een aantal stei
gers. We hebben zo n beetje alle faciliteiten die de
mensen hier vragen. Het strand is natuurlijk vlak
bij. De grote kracht van deze haven is dat hij vrij
wel midden in het dorp ligt. De supermarkt ligt op
een steenworp.
TEKST ROBBERT MINKHORST
Het is een eenzaam beroep: duiker bij
de brandweer. Waar de collega's die
vlammen bestrijden of verkeersslacht
offers uit autowrakken bevrijden altijd
in paren opereren, staat de kikvors
man er alleen voor. In aardedonker,
koud water waar een zaklamp geen
nut heeft en hij slechts wordt gestuurd
door zijn tast en door de 'lijnman' van
af de wal. Inmiddels beschikt de
brandweer in Leiden over moderne
communicatie-apparatuur die het mo
gelijk maakt voor de duiker onder wa
ter te laten praten met zijn collega's op
de kant en andersom.
Het was de tijd waarin er nog met een
pikhaak werd gezocht naar een auto in
het water. We schrijven 1968 als er bij
de brandweer voor het eerst een ploeg
duikers wordt geformeerd. Vrijwilli
gers, een mannetje of zes, die vanaf de
kazerne aan de Langebrug uitrukken
om mens en dier te redden. Geen ge
avanceerde duikerspakken, geen caps,
geen handschoenen. Nee, een lik vase
line op het voorhoofd tegen de kou en
duiken maar. Toch nog koud? Terug
naar de kazerne voor een warme dou
che en een glas cognac en hup, het
water weer in.
Sinds het eind van de jaren zestig is er
heel wat veranderd. De kazerne aan de
Langebrug staat leeg en is ingeruild
voor onderkomens aan de Gooimeer
laan en Rooseveltstraat. Daarnaast is
tegenwoordig iedereen die bij de
brandweer komt verplicht om duiker
te worden. Drie instructeurs leiden op
tot het landelijk examen. Als de theorie
en praktijk goed zijn doorlopen, wordt
er niet alleen in het zwembad maar
ook in buitenwater gedoken. Een mi
nimum van driehonderd duikminuten
per jaar is een vereiste.
Tot voor kort was er slechts één moge
lijkheid tot communicatie tussen dui
ker en mensen op de wal. Via een sein
lijn is de duiker verbonden met de lijn
man die door middel van kortje rukjes
aan het touw de duiker kan sturen.
Onder water is de kikvorsman name
lijk zijn gevoel voor richting kwijt. Al
dertig centimeter onder de golven is
het aardedonker en moet alles op de
tast gebeuren. Slechts aan de bellen-
baan kan de duiker het verschil tussen
omhoog en omlaag zien maar het on
derscheid tussen links en rechts is hij
kwijt. De man op de kant weet dat wel
en ziet aan de luchtbellen op het wa
teroppervlakte in welke richting de
duiker zwemt. Via de lijn geeft hij zijn
signalen, die door de duiker worden
herhaald als teken van begrip.
De techniek schrijdt echter verder.
Weliswaar zit de duiker voor zijn vei
ligheid nog steeds aan de seinlijn maar
in die lijn bevindt zich nu een kabel
die is verbonden met communicatie
apparatuur. Kikvorsman en lijnman
kunnen nu met elkaar praten, ook als
de duiker zich onder water bevindt. In
het masker van de duiker zitten name
lijk een microon, een luidspreker en
twee ontvangers in de oorschelpen. De
man aan de kant heeft een hoofdtele
foon op en een radio en praat via een
microfoontje met de duiker.
Toch is en blijft een duiker eenzaam.
De nieuwe communicatiemogelijkhe
den worden alleen gebruikt om hem
gerust te stellen. Het is vooral een psy
chologisch wapen om de kikvorsman
beter te begeleiden. Hem aanwijzingen
te geven onder water en moed in te
praten als hij op zoek is naar mensen
die vast zitten in een auto onder water.
Iedere duiker kent de spanning van
Het Leldsch Dagblad geeft elke dag vijf afdrukken van 'Ingelijst' weg aan lezers. Aanvragen - uitsluitend per briefkaart en uiterlijk een week na plaatsing - rich
ten aan: Leidsch Dagblad, afdeling Promotie, postbus 54, 2300 AB Leiden. De vijf uitverkorenen krijgen 'Ingelijst' binnen drie weken thuisgestuurd.
foto: WIM DIJKMAN
tekst: AD VAN KAAM
