'Hier in Leiden zaten ze veilig, dachten ze'
'Geld van Onderwijs voor Leidse musea'
'Verandering is het voedsel van het leven
Cultuur Kunst
olland Boys Choir gaat met
ach-cantates op concertreis
AANMELDING
egevensvan uw
kandidaat voor de
ilveren veer 2000
'aam persoon of gezelschap:
laam contactpersoon:
'wnplaats:
Omschrijf zo volledig mogelijk
met welke activiteit uw
kandidaat zich onderscheidt
op cultureel gebied en welke
speciale betekenis uw
kandictaat heeft voor de regio.
Uw gegevens:
Naam:
Stuur deze bon naar:
Leidsch Dagblad,
Zilveren Veer,
Antwoordnummer 10050,
2300 VB Leiden.
(Een postzegel is niet nodig)
Raad voor Cultuur vindt dat minister Hermans moet bijdragen aan onderzoekstaken
De Raad voor Cultuur raadt staatssecretaris Van der
Ploeg (Cultuur) aan om bij minister Hermans (Onder
wijs) geld los te peuteren voor de onderzoekstaken van
de musea Boerhaave, Naturalis, Oudheden en Volken
kunde. Dat valt te lezen in de reactie van de raad op
een adviesaanvraag van de staatssecretaris.
De financiering van het wetenschappelijk onderzoek
onderbrengen bij Onderwijs zou zo'n 750.000 gulden
schelen op de budgetten voor Cultuur. Naturalis doet
er volgens de Raad voor Cultuur bovendien goed aan
de inkomsten te verhogen door sponsoring.
Het adviesorgaan komt met deze voorstellen nadat
het ministerie van OCW constateerde dat - als eerdere
adviezen van de raad over de cultuurnota zouden wor
den opgevolgd - er een overschrijding op de museum
budgetten zou ontstaan. Bij elkaar zou het gaan om
zo'n twee miljoen gulden. De Raad voor Cultuur denkt
overigens ook dat de verhuizing van het Koninklijk
Penningkabinet, iets waar al jaren over wordt gespro
ken, geld kan opleveren. Het Penningkabinet zou moe
ten worden ondergebracht in Amsterdam in het Nieu
we Museum over het Geld.
In Leiden wordt niet afwijzend gereageerd op de
plannen om bij Onderwijs geld te vragen voor de on
derzoekstaken van de voormalige Rijksmusea. Direc
teur Van der Weiden van Naturalis: „Ieder keer komt
de vraag weer opduiken of wetenschappelijk onder
zoek nu wel een taak is van de musea. Maar het zou
zonde zijn als we dat moeten loslaten: de taken die wij
uitvoeren, worden nergens anders in Nederland ge
daan. Ik kan me voorstellen dat de Raad voor Cultuur
nu zegt dat de staatssecretaris maar eens moet aan
kloppen bij Onderwijs. Het past daar ook wel. De ver-
antwooordelijkheden en subsidiëring op deze manier
overhevelen, dadr heb ik niets op tegen. Het zou wat
anders zijn als er werd gezegd dat deze taken maar
moeten worden wegbezuinigd."
Het pleidooi van de Raad voor Cultuur dat Naturalis
meer inkomsten moet creëren uit sponsoring deelt de
directeur niet. „Vorig jaar hebben we iets van twee mil
joen gulden bij elkaar gebracht uit sponsorgelden. Dat
vind ik een mooi bedrag. Nog meer doen, lijkt me geen
goed idee. Sponsors willen er altijd iets voor terug heb
ben, niemand geeft zomaar geld omdat we zo'n aardig
museum zijn."
Naturalis gebruikt sponsorgelden voor speciale pro
jecten; de bedragen zijn wel terug te vinden in de boe
ken, maar worden niet als onderdeel van de algemene
begroting gezien. Er worden bijvoorbeeld speciale pro
jecten mee opgezet. Van der Weiden: „We doen nu bij
voorbeeld niets aan biotechnologie. We willen er iets
mee gaan doen, met behulp van sponsorgelden. Onze
begroting is dan in feite opgehoogd."
Overigens blijft de Raad voor Cultuur grotendeels bij
het advies-kunstenplan voor de komende vier jaar zo
als dat dit voorjaar is uitgebracht. Ondanks alle kritiek
vanuit vele kunst- en cultuurinstellingen ziet het ad
viesorgaan geen reden al te grote wijzingen aan te
brengen in de adviezen over bijvoorbeeld toneelgroep
De Appel en de orkesten.
ERDAG 15 JULI 2000
orth Sea begonnen
megaklus is geklaard: het
Hand Boys Choir en zijn diri-
Pieter Jan Leusink hebben
week de laatste opnamen
naakt voor het Bach Edition-
iject waarin het Veluwse jon-
ïskoor is ingezet voor een
nplete registratie van alle
kelijke cantates van Johann
lastian Bach. In het najaar
het koor een keuze uit de
itates ook live uitvoeren tij-
iseen tournee door het land.
Bach-cantates in de uit-
ihng door het Holland Boys
oir zijn en worden uitge-
icht door drogisterijketen
lidvat in een project waarin
complete oeuvre van Bach
oudere en nieuwere opna-
tegen consumentvriende-
prijzen beschikbaar komt.
Hlburgse koor, voor deze
egenheid teruggebracht tot
kleine bezetting met acht
genssopranen, vier counter-
Julio Iglesias is trots op zijn nieuwe album 'Nacht van vier manen'
choenen en halve zolen in Den Haag
[haag In het atrium van het stadhuis in Den Haag is van 19
itot 17 augustus antiek schoeisel - of delen daarvan - te zien.
tentoonstelling 'Halve zolen, opgegraven schoenen' geeft
n beeld van de schoenmode van de Romeinse tijd tot twee
uwen geleden. Van de 120 schoenen uit de tentoonstelling
men er ongeveer 20 uit Den Haag, waaronder bijzondere kin-
rschoenen uit de zeventiende eeuw. Andere pronkstukken uit
icollectie zijn Romeinse spijkerzolen die in het Haagse duin
zijn gevonden en een veertiende eeuwse hoge schoen uit
tarlem. De tentoonstelling verhuist na 17 augustus naar het
useum Scheveningen, waar de halve zolen en hele schoenen
ig tot het eind van het jaar te zien zijn.
ijdemuseum wegens succes dicht
upskerke Het Zijdemuseum in Grijpskerke sluit in het hoog-
zoen zes weken zijn deuren omdat het de grote drukte niet
nkan. Het gebouw is daarvoor te klein. „We krijgen hier in het
logseizoen vier- tot vijfhonderd bezoekers op een middag. En
it is hier zo klein, mensen zouden niet goed worden. Die ver-
itwoording durven wij niet aan", verklaart woordvoerster G.
n Hoegee. Het bestuur van het Zijdemuseum probeert via de
meente Veere en de provincie Zeeland al jaren een grotere
huizing te bemachtigen. Van Hoegee hoopt dat de tijdelijke
liting van het museum de bestuurders aan het denken zet,
aar ze benadrukt dat het niet om een protestactie gaat. „We
n maar de helft van het jaar open en moeten het van het
logseizoen hebben." Het museum sluit maandag en gaat eind
gustus weer open.
ipan in Stadsgehoorzaal
den» Onder de titel 'Enjoy Japan!' staat de Leidse Stadsge-
lorzaal op 25 augustus in het teken van Japan. De zaal is op
e dag omgebouwd tot een Japans cultureel centrum, 's Mid-
gzijn er tijdens een expositie verschillende Japanse kunstui-
igen te zien. 's Avonds is er een programma met onder meer
n kimonoshow, een Kotoconcert met traditionele Japanse in-
mmenten, demonstraties kaligrafie en Japans cabaret. De ex-
isitie is van 11.00 tot 17.00 gratis te bezoeken, kaarten voor het
rondprogramma van 19.00 tot 22.00 uur kosten 15 gulden. De
ibrengst van de kaartverkoop is geheel bestemd voor een
led doel voor de Leidse jeugd.
tenors, vier tenoren en vier bas
sen (ongeveer de bezetting
waarmee Bach zelf ook werkte),
wordt begeleid door het
Netherlands Bach Collegium.
Dit is een door Leusink zelf sa
mengesteld barokorkest dat
speelt op authentieke instru
menten of getrouwe kopieën
daarvan. Als vocale solisten zijn
ingezet de sopranen Marjon
Strijk en Ruth Holton, de altus
Sytse Buwalda, de tenoren Nico
van der Meel, Marcel Beekman
en Kurt Schoch en de bas-bari
ton Bas Ramselaar.
Als antwoord op vragen uit
het cd-kopend publiek maakt
het Holland Boys Choir in het
najaar een Nederlandse concer
treis om enkele cantates ook li
ve ten gehore te brengen. Geko
zen is voor de BWV-nummers
30 (Freue dich, erlöste Schar),
102 (Herr, deine Augen sehen
nach dem Glauben) en 198
(Lasz Fürstin, de zogenaamde
Trauerode).
Julio Iglesias brengt met 'Noche de cuatro lunas' zijn
eerste album sinds 1997 uit. De cd van de Madrileen
markeert zijn terugkeer naar de Spaanse taal en naar het
zelf schrijven van de teksten. „Een leven heeft uitdagin
gen nodig, anders bloedt het dood."
volendam lijk om. Ik kijk naar het leven."
hans piët Nadeel van zo'n lobbyge-
sprek met een beroemdheid is
dat herkenning op de loer ligt.
En hoewel in Volendam een
deel van de hotelgasten niet wil
geloven dat het Julio is, wordt
het gesprek vaak onderbroken
door vrouwen die de wereldbe
roemde Spanjaard de hand wil
len schudden of om een hand
tekening vragen. Bovendien
blijkt Iglesias graag te zoenen,
wat dan ook volop gebeurt.
Voor die vakantiegangers een
leuke aantekening in hun dag
boek, voor het gesprek een
ramp, omdat hij die adoratie
handig inzet om lastige vragen
te ontwijken.
Wie naar Julio Iglesias luistert
- en het heeft ongetwijfeld met
zijn kennis van de Engelse taal
te maken - zou kunnen conclu
deren, dat het hier om een opa
gaat. Eerder al heeft hij met eni
ge zelfspot opgemerkt dat de
meer dan zeventig albums die
zijn rijke carrière omspannen
en waarvan er 250 miljoen zijn
verkocht, niet het resultaat zijn
van het jaarlijks vastleggen van
een plaat. Grappiger is echter,
dat hij de componisten en in
strumentalisten met wie hij
heeft gewerkt, en die wat hun
muzikale status betreft niet on
derdoen voor Iglesias (zeker
niet in de Spaanstalige landen),
omschrijft als 'kinderen'.
Eén van hen is Stéfano. Hij
komt uit Columbia en naar
mijn oordeel is hij een natuur-
Julio Iglesias (56) is helemaal in
zijn element. De reden is zijn
nieuwe werkstuk 'Noche de cu
atro lunas' ('Nacht van vier ma
nen') waarbij hij artistiek heel
nauw betrokken is geweest. Met
een brede glimlach laat de Ma-
drileense zanger in de lobby
van zijn hotel in Volendam we
ten het grootste deel van de
teksten zelf te hebben geschre
ven.
„Dat is er lang niet van geko
men. Maar schrijven is dan ook
lastig. Het is net als kaarten.
Wanneer je het spel een tijd
niet hebt gespeeld, kost het
moeite er weer in te komen. En
eerlijk gezegd ben ik nooit een
briljant woordkunstenaar ge
weest. Dat ik mijn ideeën weer
aan het papier heb toever
trouwd, had twee redenen. Al
die jonge mensen, met wie ik
aan dit album werkten, hebben
mij daartoe uitgedaagd. Boven
dien kwam een viertal compo
nisten met zulke mooie latin-
muziek aanzetten, dat ik geïn
spireerd raakte om met ze sa
men te werken."
„Dat neemt echter niet weg
dat 'Noche de cuatro lunas'
vooral een muzikaal document
is, want ik praat over simpele
zaken. Een belangrijke reden
daarvoor is, dat een groot deel
van mijn publiek het Spaans
niet begrijpt. Toch maakt het de
teksten er niet minder persoon
talent als het om het compone
ren van moderne Latijns-Ame
rikaanse muziek gaat", zegt Ig
lesias enthousiast. „Stéfano
heeft al veel, en met succes,
voor leeftijdgenoten geschre
ven. Alejandro Sanz is een an
der talent. Voor mij is hij de Pi
casso van de populaire muziek.
Alejandro is zó briljant. En pas
29 jaar. Wanneer je latino's op
straat aanschiet en vraagt wie
hun held is, noemen ze Sanz.
Maar ook met de inbreng van
Robi Rosa en Ruben Blades was
ik meer dan teyreden. En al die
kinderen wilden met mijn sa
menwerken!", zegt hij op een
manier waarin nog altijd verba
zing doorklinkt.
Talent, Julio Iglesias koestert
het graag. „Omdat het uitdagin
gen nodig heeft om tot bloei te
komen. Zonder die stimulans
droogt de bron op. Ik ga dus
graag met talentvolle mensen
aan het werk. Ook om zo mijn
eigen grenzen te verkennen en
eventueel te verleggen. In de
studio zijn die beperkingen
overigens je grootste vijand. Ze
zorgen ervoor dat er een zekere
moedeloosheid gaat ontstaan
wanneer je te lang aan een al
bum werkt."
„Dan verdwijnt de lol die
zo'n werkstuk je aanvankelijk
geeft, en raak je verstrikt in een
web van wat in je hersens on
mogelijkheden zijn geworden.
Om die reden vertoef ik er nooit
te lang. Ik bedoel, dat inzingen
is heerlijk, ook omdat je steeds
opnieuw probeert om de emo
ties met je stem de juiste lading
mee te geven, maar de rest...
Dan sta ik liever, zoals volgende
week, voor 50.000 man in Be-
jing, China, te zingen. Dan dans
ik als het ware van plezier, zo
Julio Iglesias: „Een groot deel van mijn publiek begrijpt het Spaans
niet. Toch maakt het de teksten er niet minder persoonlijk om. Ik kijk
naar het leven." foto kippa
leuk vind ik dat."
Een zekere weemoed maakt
zich van Julio meester. „Als ik
terugdenk aan mijn allereerste
album, dan moet ik nu consta
teren, dat ik dat eigenlijk zon
der een verwachtingspatroon
heb opgenomen. Natuurlijk,
het was alsof ik voor mijn pla
tenmaatschappij een soort exa
men moest afleggen, maar dat
gevoel heb ik nog steeds. En de
druk om te presteren kwam pas
op het moment dat mijn single
'Un canto a Galicia' (bijna der
tig jaar geleden) een internatio
nale hit werd."
„Waar ik nu mee bezig ben,
zijn de details. Zo werk ik als
zanger vooral aan de expressie
van mijn stem, wil ik alle moge
lijkheden, die ik als zanger heb,
onderzoeken. Dat doe ik niet
alleen voor mijzelf, maar ook
voor mijn publiek. Verandering
is het voedsel van het leven.
Daarom kopen we een nieuwe
auto, kiezen we regelmatig een
andere regering en gaan we niet
steeds terug naar hetzelfde res
taurant."
De vertegenwoordiger van de
platenmaatschappij komt - na
precies 21 minuten - vertellen
dat nog drie interviews wach
ten. Het blijkt te veel voor Igle
sias, die er al drie heeft gedaan,
en hij schiet dan ook verschrik
kelijk uit z'n slof. „Ik zit hier
nog maar net met hem te pra
ten en heb het vreselijk naar
mijn zin. Vergeet die andere ge
sprekken maar."
We krijgen nog een paar mi
nuten waarin hij vertelt in no
vember naar Nederland te ko
men als onderdeel van zijn Eu
ropese tournee. De vraag of hij
Nederlands spreekt - Iglesias
heeft twee kinderen bij zijn ge
liefde Miranda Rijnburger -
moet hij ontkennend beant
woorden. „'Ik hou van jou' is
het enige." Om er vervolgens
bloedserieus aan toe te voegen:
„Het is goed voor je liefdesle
ven wanneer je dat soort zaken
in de taal van je geliefde kunt
zeggen. Maar toen ik tien jaar
geleden Miranda tegenkwam,
was mijn tong niet flexibel ge
noeg meer om mij die taal ei
gen te maken. Ons zoontje Mi
chael spreekt beide talen en de
eenjarige Rodrigo brabbelt
vooral Nederlands. Het is zo
heerlijk, kinderen. Ze houden je
jong."
Joodse weeskinderen herdacht op foto-expositie Leids Gemeentearchief
Een groepje kinderen voor het joodse weeshuis aan de Leidse Roodenburgerstraat.
foto gemeentearchief leiden
leiden ropy van der pols
Alleen de gigantische davidster
op de voordeur van het pand
aan de Leidse Roodenburger
straat herinnert nog aan het
joodse weeshuis dat hier eens
gevestigd was. En nog slechts
een handjevol zwartwitfoto's
zijn de stille getuigen van de
kinderen die hier eens woon
den. De groep van bijna vijftig
wezen werd op woensdagavond
17 maart 1948 door twaalf Leid
se agenten, in opdracht van de
Duitse bezetter, op de trein
naar Westerbork gezet. Slechts
drie van hen overleefden de
Duitse vernietigingskampen.
„Kleine kinderen, grote kinde
ren. Ze zijn uit Leiden verdwe
nen zonder een spoor achter te
laten", verzucht Leidenaar Leo
nard Kasteleyn.
Met een bescheiden foto-ex
positie in het Leidse Gemeente
archief hoopt hij de kinderen
naam en gezicht terug te geven.
„Ik wil allerminst de nadruk op
de moord leggen", vertelt Kas
teleyn, lid van het Beraad Her
denking Jodenvervolging te Lei
den, over de expositie. „Graag
wil ik de kinderen tijdens hun
leven laten zien."
En levendig zijn de foto's
zonder meer. Kinderen die druk
met speelgoed in de weer zijn
op een door zon beschenen
parketvloer. Meisjes en jonge
tjes die aan lange tafels zitten,
ongeduldig wachtend tot hun
grote borden worden gevuld.
Kleintjes die uitbundig rond
rennen door de winterse ach
tertuin van het weeshuis. Je
hoort ze bijna joelen en
schreeuwen.
Het fotomateriaal is vooral af
komstig uit het album dat in
1938 gemaakt werd ter gelegen
heid van de zestigste verjaardag
van Levisson, de secretaris van
het weeshuisbestuur. De foto's,
waarvan de orginelen in het be
zit zijn van het Joods Historisch
Museum te Amsterdam, krijgen
behalve nu op de tentoonstel
ling straks ook een plekje in het
gedenkboek waaraan Kasteleyn
momenteel werkt. In 2003, zes
tig jaar na de deportatie, moet
het boek verschijnen.
Van jongs af aan had de Lei
denaar al belangstelling voor de
joodse geschiedenis en de ge
beurtenissen tijdens de Tweede
Wereldoorlog. „Maar dat leek
altijd allemaal zo ver weg. Zo'n
vernietigingskamp in Sobibor,
ergens ver weg in Polen. Tot je
er plotseling achter komt dat
een hele groep kinderen, die bij
wijze van spreken bij je om de
hoek woonde, daar is omgeko
men. Het heeft zoiets wrangs.
Zo dichtbij, verdwenen en
nooit meer iets van gehoord."
Met de tentoonstelling en het
gedenkboek hoopt Kasteleyn
daar verandering in te brengen.
De weeskinderen hebben recht
op hun plekje in de geschiede
nis. „Er is eigenlijk zo weinig
geschreven over het weeshuis
en zijn bewoners", vertelt hij.
„Terwijl de joodse wezen ruim
een halve eeuw lang een beken
de verschijning in Leiden zijn
geweest. Al was het maar om
dat dagelijks een hele stoet hun
tochtje van de Roodenburger
straat naar de Langebrugschool
maakten." Ter illustratie wijst
hij op de foto van een groepje
kinderen in een winterse kle
ding, mutsen over de oren ge-
troldcen, klaar om op weg te
gaan naar school.
Al sinds 1890 vervulde het
weeshuis een belangrijke rol
voor de joodse gemeenschap in
Leiden en omstreken. In eerste
instantie was het nog gevestigd
in een huurhuis aan de Leidse
Nieuwsteeg. Maar omdat daar
maar zeven wezen konden wo
nen, stelde een rijke, joodse we
duwe al een jaar later een pand
aan de Stille Rijn ter beschik
king. „Het was groter, maar ver
keerde in gruwelijke staat", ver
telt Kasteleyn. „Het bestuur
kocht daarom al in 1903 een
stuk grond buiten de singels,
waar een nieuw weeshuis
moest verrijzen."
Door geldgebrek kon echter
pas ruim 25 jaar later het nieu
we huis, een ontwerp van de
Leidse architect Bernard Buur
man, daadwerkelijk verrijzen.
In 1929 opende het 'Machasee-
la Jethomien', oftwel 'toevlucht
voor de wezen', zijn deuren en
bleef tot de deportatie van 1943
dienst doen als weeshuis. Na de
oorlog wprd het pand aan de
Roodenburgerstraat verkocht
aan de GGD, dat hier tot op de
dag van vandaag zijn kantoor
heeft.
Vanaf 1929 bood het nieuwe
weeshuis constant onderdak
aan zo'n vijftig kinderen. En dat
waren lang niet uitsluitend kin
deren zonder ouders, legt Kas
teleyn uit. „Die waren er wel,
maar dat was absoluut een
minderheid. Er zaten bijvoor
beeld kinderen van alleenstaan
de moeders, prostituées uit
Amsterdam en ongehuwde stel
len." Toen in de loop van de ja
ren dertig het leven de joden in
Duitsland steeds moeilijker
werd gemaakt, gingen de gevol
gen daarvan niet aan het wees
huis voorbij. „Steeds meer kin
deren van Duitse vluchtelingen
werden bij het weeshuis afgele
verd. Daar zaten ze veilig.
Dachten ze."
De fototentoonstelling over
het Joodse Weeshuis in Leiden
is tot en met 31 augustus 2000
te zien in het Leidse Gemeen
tearchief aan de Boisotkade
2a. Het Gemeentearchief is
van maandag tot en met vrij
dag geopend van 9.30 uur tot
17.00 uur en op zaterdag van
9.00 uur tot 12.15 uur. Samen
steller Leonard Kasteleyn
werkt aan een gedenkboek
over het Joodse Weeshuis dat
in 2003 verschijnt. Wie over
informatie of foto's beschikt
van het weeshuis en zijn be
woners kan contact met hem
opnemen. Zijn telefoonnum
mer is 071 - 512 01 91.
Trompettist Wynton Marsalis opende gisteren het
North Sea Jazz Festival in Den Haag met zijn
ncoln Center Jazz Orchestra'. Tony Martinez en de Yellow
waren de andere opening acts. Ook heeft WD leider en
Hans Dijkstal op de eerste dag van North
winnaars bekend gemaakt van de Edison Jazz Awards,
zijn Lils Mackintosh in de categorie Nederlands
Cool Collective in de categorie Nederlands in-
Cassandra Wilson in de categorie vocaal interna
naal en het Branford Marsalis Quartet in de categorie instru-
«ntaal internationaal. De platenmaatschappij RCA krijgt een
ard voor een uitgave van opnamen van de legendarische Du-
Ellington. De kaarten voor vandaag en morgen zijn allemaal
kocht. Ook de toeslagconcerten van de Buena Vista Social
ib met Ruben Gonzalez en Ibrahim Ferrer, Diana Krall en To-
Bennet zijn uitverkocht. foto gpd
