c
Heimwee miskende migrantenziektf
Gesprek van de Dag
Aids-drama in Afrika
Meer vrouwen op de vrachtwagen
Zomer in Zwitserland
WOENSDAG 12 JULI 2000
152
Als M.
enselijk
V^omiupnfaar
Buiten Afrika lijkt eindelijk het besef door te dringen
dat aids vooral ten zuiden van de Sahara een ware
slachting aan het aanrichten is. Volgens alarmerende
nieuwe cijfers slaat de ziekte daar nog harder om zich
heen dan gevreesd, overigens net als elders in de Derde
Wereld. Het aantal hiv-besmetten in de wereld is al ge
stegen tot zo n 35 miljoen. Zonder ingrepen zal de
ziekte in 2010 me^ levens hebben geëist dan de beide
Wereldoorlogen samen.
Er was onder meer een omstreden stellingname van de
Zuid-Afrikaanse president Mbeki voor nodig om de
wereld wakker te schudden. Hij beweerde voor het we-
reld-aidscongres in zijn land dat aids geen virusziekte
is, maar een kwaal van de armoede. Stelselmatige ver
waarlozing, ondervoeding en niet-bestreden tropische
ziektes hebben de mensen in arme gebieden zó ver
zwakt dat hun immuunsysteem het nu opgeeft.
Ook al is dat medisch gezien onzin,, het is wel degelijk
zo dat aids en armoede in Afrika onlosmakelijk aan el
kaar zitten vastgeklonken. Het bewijs daarvoor is ook
in ontwikkelde landen te zien. Door kostbare voorlich
tingscampagnes en peperdure medicijnen wisten wij
de snelle verspreiding van de ziekte een halt toe te roe
pen, In het onwetende en economisch onmachtige
Afrika raasde de epidemie echter door.
Voor Westerse overheden was dat lang een ver-van
mijn bed-show. Ook de geneesmiddelenindustrie hield
het bij een halfhartige inspanning om de prijs van de
medicatie te drukken. Tien dollar per zieke per dag
mag hier weinig zijn, het is een fortuin voor landen
waar vaak niet meer dan tien dollar per inwoner per
jaar aan zorg kan worden uitgegeven. Het gros van de
Afrikaanse aids-patiënten wordt dan ook niet behan
deld of begeleid, en kon zo een enorme tijdbom wor
den.
In Amerika is het besef nu gedaagd dat er alleen met
drastisch ingrijpen nog iets te redden valt, en is einde
lijk de portemonnee getrokken. Het is een bijkomstig
heid dat Washington daarbij vooral denkt aan het ei
genbelang. Er is immers tientallen jaren gewerkt aan
het opbouwen van stabiele staten die Amerika welge
zind zijn, en aids bedreigt dat levenswerk. Een grote
producent gaat bovendien gratis aids-cocktails ver
strekken aan Botswana, het epicentrum van de epide
mie.
Het is een begin. Nu moet een collectieve inspanning
van héél het Westen volgen. Alleen zo kan worden
voorkomen dat Mbeki via de gruwelijke omweg van
miljoenen vergeefs gestorven Afrikanen alsnog half ge
lijk krijgt. Aids zal er dan immers voor zorgen dat een
heel continent door het wegvallen van een complete
productieve generatie economisch en sociaal in elkaar
stort. Bittere armoede zal dan niet de veroorzaker van
de ziekte zijn, maar wel het onontkoombare gevolg.
tatie die ten koste gaat van je scherpte. Je past
als Ben of Dutch tone zijnde, terwijl je juist
even een miljoentje of wat had moeten bieden.
KPN of Telfort gaan er op een koopje met de
buit ervan door, GerritZalm heeft het nakijken
en de belastingen gaan omhoog. Dat allemaal
omdat de bakker van het Kurhaus alleen maar
wit of bru in zo saai vindt.
De conclusie is dat de wegen van oorzaak en
gevolg bizar zijn maar niet ondoorgrondelijk.
Er ligt een kluitje op de verziekte grasmat van
de Arena, net voor de punt van de schoen van
Kluivert. Volgt de kettingreactie, hierboven be
schreven en het eind van de aria is dat het piz-
zagebruik in Nederland langdurig onder druk
staat. En wat die pokeraars in het Kurhaus be
treft: iedereen die wel eens mensen heeft zien
toepen of Zalm heeft zien flipperen weet het: na
verloop van tijd stijgt de inzet. Het aanvaard
baar geachte risico neemt toe naarmate het
spel vordert. Maar uiteindelijk zijn het niet het
lot, Ben, Gerrit, Dutch tone of de voorzienigheid
met een grote of een kleine v die aan de touw
tjes trekken, maar de gewetenloze schakel van
oorzaak en gevolg. Een minister weegt meestal
minder dan een maanzaadbol.
RUDICARRELL
en zijn vriendin
Susanne Hoffmann
willen eind van het
jaar in het huwelijk
treden. De trouwerij
zal volgens het tijd
schrift Gala in be
perkte kringen
plaatsvinden. De
65-jarige televisie-
showmasteren zijn
40-jarige draaiboek
schrijfster zijn al
vijftien jaar samen,
maar omwille van zijn vrouw Anke, die in fe
bruari na een lange ziekte overleed, heeft
Carrell nooit willen scheiden. Twee maanden
geleden zijn Carrell en Hoffmann verloofd.
Het stadsbestuur van IBIZA verstrekt deze
week 20.000 aardewerken asbakjes aan ho
tels, om uit te delen aan rokers die naar het
strand gaan. De speciaal vervaardigde asbak
ken kunnen rechtop in het zand worden ge
zet en met een kurk afgesloten weer bij het
hotel worden ingeleverd. Het stadsbestuur
hoopt dat zo de stranden van het eiland van
sigarettenpeuken en -filters verschoond zul
len blijven.
Het parket van Hannover heeft gis
een boete van ruim 1,3 miljoen
eist tegen ERNST AUGUST PRINZVfdi
HANNOVER, de echtgenoot van prin mi
roline van Monaco. Ditmaal gebeurt
dat de snel geïrriteerde prins in het! oi
se Kenia met een knokploeg de Duit rig
naar van een discotheek in elkaar sli n c
prins wilde een einde maken aan de
overlast. Ernst August heeft een villa am
buurt van de dansgelegenheid. De v icn
van de prins werd eerder gewekt doe
Duitse boulevardblad foto's van hen L,
te terwijl hij zijn blaas leegde tegen
viljoen van Turkije op de wereldtenti dh
ling in Hannover. De rechter moeste rp(
pas komen om 'Der Pinkelprinz' tev re
journaliste Anne-Kathrin Berger van
„telefonisch of op een andere manie oi
nederen." Ernst August heeft het oo uil
de stok gehad met een Oostenrijkse
agent. Die daagde hem in november
jaar voor de rechter wegens beledig! rdt
zou de agent in november vorig jaar
uitgemaakt voor „klootzak, opperklcfc e
zwijn." Dit nadat hij de prins aanhie ne
een ongeoorloofde inhaalmanoeuvre iiti
voertuig dat hij inhaalde, knalde op og<
VW-bus van de prins toen deze fors
gn
Dikste dame van Thailand
De 34-jarige Panta Inthalaksana is de zwaarste vrouw van
Thailand. Met haar 187 kilo legde ze het meeste gewicht
in de strijd tijdens een nationale verkiezing die was uitge
schreven door de directie van een olifantendierentuin. Pan
ta werd 'beloond' met een cheque ter waarde van 1250
gulden.
Zo gaat dat in zijn werk met de ketting van
oorzaak en gevolg. Als, als, als. Met andere
woorden: als de Italianen - hetero of homo,
maakt me niet uit, ik ben de paus niet - hier
verhaal komen halen dan kan Frank de Boer
dat op zijn persoonlijk conto schrijven. Trek de
lijn even door en hij heeft straks het uitbreken
van de Derde Wereldoorlog op zijn geweten.
De geschiedenis heeft altijd aan zulke dunne
draadjes gehangen. Van een Franse wijsgeer
zijn de woorden dat de wereld er heel anders
had uitgezien als de neus van Cleopatra een
beetje korter was geweest. Dan waren Julius
Caesar en Marcus Antonius niet op die me
vrouw gevallen, want Romeinen hielden en
houden van lange neuzen. Als de grote voetbal
kenner Silvio Berlusconi düs in Rome was ge
boren en niet in Milaan dan had Zoffer nog
gezeten. Pech voor Dino en daar zijn we weer,
als, als, als.
Het blufpoker waarmee de telefoonbobo's een
aantal dagen de roomservice van het Scheve-
ningse Kurhaus op de been houden is ook zo
iets. Je zit opgesloten, houdt niet van brood met
pitten en krijgt toch weer sesambrood en een
maanzaadbol voor de lunch dan geeft dat irri
Lange dagen, laden, lossen en
nauwelijks tijd om een patatje
te scoren. Het past op het eer
ste gezicht niet bij een 27-jarige
succesvolle zakenvrouw. Toch
gaan de mantelpakjes en de
panty's van Ingrid Timmerman
uit Amsterdam de kast in. Zij
ruilt haar bureaustoel in voor
een aantal dagen per week op
de 'bok' van een truck. „Rijden
op de vrachtwagen is een meis
jesdroom van mij, maar als
vrouw was dit beroep natuurlijk
niet voor mij weggelegd."
Nu heeft Ingrid Timmerman de
kans om haar droom alsnog te
verwezenlijken dankzij een spe
ciale beurs voor de opleiding
van vrouwen tot vrachtwagen
chauffeur. Minister Netelenbos
van verkeer en waterstaat reikte
deze vandaag aan haar en nog
negen andere vrouwen in het
land uit. De zogenaamde Nete
lenbos-Trust beurzen zijn in
het leven geroepen om vrou
wen die de ambitie hebben om
vrachtwagenchauffeur te wor
den over de drempel te halen.
De kosten voor de opleiding,
die kunnen oplopen tot tien
duizend gulden, kunnen veel
vrouwen die parttime werken
niet opbrengen.
Meer vrouwelijke chauffeurs
zijn volgens directeur van de
Vakopleiding Transport en Lo
gistiek, Frank Vos, de oplossing
voor het tekort aan chauffeurs.
Bedrijven staan te springen om
nieuwe bestuurders omdat veel
truckers klagen over de lange
werkdagen van ruim dertien
uur. Nu is slechts twee procent
van de chauffeurs vrouw. Vol
gens Vos willen veel vrouwen
graag parttime werken. Met een
goede planning is het makkelijk
om halverwege de route van
chauffeur te wisselen.
Ingrid Timmerman wil ook
graag parttime werken om
naast de lange ritten op de snel
weg haar baan als projectont
wikkelaar voorlopig te houden.
De 27-jarige moeder droomt
van een expeditiebedrijfje sa
men met haar aanstaande, die
ook vrachtwagenchauffeur van
beroep is. Deze droom komt
overigens niet zomaar uit de
lucht vallen, want haar vader
zat ook dagelijks op de weg als
vrachtwagenchauffeur.
Ze betreurt het dat ze niet eer
der in het vak kon stappen. Het
beroep was volgens haar alleen
voor mannen weggelegd, 'om
dat een vrouw niet de fysieke
kracht heeft een enorme band
te verwisselen'. Met nieuwe
technische hulpmiddelen is dit
klusje echter ook door 'het
zwakke geslacht' zo geklaard.
Haar toekomstige collega
Amanda Monees vindt het heel
vanzelfsprekend dat vrouwen
dezelfde werkzaamheden als
mannen uitvoeren, ook als het
gaat om het verwisselen van
een band. De 21-jarige Monees,
die al dagelijks met vrachtwa
genchauffeurs te maken kreeg
tijdens haar baan bij een distri
butiebedrijf, liep tijdens een be
zoek aan de RAI evenals Tim
merman tegen de stand van de
Vakopleiding voor chauffeurs
aan.
De twee hebben allebei op hun
eigen manier het klappen van
de zweep als enige vrouw tus
sen de vele mannen leren ken
nen. Tijdens haar studie techni
sche bedrijfskunde leerde Tim
mermans tussen haar manne
lijke studiegenoten op te ko
men voor zichzelf. Monees
leerde tijdens haar baan bij een
distributiebedrijf de schunnige
opmerkingen van vrachtwagen
chauffeurs tegen te spreken.
„Als ze praatjes hebben, geef ik
gewoon een grote mond terug,
dat helpt."
Voor eenzame dagen op de weg
vrezen de twee niet. „Juist voor
de vrijheid doe ik het", zegt de
projectontwikkelaar. „En de
rust. Het lijkt me heerlijk om al
leen achter het stuur te krui
pen, want ik word gek in deze
kantoortuin."
gpd
'Niemand hoeft te zien dat ik me rot voel'
Veel allochtonen in Nederland zijn er beroerd aan toe. Terwijl de gezondheidstoestand onder migranten slechter
is dan die van autochtonen, laat de hulpverlening het nogal eens afweten. Dat blijkt uit een vorige week uitge
bracht advies van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ). Klachten worden domweg niet gezien omdat
er te veel vanuit de Nederlandse culturele achtergrond wordt gekeken. „Dit leidt in veel gevallen tot onvoldoende
herkenning van klachten en daarmee tot onjuiste diagnoses en behandelingen", constateert de RVZ. Een klacht
als heimwee bijvoorbeeld. Veel migranten zijn letterlijk ziek van verlangen en geen mens die het ziet.
Aan de muur van het werkka
mertje hangt een vrolijke plat
tegrond van Cura9ao, haar ge
boortegrond. Amaryllis Sprock
weet maar al te goed waar ze
het over heeft als ze spreekt
over heimwee. In 1963 kwam ze
naar Nederland voor een oplei
ding. Vreselijk vond ze het die
eerste tijd. „Ik heb al twee we
ken niet gelachen", schreef ze
in een brief naar huis. Ze kon
niet eten en niet slapen, maar
sprak er met niemand over.
Dankzij de hulp van een vrouw
die de Antillen goed kende om
dat ze er een aantal jaren ge
woond had, slaagde ze er toch
in zich aan te passen aan haar
nieuwe land.
De schaamte voor heimwee is
groot, weet Sprock, werkzaam
als sociaal-psychiatrisch hulp
verleenster in Amsterdam. Ze
ziet de voorbeelden regelmatig
in haar spreekkamer. „Mensen
zien het als iets kinderachtigs.
Ze houden zich groot, maar be
landen ondertussen in een die
pe depressie. Ze krijgen hoofd
pijn, slapen niet en hebben
geen eetlust, zonder dat ze zelf
begrijpen waarom. Pas wan
neer je hen vraagt 'mist u uw
land niet?', dan zie je hun hart
open gaan. Eindelijk iemand
die het begrijpt! Dan blijken ze
alles en iedereen te missen."
Amaryllis Sprock is het eens
met de kritiek van de RVZ dat
de gezondheidszorg onvol
doende oog heeft voor de pro
blemen van allochtonen. Er
wordt met een westerse bril
naar ziekzijn gekeken. De Ne
derlandse norm is maatgevend.
.Vooral in de geestelijke ge
zondheidszorg blijkt duidelijk
dat de daar gehanteerde me-
Amaryllis Sprock: „De schaamte voor heimwee is groot."
thoden te zeer westers en 'ik'-
gericht zijn en niet aansluiten
bij de 'wij'-cultuur van veel mi
granten', aldus de RVZ.
Sprock schetst de soms desa
streuze gevolgen. „Depressies
bij migranten herken je niet zo
goed. Ik heb een cliënte, een
jonge vrouw, die eruit ziet als
een fotomodel. 'U kunt wer
ken', zegt de bedrijfsarts tegen
haar. Hij ziet niet dat ze vrese
lijk depressief is. Maar terwijl in
de Nederlandse cultuur depres
siviteit gepaard gaat met ver
waarlozing, geldt voor veel cul
turen het omgekeerde. Het ui
terlijk is het laatste stukje zelf
respect, dat laat je niet varen.
Niemand hoeft te zien dat ik
me rot voel, denken ze. Maar
hier zitten ze te huilen."
Heimwee bestaat in verschil
lende gradaties. Een milde
vorm is vakantieheimwee, hoe
wel de symptomen er soms niet
om liegen. Sprock: „Mensen
kunnen zich in hun hotel in
Spanje doodziek voelen. Ik ken
een Limburgse familie die let-
FOTO CPD ROLAND DE BRUIN
terlijk buikpijn krijgt als ze de
Maas over trekken. Katten-
heimwee noem ik dat. Die
mensen zijn zo gehecht aan
hun huis en hun woonomge
ving dat ze het niet los kunnen
laten. Wanneer ze terugkeren
naar huis is de ziekte voorbij."
Veel ernstiger is secundaire
heimwee. Het kan soms tiental
len jaren duren voordan'
sen ineens ziek wordeif3
ze vorm van heimwee.
„Vaak weten ze zelf nie
hen overkomt. Ik ken e
naamse vrouw die hierj^
geleden kwam wonen
gezin. Alles ging goed.,
een baan, haar man oo
haar kinderen volgden
opleiding. Ze hadden h
naar hun zin. Maar twe
geleden werd ze zwaar
sief. Uiteindelijk bleek
een belangrijke rol te sjer
was indertijd halsoverk 8:
Suriname vertrokken. I
haar het advies gegevei
naar Suriname te gaan
scheid te nemen. Dat h
gedaan. Vanaf de landi
de ze zich zielsgelukkig
hier terug kwam kor
verder helpen met inte r
In het centrum voor ge ei
gezondheidszorg De M 1
waar Sprock werkt, woi a{
daard bij het intakeges:
vraagd naar heimwee, 'A
de gewoonte die navolj1
dient, vindt Sprock. „N v
realiseren zich nauweli
een cultuurshock mign 0
verwerken krijgen. Ik zi
dagelijks in de metro v
mensen uit allerlei cult
Doodstil is het. Wanne
Ghana in de bus zit is h
groot feest. Niemand ki
kaar maar iedereen pra 11
iedereen. Er is muziekiar
mensen raken elkaar o: J -■
zegt Sprock stralend. „1
len die mensen ons raaf
hier.
;r
rens koldenhof
0
Die bejaarde koe hoeft voor mij niet perse uit
de sloot, maar ze kan hoop ik tegen een
stootje. Dus als een van de heren Kluivert
of De Boer een strafschop had benut
was er van alles niet gebeurd.
Nederland had in de finale gestaan
en een heel roedel gehandicapten
was gewoon in Rome gebleven. De
stewards in de Kuip hadden hun
handen thuis gehouden want dan
waren er Nederlandse invaliden
geweest en die kennen hun be
scheiden plaats achter de maat
schappelijke zijlijn. Dan zoog ie
dereen een punt aan Euro 2000 en
hadden de organisatoren zich niet
uit armoede zélf op de borst hoe
ven te slaan. Nederland was een di
plomatieke aanvaring met Italië be
spaard. Het humeur van Wim Kok
was niet tot de tomeloze diepte van
afgelopen dagen afgedaald en we
hadden onbekommerd de pizza-ex-
pres langs kunnen laten komen zon
der van landverraad te worden be
ticht.
Terwijl het zuiden van Europa zucht onder verzengende hitte, kunnen in Zwitserland sneeuwpoppeti
gemaakt. Indonesische studenten zijn daarmee bezig op de Flueela-pas, op 2200 meter hoogte, vla d>
Davos. De studenten moesten hun busreis van Italië naar Luzem onderbreken vanwege ongewone rs
val in de Zwitserse Alpen, waar op sommige plekken meer dan 20 cm viel.
