Drempel voor smartengeld gaat omlaag
f
Gesprek van de Dag
'Het zijn niet de spullen maar de herinneringen'
I
ZATERDAG 8 JULI 2000
152
nnmwnl:i;ir
Jammer voor Zuid-Afrika
De keuzecommissie van de wereldvoetbalbond FIFA
heeft de organisatie van het WK voetbal in 2006 aan de
traditionele grootmacht Duitsland vergeven. Op het oog
een verdedigbare keuze, want de Duitsers hebben in het
verleden diverse grote sportevenementen in goede ba
nen geleid. Het WK voetbal in 1974 en het EK voetbal in
1988 zijn daar voorbeelden van. De accommodaties, de
infrastructuur en de veiligheid voldoen aan de hoge ei
sen die bij een dergelijk groot evenement horen.
Maar toch overheerst de gedachte dat er een grote kans
is gemist om de voetbalwereld open te breken. Zuid-
Afrika stelde zich terecht veel voor van haar kandida
tuur. De uitslag van de stemming kwam als een moker
slag aan. Na Azië in 2002 (Japan en Zuid-Korea) zou
Afrika in 2006 aan de beurt zijn. Maar de meerderheid
van de keuzecommissie van de FIFA besloot toch weer
Europa aan te doen.
Zuid-Afrika was over het geheel genomen een goede
kandidaat. De natie heeft in de korte periode na de af
schaffing van het apartheidsregime een respectable tra
ditie opgebouwd als het gaat om het organiseren van
sportevenementen. De Africa Cup (voetbal) en het WK
rugby verliepen vlekkeloos en ook het WK cricket zal in
Zuid-Afrika worden gehouden.
De accommodaties in Zuid-Afrika doen niet onder voor
die in Duitsland. Waarmee niet gezegd is dat Zuid-Afrika
probleemloos een WK voetbal kan organiseren. De cri
minaliteit in de grote steden en de instabiele politieke
situatie hebben ongetwijfeld tegen de kandidatuur van
Zuid-Afrika gewerkt. Maar dat is niets vergeleken bij het
merkwaardige stemgedrag van een aantal gedelegeer
den. Er is inmiddels een officieel onderzoek naar omko
ping gelast.
Vier Aziaten maakten op het laatste moment een om
mezwaai pro-Duitsland, louter om FIFA-voorzitter Sepp
Blatter, een uitgesproken voorstander van Zuid-Afrika,
een hak te zetten. De Nieuw-Zeelander Dempsey ont
hield zich tegen de instructies van zijn land in op het
moment suprème van stemming. Zijn wispelturige ge
drag was van doorslaggevend belang voor de uitslag.
Het is een gemiste kans omdat de toewijzing van de or
ganisatie van het WK aan Zuid-Afrika een beloning zijn
geweest voor de opmars van het Afrikaanse voetbal. Ka
meroen, Marokko en vooral olympisch kampioen Nige
ria hebben aangetoond dat de Afrikaanse landen al lang
niet meer voor spek en bonen meedoen. Een WK in
Zuid-Afrika zou onnoemelijk veel waarde kunnen heb
ben. Niet alleen in economische zin. Het zou het Afri
kaanse continent - dat door stammenoorlogen, aids, na
tuurrampen en hongersnood vooral negatief in het
nieuws is - erkenning en vreugde geven. De lobby van
Beckenbauer en de Duitse politici heeft het gewonnen
van het Zuid-Afrikaanse ideaal.
Beckham benadeelt
Brylcreem met kapsel
Zwaar gekuifde rock and rollers
gebruikten het. Het haar in een
1 vloeiende, stijve golf gemodel
leerd. 's Morgens goed, 's avonds
ook nog in model. Met Bryl
creem. Een wat stoer zwierig ge
baar waarbij de rechter dan wel
de linker hand de vette lokken
weer op zijn plaats plakt. Elvis,
'buikschuivers' en Brylcreem: de
ingrediënten voor succes in de
jaren vijftig en zestig. Met nog
een korte nasleep in de jaren ze
ventig toen John Travolta in Gre
ase de rockers weer even nieuw leven in blies.
Dat is lang geleden. En het Engelse haarvet van Bryl
creem is al lang verdrongen door gel. Gel geeft geen
vettige uitstraling. Het haar blijft zitten zonder dat je
ziet waardoor. Gel is 'cool'. De Brylcreem-managers
zaten met de handen in het haar: wat te doen?
Na jaren tobben was het eureka bij Brylcreem. „Voet
bal is razend populair. Daar moeten we wat mee", rie
pen de marketing boys. Ze stelden vast dat een van de
populairste Europese clubs Manchester United is. En
een cultfiguur bij die club is David Beckham, getrouwd
met ex-Spice Girl Victoria Adams. „Die moeten we
strikken!", was de enthousiaste reactie van de marke
tingafdeling. Om de voetballer met het prachtige rech
terbeen en het sluike haar te strikken betaalde de haar-
productenfabrikant 4 miljoen pond (ongeveer 13 mil
joen gulden), maar men laeeg waar voor z'n geld want
de kop van de voetballer met Brylcreem in z'n haar
deed wonderen. De verkopen van Brylcreem haarvet
schoten als de voorzetten van Beckham zelf omhoog.
De marketingafdeling wreef zich vergenoegd in de
handen: een 'golden goal'.
Maar David, eigenwijs als hij is, millimeterde vervol
gens zijn haar. De voetballer was de vele look-a-likes
beu en gooide zijn kop in de wind. Kuif weg en ziedaar:
de verkopen van Brylcreem stortten even snel naar be
neden als de kuif van Beckham zonder vet. Ruim 25
procent moest Brylcreem inleveren. Om het marktaan
deel nog enigszins op peil te houden halveerde super
marktketen Tesco de prijs van Brylcreem, maar dat
helpt allemaal niets. Brylcreem is niet 'cool' meer, al
leen nog maar vet.
Als Riek Standaart haar ogen
laat dwalen over de tafel met
spullen valt de emotie op haar
gezicht te lezen. Ze slaat de
hand voor haar mond. „Ik word
er een beetje emotioneel van.
Het maakt die oorlogstijd op
eens weer zo levend. Het is alle
maal zo overweldigend. Maar ik
zou dit moment voor geen
goud willen missen", zegt ze
terwijl ze een vijftig jaar oude
brief van haar man leest.
De 80-jarige was gisteren even
terug op de plek waar ze met
haar man Cor de oorlogsjaren
heeft doorgemaakt, Westvest
90a in Schiedam. Daar werd re
cent, na meer dan vijftig jaar,
bij verbouwingswerkzaamhe
den in haar oude woning een
onderduikplek ontdekt. Alles
was er een halve eeuw lang on
veranderd gebleven. De spullen
stonden er nog exact zo als haar
man Cor het een halve eeuw
geleden heeft achtergelaten. De
tussenliggende jaren was er al
leen een dikke laag stof bijgeko
men.
Dat er een onderduiker had ge
zeten in het blok, was bekend.
Maar daarmee hield de kennis
van veel buurtbewoners wel
zo'n beetje op. Een bewoonster
van de aangrenzende Walvisch-
straat wist meer van het raadsel
te vertellen. Ene familie Stan
daart woonde er in de oorlogs
jaren. Vader en moeder hadden
de woonverdieping in gebruik,
en zoon Cor en schoondochter
Riek woonden in op de slaap
verdieping.
Riek wilde gisteren maar wat
graag de spullen zien die waren
aangetroffen op de onderduik
plek van haar in 1976 overleden
man. „Ik heb nooit meer aan
die plek gedacht. En Cor blijk
baar ook niet. Ik wist niet dat
die spullen er nog lagen. Na de
oorlog heb ik die herinnering
waarschijnlijk weggestopt, want
het was niet altijd even fijn in
die tijd. Ik heb hier een span
nende tijd meegemaakt, soms
echt verschrikkelijke jaren."
De naam Standaart is in Neder
land niet onbekend. Hij prijkt
namelijk op veel orgels die door
hem zijn gebouwd: Standaart
Orgels zijn nog steeds een be
grip. Om de tewerkstelling in
Duitsland te ontlopen had Cor
in de loze ruimte van de nok
een onderduikzolder ingericht.
Daar verbleef hij elke nacht, en
soms ook overdag als de Duit
sers een razzia hielden.
„Cor had een slim systeem be
dacht om in die ruimte te ko
men," vertelt Riek Standaart als
ze naar de lichtkoepel boven
het trapgat wijst. „Die had hij
voorzichtig losgemaakt en van
een scharnier voorzien. Met be
hulp van een ladder konden we
daardoor op het dak klimmen.
Verderop in het dak had hij
weer een luik gemaakt waar
door hij in die loze nok kon ko
men. En als hij dan binnen was,
legde ik de dakpannen weer op
zijn plek en ging ik terug. Er
was dus binnen niets wat wees
op een onderduikplek."
Maar er waren momenten dat
Standaart het niet meer uithield
op de benauwde zolder. Dan
nam hij het risico om 's nacht
in de woning te slapen. Hij had
echter wel een 'alarmsysteem'
aangelegd, dat gebruik maakte
van het feit dat de Duitsers de
spanning op het stroomnet
herstelden als ze een razzia
hielden. „Cor had de stekker
van de stofzuiger in het stop
contact gedaan en het apparaat
aangezet," vertelt zijn vrouw.
„Als de stroom dan 's nachts
werd ingeschakeld door de
Duitsers ging dat ding uiteraard
hard loeien. Reken maar datje
dan rechtop in je bed za
had Cor genoeg tijd om
kruipen."
Bij het doorkijken van d
len heeft Riek Standaart
der voorwerp een tienta
len paraat. „Door deze s
komen zoveel herinnert
naar boven. Ik raak er et
je ontdaan door. Het ziji
zozeer de spullen, maar
halen die eraan zijn verli
Dit heeft zo veel waarde
mij." Van de huidige bei
Michiel van den Heuvel
het allemaal meenemen
u heeft het veel meer wa
dan voor mij."
EDWIN CORNELISSE
Bedragen zijn hier veel lager dan in buurlanden
Driehonderd gulden voor een gescheurde enkelband, vijfentwintigduizend piek
voor het ongevraagd publiceren van foto's bij advertenties voor 06-sekslijnen, en
tweehonderdduizend gulden voor een dwarslaesie. Hoewel leed niet in geld is
uit te drukken, wordt steeds vaker smartengeld geëist.
Dagelijks dragen de ouders van
Joost de zware last van de zorg
voor hun gehandicapte zoontje.
Als gevolg van een medische
fout moet hun baby zwaar ge
handicapt door het leven. De
ouders eisen nu, naast de in
middels aan Joost toegekende
schadevergoeding, smartengeld
voor hen zelf. Hun leven is im
mers ingrijpend veranderd.
De zaak is uniek, omdat het
toekennen van smartengeld
aan de naasten van een slacht
offer niet mogelijk is in Neder
land. Volgens letselschade-ad
vocaat J. Beer kan de zaak in
september wellicht tot een
doorbraak leiden, als de rechter
daadwerkelijk smartengeld toe
kent
De drempel om smartengeld te
eisen is nu nog vrij hoog in Ne
derland, stelt mr. S. Linden-
bergh, jurist aan de Universiteit
Leiden en gespecialiseerd in
smartengeld. Het geld wordt los
van de materiële schade vastge
steld. Het verzacht het leed
niet, maar wordt uitgekeerd ter
compensatie van de 'verminde
ring van de levensvreugde'.
Vaste tarieven zijn er niet. Het
boek Smartengeld van de
ANWB, met gerechtelijke uit
spraken, vormt slechts een lei
draad voor het vaststellen van
Volgens Lindenbergh is er tus
sen Nederland en de buurlan
den geen groot verschil in de
bedragen als het gaat om de
'minder ernstige' gevallen, zo
als blindheid aan een oog of
een geamputeerde arm. Bij ern
stiger gevallen is er echter een
onverklaarbaar groot verschil.
Een duidelijk voorbeeld is een
23-jarige Nederlander die in
Engeland bij een auto-ongeluk
een dwarslaesie opliep. De En
gelse rechter stelde een smar
tengeld van ruim 495.000 gul
den vast. Een slachtoffer met
vergelijkbaar letsel kreeg in Ne
derland slechts 200.000 gulden
uitgekeerd.
Een volgende stap is het toe
kennen van een geldbedrag aan
nabestaanden. Lindenbergh is
hier een groot voorstander van.
„Als je als ouders een kind ver
liest tijdens een auto-ongeluk,
en daar geen aantoonbaar gees
telijk letsel aan hebt overgehou
den, kun je nu nergens verhaal
halen." Onze wetgeving kent
niet de mogelijkheid om smar
tengeld voor nabestaanden te
eisen. Het kabinet is bang voor
een stroom emotionele en ge
voelige processen. „Het is ook
moeilijk om een grens te trek
ken. Want iederéén rouwt na
tuurlijk om de overledene", al-
ARCHIEFFOTO
dus Lindenbergh.
Ook advocaat Beer ziet graag
dat nabestaanden smartengeld
mogen eisen. Hij vindt het on
redelijk dat zij alleen de begra
feniskosten vergoed krijgen. „In
de praktijk merken we dat dat
niet voldoende is om het
rechtsgevoel van de nabestaan
den te bevredigen."
In veel Zuid-Europese landen is
het voor nabestaanden wel mo
gelijk om voor smartengeld in
aanmerking te komen. Het ei
sen van miljoenenbedragen zo
als in de Verenigde Staten, acht
Lindenbergh hier uitgesloten.
In de VS wordt een bedrag bo
ven op het smartengeld geëist
om de andere partij te straffen.
Dit is in Nederland niet moge
lijk.
Oorzaak van de toenemende
'claimcultuur' is volgens Lin
denbergh de indivualisering
van de samenleving. Dertig jaar
geleden dachten mensen er
niet aan om smartengeld te vra
gen. Ook de overheid, die zich
steeds meer terugtrekt speelt
een rol. „Als mensen niet meer
kunnen rekenen op de overheid
moeten ze het ergens anders
halen." De professionalisering
van in letselschade gespeciali
seerde advocaten zorgt ook
voor een toename van smarten
geldclaims.
Volgens Lindenbergh willen de
verzekeraars wel meegaan als
het gaat om smartengeld voor
nabestaanden, maar uiteinde
lijk zijn het de premiebetalers,
oftewel de samenleving, die het
moeten betalen. Maar het blijft
een lastige zaak, 'want je kunt
moeilijk aantonen hoeveel je
van iemand hield'.
HELEEN SLOB
Bedragen die door de
Na zware hersen
schudding verlies
van reuk en smaak
8000,-
Beperking van het
gehoor na verkeers
ongeval
25.000,-
Gebroken nek na -
verkeersongeval
30.000,-
Gekneusde enkel
na aanrijding op
de fiets
300,-
Blind na
auto-ongeluk
75.000,-
Gezichtsverminking
na hondenbeet
8000,-
I LGebroken schouder
na ski-ongeluk
1750,-
Het niet meer kunnen
strekken van de pink
na brommerongeluk
600,-
Bron: ANWB Smartengeld /Verkeersrecht
GN/GPD-Graphics/R S.
Duizend pit
voor
slaaptekor
Smartengeld voor een
nephandgranaat in de wi
mer, een gestolen auto o
luidruchtige haan. Het zi
zonderlijke zaken tussen
ernstige lichamelijke en
sche gevallen, die beschr
staan in het boek Smarte
van de ANWB. Een greep
verschillende gerechtelij!
spraken.
- Nadat bleek dat haar au
stolen was kreeg een vroi
psychische klachten. In d
stolen auto lagen spullen
grote affectieve waarde, x
onder een portefeuille en
magneet. Smartengeld: 9.
gulden.
- Een vrouw kreeg de sch
haar leven toen een voon
dat sterk op een handgrai
leek, in haar huiskamer b
de. De gebeurtenis maakt
veel emotie in haar los da
overspannen raakte. Sma
geld: 5000 gulden.
- Vele slapeloze nachten
wege het nachtelijk hanei
kraai bij de buren, kostte
man zijn baan. Hij had di i
nige psychische schade o c
pen dat hij arbeidsongest
werd. Het leed werd vera
met 10.000 gulden.
- Een jong echtpaar had
loze nachten omdat de vt
van hun huis niet doorgir c
was te wijten aan de pote
koper. Het echtpaar kreej
gulden om de slaap in te
- Na een ongeluk durft ee k
torliefhebber niet meer oj c
motor te stappen. Omdat
zijn grote hobby hierdoor
meer kan uitvoeren werd
gulden smartengeld toegf c
zen.
- Een veehandelaar werd i
zijn buurman met de riek
dreigd. Voor de schrik en
angst kreeg de man 500 g
- Een werknemer bij een
bloembollenbedrijf werd g
matig door de eigenaren
scholden voor 'aap'. De n i
kreeg 1500 gulden.
- Door een verstopte riole i
stroomde het afvalwater v
buren, inclusief ontlastinj :i
door het huis. De getroffei u
woonster kreeg 500 guldei ij
smartengeld.
- Een 46-jarige schaderegi
werd zonder reden ontslaj
Na het ontslag werd de m;
beidsongeschikt. Smarten
25.000 gulden
Rear Window
Deze column heeft drie bedrijven
en een epiloog. Ik begin met het
derde bedrijf. Het speelde zich een
paar weken geleden af bij mij
thuis. Ik zat naar de film Rear
Window van Hitchcock te kijken.
Ik weet niet meer welke zender
hem uitzond. Er kwam onver
wacht visite langs. Ik stopte snel een
band in de videorecorder zodat ik
later het slot van de film zou kun-
Tweede bedrijf. Twintig jaar gele
den. Een Amsterdamse bioscoop had
enige maanden lang ieder weekend
films van Hitchcock op het program
ma. Twee per voorstelling: één film
van voor en één van na de oorlog. Op
een bepaalde avond stonden The Lady
Vanishes en Rear Window op de affi
che. Ik kocht een kaartje en zag 'The La
dy', die ik trouwens al eens gezien had.
Na de pauze verscheen echter niet Rear
Window op het doek maar The Man Who Knew To
Much. Waarom weet ik ook niet. In ieder geval mis
te ik Rear Window waar ik me erg op verheugd had.
Ik zal uitleggen waarom.
Eerste bedrijf. Bijna veertig jaar geleden. Ik zat in
militaire dienst op de vliegbasis Volkel. Een afgele
gen plek waar niets te beleven viel. Behalve 's
avonds tussen zeven en half negen. Dan draaide er
een film in de bioscoopzaal. Iedere avond een ande
re. Entree: veertig cent. Daar was voor gezorgd door
een sergeant van de welzijnszorg. Hoeveel lezers
zouden nog weten wat de welzijnszorg was? En hoe
veel zouden nog de standaardgrap kennen: Uw wel
zijn zal ons een zorg zijn. Maargoed, die sergeant
had na veel soebatten van zijn bazen in Den Haag
gedaan gekregen dat er iedere avond een nieuwe
film kwam om ons dienstplichtigen van de straat te
houden. Die films waren met geen peper of zout te
genieten. Het waren meestal bijbelse drama's gepro
duceerd door een maatschappij die connecties met
het Vaticaan had. Je zag bij de muur van Jericho of
aan het Meer van Tiberias bijbelse tijden herleven
via figuranten op gymschoenen. Dat niveau.
B-films is te vriendelijk uitgedrukt. Toch betaalden
we allemaal iedere avond onze vier dubbeltjes in de
hoop op beter. IJdele hoop dus meestal verlieten we
een halfuur voor het einde de zaal. Tot grote woede
van die sergeant die ook de operateur was. Totdat
op een avond niet Simson de Geweldenaar vertoond
werd maar Rear Window. De zaal was afgeladen.
En geen soldaat verliet voortijdig de bioscoop. Maar
toen, juist op het moment dat de spanning ten top
gestegen was, brak de film af. Het zaallicht ging aan
en door de luidsprekers hoorden wij de operateur:
„Mijne heren, net als altijd kunt u ook nu een half
uur voor het einde de zaal verlaten. De film is afge
lopen. "Een fraaie wraak. Al dacht ik er indertijd
anders over. En zo komt het dat mijn drie pogingen
om Rear Window te zien alle drie mislukt zijn.
Epiloog: het zou voor mijn verhaal natuurlijk aar
dig zijn als die video-opname mislukt was. Maarzo
vriendelijk was de werkelijkheid niet. Het slot van
de film staar keurig op de band. Ik heb die opname
onlangs bekeken. Goede film, Rear Window. Ik zal u
niet verklappen hoe hij afloopt.
Het oudste dagblad van de Verenigde
Staten, THE HARTFORD COURANT,
heeft zijn verontschuldigingen aange
boden voor zijn betrokkenheid bij de
slavenhandel, meldt de Amerikaanse
zender ABC. ,,We zijn niet trots op dit
deel van onze geschiedenis en we bie
den onze excuses aan voor elke betrok
kenheid van de krant in de verschrik
kelijke praktijk van het kopen en verko
pen van mensen in de afgelopen eeu
wen", schrijft de hoofdredactie in de
krant uit Connecticut, die in 1764
door Thomas Green werd opgericht.
Zoals veel Amerikaanse kranten in de
18e en 19e eeuw plaatste de Hartford
Courant advertenties waarin slaven te
koop werden aangeboden of waarin
„eigenaren" beloningen uitloofden
voor het terugbrengen van weggelopen
slaven. Dergelijke advertenties bl
tot 1823 gemeengoed in de krant
ook geregeld uiterst racistische
mentaren publiceerde.
De Britse politie heeft donderda
even buiten het House of Commoi
het Lagerhuis, een opmerkelijkec
dekking gedaan. In het park naas'
parlementsgebouw werden tussen
afrikaantjes ook CANNABISPLAN L
aangetroffen. De politie denkt dat
wietplanten twee maanden geledf or
zijn gezaaid, toen een groep van 6 oi
milieuactivisten een protestactie! d,
in het parkje. Behalve cannabis b )|t
wortel- en uiplanten welig te tierei u
het park. De ongewenste planten:
len worden weggehaald, zei de pc
