SCUOL
42
Fietsen langs
een carillon van
koebellen
nt
Nederlandse Verkoopt'
kathedraal van Canterbury
DIARREE
Populairiteit korte
vakanties stijgt
Toerisme
,TERDAG 8 JULI 2000
1 Het gaat sneller dan
wandelen. Zeker als je
J afdaalt. En omdat je met
jj J de crossfiets ook nog
eens een keer op voor
automobilisten
onbereikbare plekken
;omt, werd het een rage.
Honderden
mountainbike-routes
zijn er onderhand in de
elj
R Alpen uitgezet. Zoals in
3 de bergen boven Scuol
in het Zwitserse kanton
Graubünden. Zijn de
wegen en paden daar
niet veel te steil? Te
ruig? Te zwaar kortom?
Welnee.
Versnellingsapparaten
staan voor niets
tegenwoordig.
Aan het einde van de weg zou
den we een groot hotel zien.
Een Kurhaus, zeg maar. Daar
moesten we rechtsaf naar be
neden, een smal bruggetje over.
Aan de overzijde ging het dan
meteen naar links en als we
vervolgens langs het riviertje
langzaam naar boven zouden
rijden, kwamen we vanzelf in
Zuort. „Vrij zwaar", had Mar
kus Schleszies gezegd, „maar
onvergetelijk mooi." Dat laatste
klopte; dat eerste niet. Schitte
rend inderdaad, de route naar
de San Flurin-Alp. Maar hij was
niet 'vrij zwaar'; hij was ontzet
tend zwaar. Foutje van Markus.
De mecaniciën van Biketours,
een fietsverhuurbedrijf in
Scuol, dacht dat het traject na
de verwoestende lawines van
de afgelopen winter weer was
opengesteld.
En dat was dus geenszins het
geval. 'Absoluut niet linksaf,
dreigde het bordje aan de ande
re kant van het splinternieuwe,
naar versgezaagd hout geuren
de bruggetje, 'levensgevaar'. En
bij een enorme zwarte pijl
stond de tekst: Voor alle rich
tingen pad rechtdoor omhoog
volgen.' Vakanties worden pas
echt onvergetelijk als ze span
nend zijn. Dus was dat uurtje
op die steile wand diep in het
Val Sinestra achteraf het leukste
van de hele week. ■Pad? Waar
dan? Fietsen was onmogelijk en
stenen, struiken en overhan
gende rotsen maakten zelfs het
klauteren moeilijk. Dat de
mountainbikes daarbij ook nog
Veel gondelbanen zijrl tegenwoordig ingericht voor
het vervoer van mountainbikes.
omhoog moesten worden gehe
sen, was een extra probleem.
De te volgen procedure was
snel gevonden. Kleine variatie
op les één in de cursus bergbe
klimmen. Om en om omhoog,
waarbij de fietsen door de on
derste aan de bovenste werden
gegeven. Het was snikheet. De
blikkerende, platte rotsen de
den pijn aan zowel ogen als
voeten en muggen, wespen en
andere enge prikbeesten cirkel
den als gevechtshelikopters om
onze zwetende hoofden. Het
Kurhaus verdween langzaam in
de groene diepte; de wüdschui-
mende, nog enigszins verkoe
ling brengende rivier eveneens.
Op een zeker moment hoorden
we een carillon van koeienbel-
len. Er moest tussen deze chaos
dus nog een weitje liggen. Met
misschien wel een boerderij.
Maar die hebben we nooit ge
vonden.
Wrak
Soms schieten zelfs de fameuze
kaarten van de Zwitserse 'Servi
ce topographique fédéral Wa-
bern-Berne' tekort. Maar het
kan natuurlijk ook zijn dat we
domweg zijn verdwaald. Hoe
het ook zij: het lange afstands
pad (roodwitte markering)
waarop we uiteindelijk beland
den, leidde ons met veel stijgen
en nog meer dalen pardoes te
rug naar de rivier. Waarover
een angstig wrak bruggetje lag
te bibberen. 'Zuort', lazen we
na enig turen op het gele weg
wijzertje op de andere oever.
Eerst maar eens wat eten en
drinken.
Later moesten we er om lachen.
Bleek onze huiver gebaseerd op
louter dommigheid. Met dank
aan de Zwitserse andelaars die
vanuit de richting Zuort kwa
men. Niks bruggetje. Veel te ge
vaarlijk. Gewoon naar beneden,
schoenen en sokken uit, stukje
waden door de rivier en aan de
overzijde weer naar boven.
'Grüezi mitenand. En schone
Tag noch'. En daar gingen ze.
Ons beschaamd lacherig ach
terlatend. Hadden we dit zelf
niet kunnen bedenken?
Een magnifiek traject. Vooral
voorbij Zuort. Het pad speert
zich aanvankelijk nog met een
paar stinkend steile bochten
hemelwaarts; daarna stijgt het
gemoedelijk naar de op bijna
2080 meter hoogte gelegen San
Flurin-alp. Precies vijfenvijftig
meter lager dan de aan de an
dere kant van de Inn ('En', zeg
gen ze in het Unterengadin) ge
legen Alp Astras waar we giste
ren waren. Maar die was veel
makkelijker te bereiken ge
weest. Eerst glad asfalt, dan een
ruige, maar goed bereidbare
weg vol steenslag, vervolgens
een verrukkelijk, blond berg-
Jaarlijks melden zich zo'n anderhalf
miljoen bezoekers bij de kathedraal
van Canterbury. Daarmee staat de
Anglicaanse moederkerk in de top
tien van drukstbezochtste Britse be
zienswaardigheden. Een hoeveelheid
die onderhand om wel iets meer
vraagt dan alleen maar het tijdig ope
nen en sluiten van de kerkdeuren.
Dus werd er onlangs een marketing
afdeling in het leven geroepen. Die
wordt geleid door een Nederlandse,
de uit het Twello afkomstige Thérèse
Heslop-IIsseldijk.
De eerbiedwaardige Anglicaanse Kerk
op de commerciële toer. Dat klinkt
nogal profaan. Thérèse Ijsseldijk
vriendelijk lachend. „Bittere nood
zaak. Tot 1995 was iedereen van harte
welkom. Entree werd er niet geheven.
We kregen daardoor per jaar 2,2 mil
joen bezoekers en dat gaf enorme fi
nanciële problemen. De kerk kostte
per dag aan onderhoud en dergelijke
negenduizend pond, zo'n 32.000 gul
den. Inkomsten waren er nauwelijks.
De kerk is zeker niet arm, maar dat
was niet vol te houden. Dus zijn we in
1995 onder meer begonnen met het
heffen van entree."
Maar kan dat dan, een kerk die toe
gangskaartjes verkoopt? Thérèse He-
slop: „Niet natuurlijk als je een dienst
wilt bijwonen. En inwoners van Can
terbury zijn ook vrijgesteld van beta
ling. Maar veruit de meeste bezoekers
komen niet uit religieuze overwegin
gen. Ze willen slechts kennismaken
met een belangrijk cultuur-historisch
erfgoed. Een heel andere benadering
dus. En daar vragen we nu geld
voor."
Sinds de heffing van entreegeld is het
bezoekersaantal gedaald: van 2,2 naar
1,5 miljoen in het afgelopen jaar. He-
slop streeft voor dit jaar echter alweer
naar 1,7 miljoen bezoekers, zeker nu
ze sinds dit voorjaar de beschikking
heeft over een hypermodern educa
tion centre aan de voet van het impo
sante godshuis. Op de vraag of er ver
schil zit in het verkopen van het pro
duct 'kathedraal' of het verkopen van
lucifers zegt ze: „Ja, ongetwijfeld. Het
gaat tenslotte om totaal verschillende
zaken. Zelfben ik niet echt actief be
zig met het geloof. Maar iedere keer
als ik in de kathedraal ben, voel ik me
onder de indruk. Hoe ver de mens
ook is verwijderd van religie en kerk,
je bent hier toevallig wel verbonden
met een eeuwenoud, iridrukwekkend
verleden, met de wortels van je cul
tuur. In een tijd van toenemende rus
teloosheid is het heel belangrijk zo'n
schuilplaats van stilte te bieden. Het
is een aspect van mijn werk dat me
veel voldoening geeft."
CHRIS VAN TWISK»
Heel populair op feesten en partijen. Vakantieverhalen over en
ge ziektes. Naar tante Paulien, wiens nicht tijdens een trektocht
door het Amazone-gebied werd geprikt door een malaria-mug,
wordt nauwelijks meer geluisterd. Ja, erg hoor. Maar het lieve
kind leeft nog steeds. De spanning is er af.
Dat moet met de collega van oom Karei nog maar worden afge
wacht. Op een reisje langs de Nijl kreeg hij opeens verschrikke
lijke jeuk. Wat denk je? Had-ie Bilharzia. Een wormpje dat dus
dwars door je huid naar binnenkruipt en vervolgens aan je in
gewanden begint te knagen of zoiets.
Die vriend van Herman-Pieter schijnt er trouwens ook naar
aan toe te zijn. Liep in Midden-Amerika een ci-, een ci-, een ci-
guateravergiftiging op. Hij had er wel zelf om gevraagd. At nota
bene gesmoorde barracuda in een zo'n achteraf tentje op strand.
Dan ben je toch gek?
Ik luister de verhalen met verbazing aan. Die - toevallig of niet
z - altijd over de vriendin, van de neef van
k een goeie kennis gaan. Zelf zijn de vertel-
2 Iers nooit verder gekomen dan een flinke
O diarree. Maar daar mogen ze best trots op
z zijn. Want', zoals Bernd Schutz van het
inmiddels niet meer bestaande A-Reizen
ooit zei, 'wie geen diarree heeft gehad,
o heeft nooit een verre reis gemaakt.
De vakantieparticipatie van Nederlanders boven de
achttien jaar is vorig jaar voor het eerst tot boven de 80
procent gestegen. Dat betekent dat in 1999 van elke
honderd landgenoten er meer dan 80 één of meerdere
keren op vakantie is geweest. In 1998 waren dat er vol
gens het bureau Continu Vakantie Onderzoek (CVO)
nog ruim 79. Bij het Nipo, waar andere rekenmethodes
worden gebruikt (geen leeftijdsgrenzen) ligt dat cijfer
overigens op of nabij de 70. Ook daarmee zijn Nederlan
ders nog altijd één van de reislustigste volkeren van de
wereld. Een 'eer' die wordt gedeeld met de Zwitsers, de
Duitsers en de Denen.
Uit het CVO-onderzoek blijkt verder dat het totaal aan
tal vakanties met drie procent toenam van 29,6 miljoen
in 1998 toe tot 30,5 miljoen in 1999. Het aantal buiten
landse vakanties groeide van 13,6 miljoen naar 14,2 mil
joen; een toename van 4,5 procent. Het aantal binnen
landse vakanties steeg licht met 1,5 procent, van 16,1
miljoen (1998) naar 16,3 miljoen (1999). Deze groei
komt geheel ten goede aan de vaste standplaatsvakan
ties. Het aantal toeristische vakanties bleef vrijwel gelijk
met 11,1 miljoen.
Opmerkelijk is de nog steeds stijgende populairiteit van
korte vakanties (2 tot 4 dagen). In die categorie is een
forse groei van 6 procent waar te nemen. De trend van
korter en vaker op vakantie zal zich naar verwachting
voortzetten. In eigen land werden de Noordzeebad
plaatsen, met*2,6 miljoen vakanties het meest bezocht,
op de tweede plaats volgt de Veluwe. Frankrijk blijft de
belangrijkste buitenlandse vakantiebestemming van
Nederlanders. Duitsland, Spanje en België volgen op
ruime afstand. Groei bij de buitenlandse bestemmingen
van Nederlandse toeristen is vooral te vinden bij Frank
rijk en Duitsland. Minder in trek zijn Groot-Brittannië
en de Verenigde Staten; dit komt met name door het
dure pond en de dure dollar.
Moderne versnellingsapparaten m
steilste bergpaden te overwinnen.
dorpje met de merkwaardige
naam S-charl en tot slot het
pastorale kronkelpad langs de
snel stromende Clemgia.
Kettingblad
Twintig kilometer bijna, met -
als je vanuit Scuol vertrekt -
een hoogteverschil van negen
honderd meter, te doen. Zelfs
voor de minder geoefende fiet
ser. Versnellingsapparaten
staan voor niets tegenwoordig.
Zeker als het kettingblad vóór
nog kleiner is dan het kransje
achter. Bovendien kan hij in
S-charl (niet meer dan een
pleintje, een kerkje, wat huizen,
een boerderij en twee heerlijke
restaurants met zonneterras)
tot rust komen, met voor zich
een Schoppa da jotta engiadi-
naisa (gerstsoep). Of domweg
een stuk notentaart, de specia
liteit in het Unterengadin.
Of is dat wellicht de pruimen-
het de fietser mogelijk zelfs de
FOTO'S SCUOL TOURISMUS
taart Zwetschgentortevan
Frau Nelly Huber van pension
Arina in Vna? Of de schotel met
ultradun gesneden plakjes
bergkaas en Bündner rookvlees
platda'l signunin het enige
restaurant van Avrona? Vijf rit
ten reden we die week. Lang
zaam oplopend in moeilijk
heidsgraad. De eerste dag fiet
sen we met een lied op de lip
pen door het dal langs de rivier,
de tweede - al iets meer zwoe
gend - naar het hoog boven het
dal uittorende Schloss Tarasp
en tot slot naar al die Alpenwei
tjes vol bruine koeien, geurend
gras en gorgelende bergbeekjes.
En toen het uiteindelijk dan
toch wat te steil werd (de route
Ftan - Motta Naluns), wel toen
namen we - met fiets en al - de
gondelbaan. Want dat ding gaat
tenslotte niet voor niets.
ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Scuol ligt in het Unterengadin
(Zwitserland). Met de auto kan
voor de route Bazel-Zürich-Bad
Ragaz-Landquart-Davos-Fluël
apas (2383 meter) -Susch-Scuol
worden gekozen, maar het is
sinds vorig jaar ook mogelijk
vanuit Landquart of Klosters
(Selfranga) de autotrein door de
nieuwe Vereinatunnel naar Scuol
te nemen. Wie in Scuol slaapt,
kan via de hotelier korting
krijgen (tot 25 procent) op het
treinkaartje. Informatie bij het
station van Scuol: (0041)
.81.864.11.81
Vanuit Scuol zijn twaalf
bewegwijzerde
mountainbikeroutes uitgezet.
Één eenvoudige, zeven
middelzware en vier moeilijke.
De afstanden variëren van 12 tot
40 kilometer en de
hoogteverschillen kunnen
oplopen tot ruim 1200 meter.
Alle trajecten zijn beschreven in
een 'Bike Guide' die klaar ligt aan
de balie van het kantoor van
Scuol Tourismus, bij het
busstation. Daar is ook een
aanvullende 'bikekarte' te koop
(2,50 Zwitserse francs).
Mountainbikes zijn te huur bij
Biketours, dat is gevestigd in het
souterrain van de bergbaan naar
Motta Naluns. Het
telefoonummer is (0041)
.81.864.82.20 en het E-mailadres
info@biketours-scuol.ch.
Eventueel kan daar ook een gids
worden gehuurd. De huurprijs
(inclusief valhelm) bedraagt 35
Zwitserse francs per dag; voor
zes dagen moet 130 Zwitserse
francs worden betaald. Ook is
het mogelijk meerdaagse tochten
te maken door onder meer het
Nationale Park. Bagage wordt
nagebracht.
Verdere informatie: Scuol
Tourismus, CH-7550 Scuol,
telefoon (0041).81.861.22.22
Internet: www.scuol.ch. of
Zwitserland Toerisme in
Amsterdam, telefoon (00800)
.100.200.30 Internet
www.zwitserland.nl.
FEITEN
CIJFERS
Polders
Stichting Museummolen in Schermerhorn organiseert
op 23 juli, 30 juli en 6 augustus excursies waarbij on
der meer de Schermer wordt bezocht, de 'laatste gave
droogmakerij van Nederland'. Ook wordt per fluister
boot een vaartocht gemaakt door de Eilandspolder en
zijn er bezoeken voorzien aan zowel het 'kleinste huis
je van Schermerhorn' als de Museummolen in diezelf
de plaats. De prijs bedraagt 37,50 gulden en reserve
ren wordt aanbevolen.
Informatie en reserveringen: telefoon (072).502.15.19.
Classificatie
De kwaliteit van de Duitse kampeerterreinen zal in de
toekomst worden aangegeven met behulp van één tot
en met vijf sterren. Gelet zal daarbij worden op onder
meer de receptie, het sanitair, de ruimte van de staan
plaatsen en de ligging. Wanneer het nieuwe beoorde
lingssysteem precies ingaat, is nog niet bekend.
Witte fietsen
In de Deense hoofdstad Kopenhagen kunnen vakan
tiegangers voor de zevende achtereenvolgende zomer
gratis gebruik maken van de zogenaamde 'witte fiet
sen'. Maar er zijn er dit jaar wel 500 minder beschik-
bear dan voorheen. Volgens directeur Stig DeGeer van
de organisatie Bycycklen is dat te wijten aan diefstal.
'De meeste fietsen die wij missen zijn door toetisten
meegenomen als souvenir. De Deense douane ontdek
te laatste veertig exemplaren aan boord van een Pool
se kustvaarder.'
Zonder ouders
Bij de ANWB verscheen een zogenoemde 'ledenwij-
zer' met daarin tips voor jongeren die voor het eerst
zonder ouders op vakantie gaan. De brochure die 'Op
reis zonder ouders' is geheten, wijst de weg naar reis
organisaties en geeft een groot aantal tips. Ook wordt
er uitgebreid aandacht geschonken aan de voorberei
ding op de vakantie en aan uitstapjes in zowel Neder
land als het buitenland. Het gidsje is voor leden gratis
af te halen bij alle ANWB-vestigingen en de ANWB/V-
W-agentschappen.
Radioverkeersinformatie
In Frankrijk is sinds kort de radiozender Autoroute FM
in de lucht. Daarmee wordt getracht enige lijn te bren
gen in de verkeersinformatie-chaos die in de loop der
jaren in de Franse ether is ontstaan. Filenieuws is
voortaan in zowat het hele land te beluisteren op
107.7 Mhz FM. Alleen de snelwegen aan de westkust
(inclusief de veel bereden AIO tussen Poitiers en Bor
deaux), in het Alpengebied en vlak onder de grens
met Luxemburg vallen nog buiten het bereik van 'Ra
dio Autoroute'. Daar moet worden afgestemd op de
frequenties die staan aangegeven op borden die langs
de wegen zijn geplaatst.
Skateroutes
In Flevoland werd onlangs de eerste van zeven beweg
wijzerde skateroutes geopend. Het gaat om de zoge
noemde Olympic Circle (22 kilometer) die begint en
eindigt bij het Nederlands Sportmuseum in Lelystad
en de skater door verschillende wijken van de ge
meente voert. Binnenkort komt daar een tweede bij:
de 28 kilometer Flashing D-tour (start en finish bij
Pannenkoekhuis Dubbel). Ook Dronten, Nagele, Tol-
lebeek en Zeewolde krijgen skate-trajecten. De mees
te tochten staan al beschreven in folders die voor
1,75 te koop zijn bij de de WV/ANWB-kantoren in
Flevoland.
