Suzanne Vega: rechte lijnen
Pearl Jam treedt
voorlopig niet op
Van der Weij en Thijs:
amateurs in opleiding
Boog kan niet altijd
gespannen staan
ROLFF keu
Cultuur Kunst
Poëzie in vette, roze lippenstift
Kunstenaars werken aan Leiden in Kleur
KNDERDAG6JULI 2000
lgen van basisschool De Zwaluw wisten hun schoolbiblio-
Kieek met maar liefst 62 boeken en cd-roms uit te breiden,
iervoor knipten ze 39.479 actiezegels uit de chips- en zoutjes-
rpakkingen van Smiths, die samen met de Stichting Lezen de
.tie 'Spaar voor jouw school' georganiseerd had. Gisteren ont-
ngen de scholieren van De Zwaluw, die van alle 4.200 deelne-
ïende basisscholen de meeste actiezegels hadden ingestuurd,
het Kinderboekenmuseum in Den Haag de boeken en cd-
ims uit handen van kinderboekenschrijver Dolf Verroen,
iens boek De verschrikkelijke schoolmeester' favoriet was
ider de inzenders. In totaal werden er 40.000 boeken en cd-
,ms weggegeven.
)e Zwaluw breidt bibliotheek uit
infn/den haag Chips eten om je boekenkast te vullen. De leer-
)ie
[leuters op conservatorium
:n haag Het Koninklijk Conservatorium in Den Haag begint
j september met een pianoklas voor vijfjarigen. Het hoofd van
e muziekpedagogische afdeling Smit denkt dat het goed is op
:er jonge leeftijd met muziekonderwijs te beginnen. „Jonge
nderen maken zich muziek spelenderwijs eigen." De oplei-
ing is een experiment, dat wordt gevolgd door de Katholieke
W niversiteit in Nijmegen. Maximaal twintig kinderen krijgen op
fe ertig zaterdagochtenden les. Ouders moeten daar bij zijn en
er orden geacht de kleuters ook thuis te begeleiden.
lella Haasse in Legioen van Eer
:n haag Frankrijk heeft Hella Haasse een zeer hoge onder-
f cheiding toegekend: het Legioen van Eer. De 82-jarige schrijf-
ter wordt officier. Andere Nederlanders die in het Legioen van
er werden opgenomen zijn onder anderen Hans van Mierlo en
'im Duisenberg. Haasse wordt in Frankrijk bijzonder veel gele-
;n. Eén van haar beroemdste boeken, Het woud der verwach-
ng, speelt zich ook in het middeleeuwse Frankrijk af. De
:hrijfster woonde ook enige tijd in Frankrijk. Haasse kreeg al
erder een belangrijke Franse onderscheiding: ze werd be-
oemd tot officier in de Orde van de Kunsten en de Letteren. In
igen land ontving ze de Constantijn Huygensprijs en de P.C.
[ooftprijs.
muziek recensie
lidy van der spek
opconcert bij het Flentrop-orgel, door
ikje Thijs, orgel en Marleen van der
sopraan. Gehoord 5/7, Groot Audi-
um van de Universiteit Leiden.
tukje Thijs maakt sinds april
el uit van de 'Musici rond het
ademie-orgel'. Dat lidmaat-
lap zal zijdelings te maken
bben met haar aio-baan aan
Leidse Academie. Ook Mar-
iri van der Weij is assistent in
leiding. Bovendien is zij een
rdienstelijke sopraan getuige
inloopconcert orgel/so-
aan in het Groot Auditorium
in het Rapenburg.
Het Flentrop-orgel (1998) is
bouwd in de trant van Van
igerbeer-Duyschot, maar zit
rscholen achter het front dat
van Leeuwen en Zn. in 1935
rvaardigde. Vervolgens zijn er
oude 17de-eeuwse luiken
n gehangen: een aardig staal-
van modern eclectisme.
Beide uitvoerenden zijn ama-
ur en dat is zo hier en daar
il te horen. Met een loeiharde
gistratie speelt Thijs Pachel-
ls thema 'Was Gott tut, das
wohlgetan'. De drie daarop
ilgende variaties zijn minder
art)verscheurend. De eerste
muziek recensie
lidy van der spek
tncert van het Leids Barok Ensemble.
Peter de Groot, countertenor. Ge
lord 5/7, Lokhorstkerk. Leiden
e boog kan niet altijd gespan
en staan. Dat stond die dit
er dan ook niet. Vivaldi en
ozart hadden dat enorme
an, waarop het Leids Barok
nsemble patent heeft. Als een
jl uit de boog schoot Vivaldis
oncert in C en Mozarts Diver-
mento de ruimte in. Met de
ekende, iets scherpe klank van
e eerste violen en de wat ron-
ere klank van de overige strij-
ers. In de optie van het en-
ïmble sluiten Vivaldi en Mo-
irt naadloos op elkaar aan:
ivierig, vitaal, contrastrijk.
De 'Instrumentale Muziek ge-
ruikt in Shakespeares the
empest' van Matthew Locke
estaat uit een keur van gesli
erde dansen als de Gaillarde,
arabande, Menuet, Courante,
g en zelfs een Lilt, een vrolijk
angerig wijsje in een bepaalde
adans. De countertenor Peter
e Groot heeft genoeg acteerta-
■nt om de dansen in te leiden
hebt nog niets gezien als u niet
bij Rolff Keukens bent geweest!
leiden ropy van der pols
Gedichten van anderen leest ze
zelden, de Leidse dichteres Pink
Meltzer. Behalve dan de poëzie
die ontstond onder de handen
van Jan Willem Bruins. Daar
voor wil ze nog wel eens stil
staan. Niet voor niets was het
Bruins, de schilder die zoveel
Leidse muren van poëzie voor
zag, die uit handen van Melzer
het eerste exemplaar van haar
dichtbundel 'Rijp en groen'
ontving.
De dichteres, die vorig jaar op
de derde plaats eindigde van de
Rabobank-cultuurprijs, presen
teerde gisteravond in een afge
laden boekhandel De Kier haar
eerste poëziebundel.
Het boekje, dat in een gelimi
teerde oplage van honderd
exemplaren verschijnt, is het
negende deel in de reeks van
het Leidse dichtersgilde Attitu
de 2000. Gedichtenschilder
Bruins was jaren geleden een
van de eersten die Meltzers
poëzieprobeersels mocht ho
ren, vertelde de dichteres aan
het publiek dat zich op plastic
stoeltjes om haar heen had ver
zameld. „En hij vond er geen
bal aan", biechtte ze op. staan
de tegen de achtergrond van
een vitrage in fel pink. „Maar
tegenwoordig zitten er wel eens
een paar woorden of zinssne-
den tussen die hem lijken te
boeien."
Die hij nu dus in 'Rijp en
groen' kan nalezen. De geëerde
gast mocht na het in ontvangst
nemen van een gekreukeld si
garettenpakje gemonteerd op
een glimmende trofee terugke
ren naar zijn plaats. „Deze krijg
je voor alle sigaretten die ik in
de loop der jaren van je heb ge
bietst", verklaarde Meltzer haar
presentje.
Waarna er poëzie op het pro
gramma stond. Gezongen poë
zie zelfs. „Van heel ver weg
klinkt een zacht zo zoet geneu
rie", weerkaatste de stem van
Anke Zuithoff tussen de boe
kenkasten. En ook dochter Lies-
beth verzorgde een gastoptre
den. Zij aan zij, moeder en
dochter, brachten ze een ge
dicht ten gehore waarin de hel
den met de onuitspreekbare
namen uit het Asterix-univer-
sum een prominente rol speel
den.
„Zo en nu is het tijd voor een
neut", besloot Meltzer het offi
ciële gedeelte van de presenta
tie, op welk signaal de proviso
rische bar werd geopend. En
net zo snel als de drankjes hier
verdwenen, slonk de stapel
dichtbundels bij de kassa.
Voorzien van een hoogst per
soonlijke 'mondte kening' in
vette, roze lippenstif.
Niet geheel ongepast voor
een dichteres die door oud
burgemeester Cees Goekoop
ooit werd verkozen tot 'het
meisje met de mooiste onderlip
van Leiden'.
leiden ad van kaam
Een twintigtal kunstenaars
heeft het op zich genomen om
de bouwplaats rond de Rijns-
burgerbrug van een flinke 'op
knapbeurt' te voorzien. Dat
gaat gebeuren aan de hand van
muurschilderingen op de om
heining ter plaatse. Leiden in
Kleur, want zo is de manifesta
tie genoemd, zal plaatsvinden
op zondag tussen 10.00 en
17.00 uur.
Het kunstenaarsgilde voor
die dag dag is opgesplits in
tweëen. Van Leidse kant wordt
de groep vertegenwoordigd
door het collectief Haagweg 4,
zo genoemd naar de locatie die
men deelt. Recentelijk werkten
ze nog samen aan een dergelijk
project rond de Pieterskerk, dit
in verband met het bezoek van
de koninklijke familie aan Lei
den.
De kunstenaars van Art in
Action aan de andere kant heb
ben gemeen dat ze alle vluch
telingen zijn en afkomstig uit
landen als Iran, Irak, Kurdistan,
Bosnië en Somalië. Die groep
telt inmiddels zo'n 60 leden,
van wie er een aantal meewerkt
aan dit project.
De Rijnsburgerbrug wordt
momenteel vernieuwd en op
gehoogd. Ook de directe omge
ving zoals de Stationsweg krijgt
een grondige opknapbeurt.
Voeg daarbij de rigoreuze ver
bouwing van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde en de puin
hoop ter plekke is verklaard.
De twee horecagelegenhe
den aan beide kanten van de
brug, Stadscafé Van der Werff
en De Bruine Boon, hebben te
lijden onder de werkzaamhe
den omdat ze minder goed be
reikbaar zijn. Ondanks dat, of
misschien juist daarom, heb
ben uitgerekend die zaken het
initiatief genomen voor Leiden
in Kleur. Samen met de Dienst
Bouw en Wonen van de ge
meente nemen zij de kosten
van het project voor rekening.
Wethouder Hillebrand van
Ruimtelijke Ordening komt
rond 16.45 uur langs om te zien
of het geld wat dat aangaat
goed is besteed.
heeft een grappige omspeling
in de linkerhand. In de tweede
variatie wordt in beide manua
len 'geïmproviseerd'. En in de
laatste speelt Thijs pijlsnelle
wiebelende loopjes en racet zij
wel heel kort door de bocht.
Bachs 'Bist du bei mir' is een
geliefde solo onder amateur-
zangers, is ook in vele toons
oorten bewerkt. Marleen van
der Weij zingt de aria als een
sopraansolo; hoog eh glad en
ijl. Van der Weij heeft een pre
tentieloze lichte stem zonder
enige vibratie, maar ook zonder
diepgang in tekstinterpretatie.
In de Psalmen van Constantijn
Huygens op latijnse teksten
heeft dat wel wat. Maar in Di
do's 'Farewell' uit Dido and Ae
neas van Purcell is van tragiek,
van doorleefde smart niets te
bespeuren. Een zuivere so
praan die het goed zal doen in
een kamerkoor, maar weinig
meerwaarde heeft in solistisch
werk. Boukje Thijs begeleidt
overigens goed in doordachte
registraties en met gevoel voor
samenspel. Ook de milde klank
in het Adagio van John Bennett,
gevoegd bij haar legato spel, is
beduidend mooier dan zo'n
Trumpet Tune van Purcell, die
er droog en hard uitknalt.
met sfeervolle teksten, flarden
uit de drakerige Shakespeare
story. Toch blijven de dansen
vlak, weinig opzienbarend. Hoe
beeldend De Groot ook z'n best
doet, 'Overgave aan de loom
heid' houdt ook in overgave
aan de saaiheid.
De aria "Wie furchtsam wan-
ken meine Schritte' van J.S.
Bach klinkt in de interpretatie
van De Groot op z'n minst bij
zonder. Zijn zeer buigzame
stem, die bovendien gemakke
lijk fluctueert, geeft aan deze
aria iets Italiaans, iets flamboy
ants en kleurrijks. Ook de bege
leiding werkt daar aan mee. De
onafgebroken pizzicato's van
tweede violen, altviolen en con
trabas, de wankelende motie
ven, de benarde harmonieën
accentueren de inhoud van de
tekst en geven deze aria een
exotisch tintje.
Hoe aardig de aria met klok
gelui' ook is van een zekere Hof
fmann, collega-organist van
Bach, hoe hartstochtelijk De
Groot ook zingt en imiteert
'Schlage doch, gewünschte
Stunde', de kwaliteit van de aria
haalt niet bij de echte Bach aria.
Tragedie laat diepe sporen achter
leiden gpd
Suzanne Vega is terug. 'Ik kom langzaam weer aan het schrijven van nieuwe nummers toe.'
luxemburg gpd
zoeterwoude, Industrieweg 14 (Industrieterrein Grote Polder).
ruime parkeergelegenheid.
Tevens gevestigd in Alkmaar, Hoorn, Purmerend en Zaandam.
Luxemburg, bijna halverwege haar twee
maanden durende tour, in hotel Royal. Su
zanne Vega wordt volgende week 41, maar
ze oogt jonger. En zelfverzekerd. De schijn
baar met een liniaal gesneden, kaarsrechte
korte pony boven twee helderblauwe in
dringende ogen, doet onwillekeurig denken
aan een liedje op haar debuut-lp uit 1985.
Straight lines, heet het, waarin ze zingt over
een vrouw die met een kordate ingreep
tracht opnieuw grip op haar bestaan te krij
gen: ze knipt haar haar in rechte lijnen. Om
in rechte lijnen te kunnen zien.
Hoewel Vega haar pony al jaren zo draagt
en haar tekst een metafoor is, is de gedach
te niet helemaal uit de lucht gegrepen.
Sinds de uitkomst nu vier jaar geleden van
Nine objects of desire is immers zo'n beetje
alles in haar leven op zijn kop komen te
staan. Ze deed haar huis in New York van
de hand, verliet haar manager en zag hoe
haar platenmaatschappij werd verkocht.
Maar meest ingrijpend: ze zag haar relatie
met echtgenoot Mitchell Froom stranden;
de man die als haar producer in belangrijke
mate verantwoordelijk was voor de opval
lende nieuwe sound van haar twee meest
recente albums.
Vega: „Ik ben het laatste jaar voorname
lijk bezig geweest om aan dat alles te wen
nen en ondertussen mijn dochter, die nu
vijf is, op te voeden. Thuis, als mama, be
gint mijn dag met Ruby uit bed halen en
haar aan te kleden. Dan maak ik ontbijt
voor haar en breng haar naar school, met
de bus. Daarna zie ik wel hoe de dag loopt.
Sinds kort kom ik langzaam weer aan het
schrijven van nieuwe nummers toe. Het
kost tijd."
Vijftien jaar geleden haalde New York Su
zanne Vega binnen als de nieuwe Joni Mit
chell, als een vrouwelijke Bob Dylan. Ze
bleek vooral heel erg Suzanne Vega. Een
singer/songwriter, die poëtische grote stad-
folk maakte. Liedjes vol metaforen over het
straatleven van New York, over eenzaam
heid en in eenzaamheid geboren gedach
ten. Gezongen met een opvallend vibrato-
loze zangstem, bijna fluisterend. Hits als
Mariene on the wall, Luka en Tom's Diner
en albums als Solitude Standing ('87) en
haar titelloze debuut uit 1985 maakten haar
wereldberoemd als eigentijdse popdichte
res.
Op de achterzijde van haar boek The Pas
sionate Eye, een prachtige vormgegeven
verzamelbundel die vorig jaar verscheen,
staat wat je gemakkelijk als centrale thema
tiek van haar poëzie zou kunnen zien. Het
is een citaat uit het gedicht Anti-hero: 'Ik
sla mijn kop tegen deze wereld, net zo lang
tot ik die begrijp'. Vega: „Het was niet echt
mijn idee om dat op de cover te zetten,
maar ik begrijp wel wat je bedoelt. Het is
een gevoel dat ik vaak heb. Ik ben nogal in
trovert. Ik heb als kind, maar ook als vol
wassene, vaak moeite gehad de wereld bui
ten te begrijpen. Soms is er dan een soort
agressieve handeling of een agressief ge
voel voor nodig om het wel te bevatten.
Daar gaat die regel over. Inderdaad kom je
dat zoeken naar de betekenis en essentie
van dingen vaak in mijn songs tegen."
Met de scheiding in '98 van Mitchell
Froom kwam ook de professionele breuk.
Tijd voor muzikale herbezinning. Vega:
„Toen we uit elkaar gingen, wilde ik heel
graag weer op eigen benen staan. Min of
meer teruggaan naar mijn eigen, eenvoudi
ge gereedschappen en methodes. Terug
naar hoe het begon. Gitaar spelen." Tijdens
de huidige tour treedt ze op met alleen een
bassist. „De band, waar ik mee speelde,
was heel duidelijk Mitchells band", zegt
Vega.
„Ik heb geen spijt van de albums die we
samen gemaakt hebben. Maar ik had op
een gegeven moment wel het idee dat ik
een beetje vals aan het spelen was. Dat ik
me vanwege de productietechnieken ge
dwongen voelde om in de studio te schrij
ven. Daar trof ik mezelf aan met een rijm
woordenboek om maar iets op de afge
sproken deadline te kunnen afkrijgen. Ik
moet nu een stukjé terug naar Wat ik ken-
.Terug naar wat mijn eigen kracht is."
Suzanne Vega. Te horen: vanavond, Para-
diso, Amsterdam.
De tragedie die Pearl Jam vorige
week kreeg te verwerken tijdens
de 29ste editie van het Roskilde
Festival in Denemarken heeft
diepe sporen bij de band ach
tergelaten. 'Wij zijn verbijsterd
en sprakeloos', liet zanger Ed
die Vedder met een behuild ge
zicht weten, vlak nadat zich
voor zijn ogen een drama had
afgespeeld, waarbij acht rock-
fans om het leven kwamen.
Hulpeloosheid tekent zijn
houding wanneer de zanger
vertelt hoe hij in een ultieme
poging om het publiek terug te
dringen, moest toezien hoe
mensen werden doodgedrukt,
in de modder uitgleden en wer
den vertrapt. „Het leek alsof het
publiek dacht dat ik een grap
maakte. Er werd helemaal niet
gereageerd. Dat gebeurde pas
op het moment dat op het grote
scherm achter mij beelden van
de gebeurtenissen werden ge
projecteerd."
Voor de vijf muzikanten van
de Amerikaanse groep, die nog
geen half uur op het podium
hadden gestaan toen het drama
zich afspeelde, zou Roskilde
wel eens hun laatste concert
kunnen zijn geweest. Behalve
dat de groep vrijdagnacht al te
rugkeerde naar zijn geboorte
stad Seattle - en daarmee de
optredens in België en Neder
land afzegde - heeft het vijftal
laten weten voorlopig niet meer
op te treden. De musici staan
onder behandeling van een in
trauma's gespecialiseerde arts.
Wat dit hele scenario een ex
tra morbide tintje geeft, is dat
Pearl Jam een groep is die op
een heel uitgesproken manier
begaan is met de kwaliteit van
leven en met het welzijn van
zijn fans. Zo treden de musici
niet alleen regelmatig op voor
goede doelen die zich inzetten
voor bijvoorbeeld het behoud
van regenwoud of die strijden
tegen het leegvissen van de
oceanen, maar vindt de groep
het geen probleem wanneer
fans bijvoorbeeld concertopna
men bootleggen. Ook heeft
Pearl Jam in Amerika lange tijd
strijd gevoerd met Ticketmas-
ter, omdat het vijftal vond dat
de organisator te veel geld voor
een concertkaartje vroeg.
Pearl Jam is overigens niet de
eerste rockgroep in de geschie
denis van de populaire muziek
die zo'n tragedie voor zijn ogen
ziet afspelen. Het laatste ernsti
ge ongeluk gebeurde in 1997 in
Düsseldorf tijdens een concert,
van de punkgroep Toten Ho-
sen. Daar overleed de 16-jarige,
Rike Lax uit Nederland nadat zij
vlak voor het podium werd ge
plet en stikte. In 1996 speelde
zich in Ierland eenzelfde trage
die af met een eveneens 16-ja
rig meisje dat een Smashing
Pumpkins-concert bezocht.
Berucht - dankzij de film
Gimme Shelter - is de dood van
een Rolling Stones-fan in 1969.
Meredith Hunter kwam op de
racebaan in Altamont om het
leven na door een Heli's Angel
te zijn doodgestoken, terwijl
zanger Mick Jagger machtloos
vanaf het podium moest toe
zien hoe dat gebeurde.
De grootste tragedie uit de
rockgeschiedenis speelde zich
echter tien jaar later af in Cin
cinnati, waar The Who zou op
treden. Elf mensen kwamen om
het leven nadat de organisatie
had geweigerd de deuren van
het Coliseum te openen. Deze
fans werden vertrapt nadat op
het laatste moment voor het
optreden de deuren werden ge
opend en iedereen naar binnen
stoof om zo de beste plaats
voor het podium te kunnen be
machtigen. Op het kaartje
stond namelijk aangegeven dat
het om 'vrije zitplaatsen' ging.
Net als bij The Who is het
Roskilde Festival niet stilgelegd.
De belangrijkste reden daar
voor was, volgens de organisa
toren, om te voorkomen 'dat er
rellen zouden uitbreken, waar
bij mogelijk nog meer doden
zouden vallen'.
j{cuAf OL /ZO f
