Alles komt op de laatste pagina goed, altijd weer
De hoogtijdagen van de zeeschilders in Katwijks Museum
Stem als een klok
Cultuur Kunst
Historische atlassen
WNDAG 3 JULI 2000
ioeken onder de vuurtoren
jORDWUKLiefhebbers van oude boeken kunnen
k-ful
li hun hart ophalen in Noordwijk. Vlak onder de Vuurtoren
irzorgen 35 antiquariaten uit het hele land een breed aanbod
oude boeken. Bovendien is er een expositie van religieuze
inst, een demonstratie van een boekenkunstenaar en vanaf
00 uur de start voor een literaire wandeling door Noordwijk.
e boekenmarkt op het Vuurtorenplein begint om 10.00 uur en
ïurt tot 18.00.
leeld Bertolt Brecht beschadigd
^ot rlun Onbekenden hebben in de Berlijnse sculptuur van de
neelschrijver Bertolt Brecht een hakenkruis gekrast. Het mo-
'er iment voor de Duitse schrijver bij het theater Berliner Ensem-
^cr e was vorig jaar ook al beschadigd. De directie van het theater
en iat er vanuit dat ook deze keer de daders vermoedelijk in
chts-extremistische kringen gezocht moeten worden. Het
:tl8 onzen beeld voor de maatschappijkritische Brecht was in
tormloop op rampenfilm
h*! ia sterdam De maritieme rampenfilm The Perfect Storm heeft
de Verenigde Staten de kassa's van de bioscopen doen rinke-
n. De rolprent haalde in het afgelopen premièreweekeinde
en omzet van 42 miljoen dollar (ruim 90 miljoen gulden). The
|l( erfect Storm is daarmee tot nu toe de op twee na drukst be-
j )chte film allertijden. Alleen de Amerikaanse krakers Men in
ia lack en Indepence Day trokken in hun eerste weekeinde meer
ezoekers. De verwachting is dat de film, die op 7 september in
remière gaat in de Nederlandse bioscopen, ook in Europa een
ormloop zal ontketenen.
ïeen gage voor Oasis en PSB
ppenhagenDe organisatie van het popfestival in het Deense
oskilde betaalt twee Britse bands die na de dood van acht fans
iet meer wilden optreden, niet uit. De acht bezoekers kwamen
ati iterdag tijdens het festival om het leven toen zij bij het podium
era J de verdrukking kwamen. Het festival ging door, maar de
t d ands Oasis en Pet Shop Boys wilden niet meer optreden. Festi-
ter il-directeur Leiv Skof vindt dat de twee popgroepen zich niet
e an hun contract hebben gehouden. Hij benadrukt dat de an-
Ki ere 92 bands na het drama zaterdag en zondag wel gewoon
jeelden. Volgens Skof eisten de twee bands de garantie dat het
ri erstikkingsdrama zich niet zou herhalen, maar die garantie
IV ras niet te geven. De organisatie wil de gage van beide bands
i rellicht stoppen in een fonds voor nabestaanden van de slacht-
ri ffers.
lij
cimabue naar National Gallery
inden Een onlangs door veilinghuis Sotheby's in Engeland
ntdekt paneel van de Italiaanse middeleeuwse schilder Ci-
ïabue is eigendom geworden van de National Gallery in Lon
en. Het gaat volgens het veilinghuis om een goed bewaard
e 3de eeuws schilderij van Maria met het kind Jezus omringd
oor engelen. Het kunstwerk, 25,7 bij 20,5 centimeter, zou op 6
vo ili worden geveild bij Sotheby's in Londen maar de eigenaren
esloten er via de kunstinstelling een belastingschuld mee af te
Dssen. Het veilinghuis schatte de opbrengst op zo'n 10 miljoen
ond (ongeveer 35 miljoen gulden). De experts van het veiling-
uis troffen het paneel aan in de inboedel van de familie Gooch
p het landgoed Benacre Hall, nabij het plaatsje Lowestoft in
uffolk. Volgens experts van Sotheby's zijn slechts zeven tot
cht aparte panelen bekend van Cimabue (ongeveeiU240
302), wiens echte naar Cenni di Pepo luidt. Cimabue was zeer
elangrijk voor de ontwikkeling van de Italiaanse kunst in de
3de eeuw. Cimabue was bevriend met Dante en voorloper van
unstenaars als Giotto en Duccio.
'OdsUXZ/LUj, Ui
öö$C /ic
Hysterie in
Argentinië na
dood Bueno
BUENOS AIRES RTR
De dood van de populaire Ar
gentijnse zanger Rodrigo Bueno
(27) leidt in het Zuid-Ameri
kaanse land tot bizarre tafere
len. Gisteren werd in Santiago
del Estero, ten noordwesten
van de Argentijnse hoofdstad,
het levenloze lichaam aange
troffen van een 18-jarige dienst
meisje. Zij had zich de avond
daarvoor aan een boom ver
hangen nadat ze eerst naar de
kerk was geweest.
Volgens de politie droeg het
meisje foto's van Rodrigo Bue
no, bijgenaamd 'de hengst', on
der haar trui. Het is de vierde
zelfdoding die met het ver
scheiden van deze 'El Potro' in
verband wordt gebracht.
Rodrigo Bueno kwam op 24
juli om het leven tijdens een
verkeersongeval op de snelweg,
even buiten Buenos Aires. Het
ongeluk voltrok zich tegen
zonsopgang. De zanger had na
een optreden stevig gedronken
en was niettemin achter het
stuur gekropen, maar droeg
geen autogordel. Bueno over
leed toen hij met hoge snelheid
op een jeep botste.
Hoewel er voldoende aanwij
zingen zijn die het noodlottige
ongeval kunnen verklaren, ver
trouwen tal van Argentijnen de
officiële lezing van de doods
oorzaak niet. Uit een enquête
door een vooraanstaand onder
zoeksbureau blijkt dat 29 pro
cent van de ondervraagden
denkt dat Bueno is vermoord,
hoewel daarvoor geen motief is
gegeven. 27 Procent neemt aan
dat de zanger slachtoffer is ge
worden van een ongeval.
Handelaren doen intussen
goede zaken door de hysterie
rond Bueno. T-shirts met zijn
afbeelding zijn gemeengoed in
het Argentijnse straatbeeld en
werden onlangs zelfs promi
nent geëtaleerd door voetbal
lers van het nationale elftal.
Sommige fans verafgoden de
zanger en schrijven hem won
deren toe. De verkoop van zijn
muziek, een zeer dansbare lat-
insound, neemt inmiddels gro
teske vormen aan.
Bouquet-reeks bestaat een kwart eeuw
leiden gpd
Een man en een vrouw ontmoeten el
kaar en besluiten 150 pagina's later -
na de nodige misverstanden - bij el
kaar te blijven. Voor altijd. Harlequin
Holland, uitgever van Bouquet, In
tiem, Baccara en de Doktersroman,
bestaat 25 jaar. Nog steeds is de liefde
heteroseksueel in de boekjes die bij de
supermarkt voor het grijpen liggen,
maar heel voorzichtig wordt gedacht
aan het eerste homoromannetje.
Nooit gaat ze zonder een torentje
boeken naar het 'strand, op vakantie
naar bed of in bad. Minstens één boek
per dag jaagt ze er door heen, al meer
dan twintig jaar. Rina Mosseveld (38)
is een van de trouwste in het legioen
van Harlequin-lezeressen. De huis
vrouw uit Purmerend leest het liefst de
boekjes uit de series Intiem en Bacca
ra.
„Mijn favoriete schrijfster is Penny
Jordan. De personen in haar boeken
zijn echt, je kunt ze zo op straat tegen
komen." De verhalen ontroeren haar
diep, soms moet ze bijna een traan
wegpinken. „Het is altijd weer heerlijk
als ze elkaar de eerste kus geven. En
om daarna te lezen hoe er hobbels en
bobbels in de relatie komen. Vooral
omdat je weet dat het toch weer goed
komt, altijd weer. Dat is juist het heer
lijke ervan."
Al een kwart eeuw lezen vrouwen
van allerlei leeftijden en welzijnsklas-
sen over De Liefde, zoals die hen door
Harlequin wordt voorgeschoteld. De
romans van deze uitgever gaan over
niets anders dan de liefde. En dat is
een formule die de moederfirma geen
windeieren legt. Harlequin Enterprises
ltd. is 's werelds grootste uitgeverij van
romantische fictie. Zo'n 1500 auteurs
schrijven romans die in 24 talen en
120 landen verscliijnen. Harlequin
verkoopt 175 miljoen boeken per jaar,
ofwel 5,5 boek per seconde. Het aantal
lezeressen neemt nog steeds toe, on
der meer dankzij de val van het ijzeren
gordijn.
Hoofdredactrice van de Nederlandse
afdeling, Karin Boodt: „De boekjes
gaan nou eenmaal over elementaire
zaken als romantiek en verliefdheid."
„Liefde is grenzenloos", voegt redac
trice Lidia Dumas daar dromerig aan
toe. Beiden beamen dat de handige
verkooptactiek ook bijdroeg tot de
successen. Harlequin - opgericht in
Canada, 1949 - deed van meet af aan
aan 'mass marketing'. De boeken wor
den namelijk op de markt gebracht als
tijdschriften: ze hebben een looptijd
van één maand en zijn verkrijgbaar in
de supermarkt.
Boodt en Dumas benadrukken dat
een Harlequin-roman aan een aantal
criteria moet voldoen. In het begin van
het boek gaat de verliefdheid van start
en aan het eind ervan moeten ze el
kaar krijgen. Altijd. De geliefden zijn
heteroseksueel, hoewel een homo-lief
de in de nabije toekomst niet wordt
uitgesloten. Boodt: „Ik was laatst bij de
tweejaarlijkse meeting van Harlequin-
redacteuren in Toronto, en daar was
de homo-roman een serieus thema."
Nog een stelregel is dat degelijke hu
welijken nooit worden bedreigd. Bui
tenechtelijke relaties komen alleen
voor als de betreffende huwelijken
toch al wankel zijn. Boodt: „Niemand
mag in tranen achterblijven. Het is im
mers lichte, verstrooiende lectuur."
En seks? Dat ligt eraan. Harlequin
Holland brengt allerlei series uit, en in
de ene serie is de erotiek explicieter
dan in de andere. Dumas: „De Bou
quet-reeks bevat traditionele liefdes
verhalen waarbij de slaapkamerdeur
op een kier staat. Bij de serie Intiem
gaat die echter wagenwijd open." Een
Doktersroman is 'vrij traditioneel' als
de vleselijke lusten ter sprake komen
en de serie Baccara onderscheidt zich
weer op een ander vlak. „Baccara-boe-
ken zijn wat dikker en bieden zodoen
de ook ruimte voor het familieleven of
thriller-elementen."
De verhalen dienen niet teveel van
de alledaagse realiteit af te wijken. En
dus lezen we in de hedendaagse ro
mans minder over giechelende stewar
desjes en macho-mannen en des te
meer over carrièrevrouwen die pijnlij
ke keuzes moeten maken tussen werk
en liefde. Boodt: „Bij Harlequin tref je
tegenwoordig vrouwelijke artsen aan,
advocaten en dergelijke. Als de hoofd
persoon secretaresse is, werkt ze door
gaans bij een interessant bedrijf."
Het vertalen van zo'n boek is geen
Hoge Kunst maar wel een vak, bena
drukken de redactrices. Boodt: „Laatst
riep iemand, die niet wist waar ik
werk: 'Ik lees zulke boekies niet, hoor.
Zo slecht Nederlands!' Maar toen ik
ging doorvragen, bleek dat ze er nog
nooit een had ingekeken. We leggen
juist erg de nadruk op correct Neder
lands. Het moet soepele taal zijn, zon
der dat je op je hurken gaat zitten. Een
vertaler van ons die ook literair werk
doet, zei een keer: 'Jullie hebben de
zwaarste redactie op het lichtste
fonds'."
twuk» casper wichers
jaren lang komen mensen
inuit alle hoeken van Neder-
nd naar het Katwijks Muse-
n. Nog vaker zelfs dan de Kat-
ijkers zelf. Bij het doorblade-
n van het gastenboek blijkt
it deze bezoekers vaak verrast
jn door de hoge kwaliteit van
!i' et kunstaanbod van dit muse-
a n. En dat het niveau hoog is,
lijkt uit de tentoonstelling
'issersleven langs de Noordzee
Zuiderzee', die vanaf van-
ig voor het publiek is ge-
t )end. Namen als Jozef Israëls,
ommers, Sadée en Van der
em sieren letterlijk de wanden
in dit kleine en beminnelijke
iifiuseum.
..Jozef Israëls introduceert
li in het eind van de negentien
eeuw het vissersleven als on-
erwerp voor zijn schilderijen",
e ïrtelt André Groeneveld. Hij is
luseoloog en samensteller van
:ze tentoonstelling. „Geïnspi-
:erd door Israëls succes volgen
i| ele schilders zijn voorbeeld en
istigden zich aan zee en in
ii atwijk om zich daar toe te leg-
t en op dit 'nieuwe' genre in de
hilderkunst."
De tentoonstelling geeft een
verzicht van de periode 1840-
940. Aanvankelijk schilderen
e kunstenaars niet in Katwijk
laar in Scheveningen, dat dan
og een bruisend vissersleven
ant. In die vroege werken ver
André Groeneveld: 'De Katwijkers vonden het wel prima, die zeeschilders in het dorp', foto hielco kuipers
vult het vissers- en zeemansle
ven echter een bijrol. Werkende
vissers en het vaak harde be
staan van vissersgezinnen zijn
dikwijls achtergrondvulling op
landschapsvoorstellingen. Als
in 1894 de vissersvloot van
Scheveningen grotendeels ver
loren gaat - en daarmee ook de
visafslag - zoeken de kunste
naars hun heil in Katwijk.
Na deze 'verhuizing' krijgt het
vissers- en zeemansleven een
prominente plaats op de schil
derijen. Schilders beelden ka
rakteristieke strandtaferelen -
Katwijk had immers geen eigen
haven, boten meerden aan het
strand aan - veelvuldig af. In
deze periode hebben schilders
als Blommers en Arts succes.
Kunstenaars benadrukken met
name het harde bestaan van de
vissers en hun gezinpen. Dat
komt tot uitdrukking in de don
kere en vrij sombere paletkeuze
van de schilders. Groeneveld:
„Maar in tegenstelling tot de
sobere stemming op hun doe
ken waren het hoogtijdagen
voor de schilders. Zij zijn zo po
pulair dat verzamelaars tot in
Amerika toe hun werken kopen.
De 'Katwijkse' schilders laten
villa's bouwen en sommigen
hebben het zo breed dat ze er
gens anders nog een tweede
huis kopen."
De Katwijkse bevolking vindt
het allemaal wel prima. Bereid
willig poseren zij voor de schil
ders. Het levert hen immers
geld op. Er is veel belangstelling
voor hun gemeente en hotels
worden goed bevolkt. Vaak be
talen de schilders met een
schilderij. Vandaar dat nu nog
steeds in vele van de Katwijkse
huizen een 'Sluiter' of een
'Toorop' aan de muur hangt.
Enkele van deze particuliere ei
gendommen hangen op deze
tentoonstelling in het Katwijks
Museum.
Uiteindelijk verlaten de kun
stenaars ook Katwijk. De schui
ten verdwijnen van het strand
en de visafslag moet er even
eens aan geloven. De zeeschil
ders zoeken het nu langs de
boorden van het IJsselmeer, bij
Volendam. En weer is er een
verandering in stijl waarneem
baar. Groeneveld kiest er daar
om voor om de overgangspe
riode van Katwijk naar Volen
dam te laten beginnen op de
tweede verdieping van het mu
seum. Verrassend heldere schil
derijen met veel meer kleur lui
den deze nieuwe periode in.
Met deze kleurvolle doeken
verdwijnen de sombere en sen
timentele taferelen. Van nu af
aan zijn het 'stoere' Katwijkers
die zich laten afbeelden, alsof
zij zeggen „Ik ben een Katwijk
se visser en daar ben ik trots op
ook." Een leuk detail is dat en
kele van de afbeeldingen zijn
nagebootst met levensgrote
poppen in klederdracht. Het
geeft bezoekers een goed beeld
hoe zo'n tafereel er 'in het echt'
uit ziet.
Het staartje van de tentoon
stelling biedt een kort overzicht
van werk uit de jaren dertig.
Leo Gestel en Desmet verbeeld
den het thema vissersleven op
een zeer onverwachte wijze. In
een expressionistische stijl
schilderden zij vissers met 'rare'
hoofden, gebruik makend van
'rare' kleuren.
Na de tweede wereldoorlog is
het met dit genre gedaan. De
klederdracht is verdwenen. De
kunstenaarsvilla's aan de bou
levard zijn in de oorlog gesloopt
om plaats te maken voor de 'At
lantic wall'.
'Vissersleven langs de Noord
zee en Zuiderzee, een genre in
de schilderkunst 1840-1940' is
te zien tot en met dertig sep
tember 2000 te zien in het Kat
wijks Museum aan de Voor
straat 46 in Katwijk. Bij de
tentoonstelling verschijnt een
catalogus, geschreven door
Maartje de Haan en Elisabeth
Oost.
Coen Flink 1932 -2000
De op 68-jarige leeftijd in zijn
woonplaats Blaricum overle
den acteur Coen Flink werd
geboren in 1932 in Amster
dam, waar hij ook de Toneel
school volg
de. De eer
ste jaren
van zijn
loopbaan
stond hij op
de planken.
Hij vertolkte
tientallen
rollen bij De
Haagse Co-
medie en
Het Nieuw
Rotterdams
Toneel. De
acteur werd
in eerste in
stantie vooral bekend door
zijn stem. Vele mensen geno
ten van zijn zware bariton in
de serie De scheepsjongens
van de Bontekoe.
Flink, die al langere tijd ziek
was, was tot voor kort weke
lijks op televisie te zien in de
VARA-comedy Oppassen! De
laatste aflevering dit seizoen
was op 3 juni. Een woordvoer
der van die omroep kon nog
niet zeggen of deze succesvol
le serie volgend seizoen een
vervolg krijgt. In de jaren vijf
tig en zestig was Flink daar
naast zeer actief op zowel ra
dio als televisie, vooral voor de
VARA en de NCRV. In 1968
vertrok hij voor enkele jaren
naar West-Indië, Ierland en
Frankrijk.
In de jaren zeventig raakte
Flink bekend
bij het grote
publiek toen
hij naast Wil-
leke Alberti
en John Led-
dy in de grote
televisieserie
De Kleine
Waarheid
speelde. Met
Leddy was hij
later te zien
in de succes
volste Neder
landse come
dy ooit, Zeg
'ns Aa. Begin jaren negentig
verscheen Flink voor het eerst
als opa Henri Buys in de TV-
serie Oppassen!. Voor deze
comedy schreef hij af en toe
ook zelf afleveringen. Verder
werkte Flink een paar maal
met de bekende regisseur
Frans Weisz, onder meer in de
VPRO-serie 'Het jaar van de
opvolging'. Daarin speelde hij
premier Willem Rahusen.
Coen Flink was slechts enkele
malen te zien in bioscoop
films, onder andere Pastorale
1943 van Wim Verstappen. Hij
was getrouwd met de actrice
Ellen van Hemert.
Amsterdam Liefhebbers van historische prenten komen deze zomer ruimschoots aan
hun trekken. Het Rijksmuseum Amsterdam, het Dordrechts Museum en het Historisch
Museum Rotterdam hebben de handen ineen geslagen en tonen van 8 juli tot 15 okto
ber drie historische atlassen.
Dit zijn unieke verzamelingen prenten, portretten en tekeningen die de afgelopen
eeuwen zijn gemaakt over destijds actuele onderwerpen. Sommige gebeurtenissen zijn
door bekende kunstenaars in beeld gebracht. Vaak zijn het prenten die destijds voor
kranten of tijdschriften werden gemaakt. Zo zijn er affieeldingen te zien van dijkdoorbra
ken of aangespoelde potvissen. De tekeningen kunnen dan ook gezien worden als voor
lopers van de huidige krantenfoto's of tv-journaals, aldus Elles Kamphuis van het Rijks
museum.
Het Rijksmuseum toont de historische atlas van Frederik Muller, een fanatiek verza
melaar van historieprenten uit de 19de eeuw. Muller verzamelde vrijwel alle historische
prenten over gebeurtenissen in Nederland en de overzeese gebiedsdelen. Hij beschreef
alle gebeurtenissen die op de prenten te zien zijn in chronologische volgorde, waardoor
een geschiedenis in beeld ontstond.
Zijn vierdelige catalogus die tussen 1863 en 1881 verscheen, is nog steeds een stan
daardwerk. Hiervoor gebruikte hij ook prenten van de eveneens bekende verzamelaars
Simon van Gijn en Abraham van Stolk, die eveneens historische atlassen samenstelden.
Die laatste atlas bevat 100.000 prenten en wordt nog immer aangevuld, zoals recentelijk
met prenten van de ramp in Enschede.
foto anp
