CPB: Groei
economie
4,5 procent
Eijn ze in gesprek?
Toets gratis de 5.
Economie
'Wie steken eerst onze teen in het water
lod Shell veel te laag
Ss VVÉjtf
Waarin een
klein land....
=1
Haagse Koningstunnel bijna klaar
Transport lijdt schade door EK' Groot tekort aan arbeidskrachten
Werkgevers lokken personeel
met vakantie of Harley-Davidson
ÊT
fTERDAG 1 JULI 2000
Nieuwe Shell-topman Van der Veer begint volgende week
taat onder vuur voor gouden aandeel
iUSSELDe Europese Commissie overweegt een rechtszaak te
ïginnen tegen Nederland wegens de beslissende stem die de
aat via het zogeheten gouden aandeel heeft in KPN en TNT
!>st Groep (TPG). Volgens een woordvoerder van eurocommis-
Iris Bolkestein beslist de commissie woensdag of ze Nederland
>or het Europese Hof van Justitie daagt. „Het kan een nadelig
fect hebben of belemmeringen opwerpen voor investeerders
t andere EU-landen", aldus de woordvoerder. Als de commis-
e doorzet, gaat het om een eerste stap naar een hofzaak. De
ederlandse regering moet Brussel in eerste instantie informa-
s verschaffen. De commissie beraadt zich ook over soortgelijke
appen tegen Spanje wegens het gouden aandeel van de staat
i telecomconcern Telefonica.
ihell wil fabriek bouwen in Indonesië
in haag Shell wil in Indonesië een fabriek bouwen om aard
is vloeibaar te maken. Het bedrijf liet gisteren weten de moge-
kheden daarvoor samen met de Indonesische staatsoliemaat-
;happij Pertamina te onderzoeken. Ook het Indonesische mi-
isterie van mijnbouw en energie is bij de gesprekken betrok-
;n. Shell en Pertamina willen de zogeheten Shell Middle Distil-
te Synthesis-techniek (SMDS), waarop Shell patent heeft, ge-
ruiken om grote gasreserves toegankelijk te maken. De mid-
sldistillaten worden als grondstof gebruikt voor schone diesel,
ïrosine en nafta.Met het grote project is volgens een woord-
jerder ongeveer 3,5 miljard gulden gemoeid. De fabriek zou
).000 vaten vloeistof per dag moeten produceren.
tenzine wordt stuiver goedkoper
•n haag Benzine wordt maandag een stuiver goedkoper, zo
3t marktleider Shell gisteren weten. De prijs voor een liter euro
ngelood, de meest getankte benzine, is dan 2,69 gulden. Voor
ïper ongelood en super met loodvervanger betaalt de automo-
ilist respectievelijk 2,84 en 2,90 gulden. De dieselprijs blijft
822 gulden kosten.
ntel komt nog dit jaar met Pentium 4
:w york Het Amerikaanse concern Intel brengt in de tweede
elft van dit jaar zijn nieuwe computerprocessor op de markt
tider de naam Pentium 4. Tot nu toe werd de naam Willamette
ehanteerd. Het prototype van de opvolger van de Pentium III
ereikte bij de presentatie in februari een snelheid van 1500
ïegahertz. De bestaande microprocessors gaan tot 900 mega-
Iiannett lijft nog meer kranten in
ashingtonHet Amerikaanse mediaconcern Gannett neemt
krantengroep Central Newspapers over voor 2,6 miljard dol
ik. |r. Central Newspapers is uitgever van The Arizona Republic,
ien'he Indianapolis Star en vier kleinere kranten. Gannett is eige-
aar van 89 kranten, waaronder USA Today, de meest verkochte
re rant in de VS. Daarnaast vallen talrijke tijdschriften onder het
ustralisch energieconcern:
Export met tien procent toegenomen
De economische groei komt dit jaar naar verwachting uit
op 4,5 procent. Dat is een stuk hoger dan vorig jaar toen
de groei met 3,5 procent toenam. Dat schrijft het Cen
traal Planbureau (CPB) in zijn jongste rapport. Belang
rijkste oorzaak van de versnelling is de groei van de ex
port, die naar verwachting met tien procent zal toene
men.
>ney anp-bridge
it bod van Shell een meerder-
idsbelang te krijgen in het
stralische energieconcern
bodside is bij lange na niet
Idoende. Na het voorstel tot
detail te hebben bestudeerd,
idt de directie het niet goed
noeg om het aan te bevelen
[de aandeelhouders.
Èen paar maanden geleden
^akte Shell bekend zijn be-
)g van ruim 34 procent te wil-
1 vergroten tot zestig procent.
!t olieconcern zei toen daar
na 10,5 miljard gulden voor
er te hebben.
Shell heeft Woodside voorge-
lld dat het zijn activiteiten in
opsporing en winning van
e in Australië helemaal en in
ëuw Zeeland bijna helemaal
Ierneemt. Ook wil het zijn
nderheidsbelangen in twee
üjecten in Iran aan Woodside
erdoen. Woodside moet de
behorende schulden overne-
;n en Shell met eigen aande-
WG} betalen. Door dat laatste
at het belang van Shell om-
jog naar zestig procent.
ietermeer pieter van hove
het volgende EK-voetbal in
l, anje (2004) moet bij grens-
ntroles worden voorkomen
t het internationaal vracht-
rkeer onnodig lang moet
aar ichten. Tijdens het bijna af-
781clopen toernooi in Nederland
Park België hebben de transpor
ts lurs miljoenen guldens verlo-
door de lange wachttijden
met name Venlo, Aken en
izeldonk.
Dit stelt de belangenvereni-
tig Transport en Logistiek Ne-
rland in een reactie op de
ng van zaken gedurende de
Het Australische concern liet
gisteren ook weten dat de over
name van de Shëll-activiteiten
niet past in zijn strategie om via
overnemingen op andere terrei
nen actief te worden. Vooral de
gewenste verhouding tussen de
olie- en gasactiviteiten wordt er
niet door bereikt, aldus het
Woodside heeft in zijn direc
tie enkele mensen van Shell zit
ten en die willen de transacties
wel uitvoeren. Het Australische
bedrijf zegt zich zeer bewust te
zijn van de waarde die de in
standhouding va,n de betrek
kingen met Shell heeft. Binnen
kort praten de twee concerns
verder.
Shell zegt te twijfelen aan het
besluit van Woodside en meent
dat de Aandeelhouders er niet
mee gediend zijn. Sinds de ge
wenste vergroting van het be
lang bekend is, is de koers van
het aandeel gestegen. Het is de
bedoeling van Shell Woodside's
positie in de Australische olie-
en gassector te versterken, zo
heeft het concern laten weten.
afgelopen drie weken. Bij de
vereniging zijn veel telefoontjes
binnengekomen van chauffeurs
die vaak uren bij een grensover
gang moesten wachten vanwe
ge verscherpte controles op de
aanwezigheid van mogelijke
buitenlandse voetbalhooligans.
Bij veel overgangen moest zo
wel het personen- als vracht
verkeer gebruik maken van één
strook.
Vooraf is overleg geweest tus
sen Transport en Logistiek Ne
derland en de Koninklijke ma
rechaussee over de te nemen
maatregelen. „Helaas bleek in
de praktijk onduidelijkheid te
den haag peet vogels
De komst van Jeroen van der
Veer bij Shell zal niet tot een
breuk met het verleden leiden.
Vanaf volgende week is hij de
nieuwe topman van de Neder
landse tak van de Koninklijke
Shell Groep. Hij volgt Maarten
van den Bergh op.
„Onze investeringen zijn
vooral gericht op de lange ter
mijn. Wij voorspellen hoe de
energiemarkt er over dertig jaar
uitziet en daar baseren we onze
investeringen op. Dat voorspel
len doen wij overigens voortref
felijk", verzekert de nieuwe
man. Van der Veer zet zijn geld
in de toekomst op de alternatie
ve energie, elektriciteit en gas.
Van der Veer is niet uitverko
ren als president om zijn wilde
toekomststrategie. Bij een
enorm bedrijf als Shell gaan de
veranderingen langzaam maar
zeker. „Wij rennen niet om als
eersten een nieuwe activiteit op
te zetten. We willen er wel van
af het begin bij zijn, maar we
steken eerst onze teen in het
water. Langzaam ervaring op
bouwen en, als het commerci
eel interessant is en we weten
er voldoende van, dan gaan we
er groot in. Shell wil in alle
markten waar het actief is bij de
drie groten horen", zegt Van
der Veer.
Shell ziet de energie in de
bestaan over de afspraken en
waren stroken voor het vracht
verkeer afgesloten", aldus een
woordvoerster van Transport
en Logistiek Nederland.
Halverwege het toernooi leek
de schade voor de internationa
le transportwereld als gevolg
van de strengere controles en
kele tientallen guldens te be
dragen. Op dat moment waren
Engeland en Duitsland nog in
de race voor het kampioen
schap. Nadat deze landen eruit
vlogen, besloot de marechaus
see de controles op een lager
pitje te zetten.
toekomst voor de helft uit
duurzame bronnen komen.
„Ons scenario gaat uit van der
tig tot vijftig procent energie uit
niet fossiele brandstoffen in
DEN HAAG GPD
Werkgevers maken steeds
vreemdere sprongen om aan
personeel te komen. Vooral va
kantiekrachten wordt veel be
loofd. Cadeautjes, reizen en
agressieve wervingsacties moe
ten jongeren overhalen een
paar weken te werken. Medisch
uitzendbureau Vedior verloot
een vakantie naar Ibiza onder
vakantiekrachten. Wie op reis
wil, moet zich aanmelden voor
vakantiewerk in de thuiszorg,
een vriend of vriendin aanbren
gen én een slagzin bedenken.
Nog niet in het bezit van een
mobieltje? Werken in een win
kel van Albert Heijn wordt be
loond met een mobiele tele
foon. Ook een maandje
schoonmaken voor Asito op
Schiphol levert een gsm'etje op.
Wie liever goedkoop aan een
motor komt, moet een vakan
tiebaantje in een distributie
centrum van Albert Heijn ne
men. Eerder al werd daar AH-
kantoorpersoneel ingezet. Nu
verloot de supermarktketen
drie Harley-Davidsons onder
de medewerkers.
Vakantiewerkers moeten mini
maal vier weken aaneengeslo-
ten in een van de zes distribu
tiecentra aan de slag om een
Harley-lot te krijgen. Ook onder
bestaande vakantiewerkers en
medewerkers wordt een motor
verloot. De derde groep die
kans maakt op een Harley zijn
medewerkers die een geschikte
collega introduceren die ook
2060. Als Shell hebben we zon-
ne- en windenergie, energie uit
biomassa en het benutten van
aardwarmte uitgekozen als
veelbelovende technieken voor
minstens vier weken in dienst
blijft.
De uitzendbureaus komen ook
naar hun doelgroep toe. Door
voorlichting op scholen bij
voorbeeld, het uitdelen van fol
ders en het organiseren van ba-
nenmarkten in de filialen zelf.
Een promotieteam van Timing
spreekt studenten op terrasjes
aan met de vraag: 'Moet jij niet
werken?' De Timing-bus reist
evenementen af, op jacht naar
inschrijvingen. Die worden be
loond met een nekkoord om
sleutels aan te hangen. Vanwe
ge het EK geeft het uitzendbu
reau er een oranje fluitje bij.
Skeelers zijn bij Timing Alk
maar een poosje in de aanbie
ding geweest. Na honderd uur
werken konden de werknemers
op rolschaatsen het filiaal uit.
Nu heeft de vestiging een nieu
we actie: op uitgaansavonden
in Bob's Party Saloon worden
reischeques van duizend gul
den verloot.
Wie liever een beloning in con
tanten heeft, gaat naar A/S Rot
terdam, dat bemiddelt bij tech
nische vacatures. Na twee we
ken werken voor het bureau
kan de uitzendkracht een be
drag opstrijken van 150 of 200
gulden. Bij sommige vestigin
gen van Tempo Team valt vijf
tig gulden te verdienen als een
uitzendkracht vijftig uur werkt
én een nieuwe werknemer aan
brengt.
Een Rotterdams timmerbedrijf
looft voor een goede timmer
man een beloning van duizend
duurzame energieopwekking."
De aandacht voor duurzame
energie gaat niet ten koste van
de traditionele olie- en gasacti
viteiten van Shell. „De wereld
wijde energiebehoefte groeit
jaarlijks een tot twee procent.
Dat is over een periode van vijf
tig jaar dus een verdubbeling.
Als wij tegen die tijd vijftig pro
cent duurzame energie leveren,
komt nog altijd de helft uit olie
en gas, dezelfde hoeveelheid als
nu dus", aldus Van der Veer.
Voor de kortere termijn zet
Shell vooral in op gas en elektri
citeit. „De vraag naar elektrici
teit groeit hard, daar willen we
in zitten. Gas en elektriciteit
hangen nauw samen. Elektrici
teit wordt steeds vaker opge
wekt door gasgestookte elektri
citeitscentrales. We zijn sowie
so erg kien op mogelijkheden in
de exploratie en winning van
gas. De belangstelling voor gas
als brandstof wordt steeds gro
ter."
Gas vormt inmiddels veertig
procent van de productie aan
fossiele brandstoffen. Elektrici
teit is nog een kleine activiteit,
maar moet in de toekomst een
belangrijke poot worden. „Nu
zitten we in een joint venture
die elektriciteitscentrales bouwt
en exploiteert. We willen ook
actief worden in de verkoop
van elektriciteit. Daarmee doen
we nu ervaring op."
11
j È'1
gulden uit en een vakantie van
twee weken naar Aruba. Het Ar
beidsbureau in Den Haag kent
een kapsalon die duizend gul
den over heeft voor het aan
brengen van een eerste kapster.
Uitzendbureau A/S kan nu 'alle
mensen voor de meest gekke
prijzen verkopen'. „Echt, er
worden prijzen betaald, dat
slaat nergens op", zegt een
woordvoerder. Elektromon-
teurs zijn zo schaars dat ze bij
A/S worden beloond met een
auto van de zaak als ze drie
maanden in dienst blijven.
„Lassers en timmermannen
zijn ook niet te krijgen." Het
bureau begint na de bouwvak
met werven in het buitenland.
„In Berlijn zijn nu veel bouw
projecten klaar, we hopen dat
die mensen naar Nederland
willen komen."
De meeste uitzendbureaus
doen veel om hun uitzend
krachten aan zich te binden.
„Je moet ze tevreden houden,
anders staan ze zo bij de con
current voor de deur", vertelt
de woordvoerder van A/S.
Naast goede pensioenregelin
gen en verzekeringen zijn er
complete werknemersprogram
ma's. Randstad coacht mensen
gedurende langere tijd in het
programma Joblife. Young Pro
fessionals biedt 'jobhoppen' in
dienst van Randstad. Tempo
Team heeft 'All Stars' in het le
ven geroepen, waarmee werk
nemers op verschillende artike
len korting kunnen krijgen.
den haag anp
Het CPB voorspelt nu een ho
gere groei dan in februari, toen
het bureau op vier procent uit
kwam voor 2000. Vorig jaar de
cember werd 3,25 procent
voorspeld. Het kabinet gaat in
het regeerakkoord uit van 2,25
procent per jaar.
Voor 2001 verwacht het CPB
een iets lagere groei van vier
procent. Dit jaar zal de werkge
legenheid toenemen met 2,5
procent, volgend jaar met 2,25
procent. De werkloosheid kan
daardoor verder dalen van vier
procent van de beroepsbevol
king in 1999 tot drie procent
volgend jaar. Al met al verkrapt
de arbeidsmarkt verder.
De geraamde groei van de ge-
ECONOMIE WIJZER
Wat met miljarden voor een
Betuwelijn bij lange na niet
lukt, ontstaat wel met een
goed lopend Nederlands voet
balelftal: een Oranje gevoel
aan het thuisfront en een ste
vige indruk in een groot deel
van de wereld. (Of 'we' de fi
nale hebben gehaald, weet ik
op het moment van schrijven
nog niet, maar de belangrijk
ste resultaten, dat Oranjege
voel en die internationale uit
straling, zijn al binnen.) Wat
leert ons dit?
In de eerste plaats zouden we
mogen constateren dat een
relatief klein land internatio
naal groot kan zijn. Als je onze
bestuurders hoort praten, dan
lijkt het wel eens dat Neder
land te klein is om zelfstandig
te blijven opereren. Om ons
staande te houden in de glo
bale economie moeten 'onze'
bedrijven, waar
onder KPN, KLM,
Hoogovens en de
banken, wel op
gaan in grotere,
internationale be
drijven, en het
land als geheel
moet opgaan in
een groter Euro
pa. Zelfstandig
aan ontwikke
lingshulp doen,
een eigen drugs-
en asiel beleid
voeren, ik noem
maar wat, kan
niet meer. We
moeten in groter
verband werken want anders
redden we het niet.
Het voetballen van ons laat
zien dat deze conclusie wel
eens voorbarig zou kunnen
zijn. Kleine landen kunnen
heel goed functioneren en
met een beetje geluk en wijs
heid kunnen ze zich nog in
ternationaal onderscheiden
ook. Duitsland is een flink
groot land met heel wat meer
voetballers dan in Nederland,
maar daarmee is niet gezegd
dat de Duitsers als collectief
ook veel beter zijn. Kijk naar
de voetballende Portugezen
en je zou zeggen dat Portugal
een groot land is maar het is
met haar tien miljoen inwo
ners en zeker qua productie
nog kleiner dan Nederland.
Nieuw Zeeland oogt best
groot, vooral als je haar woest
uitziende rugbyteam ziet spe
len, maar het heeft nog geen
vier miljoen inwoners. Singa
pore stelt sportief weliswaar
weinig voor maar is dan ook
wel erg klein met drie miljoen
inwoners samengeperst op
618 vierkante kilometer (te
genover 34.000 voor Neder
land). Desalniettemin dreigt
dit dwergstaatje Rotterdam
voorbij te streven met haar
haven en is het een heel be
langrijk internationaal finan
cieel centrum.
Vorige week kwam het lot van
kleine landen aan de orde in
een discussie met een aantal
collega's. Intrigerend was de
stelling dat de globalisering
van de wereldeconomie het
bestaansrecht van kleine lan
den eerder vergroot dan ver-
zinsconsumptie van 4,25 pro
cent in 2000 is aanmerkelijk ho
ger dan verwacht mag worden
op basis van de ontwikkeling
van het reëel beschikbaar ge
zinsinkomen. Daarmee past de
ze raming in het patroon van de
afgelopen vier jaren, toen de
consumptieve bestedingen met
gemiddeld 3,7 procent per jaar
toenamen. Dat was gemiddeld
1,4 procent meer dan de inko-
mensgroei. Dit komt door de
vermogenswinsten die gezin
nen hebben geboekt op aande
len en huizen.
De inflatie stijgt dit jaar naar
verwachting tot 2,5 procent,
vooral door sterk gestegen in
voerprijzen. Volgend jaar komt
de inflatie hoger uit, op 3,5 pro-
kleint. Wanneer iedereen met
iedereen concurreert, doen
hechte, goed functionerende
groepen het goed. Kijk maar
naar het voetbal. Een goed
team werkt goed omdat de
spelers onderling voor hun
positie concurreren. De on
derlinge concurrentieslag leidt
tot een ongekende collectieve
prestatie tegen andere teams.
Het opereren in een klein land
zou wel eens beter voor die
teamgeest kunnen zijn dan
het opereren in een groot land
waar de afstanden tussen de
mensen groot zijn. Zoals de
econoom Schumacher ooit
eens zei: Klein is mooi.
Het probleem met ons hier in
Nederland is dat dat kleine
imago dwars zit. Zo klein zijn
we overigens ook weer niet-
met onze economische pro
ductie staan we zelfs op de elf
de plaats op de we
reldranglijst-maar
we denken klein:
het kleine land dat
met de grote lan
den in de slag wil.
Groot zijn is de
droom.
Zelf woon en ope-
reer ik graag in een
klein land. Vergele
ken met een groot
land als Amerika is
dit land redelijk
overzichtelijk en
vrij gemakkelijk te
bestrijken. De be
scheidenheid dat
een klein land past,
staat me aan. En bescheiden
heid werkt goed. Er komen
problemen als we te ambiti
eus worden en te groots willen
zijn. Kenmerkend is die Betu
welijn. Alles moeten we blijk
baar over hebben om de posi
tie van Rotterdam als grootste
haven te handhaven. De Re
kenkamer heeft onlangs weer
eens bevestigd wat een waan
zinnig plan die lijn is, dat mil
jarden van onze belastinggel
den verslindt zonder aantoon
bare opbrengsten. Frank
Kalshoven van De Volkskrant
rekende het eventjes snel
voor: 650 tot 700 miljoen gul
den kosten per jaar tegenover
nul baten. Ook de winst voor
het milieu blijkt niets voor te
stellen. Geen ondernemer die
zich aan zo'n project waagt.
Minister Netelenbos doet
evenwel alsof haar neus
bloedt want wat haar betreft
moet die lijn er hoe dan ook
komen. Het prestige van Ne
derland is in het geding. Zo'n
waanzinnig project is blijk
baar de prijs van de ambitie
groter te willen zijn dan we nu
zijn.
Nee, dat voetballen is veel leu
ker en ook veel effectiever. En
nu de belangrijke les: de over
heid kan een goed team niet
organiseren. Het is zelfs de
vraag of de overheid invloed
heeft. Voetbal gebeurt op
straat en in clubs. Clubs orga
niseren jeugdprogramma's en
door een flinke onderlinge
concurrentie komt er iets
moois uit, waaronder dat
Oranjegevoel. Het is iets om
trots op te zijn.
Belt u iemand die in gesprek is? Dan toetst u vanaf nu gratis de 5. Als de ingesprektoon
overgaat in de kiestoon is ToetsBijBezet ingeschakeld en verbreekt u de verbinding. Wanneer
de gebelde het gesprek beëindigd heeft, gaat uw telefoon automatisch over. U neemt dan
op en wacht tot de gebelde het gesprek beantwoordt. Kan het makkelijker?
ToetsBijBezet kunt u direct gratis gebruiken. Zonder abonnement of aanmelding vooraf.
Meer weten? Kijk op www.kpn.com of bel gratis Klantenservice Consumenten: 0800 - 0402.
ToetsBijBezet: automatisch terugbellen bij 'in gesprek'
den haag De Koningstunnel in het centrum
van Den Haag nadert zijn voltooiing. Geheel
op schema wordt op 16 juli de tunnel in de
route langs het Centraal Station voor het ver
keer geopend. Het project, waarmee in 1996
»in werd gemaakt, heeft 170 miljoen
gulden gekost. Het verkeer in de residentie
heeft veel overlast gehad van de bouw. Een
andere 'hinderpaal' in de Haagse binnenstad
vormt de aanleg van een tramtunnel, v
de bouw veel minder voorspoedig verloopt.
Als de Koningstunnel open is, ontstaat er een
snelle verbinding van het Malieveld met De
Binckhorst en het Bezuidenhoutkwartier.
FOTO WFA FRANK VAN ROSSUN
ARJO KLAMER
hoogleraar economie
Erasmus universiteit
