Proeflokaal met dodemanshoekje
Ook Jansen kan Schotse wortels hebben
Legalisering wietteelt
Gesprek van de Dag
Homo-awarcr
voor KLM
M
DONDERDAG 29 JUNI 2000
/initnnknl:i:ir
De kleinst mogelijke meerderheid van de Tweede Ka
mer heeft zich deze week uitgesproken vóór een gere
guleerde productie en aanlevering van nederwiet aan
coffeeshops. Wat nu oogluikend wordt toegestaan zou
op dan een officiële gedoogstatus krijgen. Op die ma
nier kan kwaliteitscontrole worden uitgeoefend en
wordt de productie en aanvoer goeddeels uit handen
van de criminaliteit genomen. En wordt een einde ge
maakt aan het hypocriete en steeds moeilijker te verde
digen beleid waarin verkoop en gebruik gedoogd wor
den, terwijl productie en levering buiten de wet vallen.
De lagere overheden voeren al langer een offensief
voor de regulering van het zogenaamde achterdeurbe-
leid. En dat is niet verwonderlijk. Op het niveau van ge
meentelijke verordeningen en handhaving daarvan
wreekt zich het ontbreken van beleid het hevigst. Amb
tenaren doen zaken met de coffeeshophouder, terwijl
geüniformeerde collega's de zoveelste huiskamerplan
tage moeten ontruimen. De roep om die schrille tegen
stelling uit de wereld te helpen, klinkt daarom steeds
luider.
Tot nu toe heeft Den Haag zich afstandelijk opgesteld.
Justitieminister Korthals leek elke discussie over regu
lering uit de weg te gaan onder verwijzing naar interna
tionale afspraken. Nederland zou door een eigenzinni
ge opstelling binnen Europa het imago van drugsvrij-
staat alleen maar versterken. Die angst stond een zin
nige inhoudelijke bespreking van andere argumenten
in de weg.
Maar juist die discussie lijkt de Tweede Kamer nu wel
degelijk te willen aangaan. En dat is belangrijk. Nog be
langrijker is dat minister Korthals luistert naar de Ka-
mermeerdheid en een open discussie in het kabinet
aanzwengelt.
Als alle voors en tegens van regulering helder en duide
lijk op tafel zijn gekomen, kan Nederland in Europa op
basis van argumenten het eigen liberale beleid uitdra
gen. Het repressieve en aantoonbaar falende drugsbe
leid in landen als Frankrijk kan dan niet meer maatge
vend zijn voor een Europese standaard.
Grappenmakers
Lachen is hartstikke leuk. Lachen is ook gezond. Dat be
weert zon beetje iedereen. Wie lacht vergeet eventjes de
sores van alledag. Kortom, lachen is goed.
Helaas valt er op onze treurbuis weinig te lachen de
laatste tijd. Af en toe een glimlach, meer niet. Een kin
derhand mag dan gauw gevuld zijn, voor de hand van
een recensent geldt dat niet.
Wil heeft het over Comedy Train, een programma dat
sinds het begin van het EK bijna elke dag op tv is. Bij de
NPS, op Nederland 3. Elke keer moeten drie standup co
medians voor de vrolijke noot zorgen. Voor de goede or
de: standup comedians zijn lui die in kroegen en ach-
terafzaaltjes een paar minuten krijgen om hun moppen
te vertellen. Zo ontstaat een lach-of-ik-schiet-situatie,
grappenmakers die er op uitzijn snel te scoren. Dus met
platte grappen.
Wat krijg je dan? Dat een grappenmaker het podium
opkomt en zo de zaal probeert te overrompelen:
,,Ik las vandaag in de krant dat er een mijlpaal is be
reikt in het DNA-onderzoek. Dat maakt het binnenkort
mogelijk dat iedereen minstens vijfentwintig jaar langer
leeft. Maar kijk ik naar hem daar, dan vraag ik me af
waarom.
Of een grappenmaker die, in een geel pak met een roze
overhemd, tegen iemand in het publiek zegt: „Je bent
net als ik, je geeft geen geld uit aan kleren.
Dat niveau. Dat soort grappen (de platvloerse grollen
bespaart Wil u maar even).
De aanwezigen gillen het in elk geval uit van de pret. Ze
hebben waarschijnlijk de instructie gekregen dat ze
hard moeten lachen, elke keer als het even stil is. Moei
lijk is dat niet. De grappenmakers in dit programma
houden om de paar zinnen secondenlang hun mond,
zodat de zaal weet: aha. hij heeft een grap verteld.
Het lijkt een beetje op de partijdagen van de communis
ten in het voormalige oostblok. Alleen lachten ze daar
niet bij elke adempauze van de spreker, maar klapten
ze dagenlang. Gezonde lichaamsbeweging, zeg maar.
Ook Comedy Train kabbelt maar voort. Het is van ha-
ha, het is van hi-hi en het is van ho-ho.
Het is om te huilen. Dat schijnt trouwens ook gezond te
zijn.
Tussen de 400.000 en 450.000 Neder
landers zouden van Schotse afkomst
zijn. Het zijn cijfers die mevrouw mr.
G. Grevers-Lieth vaker heeft gehoord.
„Maar", zegt ze, „het lijkt mij natte-
vingerwerk. Ik heb er geen flauw idee
van om hoeveel Nederlanders het wer
kelijk gaat." De Oegstgeestse verdiept
zich al jaren in de geschiedenis van
Schotten die in een ver verleden naar
de ZuideÜjke en Noordelijke Nederlan
den kwamen. Velen trouwden met een
Nederlandse vrouw en bleven hier wo
nen.
Mevrouw Grevers, zelf ook afstamme
ling van een Schot, houdt geregeld le
zingen onder het motto 'Op zoek naar
onze Schotse voorouders'. Het vele
speurwerk dat zij en anderen al lange
tijd verzetten, leverde soms verrassen
de uitkomsten op. Dat Nederlanders
die Mackanzie heten, Mackay, Douglas
of Ferguson hun wortels in Schotland
hebben, is duidelijk. Maar navorsingen
wezen ook uit dat mensen met oerhol-
landse namen als Jansen en De Jong
evengoed een Schotse voorouder kun
nen hebben. Mevrouw Grevers: „Er
zijn namen vernederlandst. Young tot
De Jong en Johnson tot Jansen. Forbes
bijvoorbeeld werd Verbaas en Suther
land soms Zuiderland."
Bovendien werden veel namen bij
aangifte van geboorte fonetisch opge
schreven en daardoor volkomen ver
basterd, vertelt ze. Treffend voorbeeld
is de naam 'Abercrombie'„Die werd
verbasterd tot Abekrom, ook wel Ape-
krom of Abels Krombeen. Creighton
Mevrouw Grevers-Lieth: „Ik heb er geen
flauw idee van om hoeveel Nederlanders
het werkelijk gaat." foto cpd
werd Van Kregten en Carmichael Car-
miggelt."
Al vanaf de twaalfde eeuw bestaat er
een band met Schotland. Aanvankelijk
ging het uitsluitend om handel drijven,
vooral in de Zuidelijke Nederlanden.
Later gebeurde dat ook in de Noorde
lijke Nederlanden, licht mevrouw Gre
vers in haar lezingen toe. „Steden als
Rotterdam, Dordrecht en Middelburg
speelden daarin een rol. Maar vooral
Veere. Dat was van 1541 tot 1792 de al
lerbelangrijkste 'stapelplaats'. En ter
verduidelijking: „Een stapelplaats is
een door de Conventie van Schotse
Koninklijke Steden aangewezen ha
venplaats met een Stapelcontract. Dit
betekende dat de goederen uit Schot
land uitsluitend daar aangevoerd, op
geslagen en verhandeld mochten wor
den."
In de loop van de eeuwen zijn veel
Schotten naar ons land gekomen.
Sommigen als vluchteling, anderen
om economische redenen. Daarnaast
was er de belangrijke groep militairen,
zoals de 'Schotse Brigade'. Hun ge
schiedenis beslaat ruim 200 jaar.
Schotse Regimenten zijn in alle delen
van Nederland gelegerd geweest. Ink
wartiering bij de burgerbevolking leid
de vaak tot huwelijken. Veel Schotten
bleven dan hier.
Zeventien was Gerda Lieth toen zij van
haar opa vernam dat hun oorsprong in
Schotland ligt. Hun eerste voorvader
was naar Geertruidenberg gekomen en
hun achternaam Lieth was de verbas
tering van Leith. „Mijn grootvader ver
telde ook dat er een familiekasteel
moest zijn. Mooi verhaal van opa,
dacht ik, maar verder besteedde ik er
geen aandacht aan. Tot ik ongeveer
dertig jaar later in het NRC de weke
lijkse rubriek 'Op stap' las van Besse-
laar. Hij schreef daarin dat zijn moeder
een meisje Lieth was, sprak ook over
een kasteej in Leithhall en dat zijn eer
ste voorvader naar Geertruidenberg
was gekomen."
Het zette haar aan op zoek te gaan
naar haar Schotse voorouders, die ove
rigens moeilijk terug te traceren zijn
naar Schotland omdat de nodige pa
pieren ontbreken. Belangrijke infor
matiebronnen waren onder meer het
Centraal Bureau voor Genealogie in
Den Haag en de Nederlands Schotse
Genealogische en Culturele Vereniging
'The Caledonian Society'. Mevrouw
Grevers werd actief lid. Bovendien was
zij twee jaar bestuurslid, zeven jaar
voorzitter en hield zij zich bezig met
de afdeling genealogie. Cultuur neemt
een belangrijke plek in bij de vereni
ging. Zo vieren de leden elk jaar de
verjaardag van Robert Burns, Schot-
lands bekendste dichter. „Dat doen we
met een armeluismaaltijd: eerst soep,
dan naggies, dat is gevulde schapen
maag, met koolraap en aardappelpu
ree en daarna Schotse triffle. Het
Burnssupper wordt binnengebracht,
voorafgegaan door een doedelzakspe
ler, waarna we toosten met een heel
simpel glaasje whisky."
joke korving
KLM en haar Amerikaanse partne a
Northwest gaan van alle luchtvaa
ondernemingen het beste om me
de homofiele doelgroep. In hun
vertenties en promotiecampagne!^
spelen de maatschappijen subtie
in op de homoseksuele belevings^
wereld. Tijdens een bijeenkomst 'J
van de IGLTA (International Gay
and Lesbian Travel Association)
San Francisco mochten KLM en
Northwest deze week de IGGY-
award in ontvangst nemen.
De onderscheiding bestaat uit ee
glazen bokaal op een houten star
daard. De Nederlanders en de
Amerikanen hebben de jaarlijkse
prijs mede gekregen vanwege hui
bemoeienissen rond de twee jaar
geleden in Amsterdam gehouden
Gay Games. KLM trad tijdens dit
evenement op als hoofdsponsor.
De maatschappij stelde onder m< L
tickets beschikbaar aan de deelne
mers en was met een opvallende
kraam aanwezig in het promodoi
Sporters konden bij voorbeeld gr; K
tis ansichtkaarten, voorzien van
KLM-logo, versturen naar het
thuisfront. „Uit zakelijk oogpunt
deze doelgroep zeer interessant.
Homofielen zijn rijker dan gemid t
deld, reizen meer en zijn bovendi^j
zeer trouw aan bepaalde merken
licht een KLM-woordvoerster de
belangstelling voor de internatioi
gay/lesbian market toe.
-pieter van hove
De Drie Fleschjes in Amsterdam bestaat 350jaar
Achter de tapkast staan grote antieke flessen brandewijn en tegen de wand staat het zo
genoemde drankorgel met in totaal 52 likeurvaten. Op de grond ligt zand, precies zoals
het hoort in een bruine kroeg. Sinds grote beroemdheden als Rembrandt en Michiel de
Ruyter hierin hun voetstappen drukten, is het interieur van het proeflpkaal De Drie Fle
schjes achter de Nieuwe Kerk in Amsterdam nauwelijks veranderd. Vandaag is het pre
cies 350 jaar geleden dat het zijn deuren opende.
Uitbater Joop de Koning, die de
taveerne sinds 1986 bestiert,
heeft speciaal voor deze gele
genheid een boekje laten ma
ken over de geschiedenis van
het 'dranckhuyske'. Zelf vertelt
hij er vanachter de grote antie
ke biertap graag over. Het verle
den van het proeflokaal is nauw
verbonden met een deel van de
vaderlandse geschiedenis.
Rond 1600 werden in de noor
delijke Nederlanden jevensto-
kerijen gevestigd. Als grondstof
voor de jenever werd graan ge
bruikt, dat met grote zeilsche
pen in grote hoeveelheden
werd aangevoerd. Tussen 1650
en 1880 verovert het Neder
lands gedestilleerd de wereld
markt en wordt het geestrijk-
vocht op grote schaal geëxpor
teerd. De Nederlanders ge
bruikten als eersten al glazen
flessen om vloeistof in te bewa
ren, maar glas bleef lang kost
baar. „Vandaar dat veel klanten
hun eigen fles meenamen", al
dus De Koning.
Met een maatbeker werd dan
brandewijn uit een vaatje ge
tapt dat vervolgens in de fles
werd overgeheveld. De antieke
tinnen maatbekers hangen als
decoratie nog steeds achter de
tap. Om te voorkomen dat ze
verdwijnen, worden ze niet
meer gebruikt en hangen ze
aan een ketting. De vaten van
het drankorgel aan de wand
zijn nog wel steeds in gebruik.
Particulieren en bedrijven kun
nen een fust huren. Ze krijgen
van De Koning dan glazen zo
dat ze uit hun eigen vaatje kun
nen tappen.
In 1816 nam Bootz de likeursto-
Op de grond ligt zand, achter de tapkast van proeflokaal De Drie Fleschjes staan grote antieke flessen brandewijn en tegen de wand staat het zo
genaamde drankorgel met in totaal 52 likeurvaten. foto anp
kerij en het bijbehorende proef- Maar Bootz zorgde er wel voor
lokaal over en werd het een fa
miliebedrijf. Jan Bootz had veel
dat zijn dorstige medewerkers
niet van de jenever proefden.
oog voor het welzijn van zijn ar- Voor hen liet hij elke dag melk
beiders. Zo liet hij voor het per- aanrukken. „Dat was uniek
soneel een kantine maken.
in handen van destilleerderij
Bols, die nog steeds eigenaar is.
Achterin het proeflokaal staan
in een vitrine circa zestig be-
voor die tijd", aldus De Koning, schilderde flesjes met daarop
In de jaren vijftig kwam de zaak de afbeeldingen van burge-
meesters die de stad hebben
bestuurd. Het oudste flesje
heeft een afbeelding van Corne-
lis P. Hooft, die sinds 1588
Maar ook de burgemeesters
het recentere verleden zijn ,e,
sent, zoals W. Polak en Ed v:
Thijn. De huidige burgemeey
Patijn krijgt eveneens een 'b^
gemeestersflesje' als hij volg E|v
jaar zijn ambtsketen aflegt, jjj
Sinds jaar en dag weet ook c /a
gewone man het proeflokaa er
vinden. Veel beroepsgroepe ,e]
spraken af op een bepaalde
dag. Een oude stamgast vert
„In de jaren vijftig kwam er
dinsdag altijd een groepje ta
artsen die hier met elkaar af
spraken. Ze waren dan in de
stad geweest om goud te vei
pen of te kopen voor goudei '1
tanden van hun patiënten."
Ook de mensen van de optil
beurs zijn vaste klanten. Ze
men hier nog steeds elke da
even binnenwippen voor ee
borreltje. „Het is zo te zien v
slap op de beurs", zegt De K
ning als rond vier uur 's miear
dags de eerste effectenhand
laar binnenstapt. Tot de jarcn
zeventig kwamen er veel joi
nalisten. Tegenwoordig konf'
er vooral veel toeristen.
Zoals elke kroeg kent ook Di
Fleschjes zijn anekdoten en
sterke verhalen. Zo is er ach
tegen de wand, onder de bul
meestersflesjes, een bankje
het dodemanshoekje wordt
noemd. „Korte tijd zijn acht
elkaar acht mensen
gaan die daar hebben gezerin
èldus De Koning. „Een dokt a:
mijnheer Swager, zei altijd
'daar geloof ik niet in' en hiji
ging daar toch zitten. Toen TE
hij op weg hierheen ook doe
dv
twaalf keer burgemeester was. anp»
In verwachting van wachtlijsten
vnsvHjk
te schrijven. Dat dat niet met zekerheid lukt, is de
eerste schaduw op de blijde verwachting. De meeste
crèches hebben, waar je ook gaat of staat, namelijk
wachtlijsten die de duur van een zwangerschap ver
re overtreffen.
Zwangerschap is een ingewikkelde tijd geworden
voor jonge vrouwen, bedenk ik ieder keer weer, als
ik naar mijn beide dochters kijk. Want de oudste is
in verwachting van een tiveede, en ook de jongste
krijgt in het najaar haar eerste kind. En vooral zo'n
eerste zwangerschap is een soort initiatie in de har
de werkelijkheid van het soort leven dat de tijdgeest
en de politiek vrouwen met kinderwens heeft toebe
dacht.
Vrouw-zijn bestaat, in tegenstelling tot vroeger, uit
keuzes maken, zo heb ik lang gedacht. Ik ben een
groot pleitbezorger geweest van die mogelijkheid tot
keuzes. Ik groeide op in een tijd dat moeders geachi
werden alleen binnenshuis te werken voor hun man
en kinderen. Ze hadden geen andere keus. Het
maatschappelijk klimaat bood geen ontsnapping,
nauwelijks een ander perspectief. Inmiddels is er,
dertig jaar later, een nieuw 'moeten' ontstaan: vrou
wen moeten werken. De staatssecretarissen Verstand
en Vliegenthart laten niet na dat voortdurend te
verkondigen. Omdat het goed gaat met Nederland,
'vooral economisch', verklaarde Verstand onlangs
dat nog meer vrouwen moeten gaan werken, van
wege de tekorten op de arbeidsmarkt.
Er moeten niet alleen meer vrouwen gaan werken,
nee ze moeten ook langer gaan werken. Gewoon
doen wat vrouwen kennelijk nu eenmaal niet kun
nen laten: eventjes een kind krijgen, een kwestie van
een paar uur, dan nog een paar maanden thuisblij
ven, want dat schijnt onvermijdelijk te zijn, en ver
volgens: hup, de arbeidsmarkt op. Van 's morgens
vroeg tot het begin van de avond. Gewoon voor dag
en dauw opstaan, de baby uit de wieg graaien,
haasjerepje verschonen, een fles erin stoppen, hup-
sakee in de maxi cosy en het in de handen van de
crèche-leidster werpen: tot vanavond. Om deze gang
van zaken te bevorderen hebben de dames Verstand
en Vliegenthart besloten dat er minimaal 400.000
extra crèches moeten komen, dan heeft geen enkele
vrouw met kleine kinderen in 2010 nog een excuus
om 'thuis te zitten'. Het is die uitdrukking: 'thuiszit
ten die aangeeft hoe de dames tegen het moeder
schap aankijken: als een luie, verderfelijke bezig
heid die niets om het lijf heeft.
De jongste dochter vraagt zich af hoe het straks alle
maal moet, de oudste weet het inmiddels. Ze heeft
een rustiger baan genomen van drie dagen, haar
ambities bijgesteld. Crèches zijn maar een gedeelte
lijke oplossing. Je kan je kind er niet brengen als het
ziek is - en crèchekinderen zijn vaak ziek, want ze
steken elkaar voortdurend aan - en je moet het al
tijd op een bepaalde tijd ophalen. Geen wonder dat
veel vrouwen juist bij het tiveede kind stoppen met
werken, het is vaak de enige manier om een beetje
ontspannen van het moederschap te kunnen genie
ten.
Zwangerschap is altijd een tijd van stress, maar in
deze tijd extra. De jongste dochter heeft inmiddels
ontdekt dat wie een kind wil krijgen en een hebben
in Nederland, geconfronteerd wordt met volle
wachtlijsten. Voor de zwangerschapsgymnastiek,
voor de kraamzorg, voor de crèches. Verder gaat het
goed met Nederland. Ik heb haar maar opgegeven
bij Prénatal voor 'de blijde doos'.
•PRINS BERN-
HARD viert van
daag zijn 89e ver
jaardag. De prins
herstelt van een
recente darmope
ratie en zal alleen
familieleden ont
vangen. Wel is hij
vast van plan het
halve finale-duel
Nederland-ltalië
op tv te volgen.
•Tieneridool BRY
AN MCFADDEN heeft naar eigen zeg
gen de schrik van zijn leven gehad.
Toen de ster van de Ierse jongensgroep
Westlife terug was gekeerd van mu
ziekopnames, trof hij twee 18-jarige
naakte vrouwelijke fans in zijn hotel
bed aan. Het duo was door een open
raam op de eerste verdieping zijn ho
telkamer in het Amerikaanse Orlando
binnengeklauterd. McFadden beklem
toont tegen het showbizzpersbureau
WENN dat hij dat niet leuk vond:
„Sommige mensen vinden dit mis
schien grappig, voor mij was het een
schok." Hij waarschuwde direct de ho
telbeveiliging en riep de andere leden
van de band. Toen die kwamen, ston
den de meiden er op te mogen blijven.
Ze wisten tot grote woede van McFad
den ook nog door zijn adressenboek te
bladeren. Daardoor moest het meis
jesidool talloze beroemdheden, onder
wie Mariah Carey en Ronan Keatinj
bellen om te waarschuwen dat de t
ners mogelijk hun telefoonnummer
kenden.
Een echtpaar uit CHIRIVEL in het
zuiden van Spanje heeft met behul
van subsidie van de Europese Unie
een bordeel gebouwd. Het Fonds vc
Regionale Ontwikkeling van de EU
het echtpaar een subsidie van 9 mi
joen peseta's (ongeveer 119.000
den) verstrekt voor de bouw van eei
manege in Chirivel. Het gemeenteb
stuur moest echter constateren dat
gebouw dat met het geld tot stand
gekomen, geen stoeterij was, maar
huis van plezier. De politie heeft he
echtpaar, een vrouw van 44 jaar en
haar echtgenoot van 50 jaar, wegei
verduistering aangehouden.
Kynologenclub HARDENBERG oi
derneemt zaterdag een poging het
reldrecord 'wandelen met honden'
verbreken. Het is de bedoeling dat
lijktijdig 2.500 mensen met een h(
aan de wandel gaan. Het record hei
in het Guinness Book of Records of
cieel 'aantal honden tijdens een wa
deling bijeen'. Het staat op 2.439
honden en is vorig jaar in Engeland
vestigd. De recordpoging begint on
9.30 uur bij de Evenementenhal in
Hardenberg. Wie wil meedoen, kan
zich 's morgens nog aanmelden. D<
route gaat over vijf kilometer.
Wie voor het eerst een kind verwacht, stapt een
nieuwe, onvermoede wereld binnen. Je krijgt ver
rukte reacties van je omgeving dat je er in geslaagd
bent zomaar, via de doe-het-zelf -manier, zwanger
te raken. Geheel spontaan is dat doorgaans niet ge
beurd, want omdat het zeer geplande zwanger
schappen betreft, is de marge van het vrij bewegen
en wachten klein. Daarnaast zijn de vele, tijdver
slindende ivf-scenario's om je heen een reden voor
het betreffende paar om er echt voor te gaan, tenein
de geen kostbare tijd te verliezen. Er worden 'vrucht
baarheidstaafjes' in huis gehaald, waarmee je
als vrouw nauwkeurig het tijdstip van je
ovulatie kunt vaststellen. En vervolgens
moet er dan ambachtelijk gearbeid wor
den, weer of geen weer, het liefst zelfs 's
avonds en 's ochtends of omgekeerd,
dus twee keer. Want een rijpe eicel is
maar kort beschikbaar en zaadcellen
zwemmen ook geen weken actief
rond.
Vervolgens wordt er rond het tijd
stip van de te verwachten menstru
atie een zwangerschapstest gedaan
om zekerheid te krijgen over de
vraag: wel of niet zwanger. En als dat
laatste het geval is, dan zweeft de pril
le zwangere wekenlang in een soort
vacuüm, want het eerste bezoek aan
de verloskundige vindt pas plaats als
de zwangerschap drie maanden is.
Voor die tijd hebben de meeste vrou
wen die willen blijven werken, al de
wereld van de crèches verkend, in een
poging hun uiterst minuscule kind in
