Noodgreep Hermans oogst weinig bijval
Oranje klaart
het KARWEI?!
Binnenland
Niemand kan het 'Boek des Levens' lezen
'Gevaren van onderzoek
naar DNA overdreven'
DA wil streep halen door aanleg Betuwelijn
ZomerMiniCruise
'Over DNA niet hysterischer
doen dan over vingerafdruk'
iensdag 28 juni 2000
en op de tien analfabeet
haag» Een op de tien volwassen autochtone Nederlanders
inalfabeet. Dat concludeert de stichting Belangenbehartiging
abetisering na een onderzoek. De stichting heeft de Kamer
jeroepen meer aandacht te besteden aan dit probleem. „Als
in Nederland gaat over onderwijsbeleid, wordt er alleen ge
ilt aan de achterstand van allochtone kinderen, beroepson-
j wijs en tweede fase", aldus bestuurslid Baartmans. De stich-
g vindt het merkwaardig dat de overheid er naar streeft dat
e Nederlander in 2005 met een computer kan omgaan, maar
;n aandacht heeft voor het feit dat honderdduizenden vol-
le ssenen niet eens kunnen lezen en/of schrijven.
er el voor rammen woning
*nrPHEN_i Een 59-jarige Heerdenaar heeft drie maanden cel ge-
"'tgenomdat hij met een graafmachine onder meer zijn eigen
^ning en die van een buurman vernielde. De ondernemer
ysejg over tot zijn daad omdat hij Zich al jaren voelde tegenge-
/erijrkt door de gemeente en de buurt. Een dag voordat hij zijn
,prjnielzucht ruim baan gaf, had hij te horen gekregen dat er be
daren waren ingediend tegen een aangevraagde milieuvergun-
fig. Op de bewuste dag deelde de man zijn familie mee dat hij
k t bedrijf ging verkopen. Nadat hij de reactie van zijn vrouw
I dat nieuws verkeerd begreep, ging de man door het lint en
n jpte hij in de graafmachine. De politie kon de man slechts
;t "jppen door het pistool te trekken.
rouw veertien uur vast op wc
iPtksTRicHTEen bewoonster van een flat in Maastricht heeft
ieri°dgedwongen veertien uur op de wc vastgezeten voor ze
de Tor de politie werd bevrijd. De vrouw ging maandagmiddag
ndpd half twee naar de wc. Toen ze de deur dicht trok, begaf de
urklink het. Met geen mogelijkheid kreeg ze de deur weer
en. Het lange zitten begon. Pas rond half vier dinsdagnacht
Ide een buurman de politie, omdat hij iemand om hulp had
Jedjren roepen. Die wist de vrouw uit haar benarde positie te be-
3) jjden. De politie wil de leeftijd van de vrouw niet bekend ma-
n.Anders weet de hele buurt wie het was", aldus de politie
keren.
lumerus fixus medici op de helling
Juaa/- Het kabinet wil onderzoek naar de numerus fixus,
EA beperken van het aantal studenten dat wordt toegelaten tot
nversiteiten, nu er dreigende tekorten zijn aan huisartsen en
idartsen. Ook andere belemmeringen voor toetreding tot het
«dische beroep moeten worden onderzocht, schrijft minister
Britsma van economische zaken aan de Kamer. De numerus
^Ais is bij de medische opleidingen gebaseerd op ramingen van
fj toekomstige vraag en aanbod van medische beroepsbeoefe-
jren. Verder werpt de beroepsgroep zelf belemmeringen op
Dr nieuwkomers door grenzen te stellen aan het aantal artsen
een bepaalde regio.
NN en DNO in publiek bestel
B/ersum BNN is met ruim 107.000 leden voor vijf jaar zeker
Bi een plaats in het publieke bestel. DNO (De Nieuwe Om-
•yp) heeft met bijna 73.000 leden genoeg aanhang om voor
voorlopige erkenning als landelijke omroep in aanmerking
jcomen, melt het Commissariaat voor de Media. BNN rekent
tt de officiële erkenning op vier keer zoveel zendtijd en wil op
^behalve de satirische jongerenprogramma's ook drama, mu-
—Jk en 'laagdrempelige informatie' gaarï brengen. DNO zit met
[liia 73.000 leden ruim boven de eis van 50.000 aanhangers die
tvjdig zijn om een voorlopige erkenning te krijgen. DNO wil
i/j)gramma's uitzenden over ecologie, economie, rechten van
j^ins en dier en de tegenstelling tussen arm en rijk.
petsende beller pakt bende
elkïERDAMNiet alle fietsers met een mobiele telefoon zijn ge-
hrlijk. Maandagmiddag trok een getuige van een inbraak in
nsterdam niet alleen zijn gsm om de politie te bellen, maar
Ite hij ook de achtervolging in. De 'zeer gelukkige' politie ar-
teerde vijf inbrekers. De fietser ontdekte hoe twee mannen
Jeen vrouw een flat aan de Nieuwe Westerdoksdijk binnen-
pngen. Vervolgens zag hij het drietal in een auto met Tsje-
sch kenteken stappen. In de wagen zaten nog een man en
urn vrouw. De fietser volgde de auto en was getuige van een
"Ppede inbraak. Niet lang daarna kori de politie het vijftal aan-
^Jiden.
lsBR wil zwaarder examen
^Jen Specifieke onderdelen als rijden in het donker, in de
terechtkomen en gladheid, krijgen te weinig aandacht in
Jalgemene rijopleiding, vinden het Centraal Bureau voor de
^aardigheid (CBR) in Assen en het Regionaal Orgaan Ver-
sstrsveiligheid (ROV) Drenthe. Eenzijdige verkeersongevallen
~iben volgens het ROV en CBR te maken met gebrek aan rij-
£4rdigheid. „Nu weten de automobilisten niet wat zij moeten
?en als zij met een wiel in de berm raken. Er wordt dan tegen-
Qtuurd om weer op de weg te komen. Fout, laat de auto in de
fe|m en schamp desnoods langs een boom. Alles beter dan op
--verkeerde weghelft te komen en een tegenligger raken", al-
j een woordvoerder van het ROV.
gent weg na diefstal Enschede
warden Een 37-jarige hoofdagent is ontslagen omdat hij
het rampterrein in Enschede een grille van een uitgebrand
owrak had meegenomen. „De plek van het vergrijp heeft
ir de korpsbeheerder zwaar meegewogen in het besluit hem
mtslaan", aldus een politiewoordvoerder. De politieman
rd in de weken na de explosie als lid van een ME-peloton in-
et om het rampterrein te bewaken. Collega's betrapten de
'tieman op heterdaad. De hoofdagent heeft de grille daarna
iggelegd. Als het onderzoek definitief is afgerond, gaat het
isier naar het openbaar ministerie in Leeuwarden om moge
een strafrechtelijk onderzoek te beginnen.
wachttijden zorg in wet
haag Staatssecretaris Vliegenthart van volksgezondheid wil
r de hele zorgsector de 'redelijke termijn' waarbinnen men-
hulp moeten krijgen, in de wet vastleggen. Patiënten kun-
i daaraan meer zekerheid ontlenen als zij op een wachtlijst
ïchtkomen. Het is niet de bedoeling dat de wachttijden op
i en per soort zorgverlening apart in de wet komen. Het gaat
het begrip aanvaardbare wachttijd. Als richtlijnen voor de
ktijk zouden de afspraken kunnen gelden die de zorgverze-
aars met zorgaanbieders hebben gemaakt over de maximale
chttijden. Deze streefhormen gelden voor alle sectoren in de
g en zouden over drie jaar-moeten ingaan. Het gaat er bij-
irbeeld om dat niemand langer dan zes weken op thuiszorg
:en plaats in een verpleeghuis mag wachten. Ook aan de
—chttijden voor diagnose of behandeling is een maximum ge
ld.
Algemeen Nederlands Persbureau GPD Geassocieerde Pers Diensten
'Ouders voor de klas laten we niet zo maar toe
den haag anp
Na de onderwijsbonden heeft ook de Tweede Kamer kritisch gereageerd op het voor
stel van minister Hermans om mbo'ers en ouders in noodgevallen voor de klas te zet
ten. Zij moeten aantreden als scholen geen vervangers voor hun zieke leerkrachten
hebben, staat in een notitie die Hermans gisteren presenteerde.
vergoeding.
De WD heeft er moeite mee
dat Hermans reserveleerkrach
ten echte onderwijstaken wil
geven. Volgens het voorstel
kunnen bijvoorbeeld onder
wijsassistenten met een mbo-
diploma die nu hand- en span
diensten verrichten ('neuzen
snuiten en veters strikken') on
der verantwoordelijkheid van
Alle fracties vinden dat de re
servetroepen van Hermans al
leen in het uiterste geval van
stal mogen worden gehaald.
Lambrechts (D66) spreekt van
een 'paardenmiddel', Van der
Hoeven (CDA) van 'een zoet
houder'. Barth (PvdA) waar
schuwt dat de noodmaatregel
'geen doekje mag zijn dat het
bloeden onzichtbaar maakt,
maar niet stelpt'. Barth vindt
net als Van der Hoeven dat
Hermans verzuimt de 'rigide
regels' rond de vervanging van
zieke leerkrachten aan te pak
ken. Nu krijgen scholen bij
voorbeeld voor een uitzend
kracht geen vergoeding en krij
gen invallers geen reiskosten
een leraar een 'onderwijskun
dig verantwoord noodprogram-
ma' afwerken.
Volgens Hermans hebben
scholen in de Amsterdamse
Bijlmer met een ziekteverzuim
van zeventien procent zelf om
de reservisten gewaagd. De
noodmaatregel is alleen van
toepassing op de vier -grote ste
den. „We plukken bovendien
niet zomaar ouders van het
plein", benadrukte de bewinds
man. „We kunnen nu niet met
een ingreep komen die pas over
vijf jaar effect sorteert." Her
mans wil dat de maatregel van-
'Code van het leven' is bijna gekraakt
Het op een rij zetten van het menselijk genoom - een lijst van bijna 3 miljard
basenparen die de 'letters' vormen van onze genetische code - is bijna voltooid.
Genetici wacht nu het monnikenwerk om een miljard drie-letter 'woorden' te
ontcijferen en uit te zoeken bij welk van de 80.000 - 140.000 genen zij horen.
Cellen: het menselijk lichaam telt
100 triljoen cellen, die elk een kern
hebben met 46 chromosomen,
23 van elke ouder.
rotterdam rens koldenhof
Chromosomen:
elk chromosoom bestaat uit
een lang, opgedraaid snoer
van het molecuul DNA: de
beroemde dubbele spiraal.
Elk snoer van menselijk DNA is 1,8 meter
lang en bevat 3 miljard chemicaliën, die
basenparen genoemd worden:
dit zijn de letters van onze genetische code.
Baseparen: de code wordt geschreven door
4.chemicaliën, adenine (A), thymine (T),
cytosine (C) en guanine (G).
A vormt altijd een paar met T, C altijd met G.
Genen: slechts 2-3% van
de 3 miljard baseparen zijn
genen - actieve gecodeerde
instructies die proteïnen
nodig hebben om weefsel,
botten, spieren en andere
cellen aan te maken.
'Rotzooi': de rest van het
genoom is waarschijnlijk
nutteloze codering, ont
staan tijdens de evolutie
van 2,5 miljard jaar.
GRAPHIC NEWS/GPD
Jan Hoeijmakers: Het is nu nog grotendeels abracadabra.
FOTO GPD CEES ZORN
•den haag anp
Het ministerie van economische zaken
heeft besloten tot een nieuwe subsidiere
geling voor onderzoek, nu wetenschap
pers erin zijn geslaagd het erfelijk materi
aal van de mens in kaart te brengen. Uni
versiteiten en onderzoeksinstellingen die
aansluiten bij de behoefte van het be
drijfsleven, komen in aanmerking voor het
nieuwe Innovatiegericht Onderzoeksrpro-
gramma (IOP) Genomics. Nederlandse
bedrijven hebben nu nieuwe kansen waar
het gaat om het voorkomen van ziekten,
het ontwikkelen van nieuwe medicijnen,
het ontwikkelen van gezondheidsvoedsel
en een meer gerichte veredeling van plant
en dier, aldus het ministerie. Het is nog
niet duidelijk hoeveel geld beschikbaar zal
komen voor de subsidieregeling.
af sëptember van kracht is. De
Kamer zal eerst nog met hem
overleggen voor het zover is.
„Dit laten we niet zonder slag
of stoot toe", zei Van der Hoe
ven.
Uit de notitie 'Maatwerk 2'
van Hermans blijkt dat basis
scholen. het voortgezet onder
wijs en de mbo-opleidingen de
komende jaren bijna achtdui
zend leraren per jaar extra no
dig hebben. Hermans vult de
gaten zoveel mogelijk met her
intreders, zij-instromers (be
langstellenden uit het bedrijfs
leven). Ook probeert hij de vele
leerkrachten die in deeltijd wer
ken in het basisonderwijs te be
wegen meer te gaan werken.
Maar dat alles zal niet genoeg
zijn, concludeert hij zelf al.
De onderwijsbonden uitten
maandag bij het uitlekken van
de plannen al direct kritiek.
Volgens hen is het probleem al
leen echt aan te pakken door
meer te betalen en betere werk
omstandigheden. Hermans
moet daarom proberen een
groter deel van de meevallers te
incasseren voor het onderwijs,
vinden ze.
De euforie is enorm. De wetenschap is
erin geslaagd de genetische code van het
menselijk lichaam te kraken. Een tikje
voorbarig, vindt prof. Jan Hoeijmakers,
hoogleraar Moleculaire Genetica van de
Erasmus Universiteit Rotterdam. De code
mag grotendeels op papier staan, het
duurt nog tientallen jaren voor de bete
kenis ervan volledig duidelijk is. „Het is
nu nog grotendeels abracadabra."
Ondanks de relativering dat betekenis van
het nu ontcijferde 'Boek des Levens' nog
volledig moet worden ontraadseld, is ook
de Rotterdamse geneticus Hoeijmakers ra
zend enthousiast over het monnikenwerk
dat nu bijna voltooid is. „Het is een be
langrijke stap vooruit in de speurtocht
naar de geheimen die ons tot mens maken.
Alle erfelijke eigenschappen van de mens
liggen in ons genetisch materiaal verscho
len."
Hij legt uit hoe het 'Boek des Levens', zoals
de genetische blauwdruk van de mens ook
wel wordt aangeduid, is geschreven.
„Mensen bestaan uit triljarden cellen. In
iedere cel zit een kem. Dat is een soort
controlecentrum waar informatie wordt
opgeslagen-die nodig is om de cel goed te
laten functioneren. Dat gebeurt in DNA,
zeg maar de harde schijf van een compu
ter. DNA zit in de 23 chromosomenparen
die in iedere kern voorkomen.
De informatie wordt geschreven in een
soort code waarbij allerlei combinaties van
vier letters worden gebruikt. Het gaat in to
taal om ruim drie miljard codes. Die zijn
nu bijna volledig in kaart gebracht. Een
omvangrijke klus. Het zou een mens elf
jaar kosten om de codes alleen maar te le
zen. De codes begrijpen is andere koek.
Volgens Hoeijmakers duurt het zeker nog
tientallen jaren voor de codes werkelijk ge
kraakt zijn. Lang niet alle informatie is
daarbij interessant. Ongeveer 95 procent
van de codes zijn van weinig belang of be
tekenen gewoon niets. Hoeijmakers: „We
zijn vooral op zoek naar de betekenis van
kleine stukjes DNA: de genen. Die stukjes
bepalen of je blauwe of bruine ogen krijgt,
maar ook of je voldoende groeihormonen
maakt en hoe het met de productie van
hemoglobine zit."
Aanvankelijk zal de ontcijfering van de ge
netische informatie vooral gevolgen heb
ben voor het stellen van diagnoses. Hoeij
makers is ervan overtuigd dat de komende
jaren de erfelijke aanleg zal worden vastge
steld van een groot aantal ziekten. Nu al is
bekend dat volksziekten als kanker, hart
en vaatziekten, diabetes en Alzheimer voor
een deel erfelijk zijn.
Op de korte termijn ziet de hoogleraar
vooral toepassingen bij gericht onderzoek
onder familieleden van mensen die een er
felijke aandoening hebben. „Iedereen on
derzoeken zou onzinnig zijn. Niet efficiënt
en onbetaalbaar. Maar bij een zwangere
\touw die een erfelijke ziekte in de familie
heeft, kan in een vroeg stadium, al na een
paar weken, ontdekt worden of het em
bryo gezond is. Die vrouw heeft dan nog
de keus de zwangerschap af te breken."
Maar wanneer is een vrucht zo ongezond
dat abortus gerechtvaardigd is? Hoeijma
kers erkent dat er een grijs onontgonnen
middengebied is. „De maatschappij zal tot
overeenstemming moeten komen hoe
daarpiee om te gaan. Inzichten over wat
wel en niet aanvaardbaar is, kunnen ver
schuiven. Maar ik vind wel dat we ons
daarover moeten buigen."
Een ander probleem is hoe mensen met de
psychische druk zullen omgaan wanneer
ze weten dat hen een ernstige ziekte
wacht. Uit onderzoek van psycholoog
Hendriks van het Universitair Medisch
Centrum (UMC) in Utrecht blijkt bijvoor
beeld dat ouders die weten dat hun kind
een ernstige ongeneeslijke ziekte wacht,
depressief kunnen worden. Hoeijmakers
erkent-dat het soms beter is niet te weten
dan wel te weten. „Waar het om gaat, is of
je wat met die kennis kunt. Zo niet dan zou
ik zelf ook aarzelen. Maar als het nuttig is
dan zop je stom zijn het niet te willen we
ten."
Pagina 2: Commentaar
'a' iaag cpd dat het te laat is om met de aanlee te stOD- verder af. Alleen de reeerinesDartiien PvdA
CDA wil dat het kabinet stopt met
eg van de Betuwelijn als het bedrijfs-
n niet meebetaalt. In het Kamerdebat
laag over het vernietigende Rekenka-
rapport over de besluitvorming over
Ijn heeft de CDA-fractie keiharde toe-
jingen geëist. „En anders moeten we
(pen met verdere investeringen in de
oJaldus CDA-woordvoerder Leers. Nog
ds heeft behalve de overheid niemand
e spoorlijn durven investeren.
hu toe stond het CDA achter de aanleg,
Jnks de gebroken beloften van achter-
olgende kabinetten over deelname van
edrijfsleven. Vorige week zei Leers nog
dat het te laat is om met de aanleg te stop
pen. Daar komt hij nu op terug. „Ik heb na
melijk het gevoel dat ik bedot word. Deel
name van het bedrijfsleven is voor ons
steeds een voorwaarde geweest, maar de
beloften werden niet nagekomen.
Leers wil dat het kabinet de Rotterdamse
bedrijven die profiteren van de lijn laat
meebetalen. Bovendien wil hij garanties
dat Duitsland de stroom vrachttreinen die
via de Betuwelijn binnenkomen wel aan
kan. De Rekenkamer heeft daar twijfels
over. Ook wil hij meer duidelijkheid over de
gevolgen van het niet doorgaan van de
Noordtak (naar Oldenzaal) en de Zuidtak
(Venlo).
Door de opstelling van de CDA-fractie
brokkelt de steun voor de Betuwelijn steeds
verder af. Alleen de regeringspartijen PvdA
en WD, samen wel een Kamermeerder
heid, steunen de aanleg nog volledig. De
derde regeringspartij D66 wil dat de aanleg
tijdelijk wordt gestaakt. De democraten
willen actuelere prognoses over het vracht
vervoer over bestaand spoor.en de binnen
vaart om definitief te kunnen beoordelen of
de aanleg doorgezet moet worden.
'„We moeten onszelf als Tweede Kamer ook
eens serieus nemen en de lijn niet voor de
vierde keer ter discussie stellen", aldus
PvdA-woordvoerder Feenstra. Zijn WD-
collega Verbugt wijst naar de 140 rapporten
die ten grondslag liggen aan de lijn. „Ultie
me prognoses bestaan niet", aldus Ver
bugt.
KARWEI steunt Oranje
en is daarom op
donderdag 29 juni
geopend tot 17.00 uur.
den haag sander roouakkers
Over een aantal jaren kunnen
medici dankzij simpel DNA-on-
derzoek zien wat voor ziektes
iemand op latere leeftijd kan
krijgen. Het lijkt een enge ont
wikkeling maar dat is het niet,
zegt universitair hoofddocent
anthropogenetica Den Dunnen
van het Leids Universitair Me
disch Centrum (LUMC). „Met
nieuwe informatie wordt op
termijn juist het aantal behan
delmethoden groter. De moge
lijke gevaren worden op dit mo
ment een beetje overdreven."
Wetenschappers en farma
ceutische producenten zijn sa
men bezig met behulp van de
nieuw gevonden informatie uit
het DNA-onderzoek middelen
te maken tegen erfelijke afwij
kingen. Is een nieuw medicijn
gevonden, dan kan daar octrooi
voor worden aangevraagd. Er is
de farmaceutische industrie
dus veel aan gelegen zo snel
mogelijk een beeld te krijgen
van de volledige DNA-structuur
van de mens. Op die manier
kan uiteindelijk veel geld wor
den verdiend. Den Dunnen ziet
dat niet als een probleem. „De
fabrikanten moeten nu een
maal winst maken. Onder
zoekskosten moeten worden te
rugverdiend en het is logisch
dat bedrijven hun eigen ont
dekking willen beschermen."
Volgens Van Leijenhorst, me
disch directeur van de farma
ceutische producent MSD in
Haarlem, moet er onderscheid
worden gemaakt tussen de ge
netische kaart van de mens en
de ontwikkeling van nieuwe
medicijnen. Kennis over het
menselijk DNA is volgens MSD
van publiek belang. Daarom
publiceerde het Amerikaanse
moederbedrijf MSD een paar
jaar geleden alle resultaten van
zijn eigen DNA-onderzoeken.
„Die gegevens kun je ook voor
je houden, maar daar dien je
het belang van de gemeen
schap niet mee." Niet veel later
publiceerden ook andere far
maceuten hun onderzoeksge
gevens.
Het zoeken naar nieuwe me
dicijnen is volgens Van Leijen
horst echter een ander verhaal.
,,Als je een bepaald stofje hebt
gevonden tegen een ziekte, dan
moet je daar natuurlijk meteen
patent op aanvragen. Anders
gaat een ander ermee aan de
haal."
Het zou kunnen zijn dat op
de lange termijn uit voorzorg
alle kinderen worden bekeken
op mogelijke erfelijke aandoe
ningen. Van Leijenhorst ver
wacht echter niet dat het zo ver
zal komen. „Als je mensen
screent, dan moet je ze wel wat
te bieden hebben. Als je op die
manier een probleem ontdekt,
moet je ook de oplossing we
ten. Anders heeft het geen zin."
Boek nu een 3-daagse Minicruise naar
Newcastle met f 50,- korting!
£S»^" lN JUNI van 179,- voor 129,- P.P.
In JULI van f249,- voor 199,- P.P.
TEL. 0800 - 022 78 80 OF |>FDS
WWW.DFDSSEAWAYS.NL SEAWAYS
mee mag doen. Het is tenslotte
op het lichaam achtergelaten.
Waarom zou je daar onterecht
gebruik van maken? Daar kan ik
met mijn pet echt niet bij."
„Maar sommige juristen zijn
gelijk bang dat je ook kan na
trekken of de dader blauwe
ogen heeft, of er een geheide
criminele toekomst op de loer
ligt of dat de verdachte een
moeilijke jeugd heeft gehad.
Schending van rechten van
schuldige en onschuldige men
sen, daar zijn ze bang voor.
Maar in de huidige strand van
de wetenschap moet je daar
niet voor vrezen."
Van Koppen beseft dat het
onbekend is waar het met de
DNA-kennis heengaat. „Dit
soort dingen willen nog wel
eens heel snel gaan. Stel dat je
op een gegeven moment bij
verdachten kan nagaan of ze
makkelijk recidiveren. Dat zou
een hele goede reden zijn om in
de strafmaat mee te nemen. Of
dat je op basis van het bloed
kan achterhalen wat psychia
ters of psychologen nu boven
tafel moeten krijgen. Die maken
er vaak een zootje van. Dan heb
je misschien wel alle reden om
het karakter van een verdachte
via het DNA te onderzoeken.
Maar je moet de discussie over
DNA-technieken niet laten be
heersen door wat er over twin
tig jaar mogelijjc zou zijn.
Maar voorlopig is slechts 'ge
paste euforie' over de nieuwste
DNA-technieken op zijn plaats.
„Wat denk je nóu dat DNA zal
bijdragen aan het oplossen van
misdrijven? Er heerst nu op
eens het idee dat honderd pro
cent van alle misdrijven met
DNA-sporen kunnen worden
opgelost. Nee, dat is gewoon
één van de bijdragen in het on
derzoek. Bij elk onderdeel daar
van is er een hele kleine kans
dat de misdaad wordt opgelost.
De meeste moorden en ver
krachtingen worden gedaan
door bekenden. Maar in heel
weinig zaken moet een dader
met DNA worden achterhaald."
haarlem dimitri walbeek
Een pietepeuterige afkorting
lijkt in politiekringen een tover
woord geworden: DNA Deoxy-
riNucleic Acid). De ene moord
of zedenzaak na de andere
wordt heropend vanwege de
nieuwste DNA-onderzoeks-
technieken. Haarlemmer Peter
van Koppen, rechtspsycholoog
bij het Nederlands Studiecen
trum Criminaliteit en Rechts
handhaving in Leiden, zet
vraagtekens bij de opwinding.
De introductie van vingeraf
drukken in het politieonder
zoek verliep vorige eeuw bijna
geruisloos, weet hij. En dat ter
wijl naar het gebruik van vin
gerkootjes op stempelkussens
nog nooit fatsoenlijk weten
schappelijk onderzoek is ge
daan. Van Koppen: „Vingeraf
drukken afnemen wordt voor
gesteld als de absolute match.
Maar de politie vindt meestal
halve vingerafdrukken, of be
wogen. Er zijn drie miljoen vin
gerafdrukken geregistreerd. De
DNA-databank telt nog maar
enkele honderden."
En toch ontstaat over het
laatste enorme ophef. „Je hoeft
over DNA niet hysterischer te
doen dan over vingerafdrukken.
Wat verandert is dat als je ma
teriaal op een lichaam achter
laat, je in ieder geval moet uit
leggen hoe dat er komt. Vinger
afdrukken zijn minder vluchtig
dan haren. Óp de zitting is dat
een goed verhaal voor de verde
diging: haren kunnen op het li
chaam zijn gewaaid, of door de
dader meegenomen. Vingeraf
drukken bewijzen dat je er bent
geweest."
Advocaten zien te veel beren
op de weg als het over DNA van
verdachten gaat, oordeelt Van
Koppen. „De gemiddelde jurist
weet niet wat DNA is. Die denkt
dat het een menselijke code is.
Bij DNA-profielen gebruikt de
politie slechts een deel, waar
niet eens een codering op zit.
Dat is een soort vingerafdruk. Ik
vind dat de politie daar alles
