St. Germain: behang
voor stijlvolle cafés
Varen met een catamaran van natuurlijke vezels
Cultuur Kunst
Flessenpost uit zwart verleden
De Haar onder geen
eding 'n McDonalds
Waardig eerbetoon
aan Kees Verwey
NSDAG 27 JUNI 2000 941
den haag ki een enorm
net hangen vijftienhon
derd flessen boven het
water. Alsof ze zojuist uit
zee zijn opgevist. Het
water druipt er nog van
af. Op elke fles is de
naam gegrift van een van
de 1500 slaven die ten
tijde van de heerschappij
van de Verenigde Oost-
Indische Compagnie
(1658-1700) door de eer
ste kolonisten van Kaap
de Goede Hoop werden
verhandeld. Naast de
naam staat de geboorte
plaats van de slaven ge
graveerd, evenals de ge
gevens van de koper, de
verkoper, het bedrag in
Rijksguldens en de da
tum.
'Berichten uit de vesting
gracht' noemde de Zuid-
Afrikaanse kunstenares
Sue Williamson haar in
drukwekkende installa
tie, die momenteel te
zien is in het oude archief
van het ministerie van
buitenlandse zaken in
Den Haag. Williamson,
die eerder in het Stedelijk
Museum exposeerde, ba
seerde haar kunstwerk op
de originele VOC-lijsten,
die nog steeds worden
bewaard in de Deeds Of
fice in Kaapstad.
'3-7-1686: Maria from
Malabar (36) sold by
Nanning Brouckhorst, je
weller and goldsmith to
Albert van Breugel for
Rds 36... 30-1-1688:
Thomas from Madagaskar (18/19) sold by Jan Holsmith to Simon van der Stel for Rds 25... 16-5-1693:
Otto from Macassar (22/23) sold by Aletta Elbertsz.' Elke fles leest als een aanklacht tegen de slavernij. In
veel flessen zijn bovendien fragmentjes te zien uit oude Hollandse schilderijen, als symbool voor de bij
zondere vorm van protest die de slaven erop na hielden: ze gooiden bezittingen van hun bazen in de ves
tinggracht.
De installatie is onderdeel van een tentoonstelling van de Stichting Kunstmanifestaties in Den Haag,
waarin naast Sue Williamson ook twee andere Zuid-Afrikaanse kunstenaars - Lisa Brice en Brett Murray -
hun licht laten schijnen over het herzien van de geschiedenis van Zuid-Afrika na de bevindingen van de
Waarheidscommissie.
De tentoonstelling is verdeeld over twee plekken in de stad: Archief aan de Casuariestraat 16 en Quartair
aan de Toussaintkade 55. De werken zijn nog tot 2 juli te zien op donderdag tot en met zondag van 13.00
tot 17.00 uur. FOTO GPD
3orbijn trekt 70.000 bezoekers
roningenDe tentoonstelling 'Anton Corbijn - 25 jaar werk' in
et Groninger Museum heeft in tien weken tijd ruim zeventig-
uizend belangstellenden getrokken. De expositie gaf een over-
icht van de carrière van de Nederlandse fotograaf Anton Cor-
ijn. Het totaal aantal bezoekers van het museum in de eerste
elft van 2000 komt daarmee op 128.000, tegenover 87.000 in
ezelfde periode van het vorige jaar. Opvallend was vooral de
emiddelde leeftijd van de bezoekers, die tussen de dertig en de
eertig lag. Normaal ligt deze aanzienlijk hoger. Bovendien trok
e tentoonstelling veel bezoekers uit niet-noordelijke gebieden
ls de Randstad.
)e Zomer van Laren
utENHet Singer Museum in Laren organiseert tot en met 8
ktober 'De Zomer van Laren en Blaricum, gemeentelijke col-
:cties 1890-1940'. Deze zomertentoonstelling besteedt aan-
acht aan de kunstcollecties van beide gemeenten. Schilderijen,
jkeningen en beelden uit de periode 1890-1940 worden aange-
uld met werken uit de collectie van het Singer Museum zelf.
an de hand van verschillende thema's vertelt de tentoonstel-
ng het verhaal van de kunstenaarsdorpen Laren en Blaricum
an rond 1900.
nternationaal Orgelfestival
.arlem Van 1 tot en met 28 juli wordt het Internationaal Or-
Ifestival Haarlem gehouden. Veruit de meeste activiteiten
ebben plaats in Haarlem, maar ook orgelconcerten in Alkmaar
2 juli), Amsterdam (16,17, 23 en 26 juli) en Leiden (19 juli)
ijn in de programmering opgenomen. In het kader van het fes-
|val staat ook het 43ste Internationaal Improvisatieconcours op
5 juli in de Grote of St. Bavokerk in Haarlem op het pro-
amma.
limespeler Steenbergen overleden
/armerhuizen De mimeartiest Wouter Steenbergen is zaterdag
Iverleden in zijn woonplaats Warmerhuizen. Dat heeft een fa-
lilielid bevestigd. Steenbergen is 49 jaar geworden. Behalve
limespeler was hij acteur en regisseur. Steenbergen was ook
beent aan de mimeschool in Amsterdam. In 1998 ontving hij
e Mimografieprijs voor de kindervoorstelling Lichtjes uit de
ee. De jury roemde Steenbergen als een van de meest veelzijdi-
e mimeartiesten van de afgelopen 25 jaar, die met kop en
chouders boven anderen uitstak. Vanwege zijn grote invloed
p vakgenoten kon er worden gesproken van een 'Steenbergen-
ijl'.
'aard in een tarweveld
De 'oude' Kees Verwey in zijn atelier. Het verkeert nog immer in dezelfde staat.
'tuurlijk had hij zijn kasteel
Haar gemakkelijk kunnen
kopen. Aan een rijke Ameri-
1 in bijvoorbeeld. Maar Thier-
Baron van Zuylen van Nije-
t heeft bewust niet voor het
te geld gekozen, hoewel hij
degelijk de kans gehad
,ift. ,,Een paar mensen waren
'iteresseerd." Maar nee, een
iteelheertje' past niet meer
leze tijd, vindt hij, en boven-
n wil hij dat zijn monument
het dorp Haarzuilens voor
j grote publiek openblijft.
>eze vurige wens kon alleen
vuld worden wanneer hij
i bezit zou overdoen aan de
eniging Natuurmonumen-
Deze gaf hem de garantie
er geen
Donald's of
els zouden
nen op zijn
jestrekte
dgoed. De
1 s was daar-
niet moei-
„Er was
n andere
ossing", al-
de in Londen woonachtige
lman.
hierry Baron van Zuylen van
:velt is zeer verheugd dat
kasteel gered is, zo liet hij
eren tijdens een persconfe-
tie in zijn eigen kasteel dui-
jk blijken. De verkoop aan
Vereniging Natuurmonu-
iten ('a miracle') verlost de
teelheer van een zware last,
elt hij. Want het feit dat De
ir op instorten staat, heeft
diverse slapeloze nachten
orgd. ,,Ik werd er af en toe
ïhopig van." Hoewel hij De
ir niet als zijn echte thuis
voelt hij zich toch verant-
irdelijk voor het lot van het
lumentale kasteel. „Ik
>n in Engeland. De Haar be-
)uw ik meer als een juweel,
I al jaren in het bezit is van
familie en waar ik verant-
irdelijk voor ben. Het is een
f istische attractie. Een
)okjeskasteel."
De hoofdpersoon was speci
aal uit Londen komen overvlie
gen om de verkoop van zijn
landgoed aan de Vereniging
Natuurmonumenten toe te ko
men lichten. Maar hij was niet
de enige. Ook de staatssecreta
rissen Van der Ploeg (cultuur)
en Faber (landbouw), alsmede
directeur F. Evers van Natuur
monumenten en de Utrechtse
gedeputeerde R. Robbertson
waren van de partij om tekst en
uitleg te geven over de red
dingsoperatie voor De Haar.
Vereniging Natuurmonu
menten legt in totaal 85 mil
joen, inclusief subsidies en de
jaarlijkse bijdrage van de Post
codeloterij, op tafel om De
Haar te redden. De Baron op
zijn beurt brengt 45 miljoen in
voor het be
heer. Met al
dit geld kan
de restauratie
van het kas
teel worden
bekostigd.
Alle partijen
in de mega-
deal zijn het
er over eens
dat de verkoop van het 440 hec
tare grote landgoed aan Na
tuurmonumenten de allerbeste
oplossing is. Niet op de laatste
plaats omdat het konijn uit de
hoge hoed op tijd komt, want er
is haast geboden met de restau
ratie van het monumentale kas
teel dat langzaam maar zeker
steeds verder wegzakt. „Het
had niet veel gescheeld of we
hadden het boek kunnen dicht
gooien", verwoordde staatsse
cretaris Faber de nood.
Thierry Baron van Zuylen van
Nijevelt blijft ook na de verkoop
van zijn kasteel in Haarzuilens
aan Natuurmonumenten voor
een deel eigenaar van De Haar.
Als hij zoals gebruikelijk elk jaar
uit Londen overkomt voor de
Haarse kermis, verblijft hij ook
in het vervolg traditiegetrouw
in het kasteel. Voor de huidige
pachters van gronden van de
baron verandert er na de ver
koop eveneens niets.
'Kasteelheertje
past niet meer
in deze tijd'
Flet album Tourist van de Franse houseproducer
Ludovic Navarre, alias St. Germain, is 'hot'. In de zomer
van 2000 lijkt de 'lounge' definitief door te breken.
Muziek als geluidsbehang, op maat gemaakt voor alle
standen en gezindten. En Navarre bedient het publiek
dat voor stijl en oppervlakkige chique kiest. Lome
triphop en house met een vleugje jazz. Het vlindert
heerlijk oo'r in en oor uit bij wijntje en borrelnoot.
Navarre is straks ook te horen op het Lowlands-festival
in augustus.
amsterdam gpd
Het is de perfecte cafémuziek,
het nieuwe album van het
Franse St. Germain. Tot een
jaar of tien geleden werd je nog
in alle bars om de oren gesla
gen met Dire Straits, Clapton
'Unplugged', of John Hiatt. De
laatste jaren voor de millenni
umwisseling werd plots de mu
ziek van Buena Vista Social
Club en alle mogelijke afsplit
singen daarvan de populairste
audio-omlijsting van een cap
puccino of rode wijn. En wie te
genwoordig in een beetje tren
dy etablissement in New York,
Parijs, Brussel of Amsterdam
komt hoort relaxte triphop en
de eigentijds vormgegeven easy
listening die 'lounge' is ge
doopt. Zoals St. Germain dus.
Soepele, anonieme jazz, een re
laxte housebeat op de achter
grond en de onmiddellijk om
aandacht schreeuwende ge
samplede stem van zangeres
Marlena Shaw in het openings
nummer 'Rose Rouge': „I want
you to get together."
St. Germain is een man:
Ludovic Navarre. Van origine
reggae-liefhebber en house-
producer. In de tuin van zijn
Amsterdamse hotel zit hij erbij
alsof hij zo van een foto uit een
herenmodeblad is gestapt: haar
in een kort staartje, witte trui,
Ludovic Navarre: meer aandacht
voor de vorm dan voor de inhoud.
FOTO CPD
mocassins. „Goh, cafémuziek,"
zegt hij. „Zo had ik er nog niet
naar geluisterd, maar ik kan mij
er iets bij voorstellen. Ik kom ei
genlijk niet zoveel in cafés...."
Navarre past perfect bij de
muziek die hij maakt: meer
aandacht voor vorm dan voor
inhoud. Altijd onopvallend aan
wezig, zonder iets of iemand
voor het hoofd te stoten of hef
tige emoties op te roepen. Een
beetje chique uitstraling.
Het is muziek die gemaakt is
zoals je een stoel ontwerpt, of
behang. Of een motief voor de
bedrukking van huishoudtex-
tiel. Een zestal musici van vlees
en bloed spelen jazz. Gewoon
zondagmiddag-jazz in de be
bop- en fusion-traditie, zoals
dat op duizenden plekken in de
wereld wordt gedaan. Wel goed,
niet bijzonder. Het bijzondere
komt vervolgens van Navarre,
die daar niet alleen een lome,
zomerse beat onder zet en alles
verknipt en weer op de meest
funky wijze aan elkaar plakt,
maar die daar zo nu en dan, als
kers op het gebakje, ook nog
eens een sample aan toevoegt.
En niet zomaar een sample,
maar een krachtige stem die
onmiddellijk het hele nummer
naar zich toetrekt, zoals Marle
na Shaw of John Lee Hooker.
Hij geeft de musici een basis
structuur van waaruit ze kun
nen werken, legt Navarre zijn
werkwijze uit. Vervolgens kun
nen de musici vrijuit hun gang
gaan. Met het resultaat daarvan
gaat hij dan de studio in en
slaat aan het knippen, plakken
en mixen, tot er iets ontstaat
dat hij wil hebben. Een eigen
tijds en swingend geluid. „De
uitdaging voor mij is om het
ondanks al die techniek toch
'levend' te laten klinken. Het
geluid mag van mij ook wel een
beetje 'vuil' zijn. Alsof je naar
zo'n ouderwetse vinylplaat luis
tert." Niet voor niets is hij ape
trots dat Tourist is uitgebracht
op het legendarische jazzlabel
Blue Note.
St. Germain maakt gebruiks-
muziek. Muzikaal behang voor
cafés met stijl. Maar als je op
een warme zomeravond na je
derde Martini bent overgestapt
op de Pernod kun je er niet
meer omheen, dat het wel een
ontzettend aangenaam behan
getje is.
Vlasboot pronkstuk van De Technische Tuin
delft gpd
De twee mannen werden aanvankelijk voor gek
verklaard. Wie maakt er nou een boot van vlas?
„Daar komt toch vocht bij, het gaat schimmelen
en valt na een half jaar uit elkaar", klonken de
weinig optimistische voorspellingen. Maar na
veel proberen, uitvinden en heel hard werken is
het gelukt: de eerste catamaran die met natuurlij
ke vezels is versterkt, is klaar. De boot vormt het
pronkstuk van de tentoonstelling 'de Technische
Tuin' in het Techniek Museum in Delft.
De makers van de boot zijn Robert van der
Vliet en Niels Haarbosch van NPSP uit Almere.
Zij hebben de bijzondere catamaran gisteren op
gehangen in de machinehal van het museum.
„Eigenlijk had de boot al vanaf de opening bij de
expositie moeten zijn, maar we wilden hem zon
dag nog een keer goed testen", aldus Robert van
der Vliet. De geplande Ronde van Texel ging he
laas niet door vanwege de harde wind. „Jammer,
want we wilden zien of je er ook mee kunt plane
ren."
Planeren? „Dat doen surfers als ze heel hard
over het water gaan. Dan gaan ze niet meer door
het water, maar eroverheen. Met een catamaran
gaat dat normaal gesproken niet, maar deze is
plat aan de onderkant en een kwart lichter dan
normaal. Onze boot weegt niet meer dan hon
derdzestig kilo."
De catamaran heet Flaxcat, waarin het Engelse
woord 'flax' voor vlas is verwerkt. „Hij past per
fect bij de tentoonstelling", vindt Marjo Berend-
sen, samensteller van de expositie. „Het onder
werp is plantaardige vezels en hun toepassingen.
We hebben als voorbeelden katoen, hennep en
vlas uitgekozen, omdat die materialen steeds
meer gebruikt worden in allerlei producten. Niet
alleen in kleding, voor de olie of in behang, maar
ook in de auto-industrie, waar hennep de kunst
stofpanelen in de portieren kan vervangen zodat
de auto lichter wordt. Of in een laptopkoffer, bij
voorbeeld. Of een biervat dat veel lichter en in
klapbaar is."
Om een volledig beeld te geven van het gebruik
van de vezels, heeft Berendsen twee aparte expo
sities ingericht. Een in het museum waar de tech
nische toepassingen worden toegelicht en een in
de Botanische Tuin van de universiteit. Daar zijn
de planten zelf te zien en wordt uitleg gegeven
over het gebruik van de gewassen in de vorige
eeuw.
De ontwerpers uit Almere staan te popelen om
weer een boot te maken met de natuurlijke vezel.
„Dit was de eerste keer en het is waarschijnlijk
ook de eerste boot met een vlasvezel die ooit is
gemaakt. We hebben heel veel geleerd."
Haarbosch vindt het jammer dat hennep niet
geschikt bleek voor het verstevigen van de cata
maran. „Dat zou toch stoer zijn geweest", grin
nikt hij, denkend aan het vijfvingerige blad dat
hij dan op de boot had kunnen verver. „Dan kun
je zo'n boot nog gemakkelijker verkopen aan bui
tenlanders."
:houwen-duiveland In een tarweveld van akkerbouwer Jaap
erseput op Schouwen-Duiveland zijn kunstenaars bezig met
et opbouwen van hun creatie. In totaal doen 22 kunstenaars
lee aan het project dat moet uitmonden in een kunstroute,
et thema is dit jaar Animal Farm. De kunstroute maakt deel
it van het boerderijfestival met muziek, theater en poëzie. De
lute is open vanaf 8 juli en de manifestatie duurt tot 21 augus-
flis. Twee jaar geleden was het festival een groot succes.
Y FOTO ANP
selectie te zien van zijn overige
stillevens.
Kees Verwey (1900-1995), de
tiran met het jongenshart, zou
dit jaar op 20 april honderd zijn
geworden. Met de jubileumten
toonstelling In het licht van
Verwey wordt de eeuw van deze
voormalige nestor van de Haar
lemse schilderkunst voorgoed
en op waardige wijze afgeslo
ten. Alles is uit de kast gehaald
om het jubileum, de honderd
ste verjaardag van Kees Verwey,
die in 1995 overleed, zoveel
mogelijk cachet te geven.
Waarom is Verwey door zo
veel kunstpausen en kunstken
ners de hemel in geprezen? Het
antwoord ligt in het werk zelf
besloten. Kijk naar zijn monu
mentale atelierstukken. Deze
variaties op een thema - Verwey
schilderde talloze malen zijn ei
gen atelier vanuit verschillende
standpunten en verschillende
lichtsituaties - zijn knap, zo nu
en dan zelfs weergaloos mooi
geschilderd met die typerende
door het licht aangetaste rafeli
ge vlakken van hem. Maar in
een aantal gevallen ook zwaar
en soms wel erg doorgeschoten
in een blauw-groen getint palet.
Een lichtvoetiger Verwey kan
gevonden worden in de Ver-
weyhal. Goed en aanmerkelijk
evenwichtiger, want minder vol
dan normaal ingericht, zie je
hier de veelzijdigheid van Ver
wey ten volle tot zijn recht ko
men. Zo is het Atelierstilleven
met lamp en mandoline uit
1956 nog enigszins gematigd
expressionistisch en is de com
positie waarin de lijn een be
langrijke rol speelt bijna Sluy-
ters-achtig. Zijn Atelierstilleven
uit 1981 dat daar tegenover
hangt, is bijna abstract met zijn
vlekkerige opzet met grote
kleurcontrasten.
Kees Verwey - Atelierstukken,
Vleeshal tot 20/8. Verweyhal -
Stillevens en foto's atelier t/m
13/8.
De ereplaats bij de toegang op
de eerste verdieping van de
Verweyhal in Haarlem is inge
nomen door het schilderij 'Bin-
nen-Amstel bij dooiweer'. Het
wintergezicht uit 1940 van het
stukje Amsterdam ter hoogte
van de tegenwoordige Stopera,
is vorig jaar door de Stichting
Kees Verwey aangekocht. Het
schilderij maakt zichtbaar dat
Verwey nog zwaar onder in
vloed verkeerde van Amster
damse impressionisten als
Breitner en Isaac Israëls, toen
hij het schilderde.
Het markeert ook zijn verhui
zing een paar maanden later
naar het 17de-eeuwse huis 'Het
Scheepje' aan het Spaarne. Hier
vestigde hij zijn beroemde ate
lier, dat tot na de dag van zijn
dood verstofte en verstierf en -
behalve door hemzelf - onaan
geroerd bleef. Het groeide uit
tot één groot stilleven, dat hij
talloze malen schilderde. Het
Franse nature morte is dan ook
een veel betere aanduiding dan
'stilleven'.
Hoewel geen stilleven - de ex
posities respectievelijk in de
Verweyhal en de Vleeshal tonen
alleen Verweys stillevens in
olieverf - is 'Binnen Amstel bij
dooiweer' een sleutelwerk, aan
gezien Verwey samen met
beeldhouwer Mari Andriessen
een overzichtsexpositie kreeg in
het Frans Halsmuseum. Vervol
gens kreeg de toen 40-jarige
schilder steeds meer succes.
Toch zou het nog bijna veer
tig jaar duren, voordat hij defi
nitief doorbrak met een ten
toonstelling van zijn monu
mentale atelierstukken in het
Stedelijk Museum te Amster
dam in 1978. Werken die nu het
hart vormen van de presentatie
van de monumentale atelier
stukken van Verwey in de
Vleeshal. In de Verweyhal is een
