ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
'We staan
machteloos'
Mensensmokkel neemt toe in Fort Europa
De
ZATERDAG 24 JUNI 2000
idsch Dagblad
Belgische chaujfeurs verbazen zich
niet over Dover-drama
Douaniers in het Engelse Dover waren afgelopen zondag getuige
van een menselijk drama met ongekende proporties. In een
Nederlandse koelwagen werd een kluwen van zestig lichamen
aangetroffen. Slechts twee van de naar later bleek Chinese
verstekelingen vertoonden nog een levensteken. Europa werd
geconfronteerd met de inktzwarte kant van de mensensmokkel.
Belgische vrachtwagenchauffeurs en controleurs in de havens
verbazen zich na jaren niet meer over de illegale passagiers.
Maar de emotie bij hun ervaringen is gebleven. „Die beelden van
verdriet en leed neem je allemaal mee naar huis.
In de uniforme ongezelligheid van
het vrachtwagenrestaurant
schetst Rudi Martens uit het Bel
gische Genk de route die de dodentruck
moet hebben gevolgd. Rotterdam, Ant
werpen, Gent, Zeebrugge. Het laatste
deel van de horrortocht moet - hoe cy
nisch - zijn afgelegd over een liefelijke,
toeristische weg met een overigens cri
minele duiding: 'De Smokkelroute'. Die
voert negentig kilometer door West-
Vlaanderen. Een historisch deugnietje,
dat door de plaatselijke VW graag onder
de aandacht wordt gebracht van dagjes
mensen. Dommelende dorpjes langs die
route als Maldegem en Damme roepen
bij de automobilist de glimlachende her
kenning op van de geboortestreek van
Tijl Uijlenspiegel.
Ergernis
In de laatste vier jaar van zijn twintigjari
ge loopbaan als vrachtwagenchauffeur
trof hij vier keer verstekelingen in zijn
trailer aan. Drie keer ging het om Koso-
varen. De laatste keer waren het Chine
zen. „Het is al jaren een grote plaag. Elke
parking tussen Brussel, Antwerpen en
Zeebrugge is gevaarlijk. ^\ls we daar 's
avonds gaan slapen, weten we zeker dat
ze de volgende morgen achterin zitten."
Rudi Martens - chauffeursnaam Rudi 2
- zit zich in het laatste Fina-chauffeurs-
restaurant voor de haven van Zeebrugge
te verbazen over alle publiciteit die de
dood van 58 Chinese verstekelingen in
een Nederlandse koelwagen heeft losge
maakt. „We praten als chauffeurs niet
veel meer over al die verstekelingen. Ze
zijn voor ons al jaren dagelijkse kost.
Niemand schrikt ervan als er weer eens
tien of twintig uit een trailer worden ge
haald. Het wekt alleen ergernis op. Niet
om die mensen hoor. Maar wij verliezen
zo weer een uur. Moeten de rijkswacht
waarschuwen en wachten totdat die is
gekomen."
Een collegachauffeur werpt nog maar
eens het dramatische verhaal van ene
Ronnie van Dackers op tafel. „Die vindt
er vijf achterin en verwittigt de rijks
wacht. Nu is hij zelf achter de tralies ge
stoken, omdat ze denken dat hij heeft
meegespeeld." Het klinkt Rudi 2 wat on
geloofwaardig in de oren: „Ze zullen
hem op de schijf hebben gepakt." Want
nu Belgische chauffeurs elke parkeer
plaats verdacht vinden, besluiten ze door
te rijden. Steeds vaker wordt de verplich
te rustpauze overgeslagen en tikt de ta
chograaf verboden overuren. Rudi 2:'„En
zo zijn wij als chauffeurs dus altijd de
"T^niïïji8 J
9. 1
aé
ei
xl| x4j
I~;j-
l - rj
Een röntgenfoto van de Franse douane, waarop te zien is hoe rechts achter in een
vrachtwagen illegale vluchtelingen zijn verborgen. foto ap
klos. Of we worden gepakt op de verste
kelingen of op de schijf."
De chauffeurs hebben door jarenlange
ervaring precies door hoe de mensen
smokkelaars handelen. Rudi 2: „Vanuit
een personenauto spotten ze de parking.
Als ze merken dat de kust vrij is en de
chauffeurs slapen, worden de vluchtelin
gen met auto's gebracht. In de beginja
ren sneden ze het zeildak van de trailer
open en lieten zich erin zakken. Tegen
woordig doen ze dat veel geraffineerder.
Ze snijden een toegang en plakken die
onzichtbaar weer dicht. Je kunt het zo
gek niet bedenken: ze komen er in."
Vooral in de zomermaanden piekt de
vluchtelingenstroom. En dus zitten ze
vaak uren, zo niet dagen, in een ruimte
onder het dekzeil waar de temperatuur
tot onmenselijke hoogte kan oplopen.
Rudi 2: „Als het buiten dertig graden is,
loopt het kwik in de trailer op tot zestig
graden. Maar ze hebben dan in ieder ge
val nog lucht. De mensen in een contai
ner of een koelwagen zetten, zoals bij die
Nederlander is gebeurd, is pure moord.
Zo'n frigo heeft twee luikjes die openge
zet kunnen worden. Maar die waren
blijkbaar dicht zodat ze zijn gestikt. Ik
kan me bijna niet voorstellen dat die Ne
derlander wist dat al die mensen achter
in zaten en toch de luikjes dicht heeft ge
laten. Als het wel zo is, dan is het moord
met voorbedachte rade."
Bewaking
Zeebrugge heeft op deze winderige juni
dag twee gezichten. Zeebrugge Bad lijkt
nog maar aarzelend een aanloop te ne
men naar een nieuw toeristisch seizoen.
De terrassen zijn leeg en de boulevard
oogt verlaten. Het is in schril contrast
met de continue bedrijvigheid in het ha
vengebied. Aaneengesloten karavanen
van trailers denderen door het vlakke
Vlaanderenland naar de enorme veerbo
ten die hongerig aan de kaaien liggen te
wachten. Elk etmaal worden zo'n dui
zend trailers en containers verscheept
naar de Engelse kustplaatsen Hull, Felix
stowe en Dover. Een minstens zo groot
aantal ligt op de enorme zonovergoten
opslagterreinen te wachten op de verla
ding naar de bestemming. Er staan wel
hekken om de terreinen, maar enige an
dere vorm van bewaking is niet zicht
baar.
Jurgen de Blauwe, manager van het
particuliere beveiligingsbedrijf Cobel-
guard, heeft met zijn ruim tweehonderd
medewerkers de indrukwekkend grote
Medewerkers van de Britse douane in Dover onderzoeken de vrachtwagen, waarin begin deze week de lichamen van 58 illegale im
migranten werden gevonden. foto ap michael Stephens
handen vol met werk. Bij de ingang tot
de Sea Ro-Terminal controleert Cobel-
guard sinds twee jaar op verzoek van een
aantal vervoerders trailers en containers
op de aanwezigheid van mensen. Per et
maal neemt het bedrijf bijna 250 ladin
gen onderhanden. De controleurs ma
ken daarbij gebruik van gasdatameters.
Dat zijn eenvoudige apparaatjes die in
een handomdraai de aanwezigheid van
kooldioxide en dus ademende mensen
meten. „Die apparaten hebben ons nog
nooit in de steek gelaten. In een jaar tref
fen we duizend en meer verstekelingen
aan. In de beginperiode waren het men
sen uit de Balkan, toen Turken en nu
vooral Chinezen. Alle dagen maken we
de meest schrijnende momenten mee.
Ooit heb ik in een trailer zelfs een vrouw
moeten helpen bij de bevalling.In bloed
hete trailers treffen we huilende vrou
wen, kinderen en baby's aan. Het ver
driet en intense leed zie je in hun ogen.
Die beelden neem je allemaal mee naar
huis, want ik heb zelf ook kinderen. We
staan echt machteloos. We geven ze wat
te eten en te drinken en bellen dan maar
weer de rijkswacht. Ik denk wel eens dat
ik meespeel in de film Schindler's List."
P O Ferrymasters, de vervoerder van
de dramatische vracht, maakt geen ge
bruik van Cobelguard. En dat steekt De
Blauwe. „Ze kunnen ons per direct inhu
ren. Het is- mogelijk alle containers hier
in de haven te controleren, als er maar
genoeg mensen zijn. Ik begrijp best dat
de rijkswacht, de douane en de zeevaart
politie heel veel andere taken moet ver
richten. Maar als het moet willen wij
zelfs wel de beruchte parkingplaatsen
langs de snelweg bewaken." Net als Ru
dy 2 een kilometer verderop, praat De
Blauwe smalend over de aangekondigde
verscherpte controles door de rijks
wacht. „Als je een verstekeling maandags
vindt, heb je hem woensdag weer terug.
De rijkswacht neemt ze mee naar de ka
zerne en schrijft een proces verbaal.
Daarna worden de mensen weer wegge
stuurd nadat ze beloofd hebben het land
te zullen verlaten. Het eerste wat ze doen
is natuurlijk opnieuw contact opnemen
met de begeleider van de smokkel. En
dat gaat steeds zo door tot het een keer
wèl lukt. De kazerne staat in de haven
dus ze zien de containers en de trailers al
weer staan. Dat schept steeds opnieuw
moed."
Engels probleem
Het thuisfront, dat vaak alle bezittingen
heeft moeten verkopen om de illegale
overtocht van een eenling te financieren,
is meestal onwetend van de langdurige
omzwervingen naar het beloofde land.
Rudi 2: „Omdat ze niets horen, zullen de
mensen thuis wel denken dat het doel
gehaald is. De smokkelorganisaties kun
nen hun natuurlijk van alles wijsmaken.
De oplossing is de verstekelingen on
middellijk op het vliegtuig terug naar
China zetten. Dat zou de mensen thuis
tot nadenken brengen. En de Chinese
kranten moeten uitvoerig over een affai
re als Dover schrijven. Als mens heb ik
erg met die 58 arme schapen te doen.
Maar als chauffeur hoop ik dat er van dit
drama geleerd wordt. Het had niet zo
moeten zijn, maar blijf dan ook thuis
hè."
De dodenrit van de Nederlandse truck
heeft geleid tot een storm aan publiciteit.
Toch kan er aan deze kant van het Ka
naal maar weinig aan de mensensmok
kel worden gedaan, vindt lurgen de
Blauwe. „Het is in feite een Engels pro
bleem. Daar mogen de mensen ook zon
der papieren blijven. Als Engeland het
Schengen-accootd mede had onderte
kend, dan had het de middelen de men
sen terug te sturen naar het land van
herkomst. Nu blijft Engeland het beloof
de land en zal de mensensmokkel voor
lopig nog bestaan."
JACOB VAN DER MEULEN
e emotie is kort en heftig. Woorden van mede
leven bij de tragische dood van 58 Chinese vluchte
lingen op weg naar Dover, worden al snel verdron
gen door de roep om meer efficiency. Europese re
geringsleiders beloven uniforme regels tegen men
sensmokkel en een uniform asielbeleid. Via Euro
pol, gevestigd in Den Haag, moet de politie smokke
laars het leven maar eens echt zuur gaan maken.
Een dag later is er nog slechts aandacht voor de
smokkelroutes, die op kaartjes worden ingekleurd.
Voor de slachtoffers, de economische vluchtelingen
die niet van plan zijn de vluchtelingenstatus aan te
vragen omdat ze daar geen kans op maken, is de
aandacht aan het eind van de 'week van Dover' mi
nimaal.
Voor de Nederlandse wetshandhavers bestaan deze
'immigranten' en 'verstekelingen' in feite niet. Waar
cocaïnevangsten worden uitgedrukt in tonnen, kan
het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie
(OM) in Rotterdam geen cijfers leveren van het aan
tal illegalen dat in doorvoerhavens, op parkeerter
reinen en op containerterminals levend dan wel
dood wordt aangetroffen. De speciale Opsporings
eenheid Mensensmokkel in Zwolle heeft het over
'enkele duizenden' per jaar. Strikt genomen is men
sensmokkel een misdrijf zonder geregistreerde
slachtoffers.
De politie richt zich uitsluitend op de smokkelaars.
Vorig jaar kwam het in Nederland tot 102 veroorde
lingen van mensen die zich verrijkt hadden aan de
ze profijtelijke handel. Voorlichter Wim de Bruin
van het OM Rotterdam: „Daar zijn we redelijk tevre
den mee. Twee jaar eerder arresteerden we slechts
bij toeval dergelijke misdadigers. We denken dat we
enige grip op de handel hebben gekregen. Al gebiedt
de eerlijkheid ons te zeggen dat we naar de omvang
van de handel slechts kunnen gissen. Op een totaal
van zo'n 40.000 asielaanvragen per jaar, zijn 26.000
tot 30.000 mensen langs deze weg naar Nederland
gekomen. Dat zijn de geregistreerde gevallen. Hoe
groot de illegale toeloop precies is, weten we niet.
Het heeft ook geen zin mensen uit te horen over
vluchtroutes. Ze houden de kaken op elkaar, want
ze kunnen zelf gechanteerd worden."
Wel weet het OM dat ze in de regel maanden onder
weg zijn, gemiddeld tussen de tien en dertig mille
voor een enkeltje Europa uitgeven en zelden wor
den uitgewezen. Vaak doen ze na hun ontdekking
alsnog een beroep op de asielwetgeving - al was het
maar om het moment van de terugreis uit te stellen.
Alleen dan kunnen ze rekenen op enige hulp van
Vluchtelingen Werk Nederland. Illegale Chinese
koks of Oost-Europese hoertjes krijgen verder alleen
steun van ideële clubs als 'De Fabel van de Illegaal'
of de 'Stichting Tegen Haar Wil' of - onder bepaalde
voorwaarden - door de kerkelijke opvangorganisatie
Inlia. Deze club uit Groningen weet ook hoe moei
zaam je kunt vaststellen of vluchtelingen worden
gedreven door Itfuter economische motieven: in alle
gevallen dat zij zelf vluchtelingen hielp langs illegale
weg Nederland te bereiken, werd de asielstatus toe
gekend.
De handel is in handen van landgenoten: Iraki wor
den getransporteerd door Iraki, Chinezen door Chi
nezen, Somaliërs door Somaliërs. Het boek Men
sensmokkel van David Jan Goidfroid en Yaël Vinckx
(Uitgeverij Meulenhoff) legde twee jaar terug de
schokkende stelling neer dat deze fijnmazige men
sensmokkel niet wordt bestreden wegens uitbuiting
van de vluchtelingen, maar meer om te voorkomen
dat zij überhaupt Europa bereiken. Hoe repressiever
het beleid, hoe moeilijker vluchtelingen Europa
kunnen bereiken. Zo bezien veroorzaken de beleids
makers de groei van mensensmokkel.
John van Tilborg, directeur van Inlia, onderschrijft
die conclusie: „Dat is gewoon een feit. Het Europese
asielbeleid wordt steeds stringenter, vluchtelingen
maken steeds minder kans op een officiële status en
dus gaan ze akkoord met een leven aan de onder
kant van onze samenleving. Een groeiend aantal
vluchtelingen accepteert een bestaan zonder veel
rechten als prijs die ze moeten betalen om hier te
kunnen leven." Hij wijst op het gevaar van het ont
staan van een maatschappelijke onderklasse.
In Nederland, maar ook in andere Europese landen,
klinkt in het parlement en in de media steeds luider
de roep om 'Fort Europa' nog verder af te grendelen,
zodat steeds minder jonge mensen in Afrika en Azië
het in hun hoofd zullen halen om langs gevaarlijke
en illegale wegen te proberen het beloofde land te
bereiken.
Premier Kok zelf gaf in 1997 opdracht tot het instel
len van een Taskforce Mensensmokkel. Behalve de
operationele eenheid mensensmokkel (UMS) in
Zwolle is er sindsdien een Informatie- en Analyse
centrum Mensensmokkel bij de Centrale Recherche
Informatiedienst in Zoetermeer en opereren de
teams Grensoverschrijdende Criminaliteit van de
Koninklijke Marechaussee tot ver in het buitenland.
Bestrijding van de lucratieve handel (volgens som
mige deskundigen mogelijk omvangrijker en for
tuinlijker dan drugshandel) is daarbij het belang
rijkste aandachtspunt, laat het ministerie van justi
tie weten. Dat er voor de slachtoffers weinig aan
dacht bestaat blijkt ook uit het feit dat het Weten
schappelijk Onderzoek Documentatie Centrum
van Justitie onlangs als eerste research deed op dit
gebied. Het ging om een onderzoek naar de beweeg
redenen van de illegalen. De weinig verrassende
conclusie: ze kwamen hier omdat ze van familie
vernomen hadden dat het leven goed was.
De stroom illegalen zal gestaag blijven groeien.
JOHN OOMKES
LE0NTINE DELLEMAN
