Euro 2000
Tweedeling op
de EK-tribunes
'Clarence Seedorf is te vroeg een ster geworden'
TERDAG 24 JUNI 2000
Het voetbalstadion kent twee soorten gasten: betalers en niet-betalers. Terwijl het plebs zich via de toegangen naar hun
zitplaats wurmt, zit de hogere kaste op uitnodiging in een fauteuil al uren achter een glas champagne. In de buurt van de
stadions worden voor en na de wedstrijd nog eens duizenden 'relaties' van sponsors in de watten gelegd.
Scheiding tussen 'gewoonpubliek en gasten sponsors
ISTERDAM HANS LEBER
:r uur voor de voetbalwed-
ïjd Nederland-Frankrijk mel-
n zich woensdagmiddag op
parkeerterrein, enkele kilo-
:ters van de Amsterdam Are-
verwijderd, honderden gas-
van het Deense bierconcern
rlsberg. De meesten zijn ge-
ed in oranje. Een enkele Azi-
sch ogende man beperkt zijn
dossing tot een groen petje
de brouwer dat hem zojuist
overhandigd. Met pendelbus-
gaat het richting stadion,
ar het 'Official Partner
ppliers Village',
nd het stadion is het nog
itig. De gewone bezoeker is
derweg of laaft zich aan de
ïsterdamse binnenstad. Voor
m is er bij de Amsterdam
ena, op een eerste hambur-
;kraam na, niet veel te bele-
In het 'dorp' daarentegen,
igelegd op sportvelden die
zo'n 500 meter van het sta
in liggen, ontvangen bedrij-
als Carslberg, KLM, Telfort
andere sponsors van Euro
30 hun gasten,
bezoek aan het Nederlands
ial wordt geoffreerd als een
I [digheidje. De klant en (voor
de potentiële klant heet in
idorp plotseling 'relatie'. In
geriefelijke Carlsberg-tent
rgen vlotte jonge blonde
ar Nederlandse meisjes in
ikke jurkjes voor Scandinavi-
1e sferen. Met volle glazen
op hun dienbladen garan-
en zij een snelle doorstro-
ïg van het gerstenat. Er is
1 smakelijk buffet voor een
iquate bodem in de maag.
1 andaag hebben we ongeveer
3 relaties uitgenodigd. Alle-
al mensen met wie we zaken
en of willen gaan doen. Er
zelfs mensen uit Korea,
ina en Canada. Geen echte
itballanden, maar dit oranje-
leuren vinden ze prachtig,"
Keld Strudahl, marketing-
nager van de bierbrouwer,
gasten van Carlsberg wor-
in de watten gelegd. „Dit is
siness. We hopen door dit
irt ontvangsten meer bier te
kopen, heel eenvoudig."
EK-wedstrijd is 12 procent
1 de stadionplaatsen verge-
1 aan sponsors, in het geval
1 1 de Amsterdam Arena dus
zo'n zesduizend kaarten. De
aantallen zijn vooraf contractu
eel vastgelegd. Nog eens 5 pro
cent, 2500 kaarten, wordt opge
slokt door de 'hospitality', ont
vangsten in het stadion zelf.
Dat zijn de fauteuils waarop
champagne drinkende indu
striëlen zitten of zeer selecte
gasten van sponsors hun avond
doorbrengen. Zij mogen de au
to met hun parkeerkaart tot
naast of - zoals in Amsterdam -
onder het stadion rijden en
hebben in het geheel niets te
maken met de stromen drin
gende bezoekers voor de poor
ten. Deze happy few komt veel
eerder en vertrekt doorgaans
als de stadionlichten al zijn ge
doofd.
Rock Roll
Ontvangsten in de skyboxen
behoren echter niet tot de stra
tegie van Carlsberg. Strudahl:
„Als we daar tien mensen kun
nen ontvangen, kunnen we
voor hetzelfde geld tweehon
derd mensen in het dorp een
plezier doen. We vinden dat het
bezoek aan de wedstrijd de ba
sis moet zijn. Gewoon op een
goede plaats, maar wel op een
kuipstoeltje. Dat is toch de am
biance, tussen de supporters.
Wij staan meer voor rock roll,
gewoon lol hebben. Daar zijn
we uniekin."
„In Amsterdam zitten we in het
sponsordorp. In de andere
speelsteden hebben we steeds
een eigen faciliteit gemaakt. In
Brussel huren we een oude vil
la, prachtig die sfeer. En dan
gewoon met de bus naar het
stadion, in de vakken zitten.
Carlsberg is sinds 1984 aan het
EK verbonden. We worden veel
en graag geassocieerd met voet
bal. Het EK beslaat 60 landen.
Miljarden tv-kijkers zien de uit
zendingen. Dat merken we na
ieder toernooi bewijsbaar in
onze verkoopcijfers."
Strudahls gasten bestaan - grof
weg - uit hoteliers die zijn bier
tappen, kroeghouders met fikse
omzetten Carlsberg en relaties
waarvan het bedrijf hoopt dat
ze in de toekomst op het Deen
se bier overstappen. Bierbrou
wers hebben altijd een geheel
eigen sfeer, als ware het de Ho-
recava in de RAI. Zitten de
KLM-relaties keurig aan een di
ner, bij Carlsberg staat men aan
hoge ronde tafels bier te drin
ken. Ton Elias, als relatie van
KLM in de andere tent aanwe
zig, kan het allemaal niet meer
aanzien en schuift even aan bij
de Carlsberg-bar. „Dit is lekker
bier en bij de KLM moet ik te
lang wachten", zegt de oud
journalist en voormalig hoofd
communicatie van Aegon alvo
rens hij met een gevuld glas
naar zijn eigen tent terugloopt.
Het beeld van verveelde, onge
ïnteresseerde bezoekers aan de
wedstrijden die slechts wat za
ken doen bij een glas wijn en af
en toe eens naar het veld kij
ken, klopt niet. In ieder geval
niet bij wedstrijden van het Ne
derlands elftal. De 'oranjegekte'
onder de gasten van de spon
sors houdt gelijke tred met lie
den in de gewone vakken, zo
bleek afgelopen woensdag op
de Amsterdamse grachten. In
dit doorgaans rustige gebied
voeren voorafgaand aan de
wedstrijd tegen de Fransen
twee rondvaartboten met la
waaiige relaties.
Hazes
Het is in de grachtengordel nie
mand ontgaan. Waar in de boot
normaliter de cassette verplich
te teksten over 'oudste pakhui
zen' en 'smalste huizen' laat
horen, schalde nu André Hazes:
'Nederland, O Nederland, Jij
Bent de Kampioen...' Het gejoel
en gezang aan boord was niet
van de lucht en de schipper
gooide er zelfs nog een schepje
bovenop door met zijn indrin
gende toeter het ritme van de
refreinen te begeleiden. Verwil
derde gezichten keken door de
raampjes en op het achterdek
was het 'staand bieren'. Het va
rende uitje was georganiseerd
door
JVC, een van EURO 2000's
sponsors. Alle gasten waren ge
huld in oranje T-shirt van de
'kumpenie'.
Het is 's avonds tegen zevenen
als het drukker wordt bij het
stadion. De rije'n voor de in
gang worden langer. Dit is het
lot dat ten deel valt aan de be
talende bezoeker van het voet
balcircus. Voor kaarten tussen
de 65 gulden (het goedkoopste
ticket in de voorronden) tot de
duurste kaart bij de finale (525
Terwijl het normale publiek zich via de toegangen naar de zitplaatsen in de Arena wurmt, kunnen de selecte gasten van de sponsors met hun auto
tot onder het stadion rijden. foto gpd phil nijhuis
gulden) wacht hem veelal een
laag percentage alcohol, dat
enigszins tegenstrijdig 'evene
mentenbier' wordt genoemd.
Zo betaalt de goedwillende bur
ger de tol van een klein aantal
voetbalvandalen dat deze maat
regel ooit veroorzaakte door
bier als strijdvocht te gebrui
ken.
De reeks ontberingen die de
betalende liefhebber in het sta
dion gelaten ondergaat is ein
deloos. Omdat een minderheid
het ooit verpestte, wordt een ie
der dezer dagen kort tussen de
benen gefriemeld om te kijken
of er niets wegwerpbaars is ver
stopt. Scheidsrechter en spelers
willen nu eenmaal niets tegen
hun hoofd gegooid krijgen. Het
fouilleren, uitgevoerd door gre
tige vrijwilligers, geeft overigens
zelden problemen; ieder is blij
dat-ie binnen is zonder iets in
te leveren. Wie het niet toestaat
(„Blijf van mijn lijf]") mag weer
naar huis, dat wel.
Gepeupel
Het gepeupel kan al die tijd
slechts opkijken naar de luxe
suites, skyboxen en andere chi
que platforms in de stadions. In
de verzengende hitte van de af
gelopen week, waarbij stadions
tot sauna's verwerden, stak het
uitzicht op oranjegekleurde gla
zen champagne in gekoelde
ruimten met ruim opgestelde
stoelen menig oog uit. In de ge
wone vakken, waar het geschui
fel om de eigen stoel te berei
ken niet van de lucht is, zijn
drank en voedingswaren nu
eenmaal verboden. Een glas
dient in de catacomben te wor
den genuttigd. De prominente
gasten drinken hun koele cola
gratis op een ruime stoel en ne
men er desnoods een opkikke
rende hoeveelheid jenever in.
De organisatie van een voetbal
toernooi is heden ten dage nu
eenmaal onmogelijk zonder de
sponsors en de commercie,
vertelt de Belgische toernooidi
recteur Alain Courtois keer op
keer. Van het totaal aantal
plaatsen in het stadion is naar
schatting tussen de 60 en 70
procent toebedeeld aan beta
lende toeschouwers en spon
sors. De rest wordt gebruikt
door de bonden van de spelen
de landen, de organisatie Euro
2000, de Europese voetbalbond
UEFA, de wereldvoetbalbond
FIFA en de (overigens ook beta
lende) lokale overheid die door
gaans ook met tientallen of
honderden kaarten present is.
EK-wethouder Scherf van Eind
hoven stak enkele maanden ge
leden zijn woede niet onder
stoelen of banken toen hem de
rekening werd gepresenteerd
voor de kaarten. Betalen? Ook
de gemeente wilde 'relaties' een
plezier doen en af en toe ook
eens een gewone ingezetene in
het stadion uitnodigen. Maar
uiteindelijk betaalt iedereen,
ook de sponsors die hun naam
tegen overlegging van vele mil
joenen aan het toernooi verbin
den.
Rijen
De gewone bezoeker moet in
Amsterdam eerst een pas met
een zeker geldbedrag kopen al
vorens hij zich voor een glas of
een broodje kan melden. Voor
de automaten en de buffetten
staan rijen die alleen tijdens de
wedstrijd verdwijnen. Wie dan
naar de catacomben gaat, mist
misschien een doelpunt terwijl
in alle rust een broodje van ket
chup wordt voorzien. In de sky-
box daarentegen wordt voor
een consumptie met de vingers
geknipt of grijpt men even ach
teruit in de eigen koelkast.
Direct na de wedstrijd begeven
de relaties van Carlsberg zich
weer naar de tent. De 3-2 winst
van het Nederlands elftal wordt
bezegeld met een glas bier en
een snack, alvorens het per bus
weer naar de parkeerplaats
gaat. De Amsterdamse hotelier
Maarten, in het bezit van een
seizoenkaart van Ajax en van
daag voor het eerst 'relatie',
heeft genoten. „Het is heel bij
zonder. Aan de wedstrijd veran
dert het niets, ik ben een pure
voetballiefhebber, maar het is
heerlijk om vooraf en nadien zo
verwend te worden. Dat heeft
wel wat."
De gewone bezoeker daarente
gen zit na de wedstrijd al snel
weer in de tram die de tropi
sche temperatuur van de afge
lopen week nog even heeft vast
gehouden. Als een gestoofde
paling kwam hij 's middags aan
bij het stadion en in dezelfde
staat arriveert hij op de stations
waar de reis naar huis wordt
voortgezet. In het stadion kocht
hij na de wedstrijd nog even
een koude hamburger, die hem
nu zwaar op de maag ligt. Het
ding was in de rust overgeble
ven en werd nog even snel ver
kocht. Voetbal is een mooie
sport, maar de commercie is,
welbeschouwd, overal.
Voor avonturier Krol telt uitsluitend de dag van vandaag
NDERLOO GUSBERT SPIERENBURG
zijn bijna geen artiesten meer.
is wat er vooral mankeert aan
hedendaagse voetbal. Maar ge-
kig is Georghe Hagi er nog". Voor
ud Krol, de tweede adjudant van
idscoach Rijkaard, is voetbal als
1st. „Iedereen heeft er een ande-
nening over".
gen, van mooi voetbal, van mooie
ilderijen ook. Ik ben een kunstlief-
iber, nee, geen kunstverzamelaar,
dat betreft is in de pers nog wel
i een verkeerd beeld van me gq-
etst".
'ador Dali en Paul Delvaux - dat
k. „Surrealisme kan mij ontroe-
Ik kijk ernaar zoals een ander
r muziek luistert. Cobra is anders,
ichreeuwerig, te bont, te veel
1~ir. Ik ken wel een paar mooie Ap-
i bij voorbeeld, maar ik zou ze
iit kopen. Kunst is als voetbal. En
":reen heeft er een andere mening
0 2000 valt in de smaak. Maar ook
kijkt Ruud Krol als een estheet,
zijn bijna geen artiesten meer.
is wat er vooral mankeert aan het
endaagse voetbal. Maar gelukkig
heorghe Hagi er nog. Ook al is hij
Tidertig. Hij doet wat hij doet en
nand hoeft hem te vragen waar-
Hagi is een lichtend voorbeeld -
een voetballer een mens is, geen
die automatisch start en scoort
vint. Daaraan gaat men in de
imentaren vaak voorbij."
massale kritiek op Oranje vindt'
Iniet op z'n plaats. „Voetballers
onderhevig aan spanningen, ze-
op zo'n groot toernooi en zeker in
in land. Voor zo'n ambiance zijn
jongens uitermate gevoelig. Ook
outiniers. Ik verzet me dan ook
f inekkig tegen de opvatting dat
Ruud Krol, de tweede adjudant van bondscoach Rijkaard: „Er zijn bijna geen artiesten meer. Dat is wat er vooral mankeert
aan het hedendaagse voetbal." foto anp cor mulder
deze groep niet fanatiek genoeg zou
zijn. Onzin. De jongens weten ver
draaid goed waar het om draait. Maar
de druk van de eerste wedstrijd woog
zwaar. Zelden in de historie heeft Ne
derland een fatsoenlijke openings
wedstrijd gespeeld."
We spreken de tweede adjudant van
de bondscoach van het Nederlands
elftal op het terras van Résidence in
Hoenderloo. Een heer van stand, in
korte broek en op blote voeten. Het
gezicht gaaf, de ogen vief, de rug
'recht. Slijtage heeft nog amper vat op
deze oude soldaat van Oranje. Tij
dens wedstrijden moet alleen het
brilletje op. Hij heeft het druk, druk,
druk vandaag. Het is de zucht van
een jonge, snelle yup.
„We kijken met z'n allen, naar alles.
Naar de trainingen, naar de video
beelden, naar de informatie die bin
nenkomt. We doen dat met de hele
technische staf, inclusief de video
man. Over elk detail wordt openlijk
gesproken en gediscussieerd. Maar
de bondscoach is de baas. Hij vraagt
enkel onze mening."
Rijkaard is een geweldige kerel. „Ie
dere bondscoach heeft z'n eigen stijl.
Frank is een man van de dialoog. Hij
opereert voornamelijk in teamver
band. Totaal anders dan Michels. Die
was bij Ajax in het begin heel hautain
en autoritair. Pas gaandeweg werd hij
milder en menselijker. Michels maak
te van het trainen z'n job en stelde
z'n eisen: op tijd naar bed, op tijd op
de training. Hij rekende op ons: een
kwestie van zelfdiscipline. Maar Ne
derland hoeft niet ongerust te zijn:
ook de jongens van Rijkaard weten
wat discipline is."
Krol was in de jaren 1974 en 1978 met
Oranje tweede van de wereld. Het EK
'80 in Italië was het laatste grote toer
nooi van de Oranje-aanvoerder. „Ik
kijk m'n ogen uit. De voetbalwereld
van toen kun je niet meer met die van
nu vergelijken. Het is tweehonderd
procent beter georganiseerd allemaal,
alleen al door de enorme ontwikke
ling van de techniek. Twintig jaar ge
leden bestond de video amper. Toen
stonden er hooguit vier camera's
langs het veld, nu twintig."
Zoveel ervaring heeft de gewezen li
bero van onder meer Ajax, Napoli en
Oranje nog niet als trainer. Hij werk
te, zonder officieel diploma, bij KV
Mechelen, Servette (Genève), Zama-
Iek (Cairo), en het nationale elftal van
Egypte. Nog dit voorjaar sloot hij een
stage bij Ajax af. Het diploma komt
hem niet aanwaaien. De Nederlandse
record-international (83 caps) weet
wat gekwetst zijn is.
„Ik was vrij populair in Egypte. Door
m'n status als oud-voetballer, maar
meer nog vanwege het werk dat ik
verrichtte en de successen die ik be
reikte in de strijd om de Africa Cup.
Als trainer kon ik daar m'n ei kwijt. In
het nationale elftal stelde ik soms
spelers op die bij hun club niet eens
bij de eerste achttien zaten. Pas is er
nog een voor zes miljoen dollar ver
kocht aan Benfica."
De kwaliteit van het jeugdvoetbal in
Nederland laat zeer te wensen over.
Het standpunt van Cruijff kan Krol
billijken. „In de tweeëneenhalve
maand dat ik bij Ajax stage heb gelo
pen, heb ik niet alles gezien, maar
wel veel. Met de jongste jeugd zit het,
denk ik, wel weer goed bij Ajax. De
tekortkomingen manifesteren zich
vooral bij de oudere lichtingen. Er
moet de jeugd nog meer op worden
gewezen wat hel niet goed doet. Er
moet bij voorbeeld veel meer indivi
dueel worden getraind."
„Ajax maakt de grote fout de jeugd
spelers voor één systeem op te leiden.
Het uitgangspunt moet zijn: spelers
opleiden voor het eerste elftal. Het is
onbegrijpelijk dat Ajax veel jonge
spelers uit het buitenland haalt die
niet of nauwelijks beter zijn dan de
jonge spelers die het al in huis heeft.
Zoiets demotiveert. Het wordt de
hoogste tijd dat er bij Ajax weer eens
een eigen talent doorbreekt, zoals
Seedorf destijds. Dat werkt inspire
rend op de hele opleiding."
„Seedorf is te vroeg naar het buiten
land gegaan. Z'n opleiding was nog
niet voltooid. Hij was negentien en er
nog niet aan toe. Het zou verstandi
ger zijn geweest als hij nog een of
twee jaar had gewacht. Het zijn de
keuzes waarvoor je soms staat in het
leven. Soms maak je een goede keu
ze, soms een minder gelukkige. Cla
rence is te vroeg een ster geworden.
Al snel, als voetballer al, kwam Ruud
Krol erachter wie hij werkelijk is: een
wereldburger. „Ik ben een avonturier.
Ik heb in Napels gevoetbald, in Can
nes en in Canada. Ik ben trainer ge
weest in België, in Zwitserland en in
Egypte. Ik heb in Londen gewoond
en ook even in Parijs. Ja, ik heb nog
wel een paar landjes op mijn verlang
lijstje staan, landen waar ik nog niet
heb gewerkt. Zuid-Amerika of Japan,
dat lijkt me nog wel een belevenis."
En nu zit hij weer in Hoenderloo, of
all places. Z'n dienstverband met de
KNVB duurt zolang Oranje deel
neemt aan Euro 2000. „Ik doe m'n
werk voor Rijkaard en het Nederlands
elftal met ambitie en volle overtui
ging. Zo goed als ik kan en met alles
wat ik heb. Daarna zie ik wel weer.
Voor mij telt uitsluitend de dag van
vandaag."
Voorspellen
Achteraf laat de geschiedenis
zich gemakkelijk voorspel
len. Dat Duitsland en Engeland,'t
'campingelftallenhadden, zegt}
nu óók iedereen die tivee wekens
geleden nog voorspelde dat de
Engelsen het ditmaal ver zou
den schoppen en dat de Duitsers
altijd toernooivoetballers bij
uitstek zijn.
Gary Lineker, voorheen onder
meer Everton, Barcelona en
Spurs, thans BBC, verwoordde
die Duitse toernooi voetballerbij -
uitstek-karaktertrek vier jaar
geleden als volgt: 'Voetbal is een
spel van elftegen elf dat uitein
delijk in de laatste minuut al
tijd door Duitsland gewonnen
wordt.
(Is verre van waar - in 1988 wer
den wij kampioen, onder meer
door Duitsland in de laatste mi
nuut in Hamburg te verslaan -
toch herkennen wij gevoelsma
tig een hoog waarheidsgehalte
in de woorden van Lineker.
Sterker nog wij geven hem van
harte gelijk. Alleen zijn dit keer
de Spanjaarden de Duitsers van
het toernooi).
Aan de vooravond van Euro
2000 stond Nederland bij de
bookmakers als dé favoriet te
boek. Je leest dit soort flauwekul
tachtig keer per jaar. Favorieten
zijn er altijd en overal. (In een
geclachtenflits hoop je even dat
de Slovenen in de finale winnen
van Turkije: in één klap alle
bookmakers failliet!)
Oranje zou in de finale afreke
nen met Spanje of Frankrijk. Als
vierde halvefinalist tipten de
'bookies' Italië. In het kielzog
van de 'halvefinalisten' stonden
Engeland en Duitsland nog als
vijfde en zesde gedoteerd, toch
herinnert nu niemand zich
meer geld op deze landen te
hebben gezet.
Eerlijk is eerlijk: een uitzonde-
ring vormt Willem van Hane-
gem. Hij voorzag in Algemeen
Dagblad op voorhand een geza
menlijke afgang van Duitsland
en Engeland (waaraan dient te
worden toegevoegd dat Van Ha-
negem de Roemenen evenmin
zag zitten, als we Willem moes
ten geloven zou van deze groep
in tegenspraak tot de toernooi-
regels maar één land, Portugal, -
de volgende ronde bereiken).
Voetbal voorspellen blijft geluk
kig een hachelijke bezigheid.
Neem Nederland-Frankrijk.
Het Nederlands elftal moest
winnen om het EK binnen de
landsgrenzen te vervolgen. Onz$
jongens wilden dat graag. Het
eten was er goed in Hoenderloo,-
hoorden wij het vaakst zeggen
als argumen tatie, direct gevolgd-
door het feit dat de kamers nu
eenmaal naar ieders genoegen
waren ingericht. Samenvattend:
onze jongens voelden zich er zo -
thuis dat ze bereid waren er te-
gen de Fransen voor door het
vuur te gaan: voor Hoenderloo.
Vreemd geval van motivatie,
goed beschouwd.
('s Lands eer, volle tribunes, ho
ge premies en peptalks van
Frenk ten spijt, ontbrandt het
vuur pas als met de verhuiswa
gen wordt gedreigd).
Gelukkig moesten de Fransen
verliezen. Om in hun Hoender
loo, Chateau du Lac, te mogen
blijven. Kat in het bakkie, denk
je dan! (Chat dans le bacje!). Je
voorspelt 1-0, doelpunt Berg
kamp desnoods.
Niet dus.
Maar zelfs nu, nu het na een
aangenaam partijtje tussen
Oranje en Les Bleus Deux 3-2 is
geworden, gaan stemmen op
dat het toch afgesproken werk is
geweest. Stan Valckx in Villa
BVD: 'Kijk ze naar elkaar staan
lachen, Fransen en Nederlari-
ders!' (Nadat Dugarry gedaan
had alsof hij Numan in zijn
kruis schopte en Numan schitter
rend deed alsof hij geraakt was),
Nu heeft Valckx wel 20 inter
lands gespeeld en kent het klap
pen van de zweep. Zou hij gelijk
hebben? Wds het handjeklap en
ging Dugarry, de uitblinker, er
dddrom uit? Voor straf, omdat
hij gescoord had (terwijl de af
spraak was dat alleen Berg
kamp dat zou doen).
Wat ik me nu dankzij Stan in
eens afvraag, zouden die Noren
al beseffen dat ze beetgenomen
zijn? Die goals in blessuretijd
van Spanje: afgesproken werk
na tu u rlijk! Pr ach tig geacteerd
van de Joegoslaven die net de
den alsof ze niet door hadden
dat hun nederlaag toch een
overwinning was.
Frank Snoeks is verslaggever van
Studio Sport
