De kleren van
de keizer
WÉ y
Jtf.
Discussie Betuwelijn
Gesprek van de Dag
Pretpark rond kerncentrale geopem
VRIJDAG 23 JUNI 2000
De Algemene Rekenkamer laat weinig heel van de on
derbouwing van de nut en noodzaak van de Betuwelijn
door achtereenvolgende kabinetten. Tijdens de besluit
vorming rond de zeer omstreden goederenlijn van de
Rotterdamse haven naar het Duitse achterland heeft
het ontbroken aan goede en volledige informatie.
Daardoor was zelfs een simpele kosten-batenanalyse
van de lijn niet goed mogelijk.
Het kabinet lijkt zich weinig aan te trekken van de kri
tiek. Minister Netelenbos zegt vast te houden aan de
aanleg en 'geleerd te hebben' van de fouten uit het ver
leden. Ondanks het feit dat er grote vraagtekens te
plaatsen zijn bij de logistieke voordelen van de Betu
welijn - ondernemers willen er zelf geen cent insteken -
en de milieuvoordelen van de lijn ten opzichte van het
weg- en watervervoer uiterst twijfelachtig zijn, wil het
kabinet van geen wijken weten.
Fractievoorzitter Dijkstal van de WD doet de kritiek af
met de opmerking dat 'als we altijd hadden geluisterd
naar de sceptici we nu nog op zandpaden hadden ge
lopen'. GroenLinks en de SP willen de hele zaak afbla
zen. Inmiddels is ongeveer de helft van de totale inves
tering van elf miljard gulden aanbesteed. Afblazen be
tekent volgens de voorstanders een enorme kapitaals
vernietiging.
Hiermee is de besluitvorming rond de Betuwelijn een
zuiver 'politieke' geworden. Rationele argumenten dat
de Betuwelijn zijn doel aan alle kanten voorbijschiet,
worden nu genegeerd. De stellingen zijn betrokken. Er
valt domweg niet over te praten. Van de betrokken be
windslieden van de drie grote partijen (CDA, WD en
PvdA), die hun geloofwaardigheid aan het hele project
hebben opgehangen, is zo'n opstelling wel begrijpelijk.
Maar de Kamer mag de kritiek van de Rekenkamer niet
naast zich neerleggen.
Op zijn minst een heroverweging van het project is on
vermijdelijk. Dat hoeft niet te betekenen dat de besluit
vorming en maatschappelijke discussie helemaal over
nieuw moeten worden gedaan. De minister van ver
keer en waterstaat zal de kritiek inhoudelijk moeten
pareren en alsnog met een deugdelijke kosten-baten
analyse op de proppen moeten komen. Als zij daar niet
in slaagt dan dient de Kamer haar verantwoordelijk
heid te nemen. Afblazen van het project betekent een
enorm gezichtsverlies voor de betrokken bewindslie
den, maar de Kamer raakt in elk geval haar stemvee
imago kwijt.
Iele \isi
De twee zusjes
Ook De Vrienden van Amstel Live; een muziekpro
gramma op RTL4, staat in het teken van het Europees
voetbal, meldt de aankondiging in de televisiebladen.
Wat houdt dat nou weer in?
Manuela Kemp is benieuwd of de vrouwen die in het
programma te gast zijn iets van voetbal weten. En ze is
ook benieuwd of ze het EK volgen. De vrouwen, dat zijn
de zingende zusjes van Lois Lane.
Dus wat vinden ze van Oranje?
Het ene zusje stelt dat het Nederlands elftal tot nu toe
waardeloze wedstrijden heeft gespeeld. Tot aan het duel
met Frankrijk dan. Voor het eerst dit EK had ze toen bij
vlagen genoten van Oranje. Ze had geconstateerd dat de
wil om te winnen aanwezig was. Warempel, de wil om
te winnen. Ze had het echt gezien. De spelers straalden
het uit.
Daarom komt ze tot de conclusie dat het er op begint te
lijken. Begint, ja, want het elftal behoeft nog wel enige
verandering. Want met al dat talent mag je toch nog
wel wat meer venvachten. Helaas hebben de spelers het
nog niet helemaal kunnen waarmaken. Door de zenu
wen. Bergkamp presteert al een tijd niet meer naar be
horen. Die moet er dus maar uit. Het zou een goed idee
zijn Pierre van Hooijdonk in de spits te zetten tegen Joe
goslavië.
Hoho, dat is het andere zusje niet met haar eens. Nu
doet ook zij haar mond open. Van Hooijdonk een hele
wedstrijd? Nee, dat is te veel van het goede. Het laatste
halfuur mischien. Meer niet.
Zusje één is nog niet klaar. Ze vindt ook dat Ronald de
Boer in het elftal moet. Zenden moet er dan maar uit en
Overmans moet weer op links gaan spelen. Waar hij
hoort.
En dan de voorspellingen. Het wat zwijgzamere zusje
denkt dat Nederland - Portugal de finale wordt. Het
drukkere zusje gokt op Nederland tegen Italië. Want die
Italianen hebben tot nu toe 'zulke gore mazzel gehad',
dat ze beslist verder komen.
Minutenlang gaat het door, dit geleuter. In watnotabe-
ne een muziekprogramma heet te zijn! En de enige echte
deskundige die ze bij RTL voor dit programma hebben
opgetrommeld, Willem van Hanegem, komt bijna niet
aan bod (maar gelukkig laten ze hem niet zingen).
Al dat voetbalgeleuter op de buis, het is om moedeloos
van te worden.
Heppen
De meeste mensen gebruiken een sofa om erop te gaan zitten; deze dame is er
onder gekropen. Het aparte bankstel werd geshowd op 'Ladies Day' tijdens de
paardenraces in het Engelse Ascot. Op hét uitje voor de Britse society, probe
ren de vrouwen elkaar af te troeven als het gaat om de meest extravagante
hoofddeksels. De sofahoed baarde in elk geval opzien. foto ap
Voor Hennie van der Most (50) uit
Rheezerveen (gemeente Hardenberg)
begon vandaag een nieuw hoofdstuk in
zijn schijnbaar oneindige successtory.
Zijn oudste dochter opende in het
Duitse Kalkar 'Kernie's Familienpark':
het eerste pretpark in heel Europa
waarbij in de toegangsprijs van 27,50
Duitse marken ook eten, drinken en ijs
zijn inbegrepen. Het pretpark vormt
een onderdeel van zijn inmiddels we
reldwijd bekende Kernwasser Wunder-
land, dat Van der Most realiseert rond
en in de voormalige kerncentrale in
Kalkar, die bij de bouw zeer omstreden
was en uiteindelijk nooit in bedrijf is
genomen.
Van der Most, onder meer bekend van
succesvolle ondernemingen als De
Bonte Wever (Slagharen), Speelstad
Oranje en Preston Palace (Almelo),
kreeg dit 53 hectare grote complex vier
jaar geleden voor 3,5 miljoen gulden in
handen en bouwt het om tot een gigan
tisch uitgaans-, recreatie-, sport- en
vergadercentrum. Er zijn inmiddels 450
hotelkamers gerealiseerd met duizend
bedden, maar dat moeten 1.200 kamers
met 3.000 bedden worden. Drie hotels
op het terrein zijn vernoemd naar zijn
dochters Rosalie (7), Barbara (3) en
Charlotte (1). Alle weekeinden zijn tot
het einde van dit jaar al volgeboekt.
In de betonnen kolos wil Van der Most
onder meer, zoals in Oranje met succes
is gedaan, een overdekt pretpark voor
jonge gezinnen realiseren. Vanwege
oponthoud met vereiste vergunningen
besloot hij spontaan om alvast rondom
de centrale te beginnen. Kernie's Fami-
lienpretpark met dertig attracties en de
stands voor gratis friet, frisdrank en ijs
is daarvan het resultaat. Het park mikt
op kinderen van vier tot twaalf jaar.
Inmiddels heeft de ondernemer al 75
miljoen mark geïnvesteerd in Kalkar en
daar komt nog veel meer bij. „Het
wordt veel groter dan de bedoeling
was. Over vier jaar moet alles wat ik in
mijn hoofd heb er staan, maar dan ben
ik nog niet klaar. Ik blijf miljoenen per
jaar investeren om de zaak optimaal te
houden." Een van de opzienbarende
plannen, waarvoor de vergunning net
binnen is, is een landingsplaats voor
een heliumballon waarmee veertig be
zoekers vanuit de voormalige koeltoren
tot op 150 meter boven het terrein zul
len stijgen.
Van der Most verwacht uiteindelijk
jaarlijks 400.000 tot 500.000 bezoekers
te trekken naar Kalkar. Hij maakt zich
over de uitkomst geen enkele zoi
„Toen ik met Speelstad Oranje bi
verwachten we 70.000 bezoekers,
eerste jaar waren het er 300.000.
vendien zeggen bezoekcijfers me
nig. In De Bonte Wever draai ik me
600.000 bezoekers een omzet van;
miljoen en in Almelo met 200.000
zoekers 35 miljoen." Bezorgd is
over het vinden van personeel. D;
blijkt steeds moeilijker, al werken i
toch 400 mensen in Kalkar.
Pas als Kalkar goed op de rails staa
de ondernemer weer aan andere p
jecten denken. Hij heeft ideeën gei
en een daarvan zou hem wel eensi
Engeland kunnen brengen. „Ik wil
nog niet te veel over zeggen. Het
in ontwikkeling, maar het wordt
leuk", aldus de zakenman. Naast!
bedenken van centra voor verm*
heeft Van der Most het verzamelen *g
oude stoommachines tot levenswi
verheven. Hij bezit er inmiddels 65 ite
die komen uiteindelijke allemaal q dz
metersdikke betonnen vloeren van iai
voormalige kerncentrale te staan.
Museum Paleis Het Loo in Apeldoorn
kan het eigenlijk zelf nog steeds niet
geloven: keizer Akihito van Japan
heeft het een heuse wereldpremiè
re gegund. Het museum mag, met
ingang van zaterdag, kleding van
het Japanse keizerlijke hof exposeren
die nooit eerder, ook niet in Japan
zelf, voor publiek te zien is geweest.
De Japanners mochten wel
de ook in Apeldoorn te be
zichtigen inhuldigingskleding
van Akihito en keizerin Michiko
van dichtbij bewonderen, maar
veel gewaden van hun voorgangers
bleven altijd aan het Japanse oog ont
trokken. „Zelfs de hoogleraar kos-
tuumkunde van de universiteit van
Tokio, die hier nu is om de tentoon
stelling te begeleiden, keek zijn ogen
uit", aldus adjunct-directeur en
hoofdconservator Elzenga van Het
Loo. Hij vermoedt dat het de goede
verstandhouding tussen de Japanse
keizerlijke en Nederlandse koninklijke
familie is geweest die de expositie mo
gelijk heeft gemaakt.
Het idee om Japanse hofkledij in Apel
doorn te exposeren, ontstond bij het
museum zelf. Het had immers al
veel succes gehad met exposities
van japonnen van koningin Wil-
helmina en de Russische tsaren
familie. „Beide keren kwamen er
meer dan 100.000 mensen." Dat
is natuurlijk gemakkelijk te ver
klaren, gedragen kleding is iets
intiems en brengt die vaak zo ver
van andere mensen verwijderde
vorsten dichtbij. Elzenga heeft er dan
ook alle begrip voor dat de Japanners
in Het Loo nadrukkelijk een vinger aan
de pols willen houden bij de tentoon
stelling. Het is een gewichtige materie
voor ze. „Ik had dat met de kleding
van koningin Wilhelmina ook, die
spullen die zij heeft gedragen, dat is
toch iets heel bijzonders. Daar heeft ze
ingezeten."
Niet alleen genoemde professor is bij
de expositie betrokken, nog een hand
vol andere Japanners, onder wie een
conservator van het keizerlijk museum
in Tokio, is dagelijks in Apeldoorn over
de vloer. De bemoeienis gaat ver. De
catalogus bijvoorbeeld mag alleen in
het Engels verschijnen, zodat de Ja
panners er nog enigszins vat op heb
ben. Een Japanse heeft de teksten uit
Japan gunt Museum Paleis Het Loo wereldprimeur
het Japans in het Engels omgezet.
Elzenga vindt de gang van zaken ei
genlijk maar beter ook, want wie denkt
dat een broek voor een keizer in het
Japans ook gewoon broek heet, heeft
het helemaal fout. „De benamingen en
verklaringen zijn vaak zo verfijnd, dat
het al moeilijk is om ze in het Engels te
vertalen. Bij een verdere vertaling naar
het Nederlands verlies je nog meer en
ga je dingen over het hoofd zien." Wel
heeft hij zelf voor Nederlandstalige
tekstpaneeltjes gezorgd, ook al een
heidense klus.
De expositie is niet heel groot: 43 stuk
ken inclusief de gewaden. De oudste
stukken zijn uit 1700. De keizer zelf
heeft op de keuze toegezien. „Zijn in-
huldingsgewaad is goudgeel en doet
aan de zon denken. Het gewaad van
de kroonprins is oranje, hij geldt min
of meer als de opkomende zon." Het
gewaad voor elke nieuwe keizer wordt
door een speciale keizerlijke kleerma
ker geweven op een eeuwenoud weef
getouw. „Dat is één van de redenen
waarom de inhuldiging altijd een jaar
op zich laat wachten."
Ook zijn de boeken te zien waarin uit
eindelijk de motieven werden opgete
kend die tussen het eind van de acht
ste en de twaalfde eeuw (de Heian-pe-
riode) aan het Japanse hof voor kle
ding werden bedacht. „Dat was de
enige periode waarin Japan niet in
oorlog was, dan kun je zoiets ook ont-
ff I J J
Hoofdtooi van keizer Komei.
wikkelen." Juist de op het westen n
richte keizer Meiji (1867-1912) lie >e,
hofgebruiken vastleggen voor hei \e
geslacht.
Al meer dan duizend jaar manifei
de het Japanse esthetische gevoel
toen al bij uitstek in het (hof) kost111
Hoewel de Japanse cultuur veel a
China ontleent, is in de loop derj n,
toch een eigen stijl ontstaan, waa i3]
de natuur een grote rol speelt. Va e
genoemde Heian-periode gingen
men, bomen, vogels en vlinders et
zwaar zijdebrokaten gewaden sie jj
Kenmerken voor de Japanse (hol
dij zijn de ruime, wat vierkantige ja
schnitt en de vele lagen. „De kien d
moest ruim zijn. De Japanners zii
oorsprong een volk van vissers ei ,f
ren, dat veel op de grond zat, daalt
komt dat vandaan. Ruime kledini g
dan makkelijk en die moet dan m |g
om je heen vallen. De vele lagenl cj
men voort uit de verschillende te ie
raturen, dan zijn meerdere lagen jn
dig. Dat werd natuurlijk gestileen e,
heel deftige dames hadden soms
twintig lagen aan."
De tentoonstelling gaat duren tol
met 13 augustus. Vanmiddag wei -
expositie geopend door prinses)
griet.
BARENDA GRUTTERINK*
ttnselijk
Het gaat mij te ver om al die EK-wedstrijden te
bekijken, maar je wilt toch, op de markt, en bij
de bakker, een beetje mee kunnen praten,
dus wat doe ik? Ik kijk in de rust en na af
loop. Steevast laten ze in de rust even de
hoogtepunten zien. Dat blijkt iedere keer
weer ruim voldoende te zijn om hele
maal bij te blijven. Het enige bezwaar
is dat er door altoos buitengewoon
keurig geklede zakenmanachtige he
ren berustend commentaar geleverd
wordt. Alleen in de rusten van de wed
strijden van Oranje aanschouw je een
nogal tenger, wat minder heerachtig
kereltje. Doorgaans is hij ook niet zo
pon tificaal in het pak gehesen. Ik ben er
nog steeds niet achter wie dat nu precies
is, maar hij heeft grote resusaapogen, en
een nogal doorgroefd gelaat met vrij die
pe rimpels. Ik denk dat 't een buitenland
se trainer is. Voor een allochtoon mag het
verbluffend genoemd worden hoe goed hij
onze taal spreekt, zij het meteen licht
Spaans accent, maar 't merkwaardige is dat
niemand hem blijkbaar ooit heeft verteld of
geleerd hoe het werkwoord hebben vervoegd
dient te worden. Ik heb, jij hebt, hij heeft, zij
heeft. Hij is kennelijk nooit verder gekomen dan
'ik heb.Hij vervoegt 't aldus: 'Ik heb, jij heb, hij
heb.Tegen Mart Smeets zegt hij regelmatig: 'Jij
heb ook kunnen zien...' En voortdurend hoor je
hem zeggen: 'Nederland heb geen middenveld.'
Je wilt zo'n allochtoon natuurlijk niet al te hard
vallen, maar eigenlijk vervoegt hij niet eens: Ik
heb, jij heb, hij heb, maar vervoegt hij: 'Ik hep,
jij hep, hij hep.Hij zegt heel duidelijk een p in
plaats van een b. Het is jammer dat zo'n op 't
oog toch heel in telligen t iemand deze finesse
van de Nederlandse taal niet machtig is. Laatst
nog hoorde ik hem met grote overtuigingskracht
zeggen: 'Elk nadeel hepz'n voordeel.'Een prach
tige uitspraak, maar wat zou hij er nog bij win
nen als hij in correct Nederlands werd gebracht:
'Elk nadeel heeft z'n voordeel.'
Hoe goed hij ook op de hoogte blijkt te zijn van
ons voetbal, sommige dingen zijn hem tot nu
toe toch ontgaan. Zo vond hij het een heel goede
beslissing van Rijkaard om Zenden op rechts te
zetten. Uit de hoogtepunten na afloop van Ne-
derland-Denemarken heb ik begrepen dat het
bij het Nederlands elftal opeens begon te lopen
toen Zenden op links kwam te staan. Bij het
tweede doelpunt gaf hij een gave voorzet, bij 't
derde kogelde hij hem er zelf in. Kortom, wat
meneer 'Hij hep' ook moge beweren, Zenden op
rechts bleek een ramp, zowel voor Boudewijn
zelf als voor 't elftal. Dus zoveel verstand heeft
meneer 'Hij hep' er toch ook weer niet van.
Niettemin is het een feest om naar hem te luiste
ren als hij in nagenoeg onbegrijpelijk jargon be
gint te oreren. Het woord ruimte speelt in zijn
analyses altijd de hoofdrol. 'Trekt De Boer naar
rechts, dan hep Kluivert vanzelf meer ruimte op
links, en hep ook Reiziger iemand om de bal op
af te spelen, als tenminste Konterman 't ver
stand hep in de ruimte aan te nemen en af te
spelen als Bergkamp ook ruimte gecreëerd hep.'
Ik zit maar steeds met gespitste oren te luisteren
hoe hij het werkwoord hebben, waarvan hij de
vervoeging in het enkelvoud absoluut nog niet
onder de knie heeft, in het meervoud vervoegt.
Tot nu toe is hij er nog steeds voor terugge
schrokken om de meervoudsvorm te gebruiken.
Maar let op, vandaag of morgen gebeu rt 't, dan
zegt hij, zo eigenwijs als alleen hij dat kan: 'Wij
heppen toch eigenlijk een hele slechte voorhoe
de.'
LIZE 423, de koe uit de Melkunie-re
clames, heeft na vijf zonen eindelijk
een dochter gekregen en daarmee wel
licht een waardige opvolgster voor haar
rol in tv-spotjes. De dochter van Lize is
volgens haar
baas Eef Ver-
nooy uit 't Goy
bij Houten een
prachtkalf.
,,Ze lijkt veel
op haar moe
der, qua afte
kening." Moe
der en dochter,
die LIZE 597
heet, vormen
morgen het
middelpunt
van het Kersenfestival dat de familie
vanaf twee uur houdt in haar kersen-
boomgaard aan de Zuwedijk. Door het
jaar heen willen volgens Vernooy veel
mensen Lize 423 wel eens ontmoeten.
Hij krijgt geregeld telefoontjes en brie
ven met verzoeken, maar kan daf®
aan tegemoet komen omdat dit
boerenbedrijf te veel zou verston
,,Dit is een goede gelegenheid of
dereen de kans te geven om haai
samen in een box. En dan mogei
het kalfje zoveel aanraken en
ze willen." Behalve Lize heeft Ve£
nog tien melkkoeien die geregel! T
treden bij allerlei gelegenheden,™
,,Maar Lize is de aanvoerster en!
het meest in de belangstelling."
vooral te danken aan de bekroor
Melkunie-reclames waarin actei
Mascini met haar optreedt. Lize
der meer bij hem in het zijspan,
restaurant, op een schommel en
zien in de gecombineerde Melki
/Bavaria commercial aan de bar]
dat Lize inmiddels wat ouder be
worden - ze is acht jaar - was Vei J
al een tijdje op zoek naar een gff r
opvolgster.