c.
In de ban van een 'dwaze' koning
Gesprek van de Dag
Aanpak belastingvlucht
'JE* ^isif
Geruisloze
landing
van F-16
Fergie op feest Windsors
li
DONDERDAG 22 JUNI 2000
Een slakkengang is nog steeds een sprint vergeleken
met de voortgang die de Europese Unie boekt bij het
harmoniseren van de belastingheffing. De plichtmatige
uitingen van tevredenheid kunnen niet verhullen dat
het akkoord over de aanpak van de belastingvlucht
niets heeft opgeleverd. Behalve dan voor de belasting
fraudeurs, want die kunnen zonder al te ingewikkelde
kunstgrepen hun vermogen nog steeds uit handen van
de fiscus houden.
Luxemburg blijft de veiligste haven voor belasting
vluchters binnen de EU: het bankgeheim verdwijnt
daar alleen wanneer iedereen, ook een niet-EU-land
als Zwitserland, die bescherming opgeeft. En zelfs in
het onwaarschijnlijke geval dat dat gebeurt, kan
Luxemburg het bankgeheim inruilen voor een lage
rentebelasting. Dat houdt Luxemburg aantrekkelijk.
Het maakt nogal verschil of je als Nederlander over de
rente van je vermogen twintig procent belasting be
taalt, of dat de vaderlandse fiscus die inkomsten afre
kent tegen 52 procent.
Verwonderlijk is de blijvende verdeeldheid in de EU
niet. Bij belastingen gaat het over groot geld en grote
belangen. Met belastingen - of juist het ontbreken
daarvan - vul je een schatkist, trekje bedrijven aan, re
gel je inkomensverhoudingen, stuur je gedrag van bur
gers en bedrijven, en ga zo maar door.
Iedere politicus beseft dat de Europese landen elkaar
eigenlijk niet zouden moeten beconcurreren met be
lastingvoordeeltjes, omdat in zo'n race to the bottom
uiteindelijk alle regeringen verliezers zijn. Maar de be
langen zijn zo groot dat niemand zich durft te bewegen
zonder de zekerheid dat alle anderen dat ook zullen
doen.
Die verlamming wordt voor een belangrijk deel in
stand gehouden door de regel dat op het gebied van
belastingen nog altijd unanimiteit van de lidstaten is
vereist. Eén dwarsligger - de afgelopen dagen Oosten
rijk om politieke redenen - is al genoeg om de besluit
vorming lam te leggen. Iedereen heeft zo onevenredig
grote mogelijkheden om de eigen belangen veilig te
stellen. Europese besluitvorming op andere gebieden
is pas echt van de grond gekomen toen de eis van een
stemmigheid werd opgeheven. Opheffing van het
unanimiteitsbeginsel bij fiscale maatregelen is daarom
het eerste waaraan de EU nu moet werken.
Sorry Libor
Gisteravond wilde ik niet voor mezelf kijken, maar voor
Libor.
Libor is een Tsjech.
Libor is mijn goede vriend. Die altijd een bed klaar heeft
staan en een fles Becherovka. Die met zijn studentenin
komen tje altijd alles wil betalen als deze welvoorziene
columnist komt logeren. Een echte vriend.
En vrienden steun je in tijden van treurnis.
Dus zou ik niet naar Frankrijk-Nederland kijken, maar
naar Denemarken-Tsjechië. Als mijn buren juichten om
een doelpunt van Zenden, zou ik zitten hoofdschudden
bij een mislukte pass van Smicer. Als mijn buren oeh!
riepen (Bergkamp net naast), keek ik ademloos naar de
balletdansende Nedved.
Het zou net zo zijn als kijken naar de maan, als je weet
dat een dierbaar iemand op datzelfde moment naar de
maan kijkt.
Zo zou ik pal staan achter mijn goede vriend Libor, de
Tsjech.
Toch weer het mooie van tv, dacht ik.
Dom.
Want natuurlijk was er op de kabel geen enkele zender
die Denemarken-Tsjechië live liet zien. Zelfs Rai Uno
koos voor de pot van Oranje tegen Blauw. Terwijl daar
bij helemaal niks op het spel stond. Behalve het ene of
het andere vijfsterren hotelbed. Bij Denemarken en Tsje
chië ging het tenminste nog om de eer.
Dus toch maar weer naar de bezemkast gesjokt en de
oranje poetsdoek om m'n nek geknoopt.
En tóch weer iets gezien dat ik niet had willen missen.
RVD-baas Eef Brouwers op de eretribune.
„Meneer Brouwers, off the record, wat vindt u van de
wedstrijd?"
Wedstrijd? Er is helemaal geen wedstrijd.
„Maar meneer Brouwers, waar zitten we dan metz'n
allen naar te kijken?"
Het is gewoon echt niet waar. Er is geen wedstrijd. Er
klopt helemaal niets van. Echt, als er een wedstrijd was,
zou ik er toch van moeten weten!"
Er was wel een wedstrijd. Ik heb 'm zelfgezien. Het was
nog een hartstikke leuke wedstrijd ook.
Maar het was niet Denemarken-Tsjechië.
Sorry Libor, mijn goede vriend.
Na zdravi!
Een heuse F-16 maakte gisteren
een geruisloze landing in de voor
tuin van luchtvaartmuseum Avio-
dome op Schiphol. Het militaire
toestel werd met een grote kraan
van een vrachtwagen van de Ko
ninklijke Luchtmacht getakeld. De
straaljager, paradepaardje van de
tentoonstelling Vliegende Hollan
ders, kan vanaf 6 juli worden be
zichtigd.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER
Het Britse koninklijke huis heeft gis
teren een vijfvoudig feest gevierd. Be
halve die van prins William, die
woensdag 18 werd, zijn in Windsor
Castle de verjaardagen gevierd van de
koningin-moeder, die in augustus
100 wordt, prinses Anne (50), prins
Andrew (40) en prinses Margaret (70)
Het feest begon met met een diner
voor zo'n 80 vrienden, onder wie le
den van het koninklijk huis van
Spanje, Belgie en Noorwegen en de
Griekse ex-koning Constantijn, die
tegenwoordig in Londen woont. Zij
kregen later gezelschap van ongeveer
700 anderen. Op het - geheime - pro
gramma stond volgens de Britse pers
onder meer een middernachtelijk
ontbijt. Het partijtje heeft koningin
Elizabeth 100.000 pond (zo'n 350.000
gulden) gekost, hetgeen ze uit haar
William, die op Eton voor zijn eii 1(
examen zit, was niet van de parti n
Wel aanwezig was Sarah Fergusc
beter bekend als Fergie. Het was 3l
het eerst sinds jaren dat de ex-
schoondochter van Elizabeth bij
evenement van het koninklijk hu ai
was uitgenodigd. Camilla Parker i,
Bowles, de vriendin van kroonpr
Charles, was niet geïnviteerd.
Verder werd gisteren bekendgen
dat de koningin-moeder ter gelej w
heid van haar 100-ste verjaardag^
korte toespraak tot het volk zal h
den. Voor veel Britteh zal dit dee 1
ste keer zijn dat ze de stem van d ;0|
oude dame horen.
Ludwig-gekte groter dan ooit in Duitsland
Zo'n 180 km ten zuidwesten van München ligt
een van de grootste bezienswaardigheden van
Duitsland. Het kasteel Neuschwanstein had ge
bouwd kunnen zijn door Anton Pieck, maar is
het geesteskind van Ludwig II, de 'gekke' ko
ning van Beieren (1845-'86). Elk jaar vergapen
1,3 miljoen bezoekers zich aan het bizarre
bouwwerk. En de stroom wordt niet minder,
weet gids Markus Richter. Honderdveertien
jaar na zijn dood is de Ludwig-gekte groter dan
ooit.
Over Ludwig II doen tal van
verhalen de ronde, Voor het
publiek is hij nog steeds de gek
ke koning, de krankzinnig ge
worden bouwer van sprookjes
kastelen, neef van keizerin Eli
sabeth van Oostenrijk, die ie
dereen kent als Sissy uit de ge
lijknamige films. Dat is verre
weg de bekendste Ludwig. Dan
is er Ludwig de Zwakke Koning
die de staatszaken verwaarloos
de, zijn koninkrijk dreigde te
ruïneren en over kunst zwijmel
de. Wie over een meer genuan
ceerde blik beschikte, zag in
Ludwig vooral een door filistij
nen belaagde estheet en be
schermer der kunsten. En de
afgelopen jaren is hij wegens
zijn vermeende homoseksuali
teit bij wijze van toegift, ook
nog een cultfiguur geworden in
homokringen: Ludwig de door
de 'heterocultuur' onderdrukte
homo.
Hoe Ludwig 'echt' was zal ver
moedelijk een 'eeuwig raadsel'
blijven, zoals de titel luidt van
de meest recente, serieuze bio
grafie. Ludwig II werd op 25 au
gustus 1845 in München gebo
ren als de oudste zoon van
kroonprins Maximiliaan van
Beieren en prinses Marie van
Pruisen. Beieren was toen nog
een zelfstandig koninkrijk, dat
pas ruim 25 jaar later deel uit
zou maken van het door kanse
lier Bismarck verenigde Duitse
keizerrijk.
Maximüiaan was een voorstan
der van de harde hand, wat zijn
oudste, gevoelige zoon tot een
neurotische persoonlijkheid
maakte en zijn jongste, nog ge
voeliger zoon Otto tot een psy
chiatrisch patiënt. Ludwig
bracht een groot deel van zijn
jeugd door op het slot Hohen-
schangau, in de Beierse Alpen.
Hij groeide op te midden van
arme boeren, die hem later ver
eerden, zwierf graag door de
bergen en las veel, vooral de ro
mantische poëzie en drama's
van Friedrich Schiller.
Voor meisjes, en later vrouwen,
kon Ludwig niet echt warm lo
pen. Hij scharrelde wat met ac
trices en zangeresjes en was in
1867 een half jaar verloofd met
de zuster van zijn vriendin Sis
sy, Sophie, maar twee dagen
voor het huwelijk gaf hij haar
de bons. Enthousiast over zijn
toekomstige baan schijnt hij
niet te zijn geweest, al erkende
hij de voordelen die het koning
schap hem als beschermheer
van de kunsten zou bieden.
In maart 1864 was het zover.
Maximiliaan stierf en zijn zoon,
nog geen 19 jaar en zonder af
geronde opleiding, werd koning
Ludwig II. Dat bericht moet
vooral Richard Wagner met ge
juich hebben ontvangen. De
grote componist, anti-semiet
en opportunist zat op zwart
zaad en hoopte op gouden tij
den onder de nieuwe koning.
Over Wagner en Ludwig is een
bibliotheek vol geschreven met
veel speculaties over de aard
van die relatie, die homo-ero
tisch zou zijn geweest. Dat is
echter door de moderne Wag-
ner-Ludwig-vorsers ontkracht.
Ludwig was een dweper en ver
moedelijk homoseksueel, maar
heeft daar voor zover bekend
nooit aan toegegeven. Wagner
was een berekenende schurk,
vooral als het zijn muziek ten
goede kwam. Hij was ook een
rokkenjager, voor wie geen
vrouw veilig was. Ludwig bete
kende voor hem in de eerste
plaats geld voor zijn projecten.
Voor de intriganten aan het hof
was de vriendschap van meet af
aan verdacht. Wagner was voor
hen een revolutionair die tij
dens de revolutie van 1848 aan
de voor hen verkeerde, demo-
Slot Neuschwanstein, de stenen hommage van Ludwig II aan zijn vriend Richard Wagner.
cratische kant van de barrica
des had gestaan. Dat de com
ponist die sympathieën inmid
dels als lastig voor zijn loop
baan had verloochend, deed
niet ter zake. Ludwig en Wag
ner hadden grootse plannen.
München moest Wenen als het
Mekka van de muziek verdrin
gen. Ze werden gedwarsboomd
door de adellijke kliek die zich
ten doel had gesteld Ludwig het
leven zuur te maken. Wagner
moest Beieren in december
1865 verlaten. Ludwig bleef
eenzaam en vernederd achter.
Het was het slechtst denkbare
moment voor een depressie. De
machtsstrijd tussen Pruisen en
Oostenrijk liep in 1866 uit op
een oorlog, waarin Beieren de
kant van Oostenrijk koos en
met Oostenrijk in de pan werd
gehakt. Beieren werd een satel
lietstaat van Pruisen en Ludwig
een marionet van Bismarck.
Niet veel later moet het plan ge
rijpt zijn voor de bouw van
Neuschwanstein, zijn eerste
'sprookjeskasteel'. Wat hem be
zielde om zich in zo'n project te
storten, kan niemand goed ver
klaren, maar de bouw begon in
1869 en heeft 17 jaar geduurd.
Het slot was in de eerste plaats
bedoeld als een muziektheater,
een steen geworden hommage
aan de opera's van zijn vriend
Wagner, die in de muziekzaal
ten gehore zouden worden ge
bracht. Ludwig heeft dat nooit
mogen beleven. De eerste uit
voering bleef voorbehouden
aan een andere Wagnerian. In
1933 liet Adolf Hitler ter gele
genheid van de 50-ste sterfdag
van de componist het eerste
concert op Neuschwanstein
houden.
De bouw van Neuschwanstein
maakte Ludwig bij de verpau
perde bevolking uit de omge
ving nog populairder dan hij al
was. Ludwig verschafte hen
werk. Hij werd de 'sprookjesko
ning'. Het hof in München was
minder enthousiast. De familie
zag het kapitaal verdwijnen in
het particuliere pretpaleis van
de koning. Het kabinet vreesde
dat Ludwig ook staatsgelden in
zijn droomkasteel wilde pom
pen. De meest gehaaide intri
ganten zagen echter ook hun
kans schoon om zich van de la
biele koning te ontdoen.
Wat volgde, behoort tot de
meer groteske en tragische epi
sodes uit de Duitse geschiede
nis. Men besloot Ludwig gi
laten verklaren. Er werd ec
prominente psychiater gei ;j
den die daartoe bereid was
Von Gudden sprak met mi
uit Ludwigs omgeving, bes n
grote waarde toe te kennei21
de beweringen van zijn tej
standers en de ontlastende12
klaringen van zijn staf enb!l
dienden te negeren. De 'pa
ent' zelf werd niet gehoord d
De eerste poging om Ludv 's
te pakken en naar een klini111
brengen, mislukte omdat i
le getrouwen de boeren uit d
omgeving hadden gemobil 'i
seerd die de delegatie uitl t
chen te lijf wilden. Een dag
ter, op 12 juni 1886, gaf Lu g
zich zonder slag of stoot oi
waarschijnlijk om bloedvei
ten te voorkomen. De koni
werd naar een kasteeltje aa
Sternberger See, een meer
zuiden van München, gebi I
dat speciaal voor hem was
gebouwd tot een gevangen 8<
Een dag na aankomst besli
Ludwig en Von Gudden
korte avondwandeling ten
ken. Het was de laatste kee
de patiënt en zijn psychial p
vend zijn gezien. Dezelfde
avond nog werden ze gevo
den: dood. Verdronken int
Sternberger See.
Wat er gebeurd is, weet ni<12
mand en is onderwerp gew
den van wilde theorieën. Z
moord, moord, een misluk n
ontsnappingspoging, ruziec
sen Ludwig en Von Gudde
eindigde in een fatale veche
tij. Het is allemaal beweert
leen, er zijn geen feiten die d
theorieën staven. Na zijnd
begon de campagne tegen j|
wig pas goed. Er werden 'b
zen' van zijn krankzinnigh
naar de pers gelekt. Het au l
sierapport werd gepublicet
waarbij met grote nadruk
vermeld dat de hersenen*1
koning 1349 gram wogen,
minder dan het doorsnee]
wicht. En de schizofreniei
aan hij zou hebben gelede 2
was erfelijk. Een van zijn u
vaderen, de 1592 overleden
hertog van Braunschweig-
fenbüttel, zou ook gestoon
geweest.
Allemaal flauwekul, zoals
psychiater een paar jaar gt
den nog eens vast stelde. I
wig was 'labiel, excentriek,
maar zeker niet krankzinn
weest'.
PETER VAN NUUSENBURG
Het eindexamen voorbij
onsi-lifk
Afscheid. Acht letters die in het ouderlijk hart
branden. 'Niet sentimenteel doen'. Ik hoor het
me nog ferm tegen onze oudste dochter zeggen
die toen een jaar naar Amerika vertrok. Welge
moed heb ik haar koffers helpen pakken. Gezegd
dat het een enorm avontuur zou zijn en een ge
weldige uitdaging. Als ouders weet je dat jong
zijn en zelf wat willen een prijs kan hebben: on
gevallen, verkeersongelukken, ongewenste con
tacten, vechtpartijen, gebroken harten: alles is
mogelijk. Je probeert de horrorscenario's weg te
duwen en dwingt je zelf simpelweg tegen zo'n
kind te zeggen: 'Zul je voorzichtig zijn met alles?'
In de vurige hoop dat ze triomfantelijke en en
thousiast, een heleboel ervaringen rijker, echt
groot geworden, bij je terugkomt.
We gaven haar resoluut een zetje door de doua
ne en vervolgens zwaaiden we haar, quasi-opge-
wekt, uit. Pas op de valreep leek ze te beseffen
dat ze zich echt losscheurde van alles wat haar
vertrouwd was. In paniek draaide ze haar nekje
alle kanten uit: naar de wereld die ze kende en
naar de onbekende wereld die voor haar op
haar wachtte. 'Het was net een eendje op de
snelweg, zei mijn man later, aangedaan.
Ik herinner me nog hoe onwerkelijk stil en netjes
het was op haar kamer naar haar vertrek. Hoe
vreemd het mij leek dat hier tien maanden lang
geen decibellen om mijn oren zouden zwiepen,
ik niet over de rommel zou struikelen, er geen
schone was meer neer zou leggen. Er zou geen
make-up meer van mij gejat worden en kleding
worden 'geleend'. Ik zou geen vriesblauwe ogen
meer zien die waarschuwden: bemoei je er nu
maar niet mee. Maar de dochter was aan wat
meer ruimte en zelfstandigheid toe, en ik was
dat ook wel. Achttien jaar moederen gaat je niet
in de koude kleren zitten. Ik wilde graag het op
voedingsbrevet hebben: zien dat ze zelf haar
vleugels kon uitslaan, zonder ze al te zeer te be
schadigen. En haar de kans geven daar plezier
in te krijgen.
Elkaar loslaten als ouders en kind is een heel ge
leidelijk proces. Tussen de dag waarop de doch
ter haar eerste grote fietstocht maakte en ten
slotte zonder ons naar Amerika vloog, lagen ja
ren waarin we allebei oefenden in het alleen
zijn. Een middag, een nachtje, een weekend,
vervolgens een of twee weken met een scouting-
of schoolkamp, tenslotte drie weken naar een ta
lencursus in Engeland. Achteraf was er geen be
tere voorbereiding op haar Amerikaanse avon
tuur mogelijk, dan die talencursus. Ze kwam in
een Engels gastgezin dat haar eigenlijk in huis
nam voor het geld. Helemaal alleen moest ze al
lerlei beslissingen nemen. De talencrusus viel te
gen. Maar ze had zich weten te handhaven in de
groep, in de disco, tussen allerlei uiteenlopende
nationaliteiten, en tijdens zelfgekozen uitstap
jes per trein. Ze had oneindig veel andere dingen
geleerd. Dat gold ook voor het jaar in Amerika.
Tussen de achttien en de tweeëntwintig is bij
uitstek de leeftijd waarop je vol overgave, gretig
en ontvankelijk in het volle leven gooit. Leerza
me ervaringen in die fase opgedaan, kunnen je
echt sterker en rijker maken voor de rest van je
leven.
De Amerikaanse actrice SHARON
STONE is voor de eerste keer moeder
geworden. Zij heeft het kind niet zelf
gebaard maar geadop
teerd. Het vorige
maand, te vroeg, gebo
ren jongetje werd ter
adoptie aangeboden
door een tienermoeder
uit Texas. De 42-jarige
Stone heeft jarenlang
tevergeefs geprobeerd
zwanger te worden.
Haar adoptiezoon heeft
de naam Roan Joseph. Stone's echt
genoot Phil Bronstein mag de achter
naam leveren.
•De strijd tussen prins ERNST AU
GUST VON HANNOVER, de man van
de Monegaskische prinses Caroline,
en het Duitse boulevardblad Bild is
een nieuwe ronde ingegaan. Bild pu
bliceert vandaag op de voor- en ach
terpagina nieuwe foto's waarop te zien
is hoe de prins tegen de buitengevel
van het Turkse paviljoen op de Expo
urineert. De opnamen zijn volgens
Bild door een scholier gemaakt die vo
rige week donderdag met zijn klas het
Turkse paviljoen bezocht. De eerste
ronde eindigde ermee dat Bild bij de
justitie een aanklacht indiende tegen
Ernst August wegens bedreiging en
belediging. Het blad drukte vorige
zaterdag een onscherpe foto van de
prins af, terwijl die zijn blaas leegd
gen het paviljoen van Turkije. Dat»
grote woede bij de Turkse gemeens
in Duitsland. De prins ontkende tej
over de Turkse ambassade dat hij!
het paviljoen had geürineerd en uit
zijn verbolgenheid over de foto teg
chef van de redactie in Hannover,
Kathrin Berger. Daarbij zou hij dei
diverse keren persoonlijk hebbent
digd en hebben bedreigd. Bild hee
opname van het gesprek aan de Du
justitie overgedragen. Ook de plaat
vangend hoofdredacteur van Bild,
C. Martin, heeft inmiddels een ar
klacht wegens belediging ingediei
gen de prins.
Voor deelname aan de tweede ec
van het succesvolle televisieprogra
BIG BROTHER, vanaf septembert
bij Veronica, hebben zo'n 11.000'
sen belangstelling getoond. Derec i
ring voor het nieuwe programma is
telefonisch als via internet verlope'
inschrijving is inmiddels gesloten,
nica wil nog niets kwijt over de op?
van Big Brother-ll. ,,ln principebli
lokatie in Almere gehandhaafd. Mi
over hét aantal kandidaten en dec;
of duur van hun verblijf, willen wei
niets zeggen, aldus een woordvoer
De dagen van trillende vingers en een kramperig
gevoel in de maagstreek zijn voorbij. Voorbij is
ook de vermoeide belangstelling die je als ouders
voor het kind dat eindexamen doet, moet op
brengen. Je deelt de machteloosheid van het ein
deloze wachten op de uitslag met elkaar. Het
kind graast in de keuken, het hangt rond in de
kamer, het zit aan de telefoon, het zapt voorde
televisie. Het lijdt aan een aandoening waarte
gen je als ouders geen verweer en remedie
hebt, namelijk het allesoverheersende, bange
vermoeden, gedeeltelijk of totaal 'zwak' te
staan. Alleen de verlossende wetenschap:
'Geslaagd!', kan de impasse doorbreken,
en grote opluchting brengen voor ouders
en kind. Die opluchting is er nu, gevolgd
door die langgerekte roes van uitbundige
eindexamen feesten.
Vraag mensen naar de zomer na hun eind
examen en ze herinneren zich met weemoed
dat totale gevoel van vrijheid, internen vol
venvachting beleefd. De zomer na je eind
examen heeft een speciale magie. Het felbe
geerde diploma geeft je het recht om te gaan
en te staan waar je wilt, vervulling te zoeken
in je zelf, omringd door een zee van tijd. Maar
dan komt, onvermijdelijk, het ogenblik waar
de betovering wordt verbroken, je uit de ruis
van leeftijdgenoten, muziek en drank stapt en
de rugzakreis je richting huis voert, waar het
uur der waarheid opdoemt. Er moet gestudeerd
gaan worden, soms wacht er zelfs een jaartje
buitenland. In dat laatste geval heb je als ouders
letterlijk en figuurlijk het nakijken.
