Topkunst voor iedereen aan het Lange Voorhout
Iet leven is absurddaar kwam ik al vroeg achter'
Cultuur Kunst
1 Ritman-verzameling
Ier de hamer in Londen
oezieprijs
or Verbart
Vakantieboek gaat
mee via internet
ISDAG 21 JUNI 2000
;n Van der Lubbe terug
De gedenksteen voor de Nederlandse verzetsstrijder
is van der Lubbe staat weer voor het Duitse Theater in
Onbekenden hadden het monument midden maart
laald. Het monument is een project van de stichting Een
oor Marinus Van Der Lubbe. Zij wil de aandacht blijven
>n op de omstreden daad van de Leidse communist, die
uit protest tegen de nazi's het parlementsgebouw in
iin brand stak. De plek voor het theater in Oost-Berlijn is
orisch. De stichting wil de steen het liefst voor het geres-
irde parlement (Rijksdag) opstellen. De Berlijnse autoritei-
elen daar niets voor.
■directeur Feireiss vertrekt
|uni
37).
dam» Directeur Kristin Feireiss (57) van het Nederlands
8 ectuurinstituut in Rotterdam vertrekt volgend jaar bij het
Te zegt meer tijd vrij te willen maken voor haar privé-le-
ïaar ze in haar functie als NAi-directeur vijf jaar onvol-
e aan is toegekomen. Feireiss vertrekt in mei 2001. Ze
an terug naar Berlijn waar haar gezin woont. Feireiss be-
met de opdracht van het bestuur om het NAi op de
e zetten en verder open te stellen voor een groot publiek,
het vakpubliek als het 'gewone' publiek moest een plaats
In in het instituut. Sinds haar aantreden in '96 is het bezoe-
ntal gestegen van 63.000 per jaar naar 100.000 vorig jaar.
iii acHT Ed Spanjaard wordt met ingang van het seizoen
3 on 2002 chefdirigent van het Limburgs Symphonie Orkest.
Yj |gt daarmee Junichi Hirokami op, wiens contract afloopt,
(oi arlemmer Spanjaard (51) werd opgeleid in Amsterdam en
en n. Hij assisteerde Haitink, Solti en Von Karajan. Hij heeft
andi iraktisch alle Nederlandse orkesten en voor veel buiten-
intw orkesten gestaan. Bij het LSO ondertekende hij een con-
d( oor vier jaar.
belf
'°i Dylan in Ahoy
0| dam Bob Dylan geeft op 27 september samen met zijn
ai een eenmalig concert in Ahoy Rotterdam. De legendari-
Rij! unerikaan, wiens naam recentelijk nog werd genoemd in
id met de Nobelprijs, trad twee jaar geleden samen met
[orrison voor het laatst op in Nederland. De voorverkoop
e Rj zaterdag. Kaarten zijn er vanaf 70 gulden,
ïken
01 istenaars naar de rechter
i we
incif iyER_i Vijftien Nederlandse kunstenaars gaan de Stichting
/erte land Wereldtentoonstellingen (SNW) voor de rechter sle-
end e willen 2 miljoen gulden schadevergoeding, omdat ze te-
enb 'fs beelden hebben gemaakt voor het Nederlands pavil-
p de Expo 2000 in Hannover. Die kunstwerken werden
contract vervaardigd, maar de stichting zag uiteindelijk
plan om ze in Hannover te exposeren af.
Eel van de Bibliotheca
phica Hermetica van
rzamelaar Ritman
'uaï 'P 6 juli geveild bij Sot-
in Londen. Het veiling-
W{ irwacht een opbrengst
it 12 miljoen gulden.
;mej in kreeg de totale verza-
met een geschatte
van 150 miljoen gulden,
K ar weer in handen nadat
mityG Bank in 1993 het
Tcht van de boeken kreeg,
leurde nadat het bedrijf
man, De Ster, in financi-
ilemen was geraakt. Na
injaard chefdirigent LSO
jarenlang getouwtrek kwamen
beide partijen vorig jaar tot
overeenstemming.
Het grootste deel van de ver
zameling staat op de lijst van de
Wet behoud cultuurbezit en
mag niet uit Nederland verdwij
nen. Het deel dat nu ter veiling
komt, bevindt zich al enkele ja
ren in Londen en valt daar niet
onder, aldus een woordvoerder
van de Raad voor Cultuur.
Tot de boeken die openbaar
worden verkocht behoren bij
zondere getijdeboeken met mi
niaturen uit de Middeleeuwen
en vroeg Gothische boeken.
DEN HAAG CASPER WICHERS
Er heerst weer een opgewonden sfeertje aan het
Lange Voorhout. Gezien vanaf de Kneuterdijk
verspert een gigantische vrachtwagen uit Frank
rijk de statige Haagse laan. Vier mannen, die er
uitzien als verhuizers, lopen druk gebarend
heen en weer. Navraag bij de Franse chauffeur
leert dat hij zojuist een twintigtal beelden heeft
afgeleverd, afkomstig van het Palais Royal in Pa
rijs. Hij wil ook nog wel even de naam van de
kunstenaar spellen: Abakanowicz. Inderdaad,
bij nadere inspectie blijken er twintig bronzen
sculpturen, ingepakt in plastic, op de grond te
liggen. Ernaast liggen lege metalen frames waar
op het kunstwerk straks, hoogstwaarschijnlijk,
zal prijken. De vrachtwagen vertrekt en laat alles
voor wat het is.
Verder doorlopend over het Lange Voorhout
wordt duidelijk dat men hier bezig is om een
grootschalige expositie op te bouwen. Een re
prise van wat al eerder was. Een man met in zijn
rechterhand een plattegrond met namen van
kunstenaars, fietst rond tussen de her en der
verspreide, nog lege, sokkels. Zijn naam is Pim
Voorneman en hij is verantwoordelijk voor de
inrichting en vormgeving van 'Den Haag Sculp
tuur 2000'.
Hij legt aan de omstanders nog maar weer
eens uit dat deze tentoonstelling jaarlijks wordt
georganiseerd door de Stichting het Voorhout
van de Beeldende Kunst II met als doel een zo
breed mogelijk publiek in aanraking te laten ko
men met kunst en cultuur. „Juist door kunst te
presenteren op een locatie als het Lange Voor
hout stel je heel veel mensen in staat er kennis
van te nemen. Het is dan ook 7 dagen per week
en 24 uur per dag toegankelijk. Plus: het kost
niets."
„Ons kost het natuurlijk wel wat", vertelt Eric
Dullaert, directeur van Den Haag Sculptuur.
Druk pratend en her en der overleggend loopt
hij over het tentoonstellingsterrein. Tot zijn te
leurstelling en verbazing heeft de Raad voor
Cultuur onlangs een negatief subsidie-advies
gegeven omdat 'wij niet vernieuwend genoeg
zijn.' „Maar dit evenement trekt jaarlijks wel
500.000 toeschouwers. En is het onder de men
sen brengen van kunst niet juist één van de be
leidsdoelen van de staatssecretaris van cultuur?
Dullaert maakt zich er zichtbaar drtik over.
„We gaan er nog over onderhandelen. Als het
uiteindelijk financieel rondkomt, gaan we nog
zeker vier jaar met Den Flaag Sculptuur door.
Nee, liever spreekt Dullaert over de tentoon
stelling zelf. „Op de korte as van het Lange
Voorhout, in het verlengde van de Denneweg,
komt een Nederlands Paviljoen. Dat wordt de
opening van deze openbare expositie. Kunst
werken van onder andere Appel, Kortekaas,
Wiegman en Armando verwelkomen de bezoe
kers als het ware namens hun internationale
kunstvrienden op de lange as."
En die internationale vrienden vertegenwoor
digen volgens de directeur een uitermate hoog
niveau van beeldende kunst. „Van Rodin's
'L'Homme qui marche sur colonne' uit 1901 tot
Arp's 'Scrutant l'Horizon' (1967) en een zelfpor
tret Vein Keith Haring (1989).
Dit jaar is er gekozen voor het thema 'De
mens in beweging'. Op alle mogelijk
en in zeer uiteenlopende stijlen hebben kunste
naars en kunstenaressen uiting gegeven aan dit
beweeglijke onderwerp. Misschien is het dan
ook niet toevallig dat van de meeste, nu nog in
dekens gehulde, sculpturen, die even verderop
worden uitgeladen, alleen de handen en voeten
te zien zijn.
Ook al zie je nog niet veel van de kunstwer
ken, het is duidelijk dat de afgebeelde figuren
druk met hun ledematen in de weer zijn. De
meest opvallende verschijning is misschien wel
de, reeds uitgepakte en geplaatse, kruipende ba
by. Dit reusachtige sculptuur is gemaakt door
de jongste kunstenaar van de tentoonstelling,
Patrick Mimran. Mensen lopen met verbazing
en zenuwachtig lachend langs dit kunstwerk.
Gemaakt in het nieuwe millennium.
'Den Haag Sculptuur 2000 - De mens in be
weging' aan het l ange Voorhout in Den Haag
is voor het publiek toegankelijk vanaf 28 juni
en duurt tot en met 12 september 2000. Ko
ningin Beatrix zal de expositie op 28 juni om
15.00 uur openen.
st Alfred Brendel maakt naam als dichter
nod
de grote klassieke en
ische componisten en is
tb™ e een van de beroemd-
n™j misten van deze tijd,
h® ok als dichter begint Al-
'8 1 endel naam te maken,
t SI n poëzie echter is niets
s.e s, niets romantisch: in
.If1 dichten klinkt de holle
'1'n de moderne tijd, wat
uitbundige lof van on-
lere de grootmeester van
we iurdisme, Harold Pinter
011 de. Soms reageert het
inl verbijsterd. Brendel:
■^ftmund, waar ik onlangs
du.
Buddingh'-prijs, de
0 scheiding voor het
poëziedebuut van
is toegekend aan An-
erbart. Hij kreeg de
isteren tijdens Poetry
ational voor zijn lange
gepubliceerd bij
De Buddingh -
waaraan een bedrag
rafiden is van 2500 gul
een dure vulpen van
dden, is de belangrijk-
n dl buutprijs van de Ne-
01 dse taal op het gebied
t poëzie. Verbarts ge-
verhaalt over een pe-
uit het leven van de
toen hij geveld werd
een darmziekte, deze
enl nkelijk verwarde met
ccfrliefdheid, en tenslotte
pen moest worden
psychiatrische inrich-
iet gedicht grijpt terug
sp1 verhalende traditie uit
gelse dichtkunst van
'e Romantiek. Andere
•fineerden waren Vic-
ferli ('Aan een open
Marjoleine de Vos
id graag') en Ramsy
'27 gedichten en geen
voor moest lezen, keken de
mensen mij aan alsof ik van een
andere planeet kwam. Maar ik
heb het ook anders meege
maakt, hoor. Mensen zijn
meestal aangenaam verrast,
maar verrast zijn ze. Het blijkt
maar weer dat je iemand niet in
een laatje op kan bergen."
Alfred Brendel (69) was dezer
dagen even in Rotterdam om
op Poetry International te pra
ten over poëzie en muziek en
om voor te lezen uit zijn laatste
bundel. Een veel gevraagd con
certpianist, bijna altijd op reis,
kan een paar uurtjes vinden om
samen te zijn met een samen
geraapt groepje van over de ge
hele wereld aangewaaide dich
ters en een handjevol publiek,
in elk geval heel wat minder
dan hij gewend is voor zijn con
certen. Maar hij houdt van het
podium. „Op mijn zesde stond
ik in Zagreb al voor een zaal. Ik
droeg toen iets voor in het Kro-
atisch, een taal waar ik niets
van begreep, maar ik vond het
heerlijk", zegt hij met een ont
wapenend brede glimlach.
Alfred Brendel is een rijzige
man die door een leven achter
de piano licht naar voren is
gaan hellen. Hij groeide op in
het Joegoslavië van de voor de
oorlog, met Oostenrijkse ou
ders. Hij is wereldberoemd.
Zijn gedegen, consciëntieuze
interpretatie van Beethoven,
Liszt, Haydn, Mozart en Schu
bert is vermaard. Een proeve
van zijn ernstige aanpak, geeft
hij met de volgende uitleg: „Als
ik mij voorbereid, bestudeer ik
ook altijd het werk dat een
componist juist niet voor de
piano heeft geschreven, maar
als symfonie bijvoorbeeld
zegt hij. „Dat is een heel goede
manier om er achter te komen
wat hij eigenlijk met de piano
wilde."
Want hoe je het ook wendt of
keert, meent hij, een pianist
moet dienstbaar blijven aan de
componist. „Ik kan mij zeer op
winden over musici die de
componist denken toe te kun
nen spreken hoe zij hun werk
bedoeld hebben. Als een gou
vernante. Natuurlijk heb je vrij
heid, maar altijd binnen zekere
grenzen."
Dat is uiteindelijk de reden
waarom hij zijn pianospel
hardnekkig 'reproductief blijft
noemen en zijn dichtwerk 'pro
ductief. Maar over die creatieve
productie heeft hij ook weinig
te zeggen, vertelt hij even later.
„Ik heb er nooit aan gedacht
dat ik nog eens gedichten zou
gaan schrijven. Geschreven heb
ik wel altijd, maar nooit poëzie.
Dat kwam een jaar of zeven ge
leden, zomaar plotseling, in het
vliegtuig naar Japan. Ik 'hoorde'
dingen in mijn hoofd en ik heb
die opgeschreven, onverschillig
wat het nu precies was. Ande
ren hebben mij verteld dat het
poëzie was." Weer die karakte
ristieke grijns.
„Wat ik schrijf heeft niets met
de muziek van Mozart en Beet
hoven te maken. Hun wereld is
die van 18de en 19de eeuw. Ik
schrijf 20ste- en hopelijk 21ste-
eeuws. Mijn poëzie is absurd.
Want dat is mijn levensgevoel.
Ik was er al heel gauw achter
dat de wereld absurd is. De
Tweede Wereldoorlog heeft dat
wel bewezen. Later kreeg je de
existentialisten, enzovoorts. Ik
heb niet het gevoel dat er reden
is om de wereld niet langer als
absurd te zien."
Dat hij het juist met de klas
sieke componisten zo goed kan
vinden, is voor hem geen te
genspraak. „Het gaat om hun
muziek. Dat is een andere we
reld. De realiteit waarin Beetho
ven en Mozart leefden was net
zo absurd. Dat hebben zij mis
schien zelf ook wel ervaren.
Maar ja, een beetje raadselach
tig is het toch, geef ik toe, hun
muziek staat daar los van. Dat
is een wonder."
Over Beethoven en Mozart
maakte Brendel overigens wel
een absurd gedicht. Beethoven
vermoordt, vermomd als Salie-
ri, Mozart. Omdat deze ontdekt
zou hebben dat hij, Beethoven,
eigenlijk een neger was. En,
voor een neger speelt hij nog
eens niet zo slecht, had Mozart
anderen toegefluisterd.
Brendel: „Ik weet echt niet
waar die invallen vandaan ko
men. Vaak verbazen ze mij ook,
niet alleen mijn publiek dat nu
eenmaal een bepaald beeld van
mij heeft. Ik schrijf ze op. Dat is
alles. Achteraf hebben zij mij
veel over mijzelf geleerd
Dat schrijven gebeurt in de
schemeruurtjes van het be
wustzijn, als hij in halfslaap
verkeert, maar nog wel wakker
is. „Meestal in het vliegtuig. Ik
heb altijd veel, zeer veel gele
zen, maar dat is nu minder ge
worden omdat ik de tijd wil vin
den die dingen op te schrijven.
Het is mij ook wel overkomen
dat ik na een concert in de .zaal
in slaap ben gevallen, 's Och
tends heel vroeg werd ik wakker
en hoorde stemmen. Iemand
die zei: daar heb ik Othello ge
zien. Kijk, dan ga ik schrijven."
Uitgeverijen prijzen zomeraanbod aan
AMSTERDAM GPD
Aan het strand, op een zon
nig terras, in trein of vlieg
tuig; de vakantie is bij uit
stek het moment om eens
diep weg te duiken in een
zorgvuldig uitgezocht, ont
spannend boek. Wie nog
geen geschikte luchtige of li
teraire bagage heeft liggen,
kan terecht op de nieuwe in
ternet-site www.vakantie-
boek.nl, waarop zes uitgeve
rijen hun zomeraanbod aan
prijzen. De werken zijn ge
rangschikt op bestemming,
want „wat is er immers leu
ker dan lezen over de streek
waar je op dat moment zelf
bent?"
Wie lukraak een land, stad
of werelddeel aanklikt in de
lijst 'bestemmingen' wordt
echter allerminst verrast
door het aanbod. Zo hebben
de zes uitgeverijen maar drie
titels beschikbaar die zich
afspelen in New York: Boy
van J. Bemlef, Een gevaarlij
ke leeftijd van Tama Jano-
witz en Arnon Grunbergs
Fantoompijn. Reizigers naar
andere steden of landen ko
men niet veel beter aan hun
trekken: het populaire Italië
is onderwerp van vier boe
ken, het immense Zuid-
Amerika biedt slechts twee
vermeldingen. En Spanje
ontbreekt zelfs helemaal.
Ter vergelijking: bij de in
middels gerenommeerde
online boekverkopers levert
een zoektocht naar litera
tuur over bijvoorbeeld Zuid-
Afrika al gauw een paar hon
derd 'hits' op.
„Wij willen op deze be
scheiden wijze ook mee
doen," zegt R. van Veen van
de Weekbladpers Groep,
waarbij de zes uitgeverijen
zijn aangesloten. „We zijn
wel van plan om het aanbod
ui' te breiden, maar dan niet
onder de vlag vakantieboek.
We hebben deze site binnen
zes weken opgezet en ons
bewust beperkt tot vakan
tieliteratuur." Vakantielite
ratuur? Van Veen: „Niet te
zware, lekkere leesboeken.
Ik ben zelf in Zuid-Frankijk
wel eens aan een boek over
Siberië begonnen. Dat lukte
dus niet."
Aardig op viikantieboek.nl
zijn, naast de bestelmoge
lijkheid, voordelige boeken,
de quiz en de zomervoor-
keuren van zes auteurs. De
vakanties van Thomas Ro-
senboom (I.ibris Literatuur
winnaar 2000 met 'Publieke
Werken') duren nooit lang,
zo laat de schrijver weten,
'maar een boek krijg ik
meestal nog wel uit.' Voor
deze zomer is zijn keuze ge
vallen op Schateiland van
Robert Luis Stevenson. Ar
non Grunberg gaat niet op
vakantie. 'Weinig is mooier
dan de zomer in New York,
vooral in het weekend, als
ook de New Yorkers de stad
zijn ontvlucht. Ik houd van
lege hete steden.' Vakantie is
voor de schrijver een zater
dagmiddag op het terras van
café D., waar hij 'papier met
werkelijkheid verwart' met
M. de Cervantes Saavedra's
Don Quichot.
Voor Nilgün Yerli zit de
vakantie er al op: op winter
sport in Zwitserland brak zij
haar knie. Van een vriend
kreeg zij toepasselijk De zo-
merval van Thomas Verbogt
cadeau. Ter veraangena
ming van een eenzaam ver
blijf in het ziekenhuis.
www.vakantieboek.nl (De
Arbeiderspers, Archipel, De
Bezige Bij, Nijgh Van Dit-
mar, Querido en Thomas
Rap)
