Akkoord over aanpak zwart spaargeld
Drama dwingt Britten tot nadenken over asielpolitiek
Kopgroepen helpen
Europese Unie vooruit
Buitenland
Zonnewende
ias-ministers storten
raël in regeringscrisis
bewijs in Lockerbie-zaak'
'Geknoei met
'Sleep Soeharto voor de kadi'
tSPONDENT
jaren negentig maakte toenmalig WD-
Frits Bolkestein eens de opmerking dat
nen asielzoekers zich bewegen als water
n gootsteen: ze zoeken het laagste punt.
irland en Duitsland kregen toen erg veel
zoekers te verwerken, omdat de regelge-
voor asielzoekers er relatief soepel was.
•-Brittannië hield destijds, om bij Bolke-
vergelijking te blijven, droge voeten,
omdat de regels er strenger waren dan
i, maar waarschijnlijk omdat het als ei-
onigszins geïsoleerd ligt. Er waren jaren
'ederland zo'n 60.000 asielverzoeken
en Duitsland honderdduizenden. In
•Brittannië turfde men er jarenlang
tmeer dan 40.000.
jl in Nederland en Duitsland draconi-
maatregelen werden genomen om de
heten 'aanzuigende werking' op vreem-
'gen te verminderen, werd die noodzaak
in het Verenigd Koninkrijk veel minder ge
voeld. Daardoor is in de loop van de jaren ne
gentig jaren het 'laagste punt in de gootsteen'
langzaam verschoven richting Groot-Brittan-
nië.
De Britten realiseerden zich dat pas goed
toen begin dit jaar bleek dat in een jaar tijd
het aantal asielverzoeken bijna was verdub
beld tot een recordhoogte van 71.000, terwijl
de aantallen in landen als Duitsland en Ne
derland veel lager zijn dan een jaar of acht ge
leden. In maart van dit jaar kregen de Britten
6.700 asielverzoeken, meer dan enig ander
Europees land in die maand.
Nog steeds geldt de oversteek over het Kanaal
- vooral per vrachtwagen - als een handicap,
maar het Britse beleid staat inmiddels wel te
boek als relatief gastvrij. Zo blijkt uit cijfers
van de Verenigde Naties dat vorig jaar in
Duitsland slechts 9,2 procent van het aantal
afgehandelde asielverzoeken is ingewilligd en
in Nederland 15,6 procent. In Groot-Brittan-
nië lag dat percentage op liefst 61.
Terwijl asielzoekers op het continent al jaren
zo veel mogelijk worden ontmoedigd, had in
Groot-Brittannië tot twee maanden terug vrij
wel iedereen direct na het indienen van een
aanvraag recht op een volledige bijstandsuit
kering. En dat terwijl het systeem inmiddels
zo is vastgelopen dat de afhandeling van een
aanvraag wel zes jaar in beslag kan nemen.
Ook mochten asielzoekers tot voor kort zelf
kiezen waar ze gingen wonen. In 85 procent
van de gevallen werd dat Londen, bij familie
of landgenoten. Aantrekkelijk, voor veel asiel
zoekers is ook dat ze hier vanaf zes maanden
na aankomst aan het werk mogen. De baan
tjes liggen, vooral in Londen, voor het op
scheppen en menigeen maakt van die moge
lijkheid gebruik.
En Groot-Brittannië mag dan vanouds een
nogal strenge grenscontrole hebben, wie een
maal binnen is, onmoet weinig problemen.
Een strikte legitimatieplicht bestaat hier niet
en in de gratis gezondheidszorg wordt niet
naar papieren gevraagd. Illegale arbeid komt
waarschijnlijk dan ook meer voor dan elders.
Van een burgerlijke stand hebben de Britten
nog nooit gehoord, schijnhuwelijken kunnen
relatief makkelijk worden gesloten en de mo
gelijkheden tot gezinsvorming en -hereniging
zijn ook al ruimer dan in Nederland.
Maar het gemor van het volk, aangevoerd
door enkele xenofobische sensatiekranten, is
toegenomen. Het werd opgepikt door de
Conservatieven, die zich de laatste maanden
manifesteren met een keihard anti-vreemde-
lingenbeleid. En ook de Labour-regering is
beducht voor natte voeten. In navolging van
Nederland en Duitsland laat ze nu ook de
zandzakken aanrukken. In de hoop dat de
stroom asielzoekers elders een lager punt
zoekt.
Zo zijn in april de uitkeringen voor asielzoe
kers vervangen door voedsel- en kledingbon-
nen en mogen ze niet meer zelf kiezen waar
ze gaan wonen. Samen met enkele andere
ontmoedigingsmaatregelen heeft dat onmid
dellijk geleid tot een daling van het aantal
asielverzoeken.
Over de vraag of een forse immigratie niet al
leen onvermijdelijk, maar ook noodzakelijk is
om het tekort aan arbeidskrachten te com
penseren, wordt tot nu toe alleen nog maar in
beperkte, intellectuele kring gesproken. Mo
gelijk brengt de gruwelijke dood van de 58
Chinese verstekelingen daarin verandering.
Door de publiciteit daarover dringt zowaar
het besef door dat mensen uit arme landen
zich wel erg veel opofferingen getroosten om
naar het rijke Westen te komen, en dat al die
asielzoekers misschien wel een onvermijde
lijk fenomeen vormen.
In combinatie met een plotselinge vlaag van
menselijkheid, natuurlijk gecombineerd met
eigenbelang, hield de als notoir xenofobisch
bekend staande boulevardblad The Sun giste
ren zelfs een pleidooi voor een ruimer ge
bruik van de mogelijkheden voor asielzoekers
op een krappe arbeidsmarkt. Een maand ge
leden schilderde het blad elke asielzoeker nog
af als notoire profiteur.
JNSDAG 21 JUNI 2000
itterecord in Duitsland
fflENHet tropische weer boven delen van Europa heeft het
kin Duitsland gisteren doen oplopen tot recordhoogten. In
ilenz werd het 37,3 graden. Op de tweede plaats volgde
iruppin in de deelstaat Brandenburg met 37,2 graden.
roogte treft miljoenen Chinezen
In China hebben de oostelijke provincie Shandong, de
rdoostelijke provincie Liaoning en de provincie Qinghai op
noordelijke Tibetaanse plateau te kampen met een langdu-
n i droogteperiode. Miljoenen mensen en vee hebben daar-
•y gebrek aan water. Chinese staatsmedia hebben dit gisteren
g ield. Tegelijk zijn de provincies waardoor de rivier de Yangt-
I troomt gewaarschuwd voor overstromingen.
;el verdrinkingen in Oekraïne
De maand juni heeft in Oekraïne 129 gevallen van ver-
üdng opgeleverd. Alleen al verleden week verdronken 57
nsen in meren en rivieren. De slachtoffers zijn veelal mensen
een glas te veel op hebben en in hun dronken overmoed ten
echte denken dat ze kunnen zwemmen. Ook komen relatief
kinderen door verdrinking om het leven, volgens het minis-
;van noodsituaties omdat de ouders niet goed genoeg op-
inkpresident Indonesië gearresteerd
lrta In Indonesië is vandaag de president van de centrale
U [k, Sjahril Sabirin, gearresteerd in verband met het corruptie-
andaal rond Bank Bali. Deze bank sluisde vorig jaar een fors
"lia! Irag door naar Golkar, het politieke voertuig van toenmalig
nfe sident Habibie. Topman Sabirin van Bank Indonesia werd
H eren al urenlang verhoord. President Wahid wil dat hij af-
dt, maar Sabirin weigert dat. Hij zegt niets verkeerds te heb-
estaties na aanslag op Draskovic
iORiCAIn de Joegoslavische deelrepubliek Montenegro zijn
e mensen aangeklaagd in verband met de aanslag op de op-
itionele politicus Vuk Draskovic. Draskovic raakte vier dagen
:den lichtgewond toen hij in zijn vakantiehuis in Mon-
egro werd beschoten. De verdachten zijn broers en komen,
als Draskovic, uit de Servische hoofdstad Belgrado. Vier me-
ilichtigen zijn nog voortvluchtig.
ankoh moet voor VN-tribunaal'
[town-new York De regering van Sierra Leone heeft de Ver-
;de Naties gevraagd een nieuw tribunaal in het leven te roe-
om rebellenleider Foday Sankoh te berechten. Bij het tribu-
il zouden ook de belangrijkste commandanten van Sankohs
olutionair Verenigd Front (RUF) moeten worden berecht,
ïard Holbrooke, de Amerikaanse VN-ambassadeur, zei niets
oelen voor een nieuw VN-tribunaal, al moet Sankoh volgens
wel snel worden vervolgd.
odental Molukken loopt op
iRTA Het aantal doden als gevolg van religieus geweld op
Molukse eiland Halmahera ligt hoger dan "aanvankelijk ge
ld. In de eerste berichtgeving was gisteren sprake van 114
len, later oplopend naar 135. Volgens de laatste meldingen
den 161 mensen om het leven zijn gekomen, voornamelijk
istenen.
azilië opent strijd tegen misdaad
Paulo Met miljarden kostende maatregelen en een verbod
de verkoop van vuurwapens wil de Braziliaanse regering de
nemende misdaad een halt toeroepen. President Cardoso
senteerde gisteren in de hoofdstad Brasilia een nationaal
igheidsplan. Uitvoering van het plan kost ruim 3,5 miljard
den. Het verkoopverbod 'voor vuurwapens is met onmiddel-
ingang van kracht en geldt in eerste instantie voor een half
Daarna moet het parlement verscherpte wapenwetgeving
iben aangenomen.
ivad bloemendaalwensen van Shas dan kan hij
>ent het voortbestaan van zijn kabi
net, en daarmee het vredespro-
ier ministers van de religi- ces, vergeten. Fractievoorzitter
partij Shas hebben giste- Pines van Baraks partij Arbeid
hun ontslag ingediend bij zei gisteren dat Shas kennelijk
sraëlische premier Barak, geen overeenstemming wil be
iaardoor verscherpte crisis reiken. Volgens Pines is er 'geen
I het kabinet kan op het eind aan hun verlangens' en
te moment nog ten goede heeft iedereen nu genoeg van
n. Het ontslag van be- eindeloze onderhandelingen
lslieden wordt namelijk pas die nergens toe leiden. Minister
ur na het indienen ervan van financiën Shochat (ook Ar-
kracht. beid) zei dat het opstappen van
afgelopen dagen zag het de Shas-ministers geen enkel
aar uit dat de regering zou verband houdt met de onder-
even aan vrijwel alle eisen handelingen over extra geld
Shas, zoals extra geld voor voor het Shas-onderwijssys-
ieus onderwijs en legalise- teem, maar uitsluitend met een
van religieuze radiopiraten, machtsstrijd binnen die partij.
binnen de partij heerst Ondanks alles is het mogelijk
ligheid over de hardheid dat er nog een oplossing voor
die toezeggingen. de crisis uit de bus rolt. Barak
as, met zeventien zetels noch Shas staan namelijk te
grote fractie in de Knesset, springen om nieuwe verkiezin-
ior premier Barak een vrij- gen. Opiniepeilingen voorspel -
onmisbare coalitiepartner, len een stevig verlies voor Shas
de partij is uiterst onbere- als er nu verkiezingen zouden
lar, ook al omdat de worden gehouden. En premier
st er wordt uitgemaakt Barak wil geen verkiezingen
een Raad van Tora Wijzen, voordat hij resultaten kan laten
'ollege van rabbijnen. zien in het vredesproces,
ïeft Barak niet toe aan de
stonehenge Ter gelegenheid van de zonnewende werd gisteren - eenmalig- weer publiek toegelaten bij Stonehenge in Zuid-Engeland. Het prehistiorische monument is vijftien jaar voor het publiek gesloten geweest om
dat het te zeer leed onder de stroom toeristen en spiritueel bevlogenen. Politiemensen zagen gisteren toe op een ordelijke gang van zaken. foto ap martyn hayhow
EU-leiders zetten stapje vooruit
De Europese Unie wil mensen met zwart geld in het bui
tenland vanaf 2003 aanpakken. Over de rente zal belas
ting worden geheven. Bezwaren van Oostenrijk en
Luxemburg werden gisteren weggenomen met de belof
te dat zij hun bankgeheim overeind mogen houden. De
komende jaren moet blijken wat het principe-akkoord in
de praktijk waard is.
feira p. koopman/m. peeperkorn
correspondenten
Premier Kok temperde al te ho
ge verwachtingen van de over
eenkomst: „Een positief eindre
sultaat staat allerminst vast,
maar een echec is voorkomen".
Het principe-akkoord waarop
de EU-regeringsleiders zich in
het Portugese Feira vasüegden,
moet een eind maken aan de
praktijk dat mensen hun spaar
geld buiten bereik houden van
de nationale fiscus door het
over de grens te stallen. Pas
eind 2002 worden definitieve
knopen doorgehakt. Op dat
moment kan elk EU-land de
maatregel nog torpederen.
Staatssecretaris Bos van fi
nanciën sprak toch van 'een
stap in de goede richting'. Van
af 2003 zouden banken in de
EU aan de betrokken belasting
diensten moeten doorgeven
hoeveel rente ze uitkeren aan
buitenlandse spaarders. Lan
den met een bankgeheim
(Luxemburg, Oostenrijk) krij
gen de mogelijkheid die gege
vens niet te verstrekken, maar
in plaats daarvan zelf een bron
belasting - van mogelijk 20 of
25 procent - op de rente te hef
fen. Uiterlijk in 2010 zouden
overal in de EU de geheime
spaartegoeden moeten verdwij
nen.
Bos benadrukte dat aan het
akkoord nog vele haken en
ogen zitten. Zo moet eerst wor
den gepraat met landen buiten
de EU als Zwitserland en Liech
tenstein, opdat zij soortgelijke
maatregelen tegen belasting
fraude nemen. Gebeurt dat niet
- en volgens de Zwitserse ban
kiersvereniging is die kand zeer
reël - dan valt het hele plan in
duigen. In dat geval zullen
mensen hun zwarte spaarte
goeden immers naar 'veilige
havens' verplaatsen.
Het plan van aanpak waartoe
de EU gisteren besloot, bevat
de volgende afspraken:
Vanaf 1 januari 2003 worden
banken verplicht naam en
adres van buitenlandse spaar
ders plus het uitgekeerde rente
bedrag aan de betrokken natio
nale belastingdienst door te ge
ven. Die kan dan 'thuis' de ren
te-inkomsten belasten. Deze in
formatieplicht geldt ook voor
inkomsten uit particuliere be
leggingen in internationale
obligaties.
Landen met een bankgeheim
moeten zelf de betaalde rente
belasten. Over het percentage
wordt nog onderhandeld. De
meeste lidstaten kiezen voor 20
tot 25 procent. Luxemburg
vindt tien procent genoeg.
Aan omringende niet-EU-lan-
den (Zwitserland, Liechten
stein, Monaco, Andorra, San
Marino), voormalige koloniën
(Antillen), overzeese gebieden
(Isle of Man, Kanaaleilanden)
en de Verenigde Staten wordt
gevraagd soortgelijke maatrege
len voor EU-spaarders in te
voeren. Gevreesd wordt dat Eu
ropeanen anders hun kapitaal
in die landen stallen.
Einddoel (vanaf 2010) is dat
alle EU-landen hun bankge
heim opgeven. Luxemburg doet
dit echter alleen als Zwitserland
het ook doet. Die kans is nihil.
Oostenrijk weigert vooralsnog
informatie over 'gastspaarders'
uit te wisselen.
Nieuwe EU-leden mogen
geen bankgeheim hebben.
Rekeningen en beleggingen
van NV's, BV's en stichtingen
blijven buiten schot.
feira p. koopman/m. peeperkorn
correspondenten
Soms kan Europa heel slagvaar
dig zijn. Een half jaar geleden
brak premier Kok tijdens een
EU-top in Helsinki een lans
voor het vormen van kopgroe
pen in de Unie. Was dat des
tijds een brug te ver, inmiddels
hebben de EU-chefs het voor
hoedeplan collectief omarmd.
In Portugal besloten zij gisteren
dit idee op te nemen in een
nieuw verdrag.
„Versterkte samenwerking staat
nu bovenaan de agenda", zei
Kok gisteren in Feira, waar hij
twee dagen met zijn collega's
vergaderde. De Unie zal vol
gens de premier na december,
als in het Franse Nice het nieu
we verdrag wordt gesloten, niet
meer dezelfde zijn. „We krijgen
geen eerste en tweede divisie in
Europa, maar wel veel meer dif
ferentiatie."
Van een groep of groepjes kop
lopers wordt verwacht dat ze
het Europese peloton op sleep
touw kunnen nemen als het
zuur in de benen kruipt. De
toetreding van nog eens tien tot
dertien nieuwe landen staat im
mers voor de deur, en een ge
zelschap van bijna dertig lidsta
ten ontaardt zonder een drasti
sche wijziging van de 'statuten'
tot een besluiteloos geheel.
Het nu in de verdragen veran
kerde vetorecht van individuele
lidstaten kan de Unie verlam
men. De Europese Commissie
groeit uit zijn krachten als elk
land een eigen commissaris le
vert en de kans dat bijna dertig
regeringsleiders allemaal het
zelfde doel nastreven, is wel
heel erg klein. Wat ligt er dan
meer voor de hand dan met een
kleiner clubje te demarreren?
Al in juni 1997 werd tijdens een
top in Amsterdam geprobeerd
de Unie op de toetreding van
nieuwe landen voor te berei
den, maar de operatie slaagde
slechts half. Stroomlijning van
de commissie, verzwakking van
het vetorecht en een andere
verdeling van het stemgewicht
per lidstaat werden als te heike
le dossiers doorgeschoven naar
later datum.
Dat vetorecht moet van tafel, is
nu het voorstel. „Anders kan er
nooit een kopgroep de leiding
nemen", aldus een diplomaat.
Volgende maand willen de Be-
nelux-landen in een gezamen
lijk voorstel de puntjes op de i
zetten. Dat wordt overigens nog
een hele klus. „Het is ongeloof
lijk gecompliceerd", zegt een
van de onderhandelaars. „Je
moet kopgroepen de ruimte ge
ven, maar de samenhang in de
Europese Unie mag ook niet
verloren gaan."
Dat laatste is nu precies de
vrees van de vier landen die
nog twijfelen: het Verenigd Ko
ninkrijk, Denemarken, Spanje
en Zweden. Voor je het weet,
trekt de kopgroep een sprint en
fietst de rest vlak voor de be
zemwagen. „We moeten geen
eerste en tweede divisie krijgen.
Andere landen moeten altijd
kunnen aanhaken", bezwoer
Kok. Ook de kandidaat-lidsta
ten maken zich zorgen, aldus
de 'EU-minister' van buiten
landse zaken, Javier Solana.
„Hun vrees is: straks komt onze
trein aan op het moment waar
op die van de EU net is vertrok
ken."
Raakt Europa inderdaad ver
deeld, juist op het moment dat
Westerse leiders de uitbreiding
aanprijzen als een unieke kans
tot hereniging van het conti
nent? Of gebeurt het tegenover
gestelde en zullen de kopgroe
pen uiteindelijk de hele ge
meenschap aanvuren tot ver
dergaande integratie?
De Europese ervaring wijst op
het laatste. In 1991 werd beslo
ten tot de invoering van de eu
ro, in de verwachting dat maar
een handjevol landen zich een
eenheidsmunt kon permitteren.
Deze week werd Griekenland
verwelkomd als twaalfde euro
land. Tweede voorbeeld: eind
jaren tachtig besloot een select
groepje landen de paspoort
controles aan de grens op te
heffen. Inmiddels is dit de prak
tijk in vrijwel alle EU-lidstaten.
Ook Kok zelfheeft bewezen dat
een initiatief van slechts enke
len aanstekelijk kan werken.
Van koploper is de premier een
verdienstelijk wielrenner in een
groot peloton geworden. De
Europese zwaargewichten
Frankrijk en Duitsland voeren
inmiddels de equipe aan. Als in
Nice de 'hernieuwde samen
werking' de eindstreep haalt,
zal de Franse president niet
aarzelen zichzelf daarvoor op
de borst te slaan.
soesterberg gpd
Een Zwitserse getuige in het
Lockerbie-proces heeft gisteren
voor het Schotse gerechtshof in
Kamp Zeist verklaard dat er met
bewijsmateriaal is geknoeid.
Elektronica-fabrücant Edwin
Bollier gaf toe dat zijn firma
MEBO materiaal heeft geleverd
voor de bom waarmee op 21
december 1988 vlucht PanAm
103 werd opgeblazen boven het
Schotse Lockerbie. Maar toen
Bollier het flintertje printplaat
uit de bom mocht bestuderen
dat van MEBO afkomstig zou
zijn, zei hij het niet te herken
nen. „Dit is niet wat ik in Schot
land heb gezien. Ik geef nie
mand de schuld. Maar ik zweer
dat het veranderd is", zei hij.
Bollier bevestigde dat MEBO
van de Libische Militaire Veilig
heidsdienst een order had ge
kregen voor '1.500 of 15.000' ti
mers van het speciaal voor Li
bië ontworpen type MST-13.
Het tussen de wrakstukken van
de PanAm Boeing teruggevon
den fragmentje printplaat is
volgens de aanklagers afkom
stig van zo'n MST-13 timer.
Omdat Bollier optreedt als
getuige van de aanklagers, kan
hij volgens Schots recht bij een
eventuele veroordeling van de
twee Libische beklaagden niet
meer worden beschuldigd van
medeplichtigheid aan de Loc-
kerbie-aanslag. Bolliers verhoor
is vandaag voortgezet.
Jakarta Indonesische studenten verbeeldden gisteren in Jakarta het lijden van de bevolking gedurende het
32-jarige bewind van voormalig president Soeharto. Voor het gebouw van de hoogste openbare aanklager
eisten de studenten dat Soeharto voor de kadi wordt gesleept. Voor de rechter zou hij zich moeten verant
woorden voor corruptiepraktijken. foto epa
