Mugabe bedreigt blanke boeren Bashar heeft bovenmenselijke kracht nodig Assad speelde het spel volgens eigen regels Buitenland lontenegro verdeeld ver onafhankelijkheid Historische handdruk van Koreaanse Kims HARARE-MAPUTO AP-AFP-Rtr Verkrijgbaar bij uw juwelier 5DAG 13 JUNI 2000 Iweer treft Spanje en Frankrijk >C0RICA HARALD DOORNBOS (RESPONDENT rdccld waren de Mon- egrijnen al over de vraag of (vel of niet uit het door Servië lomineerde Joegoslavië eten stappen. Daar hebben gemeenteraadsverkiezingen 1 afgelopen zondag niets aan men veranderen, a de hoofdstad Podgorica nde een meerderheid op er Leven, de coalitie van de '•Westerse en anti-Servische 'sident Milo Djukanovic. ar in de enige andere stad werd gestemd, Herceg W ging de winst juist naar anti-Westerse en pro-Servi- le Socialistische Volkspartij van Predrag Bulatovic. Veel jongeren stemden op Djukanovic. Gepensioneerden en Servische vluchtelingen uit Bosnië, van wie er veel in Her ceg Novi wonen, kozen voor Bulatovic. Een derde partij, die van de liberalen, die openlijk naar onafhankelijkheid van Montenegro streeft en goed scoort onder intellectuelen, verloor in Herceg Novi een zetel maar bleef gelijk in Podgorica. De twee hoofdstromingen hadden gehoopt op een meer derheid in beide steden. Daar door zou er een einde komen aan de al ruim twee jaar duren de onduidelijkheid in Mon tenegro over de te volgen poli tieke koers. foto ap andreu d alm au ial itfi oNA-LYONHet noordoosten van Spanje en het zuiden van mkrijk zijn zaterdag en zondag geteisterd door noodweer. In 7,1 talonië in Spanje verdronken zeker twee mensen. Vier ande- ve i worden vermist. Zeker 200 mensen moesten hun huizen ïa laten. Het beroemde benedictijnenklooster Montserrat is aar beschadigd door extreem hevige regen. Bij Toulouse in j inkrijk raakten achttien mensen gewond, van wie drie em- toen een bus van een brug viel. Ongeveer 200 studenten lesten van het eiland Ramier bij Toulouse geëvacueerd wor- n. Ook elders in Zuid-Frankrijk werden mensen uit hun hui- n en van campings gehaald. Op sommige plaatsen viel de oom uit en deden zich zware hagel- en sneeuwbuien voor. jpersers vergiftigen pijnstillers ;win« Een Australisch stel heeft een strychnine-vergiftiging gelopen door het slikken van Panadol-pijnstillers. De vergifti- ig van de tabletten heeft volgens de politie te maken met een lersingspoging. Het tweetal werd binnen een paar uur ernstig k, maar is inmiddels opgeknapt. Fabrikant SmithKline echam probeert alle 10 miljoen doosjes Panadol op de Au- alische markt terug te halen. Het bedrijf is volgens de politie C naderd door afpersers in verband met de vergiftiging, maar M:dere details zijn niet bekendgemaakt. In Australië is grote rust ontstaan door de affaire. Meer dan tienduizend bezorg- mensen per dag bellen naar een speciale contactlijn. len ie adioactieve post voor premier Japan Sf MLi De Japanse politie is een onderzoek begonnen naar fsterieuze brieven met een kleine hoeveelheid radioactieve rto if die naar de residentie van premier Mori en verscheidene 3d nisteries zijn gestuurd. De enveloppen bevatten een zand- w htig poeder, waar na onderzoek de radioactieve stof thorium em bleek te zitten. Het ging volgens de politie om een kleine hoe- me elheid, die niet schadelijk is voor de gezondheid. Bij de stof u een briefje zitten waarin wordt gewaarschuwd voor smok- 'P' Ivan radioactief materiaal naar Noord-Korea. De brieven wa- ïeen week geleden gepost in Tokyo. Op 25 juni worden er in J ian verkiezingen gehouden. Uit peilingen blijkt dat de popu- |.j iteit van Mori en zijn LDP-partij flink is gedaald. 1! ritse krant ontdekt adres Mladic '.O nden» De Britse krant The Guardian heeft het precieze adres n Ratko Mladic ontdekt. De Bosnisch-Servische generaal t0': lont in een bescheiden villa in Banovo Brdo, een voorstad ![c n Belgrado. Mladic, door het Joegoslavië-tribunaal aange- agd wegens volkerenmoord, leidde de troepen die in juli iel >5 Srebrenica innamen, en minstens 7.000 moslims afslacht - i. Het is een publiek geheim dat Mladic in Belgrado woont, lar zijn adres was onbekend. Tijdens de Bosnische oorlog K* werf Mladic zich de reputatie van een hooghartige bullebak, zich een militair genie waande. Na het Dayton-vredesak- ord van 1995 week Mladic uit naar Belgrado. Daar gaf presi- nt Milosevic de zelfverklaarde oorlogsheld een villa en een in- "j men, op voorwaarde dat hij zich gedeisd zou houden. 'sjetsjenen doden Russische soldaten - ?skou Twee zelfmoordaanslagen van Tsjetsjeense opstande- igen hebben de afgelopen dagen tien Russische militairen het ren gekost. Gisteravond kwamen zes soldaten om, toen een istandeling zijn met explosieven volgepakte auto liet ontplof- bij een militaire controlepost in Grozny. Zes andere miiitai- |n raakten gewond. Bij een zelfmoordaanslag door een Tsje- Meense opstandeling waren zondag in Grozny al vier Russische enten omgekomen. Ook in dit geval liet een man zijn met ringstof beladen auto exploderen bij een controle. Op een an- r front boekten de Russen een succesje. Bij een speciale ope- tie in Tsjetsjenië bevrijdden ze de Franse persfotograaf Brice iutiaux, die sinds oktober werd gegijzeld door de rebellen. oupleider Fiji woedend over 'aanslag' lc; S&i De leider van de gijzeling in het parlementsgebouw in ji. George Speight, heeft vanmorgen woedend uitgehaald naar 'autoriteiten over een schietincident van gisteren. Volgens leight ging het om een aanslag. Als hij was geraakt, zouden de jzelaars ernstig gevaar hebben gelopen, zo zei hij. Speight 'udt zo'n dertig politici gevangen. De zakenman denkt na- iens de autochtone bevolking te spreken, en beweert dan men 5tn als premier wil. De rebellenleider werd gisteren beschoten >en hij na een bezoek aan het ziekenhuis wilde terugkeren lar het parlement. Hij negeerde een stopsignaal, waarop de ilitairen die het gebouw al weken omsingelen, het vuur open- 'n. Ze raakten Speight niet, en waarnemers menen dan ook (t het om waarschuwingsschoten ging. Speight zelf ziet dat iders. „Wellicht was het goddelijke interventie." Buurland Mozambique biedt uitwijkmogelijkheid President Mugabe van Zimbabwe heeft afgelopen zon dag aangekondigd dat er na de verkiezingen van 24 en 25 juni nog meer land van blanke boeren zal worden be zet. Momenteel worden al zo'n 1.400 boerderijen van blanke eigenaren bezet. De afgelopen dagen vielen in Zimbabwe opnieuw doden door politiek geweld. Mugabe verklaarde dat de le den van zijn partij ZANU-PF woedend zijn dat de blanke in dustriëlen en boeren openlijk de oppositie steunen. Hij prees de mensen die boerderijen van blanken bezet houden. Een groep Zimbabwaanse boeren wier landerijen door ac tivisten zijn bezet, gaat in op een aanbod van de regering van buurland Mozambique om zich daar te komen vestigen. De re gering van Mozambique heeft dat gisteren bekendgemaakt. De eerste Zimbabwaanse boeren worden later deze maand in Mozambique ver wacht, samen met een groep Zuid-Afrikaanse boeren. De Mozambiquaanse regering heeft hun duizenden hectare braakliggende grond in de cen trale provincie Manica aange boden om gewassen te telen en vee te fokken. Intussen gaat het politieke geweld in Zimbabwe door. Een woordvoerder van de opposi tionele Beweging voor Demo cratische Verandering (MDC) zei zondag dat twee broers die campagne voerden voor de op positie zijn aangevallen en ge marteld door activisten van re geringspartij ZANU-PF. Een van de broers is bezweken, de an der is zwaargewond in een zie kenhuis opgenomen. Dit brengt het aantal dodelijke slachtoffers van het in februari losgebarsten politieke geweld op 31. De meeste doden waren lid van de oppositie. Amnesty International be twijfelt of de verkiezingen eind deze maand eerlijk kunnen ver lopen. Volgens de mensenrech tenorganisatie zijn aanhangers van de regeringspartij bezig zijn aan een campagne van 'door de staat gesteunde terreur'. Het was gisteren de laatste dag dat mensen zich konden la ten registreren om tijdens de parlementsverkiezingen te mo gen stemmen. De oppositie be schuldigt de regering ervan dui zenden mensen van de registra- tielijsten te weren, omdat ze de oppositie zouden steunen. Monument voor NA V O-bommen De Servische president Milutin- ovic heeft gisteren een monu ment onthuld ter herdenking van de NAVO-bombardemen ten op zijn land, die precies een jaar geleden werden beëindigd. De president noemde de bom bardementen 'een fiasco'. Het monument is een twintig meter hoge, witte obelisk in Belgrado. In de top brandt een eeuwige vlam, en een plaquette herin nert aan 'de heroïsche verdedi ging van het land'. Volgens Ser vië kwamen bij de bombarde menten honderden burgers om. „Vandaag klinken steeds luider de stemmen die zeggen dat de NAVO de verliezer is van de zinloze en wrede oorlog te gen ons land en volk", stelde Milutinovic. TEL AVIV AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT Gezien zijn vele jaren van onmin met Jordanië was Hafez al-Assad begin vo rig jaar de opmerkelijkste gast bij de begrafenis van koning Hussein. Jor daanse veiligheidsagenten sprongen er dan ook onmiddellijk op, toen de gast uit Damascus naar de wc moest. Hij werd verwezen naar een speciaal toi let. Nog voor Assad goed en wel terug was in Syrië, had de Israëlische inlich tingendienst al een urinemonster afge leverd bij het laboratorium. Het verhaal toont hoe de Israëlische en de Jordaanse veiligheidsdiensten samenwerken, maar vooral ook hoe ver Israël bereid was te gaan bij het verkrijgen van inzicht in Assads ge zondheidstoestand. De vraag was of het nog zin had te onderhandelen met een leider van wie al twintig jaar werd gezegd dat hij niet lang meer te leven had. Sommigen meenden dat beter kon worden gewacht op de opvolger van de koppige Assad. Anderen, onder wie de huidige pre mier Ehud Barak, vonden dat het beter was zo snel mogelijk een akkoord te bereiken, ook al omdat het de Palestij- nen zou isoleren. De onderhandelin gen mislukten nadat duidelijk was ge worden dat de Israëlische regering geen meerderheid zou kunnen vinden voor een overeenkomst die Assad in het bezit zou stellen van al het land dat hij in 1967 was kwijtgeraakt, vooral de omstreden Golan-hoogte. Het is overi gens een raadsel waarom de Israëli's en de Amerikanen dachten dat de Sy rische president bereid zou zijn ook maar een klein deel van zijn land af te staan. Syrië-kenners verwachten van het aan treden van Bashar al-Assad geen won deren, maar vooral onverkorte hand having van de lijn van zijn vader. Dqt wil zeggen dat hij ook hij het zich niet kan veroorloven Syrisch grondgebied aan Israël over te doen. Misschien is er met Syrië op langere termijn een crea tieve oplossing bereikbaar over de strook grondgebied langs het Meer van Galilea, waarop het overleg is vastgelo pen. Maar dan zal Bashar zich eerst de status moet verwerven die voor zo'n stap nodig is, en daar gaan misschien wel jaren overheen. Bashar schijnt vriendelijk en intelli gent te zijn. De 34-jarige vrijgezel heeft oogheelkunde gestudeerd in Groot- Brittannië, waar hij een warme belang stelling opdeed voor internet en nieu we techniek. Dat opent perspectieven voor een volk dat tot nu toe verstoken is van communicatiemiddelen, en dus van andere ideeën. De vraag is echter of vriendelijkheid en intelligentie hem in Syrië ver zullen brengen. De oude Assad dankte zijn onaantastbaarheid aan een verregaande nietsontziend heid. Hij kende iedereen in het leger, de veiligheidsdienst en de politiek van haver tot gort, waardoor hij precies wist waar zijn vijanden of potentiële tegenstanders zaten. Of Bashar zich in de Syrische jungle zal weten te handhaven, hangt voor een deel af van het leger. Nadat zijn broer Basil in 1993 bij een auto-onge luk omkwam, keerde hij terug uit En geland om een opleiding aan de mili taire academie te volgen. Zondag be noemde het tijdelijk leiderschap hem tot luitenant-generaal, maar uit alles blijkt dat Bashar geen militair in hart en nieren is. De vraag mag gesteld of de chef van de generale staf straks be reid is commando's van hem te aan vaarden, of dat de nieuwe president gecommandeerd zal worden. En dari is er zijn oom Rifaat. De jonge re broer van Hafez, jarenlang bevel hebber van de presidentiële garde, kan met zijn agressieve en impulsieve na tuur voor moeilijkheden gaan zorgen. Na een mislukte poging van Rifaat zijn garde te gebruiken voor een machts overname, stuurde Hafez hem in 1986 naar Frankrijk. Daar begon hij onmid dellijk met de opbouw van een zaken- imperium. Twee jaar geleden rezen er moeilijkheden tussen Rifaat en zijn Franse gastheren, toen de Syriër gewa pende lijfwachten in dienst begon te nemen. In regeringskringen bègon het ver moeden post te vatten dat Rifaat zich met politieke zaken inliet. Parijs vroeg raad aan Assad, en die gaf de Fransen carte blanche. Dat leidde vorig jaar no vember tot een deportatie-order en Rifaats vertrek naar Spanje. Gisteren vaardigde Syrië een arrestatiebevel te gen hem uit, om te voorkomen dat hij terugkeert voor de begrafenis van zijn broer. Men kan er niet voetstoots van uit gaan dat Rifaats beste wensen Bas- har vergezellen. Onderhandelingen met Israël staan voorlopig niet bovenaan Bashars ver langlijst, maar met Libanon zal hij zich al snel intensief moeten bemoeien. De terugtrekking van het Israëlische leger en de dood van zijn vader hebben in Beiroet het verzet tegen de Syrische dominantie versterkt. Syrië heeft meer dan 30.000 militairen in Libanon. Bas- har zal op zijn minst een plan moeten opstellen dat de militaire druk op Li banon geleidelijk vermindert. Maar er werken ook nog een miljoen Syriërs in het buurland. Terugkeer van een substantieel deel van hen is alleen mogelijk als zich in Syrië een econo misch wonder voltrekt. Dat wordt Bas- hars grootste uitdaging. Het Westen zal pas bereid tot hulp als Damascus verder moderniseert, zijn steun aan ra dicale politieke organisaties staakt en verder onderhandelt met Israël. De nieuwe arabische leiders - zoals ko ning Abdallah in Jordanië en koning Mohammed in Marokko - moeten proberen te voldoen aan de economi sche en politieke verlangens van hun leeftijdsgenoten, zonder zich te zeer te vervreemden van de gevestigde insti tuten in hun samenleving. Is dat in Jordanië en Marokko al moeilijk, in Sy rië lijkt het bijna onmogelijk. Bashar was nooit een echte prins en Syrië is geen koninkrijk. Dat wil zeggen dat hij. is aangewezen op de medewerking van de rigide kliek van militairen en politici van de Ba'ath-partij, die zijn vader om zich heen had verzameld. Wat hij nodig heeft, zijn bovenmense lijke krachten. TEL AVIV AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT In april 1982 loopt de Amerikaanse journalist Thomas Friedman door de Syrische stad Hama. Hele wijken lig gen in puin en op veel plaatsen is bloed zichtbaar. Het lijkt of de stad door een tornado is getroffen. „Maar dit was niet het werk van Moeder Na tuur", schrijft Friedman in zijn boek From Beirut to Jerusalem. Het was het werk van Hafez al-Assad, de zaterdag overleden dictator die Syrië dertig jaar lang in zijn greep had. Minstens 10.000 mensen lieten het leven bij zijn wraak actie op islamitische fundamentalisten in Hama. De fundamentalisten hadden Assad ja renlang dwarsgezeten. Zo wierpen le den van de Moslim Broederschap in 1980 twee handgranaten naar Assad. De president schopte er één weg, een lijfwacht wierp zich op de andere. Een dag later drong de presidentiële garde onder Assads broer Rifaat een gevan genis binnen, en zetten het daar op een moorden onder gevangen mos lim-broeders. Ze doodden er tussen de 600 en 1.000. Anderhalfjaar later re kenden Rifaat en zijn mannen af met de fundamentalisten in Hama. Tot aan zijn dood zou Assad geen last meer van hen hebben. Assad heeft Syrië langer geregeerd dan wie ook", schrijft Friedman. „Hij is daarin geslaagd door altijd volgens zijn eigen regels te spelen. Zijn eigen regels, zo ontdekte ik al snel, waren de Hama-regels." Met Hafez al-Assad is de laatste leider in het Midden-Oosten overleden die de oorlog van 1967 in een regeringsfunctie heeft meege maakt. Hij was destijds minister van defensie. De Israëlische aanval op de Golan-hoogte, tegen het einde van die zesdaagse oorlog, beroofde Syrië van een strategisch belangrijk deel van zijn grondgebied. De Hama-regels schreeuwden om wraak, en toen Assad in 1970 de macht greep, kon hij zelf het initiatief nemen. In een met Egypte gecoördineerde aanval in oktober 1973 wist het Syri sche leger de Israëlische troepen op de Golan te verrassen. Dagenlang zag het ernaar uit, dat Assad het verloren ge bied zou kunnen terugwinnen. Dat het uiteindelijk niet lukte, verweet hij vooral zijn Egyptische collega Sadat, die niet bereid zou zijn geweest diens troepen de Sinaï in te sturen. Sadat zou zich definitief van Assad ver vreemden door vrede met Israël na te streven. Meer dan ooit wierp de Syrische presi dent zich daarna op als voorvechter van 'de echte Arabieren', die niet be reid waren het op een akkoordje te gooien met de joodse staat. Het mik punt van zijn verachting werd PLO-lei- der Yasser Arafat, die in 1993 met Isca- Assad in een kenmerkende positie, in dit geval tijdens de ontvangst vorige maand van zijn Egyptische ambtsgenoot Mubarak. De Syrische leider was een man van vele, landurige gesprekken. foto ar enric marti el de Oslo-akkoorden sloot. Binnens lands vestigde het neerslaan van de moslim-broeders voorgoed het gezag van Assad en de alawitische gemeen schap waarvan hij deel uitmaakt. De alawieten, een islamitische sekte bin nen een hecht stamverband, vormen hooguit 12 procent uit van de Syrische bevoklking. Op alle sleutelposten in zijn presidentiële regime benoemde hij alawieten. Assads wraak op Israël kwam in 1982. In de vroege zomer was het Israëlische leger Libanon binnengetrokken, offici eel om Palestijnse militanten te ver drijven, maar in werkelijkheid om in Beiroet een Israëlisch-gezind bewind aan de macht te helpen. Bashir Ge- mayel, leider van de christelijke falan- gisten, zou daarbij een sleutelrol moe ten vervullen. Een bomaanslag, waar van de sporen richting Damascus we zen, maakte een eind aan Bashirs le ven en aan de Israëlische ambities. Daarna zakte het Israëlische leger steeds dieper weg in het Libanese moeras, niet in de laatste plaats omdat Syrië steun verleende aan de shi'iti- sche verzetsbeweging Hezbollah. Het verzet kreeg zijn wapens via Syrië van Iran. Assad had vriendschappelijke re laties opgebouwd met Teheran, een bondgenootschap dat was gericht te gen het door een rivaliserende tak van de Ba'ath-partij bestuurde Irak. Irrita tie in het Westen over zijn politiek in Libanon en zijn steun aan radicale Pa- lestijnen wist Assad in 1991 handig af te kopen door een symbolische mili taire bijdrage aan de troepenmacht in de Golfoorlog. Tegen die tijd was ook duidelijk dat Syrië niet langer kon rekenen op de Sovjetunie, vanouds zijn belangrijkste wapenleverancier. Het maakte een eind aan de politiek van 'strategische gelijkwaardigheid', waarmee Assad Is raël uiteindelijk had willen dwingen tot een terugtocht van de Golan. Het teloorgaan van Syriës militaire optie wekte in Israël en in sommige westerse landen het misverstand dat Assad nu bereid zou zijn tot een compromis. Een hele reeks Amerikaanse ministers van buitenlandse zaken schoof bij As sad aan. Vluchtige gesprekken waren het niet, maar dat wisten ze van tevoren. Henry Kissinger vertelt in zijn memoires hoe zijn eerste onderhoud met Assad in 1973 ruim zes uur ononderbroken doorging. Assad had de gewoonte be zoekers een uitgebreid overzicht te ge ven van de moderne geschiedenis van het Midden-Oosten. Het verhaal gaat dat bij sommige bezoekers de blaas in de loop van het gesprek dermate be gon op te spelen, dat ze bereid waren tot meer concessies dan ze zelf had den gedacht, als er maar een eind kwam aan de marteling. Assad is wel afgeschilderd als 'de sfynx van Damascus', maar dat is hooguit een klein deel van de waarheid. Hij stond niet bekend als een flapuit, maar zijn politiek was altijd rechtlijnig. Tot het laatste moment heeft Assad ver klaard dat hij bereid was tot een verge lijk met Israël, inclusief vergaande compromissen, maar niet ten koste van grondgebied. „Het land is belang rijk. Het betekent waardigheid en eer, en een man mag alleen naar het para dijs als hij op een waardige manier kan gaan", zei hij ooit. Of hij met zijn Ha ma-regels het paradijs inderdaad heeft verdiend, zal hij nu wel weten. toomgeheimen Los Alamos weg w york Uit het nucleaire onderzoekscentrum in het Ameri- anse Los Alamos zijn harde schijven van computers verdwe- n, met daarop geheime informatie over nucleaire wapens, it meldt de New York Times. De schijven met de nucleaire in- rmatie en ander gevoelige gegevens zijn verdwenen uit een lis op het terrein. De directeur van het onderzoekscentrum eft bevestigd dat de uiterst geheime gegevens worden ver- st, maar wüde verder niets zeggen. De FBI is een groot- ïeepse zoekactie begonnen. Volgens een woordvoerder zijn geen aanwijzingen dat het om spionage gaat. Bosbranden dreigden het centrum begin mei, en legden het deels in de as. Dgelijk zijn deschijven bij de evacuatie verdwenen. De Noord-Koreaanse president Kim Jong-il (links) ontving vanochtend met een handdruk zijn Zuid-Koreaan- se ambtgenoot Kim Dae-jung op een vliegveld bij Pyongyang. foto reuters De leiders van Noord- en Zuid- Korea zijn vanochtend begon nen aan hun historische top conferentie. De Zuid-Koreaanse president Kim Dae-jung kwam aan op een vliegveld aan de rand van Pyongyang. Op de ro de loper werd hij door zijn Noord-Koreaanse collega Kim Jong-il onthaald met geklap en een handdruk. Waarnemers waren enigszins verrast dat Kim Jong-il de moeite had genomen naar het vliegveld te komen. Het is de eerste keer sinds het Koreaanse schiereiland een hal ve eeuw geleden verdeeld raak te in een communistisch noor den en een kapitalistisch zui den dat leiders van de twee sta ten elkaar ontmoeten. De Zuid-Koreaanse president had op het vliegveld een toe spraak willen houden met een oproep tot solidariteit tussen de Koreanen. Hij werd echter weg geleid voordat hij de toespraak kon houden. De beide Kims reden in een zwarte limousine naar Pyongy ang. Eenmaal in zijn gastenver blijf zei Kim Dae-jung tegen zijn noordelijke ambtgenoot dat hij hoopt dat de twee Kore a's 'een nieuw tijdperk van ver zoening en samenwerking zul len beginnen', zo meldden Zuid-Koreaanse verslaggevers. De verwachting is dat Kim Dae-jung zijn gastheer Kim Jong-il zal oproepen in te stem men met hereniging van gezin nen die door de Korea-oorlog gescheiden raakten. Voorts zal worden gesproken over econo mische hulp van het zuiden aan het noorden. Andere onderwer pen van gesprek zijn het Noord-Koreaanse raketpro gramma en de 37.000 man tel lende Amerikaanse troepen macht in Zuid-Korea. Danish Design Titaansterke argumenten

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2000 | | pagina 5