Vriendschap als basis voor succes Leidse universiteit
fff
r voorkoming van overmatig gebruik
n Bedrijf
Leiden Regio
}(ejt
'aden met draken
leermuizen en
doodskoppen
AC 8 JUNI 2000
l| Janus Dousa herdacht
.siteit Leiden bestaat 425 jaar. janus Dousa, held van
r van Noordwijk, wordt beschouwd als grondlegger
de academie. Vooral de samenstelling van zijn
aing was doorslaggevend voor het succes van de
universiteit.
hl en invloedrijk als
diversiteit later zou
moeizaam verlie-
jerste jaren. Goede
waren niet naar
jjkrijgen, studenten
s academie nauwe-
J was er al helemaal
tstuurders van de
hadden het boven-
Hereen aan de stok:
ÏStaten van Holland
jhet Leidse stadsbe-
J gros van de docen-
feemeen heersende
dat het wel nooit
Irden met een uni-
ide noordelijke Ne-
Hreigde uit te ko-
M1578 leek het tij te
j Dousa, plaatselijke
lij enkele jaren eer-
"hebber van het le
id had getoond tij-
j van Leiden, be-
Irste curator van de
jwie de alma mater
jras kon trekken. Al
'ÏDousa vriendschap
jet Justus Lipsius,
nd humanist en
Jnd wetenschapper
1 Dousa zocht zijn
haalde hem over
om in Leiden te komen wonen
en werken. Het aantrekken van
Lipsius bleek later een sleutel
moment in de ontwikkeling van
de Leidse academie tot één van
de belangrijkste in Europa.
De manier waarop Leiden de
grote geleerde Lipsius bijna in
de schoot geworpen kreeg is ty
perend voor de grote invloed
van Janus Dousa op het succes
van de universiteit. Dousa, sa
men met stadhouder Jan van
Hout gezien als de intellectuele
vader van de academie, be
greep hoe belangrijk de aanwe
zigheid van coryfeeën kon zijn
en handelde daarnaar. Hij be
schikte over een uitgebreid in
ternationaal netwerk van be
vriende geleerden en dichters,
waarvan hij als curator meer
malen gebruik maakte. Vanaf
1560 studeerde de jonge Dousa
in achtereenvolgens Leuven,
Douai en Parijs, waar hij kun
stenaars en wetenschappers uit
alle windstreken ontmoette.
In zijn album amicorum, een
persoonlijk boek waar Dousa
vrienden en kennissen een bij
drage in liet schrijven in de
vorm van een tekst of tekening,
is goed te zien hoe zijn netwerk
zich gedurende de jaren zestig
Janus Dousa, heer van Noordwijk.
en zeventig van de zestiende
eeuw gestaag verbreedde. Het
vriendenboek, waarvan deze
ILLUSTRATIE COLLECTIE UB LEIDEN
week een facsimile-uitgave met
uitgebreid commentaar van de
Leidse hoogleraar Chris Hees
akkers verschijnt, bevat bijdra
gen van zeer uiteenlopende fi
guren: van de Leidse stadhou
der Jan van Hout, die een ge
dicht over hun vriendschap
schreef, tot humanist en medi
cus Hadrianus Junius, of de
Franse Pléiade-dichters Dorat
en De Baïf. Het internationale
karakter van Dousa's vrienden
kring spreekt uit het album: bij
dragen zijn geschreven in het
Latijn, Grieks, Nederlands, He
breeuws, Frans, Duits, Italiaans
en zelfs het Pools.
Na zijn aantreden als curator
van de universiteit in 1575 be
gon Dousa zich onmiddellijk in
te spannen voor het aantrekken
van vermaarde geleerden. Eén
van zijn eerste aanwinsten was
Petreius Tiara, hoogleraar
Grieks aan de academie van
Douai. Tiara werd, naast zijn
ambt als hoogleraar, ook de
eerste rector van de Leidse uni
versiteit. De Antwerpse boek
drukkers Silvius en Plantijn,
met wie Dousa al in 1569 ken
nis had gemaakt, werden de
eerste en tweede drukker van
de universiteit. Maar de twee
belangrijkste aanwinsten waren
toch Justus Lipsius en zijn op
volger, Josephus Scaliger.
Lipsius, in 1578 door Dousa
uit Leuven gehaald, bleek van
onschatbare waarde voor de
universiteit. In zijn deze week
verschenen eerste deel van de
geschiedschrijving van de Leid
se universiteit, Het bolwerk van
de vrijheid, schrijft Willem Ot
terspeer: „Want van Lipsius
gingen de grote vernieuwings
impulsen van deze jaren uit.
Dankzij zijn ideeën en dankzij
het feit dat hij die met behulp
van zijn geestverwant Dousa
uitgevoerd kon krijgen, wist de
universiteit zich aan de eigen
haren uit het moeras te trek
ken." Toen Lipsius in 1591 de
universiteit verliet kon hij bo
gen op de stichting van de hor
tus botanicus, het anatomisch
theater en de universiteitsbi
bliotheek.
Zijn vertrek was niet alleen
een klap voor Dousa, maar voor
de gehele universiteit. De cura
tor moest een opvolger zien te
vinden voor de redder uit Leu
ven. Hij vond die, pas na veel
gepeins, wederom in zijn eigen
netwerk van vrienden en be
kenden: de Franse humanist
Scaliger, die er in eerste instan
tie niet over peinsde om naar
het verre en kleine Leiden af te
reizen, werd door Dousa over
gehaald en bleek voor Leiden
misschien nog wel belangrijker
dan zijn voorganger. Zijn sur
plus aan kennis trok internatio
nale aandacht en hij ontdekte
jong talent, waardoor de Leidse
universiteit later ook kon profi
teren van de gaven van bijvoor
beeld Hugo de Groot en Daniël
Heinsius.
Na Lipsius had Dousa een
tweede gigant naar Leiden ge
haald.
Expositie album amicorum
Hoogtepunten uit het album
amicorum van Janus Dousa
zijn tot 30 juni te zien op de
gratis toegankelijke tentoon
stelling Een netwerk als basis
der universiteit in de hal van
de Leidse universiteitsbiblio
theek aan de Witte Singel. Ook
worden persoonlijke docu
menten met betrekking tot het
leven van Janus Dousa ten
toongesteld.
De luxe uitgevoerde fasci-
mile-versie van het album
amicorum, die bestaat uit
twee banden en werd ver
zorgd door Chris Heesakkers,
is vanaf vandaag verkrijgbaar
in de boekhandel. Prijs:
ƒ175,00.
Vandaag verscheen van Wil
lem Otterspeer Groepsportret
met dame I: Het bolwerk van
de vrijheid. De Leidse universi
teit, 1575-1672 bij uitgeverij
Bert Bakker. Prijs: ƒ58,50.
Het is onmogelijk om na te
gaan wat van de Leidse univer
siteit zou zijn geworden zonder
het netwerk van Dousa. Ogen
schijnlijk was hij de enige die
grote geleerden naar Leiden
kon halen. Die coryfeeën losten
een ander probleem uit de eer
ste jaren van de academie op:
zij trokken zwermen studenten
aan en zorgden voor internatio
naal aanzien. In de kelders van
de Leidse universitéitsbiblio-
theek ligt het album amicorum
als stille getuige van Dousa's in
ternationale netwerk, dat als
basis diende voor de bloei van
de universiteit.
LEIDEN PETER GROENENDIJK
am kijken in LVC kritisch naar drugs en alcohol
Iceken jongeren gis-
■■tisch naar drugs en
pele avond was een
jarkt in het poppo-
jongeren tussen 16
over verboden en
piddelen te weten
inen. Tweedejaars-
Jalulturele en Maat-
i Vorming van de
Leiden traden op
r®%manten.
'rajwas een onderdeel
'^jee dagen durende
1 8W over drugs, jon-
^ïtgaan dat op ver-
'sopcaties in het cen-
™findt.
jongeren hoefden
;tTet zo nodig inge-
ïPfie bezoekersaantal-
's.tyC vielen nogal te-
01t' debat in de vorm
lejgerenlagerhuis dat
de manifestatie
rerd bij gebrek aan
Drugs worden kritisch tegen het licht gehouden.
'^ICids en Trainspot-
echter nog wel ver-
bezoeken drie
stand up comedians en een
presentator in het kader van
FOTO TACO VAN DER EB
'GetupAAaahh....Fast Comedy'
drie café's, lazzmatazz, The Jam
en Einstein, om de boodschap
op komische wijze over te hren-
gen. Waarna dj Alwin het festi
val afsluit met een 'dance-
event' in de Q-bus. Als vervolg
op het themafestival organi
seert de GGD een bierviltjesac
tie. Op de viltjes staan steeds
onverkwikkelijke situaties afge
beeld waarin jongeren verzeild
kunnen raken na overmatig ge
bruik van drank of drugs.
De Zuid-Hollandse afdeling
van de GGD organiseert in sa
menwerking met jongerencen
trum 't Stathuys en de Hoge
school het festival om jongeren
tussen 16 en 24 inzicht in hun
eigen gebruik te geven en over
matig gebruik te voorkomen.
Parnassia, circuit verslavings
zorg heeft de studenten van de
Hogeschool opgeleid om de
jongeren te woord te staan. Het
themafestival en de biervilten-
actie maken deel uit van het
Leidse Grote Stedenbeleid pro
ject 'Hijsen en slikken voor tien,
mij niet gezien'.
De toegang voor alle activitei
ten is gratis.
Rozenwandeling
Ze is het symbool van schoon
heid en liefde, jeugd en verlan
gen. En ze is de Koningin der
bloemen: de roos. Kortom: re
den genoeg voor een wandeling
met gids door het rosarium van
de Leidse Hortus op 'een mooie
Pinksterdag', zondag 11 juni
om 12 uur. De kosten bedragen
10 gulden, inclusief entree,
rondleiding en koffie of thee.
Verzamelen bij de hoofdingang
van de Hortus aan het Rapen
burg 73.
Nieuw!
Bolletje echte beschuit
Met oranie
beschunbus.
2-Pack. 2 rollen
/{douift ca. ocrft rzt> a
KQUMar
'berpunkwinkel aan Breestraat
chti 11
zoon. Of beter nog,
'an de familie La-
'ader, zo zonen. Ze
naai iets met win-
is tot in de verre
Leiden bekend,
als de man achter
«9 Trekker', winkel in
celen, -kleding en
zaken. Zoon Je-
lover hem aan de
itraat, met een kle-
>r hiphop- en ska-
En zoon Bas, die
zaterdag eveneens
nopend. Basta heet
s gevestigd aan de
Ben cyberpunk-
Bas. ,,De eerste in
'oor landen steken ach-
"eriuit de grond:
stoelen voor wie even een beet
je moet bijkomen. Langs de
muren staan stijlvolle open
hputen kledingkasten. Aan de
wand hangen her en der grote
spiegels met frivole gouden lijs
ten. Verder: bizarre muurschil
deringen met draken, heksen
en engelen. Ook is er een oer
mens geportretteerd, eentje
met een mobiel telefoontje in
de hand. Al zijn de schilderin
gen op zijn minst 'heftig' te
noemen, het geheel oogt stijlvol
en rustig. Hier geen overvolle
kledingrekken, niet elke vier
kante centimeter van de zaak is
benut. Het contrasteert prettig
met de uitgestalde koopwaar:
spijkerarm- en halsbanden, sie
raden met doodskoppen, vleer
muizen, draken en pentagram-
Bas Labruyère: „De mensen moesten tot nu toe naar Amsterdam of Den Haag, als ze wat nieuws nodig had
den." FOTO HIELCO KUIPERS
men, het stevige schoeisel van
Dr. Martens en broeken, T-
shirts en jassen waar je in de re
gel heren met lange wilde ma
nen of hanekammen mee ziet
rondlopen.
..Ik noem het cyberpunk", zegt
Bas. „Punkkleding, wat leger-
kleding, kleding voor hard
rockers. Het past bij de muziek
waar ik van houd: hardrock,
ORT
EN
KELIJK
cwekerij HA van
it op 9 juni de deu-
vernieuwde en ver
ging aan de Huigslo-
•uitenkaag. De kwe
kers van onder meer chrysan-
tenstekken begonnen 47 jaar
geleden in Roelofarendsveen,
maar groeiden daar uit hun
jas. Daarom breidden de
broers stukje bij beetje uit in
Buitenkaag. Daar heeft Van
Klink nu zoveel ruimte, dat de
grond in de Veen niet meer
nodig is. Op 9 juni houdt het
bedrijf een open dag voor alle
collega's uit de omgeving.
Slagerij Ed Nozeman opent
donderdag 1 juli om 18.00 uur
na een grondige verbouwing
haar zaak aan de Van 't Hoff-
straat 9 in Leiden.
Om de heropening te viereri,
heeft Nozeman vrijdag 2 en za
terdag 3 juli tal van feestelijke
aanbiedingen, zoals een gratis
fles huiswijn bij besteding van
dertig gulden aan boodschap
pen.
heavy metal. Ik weet dat er een
grote doelgroep is voor een
winkel als deze. vooral als je
kijkt naar de gehele regio. De
mensen moesten tot nu toe
naar Amsterdam of Den Haag,
als ze wat nieuws nodig had
den. De reacties, die ik tot nu
toe heb gekregen, zijn heel en
thousiast."
Zijn naam, zo denkt hij, is een
voordeel. „Ik ben er trots op
een Labruyère te zijmWe zij al
vrij bekend in Leiden, juist van
wege de naam. We hebben
nooit in een andere stad ge
woond. Of het een voordeel is
om Labruyère te heten, weet ik
niet zo. Maar ik heb er in ieder
geval geen last van. Deze winkel
is helemaal van mij, daar staat
mijn vader los van." Hij heeft
gestudeerd, Heao, en werkte tot
voor kort in de winkel van La
bruyère senior. Maar een eigen
zaak runnen, dat was een grote
wens. „Het is van jou, jij kunt
beslissingen nemen. Je kunt
verkopen waar je zelf zin in
hebt. Ik ga niet iets verkopen
waar ik zelf niet achter sta. En
dat is toch wat anders dan wan
neer je voor een baas werkt."
Het assortiment moet nog wat
breder, zo zegt hij. Hij hoopt
binnenkort nog kleding binnen
te krijgen van onder andere de
merken Lonsdale, Hooligan en
No Fear. En achterin de zaak
ligt een catalogus: met jurken
en andere gewaden voor Gothic
-prinsessen en kelken, gralen
en kandelaars die niet zouden
misstaan in de uitzet van Graaf
Vlad. „Allemaal te bestellen, ik
heb ze nog niet op voorraad.
Als beginnend ondernemer
moet je een beetje klein begin
nen."
ANNETVAN AARSEN
t de Leidsch Dagblad
ANNO 1900
Vrijdag 8 Juni
ALGEMEEN - Het aantal telegrammen, op de vier
geleidingen tusschen Nederland en Groot-Britannië
te wisselen, breidt zich steeds uit. Het steeg van
396,755 in 1890 tot 679,867 in 1899, terwijl het
aantal geleidingen onveranderd bleef. Zooveel mo
gelijk is in de behoefte aan snelle overbrenging van
de telegrammen voorzien door het in werking bren
gen van duplex-telegraaftoestellen; doch zelfs in
normale omstandigheden is de vertraging van de te
legrammen niet meer binnen redelijke grenzen te
houden. De vermeerdering van verkeersmiddelen is
dientengevolge noodzakelijk geworden. De En-
gelsche administratie heeft voorgesteld om een der
den onderzeeschen telegraafkabel tusschen Zand-
voort aan de Nederlandsche kust en Benacre aan de
Engelsche kust aan te leggen.
Een som van 400,000 voor door Nederland te
dragen kosten in de bedoelde uitbreiding is door de
regeering aangevraagd op de waterstaatsbegrooting
voor het loopende jaar. Tegenover deze uitgaaf staat
een zoodanige jaarlijksche opbrengst uit de kabel
taksen, dat de zaak uit financieel oogpunt, niet be
zwarend is te noemen.
ANNO 1975
Zaterdag 7 juni
LEIDEN - "De binnenstad van
Leiden lijdt onder een zekere wil
lekeurige terreur van een aantal
bezoekers van horecavestigin-
gen". Dat schrijft de voorzitter
van het comité voor de Pieters- en
Academiewijk Jan Doove in een
open brief aan burgemeester Vis
in zijn functie als hoofd van de
politie.
Volgens de brief zijn er horeca
bedrijven in het centrum, die hun
deuren geopend houden, terwijl
men al een of meer uren gesloten
had moeten zijn. De briefschrijver
stelt vast, dat de dramatische ge
volgen van deze situatie nu uitge
lopen zijn op een doodsteek, die
iemand in de binnenstad is toege
bracht.
"Deze tragische situatie is de
top van een ijsberg', zo staat in de
open brief. "Velen in de binnen
stad weten dat. Zij (en waar
schijnlijk ook anderen, die uit
angst hun mond houden) kunnen
menig staaltje van terreur en be
dreiging, manslag en aanslag met
bewijzen staven. Het zou tenmin
ste aanbevelenswaardig kunnen
zijn om die bewijzen aan te horen
en te laten registreren.
De burgemeester wordt ge
vraagd de mogelijkheden daartoe
te openen Volgens voorzitter Doo
ve is het gebleken dat de politie
niet altijd genegen is de bescher
ming van de stadsbewoners te ga
randeren. "Ik bedoel daarmee
geen aanklacht te poneren tegen
politieambtenaren persoonlijk",
aldus Jan Doove, "ik meen wel,
dat het een punt van overweging
kan zijn om de leefbaarheid van
de stadsbewoners te bescher
men".
ZOETERWOUDE - Het aantal in
schrijvingen voor de jaarlijkse
Zoeterwoudse fietstochten, die
zondag voor de 24ste keer zullen
worden gehouden, is gisteren de
1200 gepasseerd. Verreweg het
grootste deel hiervan is voor de af
stand van 75 km. De belangstel
ling voor de 35 km. tocht is nog
niet zo groot, maar dat is het ge-
WARMOND - Op het feestelijk versierde Boterhuiseiland werd het
feit herdacht dat het een kwart eeuw geleden was dat het Zeever-
kennerscentrum Kagerplassen werd opgericht.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
bruikelijke beeld. De liefhebbers
hiervoor zijn veelal minder geoe
fende fietsers, zij melden zich
overwegend in de laatste dagen.
Het getal voor-inschrijvingen van
1200 is ook nog nooit eerder zo
vroeg bereikt. Het laat zich aan
zien dat bij een niet al te ongusti-
ge weersontwikkeling het record
aantal van 1456 dat vorig jaar
werd genoteerd zeker zal worden
overschreden.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrljvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 Bij 18 In zwart wil) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
